Демографска историја на Црна Гора

Демографската историја на Црна Гора може да биде прикажана преку пописните резултати и службените документи во кои е споменуван демографскиот состав.

Среден век

Дукља, денешна јужна половина на Црна Гора, под водство на Стефан Воислав, била населена со словеногласно население.^[1]

Различни документи наведуваат дека жителите на средновековната Дукља или Зета биле словеногласно население, но и помали населенија на Италци, Албанци и Власи. Јазикот во употреба бил првенствено старословенскиот, додека во раните фази и латинскиот имал важност и до одреден степен грчкиот меѓу членовите на општеството од високата класа.

Помеѓу 15 и 17 век, територијата на Црна Гора имала малку историја запишана на хартија. Во текот на овие години, стотици семејства од Црна Гора се преселиле во Рашка, кои Србите ги оставиле да побараат засолниште во Хабсбуршката Монархија.

1614 година

Маријано Болица од Котор бил јавен службеник на Република Венеција. Главната цел на неговиот извештај од 1614 година и описот на Скадарскиот Санџак бил да обезбеди информации за копнените патишта кои најдобро би можеле да ги користат месните курири кои ја пренесуваат службената кореспонденција од Венеција до Константинопол и назад, и да го испита воениот потенцијал на територијата. Тој дал многу подробен преглед на градовите и селата во Црна Гора и северна Албанија во почетокот на 17 век. Извештајот го заклучил религиозното православно мнозинство, додека албанското малцинство било присутно во регионот на Скадар.^[2]

18 век

Етничкиот состав во 18 век бил јасен кај словеногласните;

Во писмото до Јустинијан Берт во 1756 година, црногорските поглавари рекле: „Ние сме од православната христијанска вера и право на Источната црква, од чесниот и славен словеносрпски род“.
Јован Стефанов Балевиќ, од кланот Братоножиќи, кој подоцна стана мајор во руската армија, напишал „Краток и објективен опис на денешната држава Црна Гора“^[3] во Санкт Петербург во 1757 година, каде што рече: „Сите жители од Црна Гора се етнички словенски Срби и вероисповедно православни. Бидејќи се неспособни во некои вештини, поради недостаток на училиште, природно се способни, особено со оружје“.; „Бројот на црногорските воини кои живеат слободно на врвовите на Црна Гора, наречени од Турците непослушни, не надминува 5000.“; „Во Црна Гора нема занаетчии и училишта освен во Цетињскиот манастир, во рамките на архиепископското седиште, каде што свештениците учат да читаат и пишуваат на словеносрпски јазик, кој го финансира архиепископот. ; „Црногорците меѓу себе ги вбројуваат соседните Словени Срби од различно потекло: Кучи, Братоножиќи, Долни и Горни Васојевиќи, Пипери, Ровчани, Морачани, Бјелопавлиќи, кои се српски православци, но османлиски граѓани. Тие, исто така, ги сметаат римокатолиците: Хоти, Кељменди, Груда, Тузи, Скривали, Хузи, Малтези, Кастрати и други кои се побројни од Црногорците“.^[3]
Митрополитот Сава го нарекол својот народ, Црногорците, од „српскиот народ“ (1766).^[4]
Во јуни 1789 година, црногорските началници ѝ напишале на руската царица Катарина II, во името на целата српска црногорска заедница: „Ние Србите Црногорци се надеваме дека нема да останеме без помош“ и „Ако би можеле да имаме организација и муниција, би целосно да ги ослободиме нашите славни српски земји од варварскиот јарем (Отоманската Империја), заедно со нашите вооружени браќа Срби кои имаат за цел да го нападнат овој непријател од сите страни“.

19ти век

Според пописот спроведен во 1863 и 1864 година, Кнежеството Црна Гора имало вкупно 196.230 жители, 99.889 мажи и 96.339 жени.^[5]
Бернард Шварц проценил во 1882 година дека Кнежевството Црна Гора имало 160.000 жители. Иако, повообичаена проценка е дека тоа било околу 230.000 жители.

Верска структура на Црна Гора по населени места 1862 година
Верска структура на Црна Гора по населени места 1880 година

1900 година

Во 1900 година, според меѓународни извори, Кнежеството Црна Гора имало 311.564 жители. По религија:

293.527 православни христијани (94,21%)
12.493 муслимани (4,01%)
5.544 римокатолички христијани (1,78%)

По писменост:

77% неписмени
71.528 ( 23% ) писмени

Кнежевството имало околу 5.000 Албанци и колонија од 800 Роми.

1905-1909 година

Во 1905 година имало 6.674 иселеници, главно во Соединетите Држави.

Во 1906 година имало 4.346 иселеници, главно во Соединетите Држави.

Во 1907 година, проценувано е дека оваа година во Црна Гора имало околу 282.000 жители.

1909 година

Службениот попис во 1909 година е направен врз основа на верската припадност на населението на Кнежеството Црна Гора.

Вкупно: 317.856 жители. По религија:

Источни православни христијани: 94,38%
други (најчесто муслимани)

1913-1914 година

Верска структура на Црна Гора по населени места 1913 година
Верска структура на Црна Гора по населени места 1914 година

1921 година

Во 1918 година Црна Гора влегла во Кралството на Србите, Хрватите и Словенците. Во 1921 година, бил организиран попис на кој биле запишани мајчиниот јазик и религијата. Категоријата наречена „српски или хрватски“ требало да ги вклучи сите испитаници кои го нарекле својот мајчин јазик како српски. Во окрузите Андријевица, Бар, Колашин, Никшиќ, Подгорица и Цетиње, кои во службената статистика се категоризирани како Црна Гора, имало:

Вкупно: 584.310 жители

Српскохрватски: 181.989 (91,35%)
Албански: 16.838 (8,45%)

Окрузите Беране и Бијело Поље, кои се денес во Црна Гора, биле сметани за окрузи во Стара Србија:

Беране, вкупно 23.864 жители, Срби 23.561 или (98,73%)
Бијело Поље, вкупно 26.147 жители, Срби 26.136 (99,96%)

1931 година

Пописот од 1931 година бил направен и од Кралството Југославија, но подоцна бил обработен во ДФ Југославија. Резултатите во денешните граници на Црна Гора биле:

Жители на Црна Гора

православни			272,702 (75,74%)
Католици			26,070 (7,24%)
Муслимани			61,038 (16,95%)

Српскохрватски			339,955 (94,42%)
Албански			18,098 (5,03%)
Вкупно: 360,044 жители

Јазична структура на Црна Гора по населени места 1931 година
Верска структура на Црна Гора по населени места 1931 година

1948 година

Во 1945 година, по Втората светска војна, била створена Демократска Федеративна Југославија, а Црна Гора била прогласена за една од нејзините конститутивни републики. Пописот од 1948 година и следниот биле одржани од страна на НР Црна Гора.

Жители на Црна Гора, попис од 1948 година

Црногорци			342,009 (90,67%)
Албанци			19,425 (5,15%)
Хрвати			6,808 (1,8%)
Срби			6,707 (1,78%)
Муслимани			387 (0,1%)
Others			1.860 (0,52%)
Вкупно: 377,189 жители. Графата „Други“ вклучува Словенци (484), Германци (375), Руси (277), Италијанци (162), Роми (162), Македонци (133), Чеси (93) и Унгарци (62)

Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1948 година
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1948 година

1953 година

Жители на Црна Гора, попис од 1953 година

Црногорци			363,686 (86,61%)
Албанци			23,460 (5,58%)
Срби			13,864 (3,3%)
Хрвати			9,814 (2,33%)
Југословени			6,424 (1,52%)
Други			2,625 (0,66%)
Вкупно: 419,873 жители

Овој попис сведочи за образувањето на Југословените како народност.

Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1953 година
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1953 година

1961 година

Резултатите од пописот од 1961 година:

Жители на Црна Гора, попис од 1961 година

Црногорци			383,988 (81,37%)
Муслимани по народност			30,665 (6,5%)
Албанци			25,803 (5,47%)
Срби			14,087 (2,99%)
Хрвати			10,664 (2,26%)
Југословени			1,559 (0,33%)
Вкупно: 471,894 жители

Етничка структура на Црна Гора по населени места 1961 година
Етничка структура на Црна Гора по населени места 1961 година
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места 1961 година
Удел на Србите во Црна Гора по населени места 1961 година
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места 1961 година
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места 1961 година
Удел на Хрватите во Црна Гора по населени места 1961 година
Етничка структура на Црна Гора по општини 1961 година
Етничка структура на Црна Гора по општини 1961 година

Во 1968 година, југословенските власти ја вовеле новата графа Муслимани.

1971 година

Жители на Црна Гора, попис од 1971 година

Црногорци			355,632 (67,15%)
Муслимани по народност			70,236 (13,26%)
Срби			39,512 (7,46%)
Албанци			35,671 (6,74%)
Југословени			10,943 (2,07%)
Хрвати			9,192 (1,74%)
Вкупно: 529,604 жители

Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1971 година
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1971 година
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1971 година
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1971 година
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1971 година
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1971 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1971 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1971 година

1981 година

Резултатите од пописот од 1981 година:

Вкупно: 615.035 жители

Црногорци: 400.488 (68,54%)
Муслимани по народност: 78.080 (13,36%)
Албанци: 37.735 (6,46%)
Југословени: 31.243 (5,35%)
Срби: 19.407 (3,32%)
Хрвати: 6.904 (1,81%)
Роми: 1.471 (0,25%)
Македонци: 875 (0,15%)
Словенци: 564 (0,1%)
Унгарци: 238 (0,04%)
Германци: 107 (0,02%)
Руси: 96 (0,02%)
Италијанци: 45 (0,01%)
Друго: 816 (0,14%)
Нема одговор: 301 (0,05%)
Регионална припадност: 1.602 (0,27%)
Непознато: 4.338 (0,74%)

Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1981 година
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1981 година
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1981 година
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1981 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1981 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1981 година

1991 година

Резултатите од пописот во 1991 година:

Вкупно: 199.227 жители

Етничка структура

Црногорци: 380.467 (61,86%)
Муслимани по народност: 89.614 (14,57%)
Срби: 57.453 (9,34%)
Албанци: 40.415 (6,57%)
Југословени: 26.159 (4,25%)
Хрвати: 6.244 (1,02%)
Роми: 3.282 (0,53%)
Македонци: 1.072 (0,17%)
Словенци: 369 (0,06%)
Унгарци: 205 (0,03%)
Германци: 124 (0,02%)
Руси: 118 (0,02%)
Италијанци: 58 (0,01%)
Друго: 437 (0,07%)
Нема одговор: 1.944 (0,32%)
Регионална припадност: 998 (0,16%)
Непознато: 6.076 (0,99%)

Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1991 година
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1991 година
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1991 година
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1991 година
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1991 година
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1991 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година

Јазична структура

српски: 510.320
црногорски: 144.838
албански: 43.907 (7,15%)
40.008 муслимани го прогласиле својот јазик за српски, додека повеќето го прогласиле или бошњачкиот за мајчин јазик

Религиозна структура

Православни - 425.133
- Црногорци - 241.728
- Срби - 196.333
Муслимани - 118.016
- Албанци - 26.216
- Црногорци - 82.492
- Југословени - 1.856
Католици - 27.153
- Албанци - 12.772
- Југословени - 4.149
- Црногорци - 3.081

Верска структура на Црна Гора по населени места, 1991 година
Верска структура на Црна Гора по населени места, 1991 година
Верска структура на Црна Гора по општини, 1991 година
Верска структура на Црна Гора по општини, 1991 година