Википедија

Иселување

чин на напуштање на сопствената држава или регион со намера да се насели во друга држава или регион

Иселување, или отселување, или емиграција ― чин на напуштање на земјата на живеење или местото на живеење[1] со намера да се насели на друго место (трајно да ја напушти земјата).[2] Спротивно на тоа, доселувањето го опишува движењето на луѓето во една земја од друга (трајно да се преселат во земја).[3] Еден мигрант „се иселува“ од својата стара земја и „се доселува“ во неговата нова земја. Така, и иселувањето и доселувањето ја опишуваат преселбата, но од гледишта на различни земји.

Јапонски владин плакат кој го промовира Бразил.

Демографите ги испитуваат факторите за притискање и повлекување за луѓето да бидат истиснати од едно место и привлечени кон друго. Може да има желба да се избегнат негативните околности како што се недостигот на земја или работни места или нефер третман. Луѓето можат да бидат привлечени кон можностите достапни на друго место. Бегањето од угнетувачки услови, да се биде бегалец и да се бара азил за да се добие статус на бегалец во странска земја, може да доведе до постојано иселување.

Присилното раселување се однесува на групи кои се принудени да ја напуштат својата родна земја, како на пример со принудно префрлање на населението или закана од етничко чистење. Бегалците и барателите на азил во оваа смисла се најмаргинализираните крајни случаи на селење,[4] кои се соочуваат со повеќе пречки во нивното патување и напорите да се вклучат во новите средини.[5] Изучувачите во оваа смисла повикале на меѓусекторски ангажман од бизнисите, невладините организации, образовните установи и другите засегнати страни во заедниците кои примаат.[6][7]

Историја

уреди

Моделите на иселување се обликувани од бројни економски, општествени и политички промени ширум светот во последните неколку стотини години. На пример, милиони поединци избегале од сиромаштијата, насилството и политичките превирања во Европа за да се населат во Америка и Океанија во текот на 18, 19 и 20 век. Исто така, милиони луѓе ја напуштиле јужна Кина во кинеската дијаспора во текот на 19 и почетокот на 20 век.

Фактори на „буткање“ и „влечење“.

уреди

Демографите ги разликуваат факторите на потеклото што ги туркаат луѓето надвор, наспроти оние на одредиштето што ги влечат внатре.[8] Мотивите за селење може да бидат или стимулации што ги привлекуваат луѓето, познати како фактори „на влечење“, или околности што го охрабруваат лицето да замине. Разновидноста на факторите за притискање и повлекување ја информира стипендијата за управување во нивните напори да го разберат движењето на мигрантите.[4][9]

Фактори на буткање

уреди
  • Лоши услови за живот или пренатрупаност
  • Недостаток на вработување или претприемнички можности
  • Недостаток на можности за образование
  • Закана за апсење или казна
  • Прогон или нетолеранција врз основа на раса, религија, пол или сексуална ориентација
  • Политичка корупција, недостаток на владина транспарентност или слобода на говор
  • Неможност да се најде брачен другар за брак
  • Недостиг на слобода да се избере религија или да не се избере религија
  • Исцрпување на ресурсите, недостиг или штедење
  • Воен нацрт, војна или тероризам
  • Протерување со вооружена сила или принуда
  • Рецесија или економски колапс
  • Глад или суша
  • Културни пресметки со други културни групи

Фактори на влечење

уреди
  • Повисок квалитет на живот, економски раст или пониски трошоци за живот
  • Охрабрување да им се придружите на роднините или сонародниците; верижно селење
  • Брзо богатство (како „златна треска“)
  • Повеќе можности за работа или ветување за повисоки плати
  • Просперитет или економски вишок
  • Можност за образование (вклучувајќи универзитет за возрасни или К-12 за деца)
  • Платено патување (како од роднини)
  • Градење нова држава (во минатотото)
  • Градење посебни културни или верски заедници
  • Политичка слобода
  • Културни можности
  • Поголема можност да биде најден брачен другар
  • Поволна клима
  • Лесно преминување на границите
  • Намалена тарифа

Критика

уреди

Некои научници го критикуваат пристапот „буткање-влечење“ за разбирање на меѓународното селење.[10] Во врска со списоците на позитивни или негативни фактори за некое место, Хосе К. Моја пишува „лесно може да се состават слични списоци за периоди и места каде што не се случила преселба“.[11]

Иселенички бранови по земја

уреди
  • Евреите бегаат од германската окупација на Европа
  • Јерида (еврејско иселување од Израел)
  • Шведско иселување во Соединетите Држави

Статистика

уреди

За разлика од доселувањето, во многу земји се евидентирани малку или воопшто записи[б 1] или се одржуваат во однос на лицата кои ја напуштаат земјата на привремена или на трајна основа. Затоа, проценките за иселувањето мора да бидат изведени од второстепени извори како што се евиденцијата за иселување на земјата примач или евиденција од други административни агенции.[14]

Стапката на иселување продолжило да расте, достигнувајќи 280 милиони луѓе во 2017 година.[15]

Во Ерменија, на пример, преселбата е пресметувана со броење на луѓето кои пристигнуваат или ја напуштаат земјата преку авион, воз, железница или други превозни средства. Овде, индексот на иселување е висок: 1,5% од населението ја напушта земјата годишно.[16] Всушност, таа е една од земјите каде што иселувањето станало дел од културата од 20 век. На пример, помеѓу 1990 и 2005 година, околу 700.000-1.300.000 Ерменци ја напуштиле земјата. Високо зголемениот број на иселување е директен одговор на општествено-политичките и економските области во земјата. Внатрешната преселба (преселба во земјата) е голема (28,7%), додека меѓународната преселба е 71,3% од вкупната преселба на лица на возраст од 15 години и повеќе. Важно е да се разберат причините за двата вида на преселба и достапноста на можностите. На пример, во Ерменија, сè е локализирано во главниот град Ереван, така што внатрешната преселба е од селата и малите градови до најголемиот град во земјата. Причината за преселбата може да биде работа или студирање. Меѓународната преселба го следи истото резонирање на преселбата: работа или студирање. Главните одредишта за Ерменците се Русија, Франција и Соединетите Држави.[17]

Ограничувања при преселување

уреди
 
Источна Германија го подигнала Берлинскиот ѕид за да спречи иселување кон запад.

Некои земји ја ограничуваат можноста на нивните граѓани да се иселат во други земји. По 1668 година, династијата Ќинг ја забранила преселбата на Хан Кинези во Манџурија. Во 1681 година, императорот наредил изградба на Врбовата палисада, пречка над која на Кинезите им било забрането да навлегуваат во манчуриските и монголските земји.[18]

Советските социјалистички републики на подоцнежниот Советски Сојуз започнале такви ограничувања во 1918 година, со заострување на законите и границите додека дури и незаконското иселување не било речиси невозможно до 1928 година.[19] За да го зајакнат ова, тие воспоставиле внатрешни пасошки контроли и поединечни градски дозволи (т.н. прописка, „место на живеење“), заедно со внатрешни ограничувања на слободата на движење, кои честопати се нарекуваат 101 километар, правила кои во голема мера ја ограничуваа мобилноста дури и во мали области.[19]

На крајот на Втората светска војна во 1945 година, Советскиот Сојуз зазел неколку земји од Средна Европа, заедно наречени Источен блок, при што мнозинството од оние што живееле во новостекнатите области се стремат кон независност и сакале Советите да заминат.[20] Пред 1950 година, над 15 милиони луѓе се иселиле од источноевропските земји заземени од Советскиот Сојуз и се иселиле на запад во петте години веднаш по Втората светска војна.[21] До почетокот на 1950-тите, советскиот пристап за контролирање на движењето на народот бил имитиран од повеќето од остатокот од Источниот блок.[19] Ограничувањата спроведени во Источниот блок го запреа повеќето преселувања исток-запад, со само 13,3 милиони преселби на запад помеѓу 1950 и 1990 година.[21] Сепак, стотици илјади Источнигерманци годишно се иселувале во Западна Германија преку „дупка“ во системот што постоел помеѓу Источен и Западен Берлин, каде што четирите окупаторски сили од Втората светска војна управувале со движењето.[22] Иселувањето резултирало со масовен „одлив на мозоци“ од Источна Германија во Западна Германија на помлади образовани професионалци, така што речиси 20% од населението на Источна Германија се преселило во Западна Германија до 1961 година.[19] Во 1961 година, Источна Германија подигнала пречка од бодликава жица која на крајот ќе се прошири преку изградбата во Берлинскиот ѕид, ефикасно затворајќи ја дупката.[23] Во 1989 година паднал Берлинскиот ѕид, по што следело повторно обединување на Германија и во рок од две години распадот на Советскиот Сојуз.

До почетокот на 1950-тите, советскиот пристап за контролирање на меѓународното движење бил имитиран од НР Кина, Монголија и Северна Кореја.[19] Северна Кореја сè уште строго го ограничува иселувањето и одржува една од најстрогите забрани за иселување во светот,[19] иако некои Севернокорејци сè уште успеваат незаконски да се иселат во НР Кина.[24] Други земји со строги ограничувања за иселување во еден или друг период и тие се: Ангола, Египет,[25] Етиопија, Мозамбик, Сомалија, Авганистан, Бурма, Демократска Кампучија (Камбоџа од 1975 до 1979 година), Лаос, Северен Виетнам, Ирак, Јужен Јемен и Куба.[19]

Поврзано

уреди

 

Забелешки

уреди
  1. ↑ Жителите на Соединетите Држави можат да гласаат за време на домашните избори[12] и плаќаат даноци[13] додека живеат во странство.

Наводи

уреди
  1. ↑ „emigrate“. Miriam-Webster Dictionary. Архивирано од изворникот 18 август 2017.
  2. ↑ „Emigration“. Oxford Dictionary. Архивирано од изворникот на 29 ноември 2014.
  3. ↑ „Immigration“. Oxford Dictionary. Архивирано од изворникот на 18 мај 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
  5. ↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
  6. ↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
  7. ↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
  8. ↑ Zeev Ben-Sira (1997). Immigration, Stress, and Readjustment. Greenwood. стр. 7–10. ISBN 9780275956325.
  9. ↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
  10. ↑ Castles, Stephen (2014). The age of migration : international population movements in the modern world. Palgrave Macmillan. стр. 20–48. ISBN 9780230355767. OCLC 915478576.
  11. ↑ Moya, J. C. (1998). Cousins and strangers. Spanish immigrants in Buenos Aires, 1850-1930. Berkeley, University of California Press. p.14
  12. ↑ „Absentee Voting Information for U.S. Citizens Abroad“. travel.state.gov. Посетено на 26 јули 2023.
  13. ↑ „U.S. Citizens and Resident Aliens Abroad | Internal Revenue Service“. www.irs.gov (англиски). Посетено на 26 јули 2023.
  14. ↑ Population andFamily Estimation Methods at Statistics Canada (PDF). Statistics Canada Demography Division. март 2012. ISBN 978-1-100-19900-9. Архивирано од изворникот (PDF) на 23 август 2017.
  15. ↑ „International Migration Report 2017“ (PDF). United Nations. 2017. Посетено на 26 јули 2023.
  16. ↑ Barsoumian, Nanore (22 јануари 2013). „To Greener Shores: A Detailed Report on Emigration from Armenia“. The Armenian Weekly (англиски). Посетено на 26 јули 2023.
  17. ↑ „Migrant support measures from an employment and skills perspective (MISMES)“ (PDF). Working Together Learning for Life. Архивирано од изворникот (PDF) на 29 април 2021. Посетено на 26 јули 2023.
  18. ↑ Elliott, Mark C. "The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies." Journal of Asian Studies 59, no. 3 (2000): 603-46.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 Dowty 1987
  20. ↑ Thackeray 2004
  21. ↑ 21,0 21,1 Böcker 1998
  22. ↑ Harrison 2003
  23. ↑ Pearson 1998
  24. ↑ Kleinschmidt, Harald, Migration, Regional Integration and Human Security: The Formation and Maintenance of Transnational Spaces, Ashgate Publishing, Ltd., 2006,ISBN 0-7546-4646-7, page 110
  25. ↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

Надворешни врски

уреди
  • Böcker, Anita (1998), Regulation of Migration: International Experiences, Het Spinhuis, ISBN 978-90-5589-095-8
  • Dale, Gareth (2005), Popular Protest in East Germany, 1945-1989: Judgements on the Street, Routledge, ISBN 978-0-7146-5408-9
  • Dowty, Alan (1987), Closed Borders: The Contemporary Assault on Freedom of Movement, Yale University Press, ISBN 978-0-300-04498-0
  • Harrison, Hope Millard (2003), Driving the Soviets Up the Wall: Soviet-East German Relations, 1953-1961, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-09678-0
  • Krasnov, Vladislav (1985), Soviet Defectors: The KGB Wanted List, Hoover Press, ISBN 978-0-8179-8231-7
  • Mynz, Rainer (1995), Where Did They All Come From? Typology and Geography of European Mass Migration In the Twentieth Century; European Population Conference Congress European De Demographie, United Nations Population Division
  • Pearson, Raymond (1998), The Rise and Fall of the Soviet Empire, Macmillan, ISBN 978-0-312-17407-1
  • Labour market efficiency and emigration in Slovakia and EU neighbouring countries,
  • Thackeray, Frank W. (2004), Events that changed Germany, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-313-32814-5
  • Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Иселување&oldid=5122330“