Еврозона

Еврозона, официјално наречена Еврообласт — европски монетарен сојуз (ЕМУ) составен од дваесет Земји членки на Европската Унија кои го вовеле еврото како нивна основна валута и единствено законско средство на плаќање. Дваесетте членки на еврозоната се:

Австрија, Белгија, Хрватска, Кипар, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Ирска, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Португалија, Словачка, Словенија и Шпанија.

Седумте членки на ЕУ кои не се во еврозоната се Бугарија, Чешка, Данска, Унгарија, Полска, Романија и Шведска. Тие продолжуваат да ги користат своите национални валути, иако сите освен Данска се обврзани да се приклучат откако ќе ги исполнат критериумите за конвергенција на еврото.

Меѓу земјите кои не се членки на ЕУ, Андора, Монако, Сан Марино и Ватикан имаат формални договори со ЕУ да го користат еврото како своја официјална валута и да издаваат свои монети. Дополнително, Косово и Црна Гора го усвоиле еврото еднострано, потпирајќи се на веќе во оптек евра, наместо на ковање на сопствени валути. Овие шест земји, сепак, немаат застапеност во ниту една институција од еврозоната.

Евросистемот е монетарната власт на еврозоната, Еврогрупата е неформално тело на министри за финансии што ја прави фискалната политика за валутната унија, а Европскиот систем на централни банки е одговорен за фискалната и монетарната соработка помеѓу еврозоната и членките на ЕУ кои не се во еврозоната. Европската централна банка (ЕЦБ) прави монетарна политика за еврозоната, ја одредува нејзината основна каматна стапка и издава евро банкноти и монети.

Од финансиската криза од 2007-2008 година, еврозоната воспостави и користи одредби за доделување итни заеми на земјите-членки во замена за донесување економски реформи. Еврозоната, исто така, донела одредена ограничена фискална интеграција; на пример, при преглед на меѓусебните национални буџети. Прашањето е политичко и во состојба на флукс во однос на тоа кои понатамошни одредби ќе се договорат за промена на еврозоната. Ниту една земја-членка на еврозоната не ја напуштила и нема одредби за тоа или за протерување.

Членови

Во 1998 единаесет земји-членки на Европската Унија се запознаа со критериумот за конвергенција и Еврозоната започна со официјалното пуштање во употреба на еврото (покрај националните валути) на 1 јануари 1999. Грција се квалификуваше во 2000, а ја прифатија на 1 јануари 2001 уште пред да бидат подготвени книжните пари и монетите кои на 1 јануари 2002 ги заменија сите национални валути. Од 2007 до 2011 се приклучија уште пет нови земји.

Држава	     Се приклучиле на:  	Население       условен БДП           Исклучоци
                                   (1јануари 2011г.)  Светска банка 2009г.	

Австрија        1 јануари 1999г.	8 404 252	384 908	
Белгија         1 јануари 1999г.	10 918 405	468 522	
Кипар	        1 јануари 2008г.	804 435	        24 910	             Северен Кипар
Естонија 	1 јануари 2011г.	1 340 194	19 120	
Финска	        1 јануари 1999г.	5 375 276	237 512	
Франција	1 јануари 1999г.	65 075 373	2 649 390	     Нова Каледонија
                                                                            Француска Полинезија
                                                                            Валис и Футуна
Германија	1 јануари 1999г.	81 751 602	3 330 032	
Грција	        1 јануари 2001г.	11 325 897	329 924	
Ирска	        1 јануари 1999г.	4 480 858	227 193	
Италија	        1 јануари 1999г.	60 626 442	2 112 780	     Кампионе д'Италија
Летонија	1 јануари 2014г.	511 840	        52 449 
Луксембург	1 јануари 1999г. 	511 840	        52 449	
Малта	        1 јануари 2008г.	417 617 	7 449	
Холандија	1 јануари 1999г.	16 655 799	792 128	             Аруба
                                                                            Курасао
                                                                            Свети Мартин
                                                                            Карипска Холандија
Португалија     1 јануари 1999г.	10 636 979	227 676	
Словачка        1 јануари 2009г.	5 435 273	87 642	
Словенија	1 јануари 2007г.	2 050 189	48 477	
Шпанија         1 јануари 1999г.	46 152 926	1 460 250	
Еврозона	                        331 963 357	12 460 362

Проширување

Седум земји (Бугарија, Чешка, Данска, Унгарија, Полска, Романија и Шведска) се членки на ЕУ, но не го користат еврото. Пред да се приклучи на еврозоната, секоја земја мора да учествува 2 години во Европскиот механизам за девизен курс (ЕМДК II). Бидејќи од 2023 Националните централни банки (НЦБ) на Бугарија и Данска учествуваа во ЕМДК II, се очекува преостанатите валути наскоро да го следат овој пример. Во оригиналниот Мастришки договор, Данска и Обединетото Kралство добија специјален статус кој им дозволува да не учествуваат во еврозоната. Двете земји се легално ослободени од приклучување кон еврозоната, освен ако нивните влади не одлучат поинаку, преку парламентарно гласање или пак преку референдум. Шведска не е легално ослободена од приклучување кон еврозоната, но во практика е така со помош на користење на дупки во законот. Од земјите се бара да се приклучат кон еврозоната штом го исполнат критериумот за конвергенција, кој вклучува да бидат дел од ЕМДК II во рок од 2 години. Приклучувањето кон ЕМДК II е доброволно. До сега Шведска одлучи да не учествува во ЕМДК II. Финансиската криза во 2008 го зголеми интересот во Данска и првично во Полска да се приклучат кон еврозоната, а во Исланд да се приклучи кон Европската Унија, што е предуслов за воведување на еврото. Еврото исто така се користи и во земји кои не се членки на ЕУ. Монако, Сан Марино и Ватикан потпишаа формални договори со ЕУ да го користат еврото и нивни монети. Меѓутоа, тие не ги сметаат за дел од Еврозоната од страна на ЕЦБ и немаат свое место во ЕЦБ или Еврогрупата. Андора постигна монетарен договор со ЕУ во јуни 2011 кој ќе ѝ дозволи да го користи еврото како своја официјална валута откако договорот ќе биде ратификуван. Со договорот се планира дека Андора ќе добие право од 1 јули 2013 да користи свои монети, под услов да го имплементира релевантното законодавство на ЕУ. Некои држави (Косово и Црна Гора) официјално го воведоа еврото како нивна единствена валута без договор и поради тоа не бараа права. Овие земји ЕЦБ не ги смета за дел од еврозоната. Сепак, во одредени случаи, терминот еврозона се однесува на сите територии кои го воведоа еврото како нивна единствена валута. ЕЦБ и ЕУ се спротивставуваат на понатамошно унилатерално воведување на еврото (евроизација) и од страна на земјите-членки на ЕУ кои не го користат еврото и од страна на земјите кои не се членки на ЕУ.

Напуштање и исклучување

Додека Еврозоната е отворена кон сите земји-членки на ЕУ да се приклучат откако ќе ги исполнат критериумите, во договорите на ЕУ не постои одредба дали може некоја од земјите да ја напушти еврозоната без да ја напушти ЕУ како целина. Исто така нема одредба за тоа дали некоја земја може да биде исфрлена од еврозоната. Сепак некои, вклучувајќи ја холандската влада, се залагаат да се направи таква одредба во случај ако во еврозоната има некоја земја која е премногу задолжена, а одбива да ја почитува политиката на ЕУ за економски реформи. Сепак, придобивките од напуштањето на еврозоната во голема мера ќе зависат од конкретната ситуација. Ако валутата со која ќе се смени еврото се очекува да девалвира, во земјата ќе дојде до големо одливање на пари, додека ако се очекува вредноста на валутата да се зголеми, тогаш ќе има поголем прилив на пари во економијата. Сепак, ако вредноста на валутата брзо се зголемува тогаш тоа може да биде штетно за извозот на земјата. Џејн Клауд Тричет е назначена да го одобри дизајнот и печатењето на евро банкнотите и количината на изработени евро монети. Еврозоната политички ја застапуваат министрите за финансии, заедно познати како Еврогрупа, под водство на сегашниот претседател Џејн Клауд Тричет. Министрите за финансии на земјите-членки на ЕУ кои го користат еврото, се среќаваат ден пред состанокот на Советот за економски и финансиски прашања (Екофин) кој е дел од Советот на Европската Унија. Групата не е официјален совет, но кога Екофин во полн состав гласа за прашања кои се однесуваат само на еврозоната, само на членовите на Еврогрупата им е дозволено да гласаат. Уште од 2008 кога првпат започна финансиската криза, Еврогрупата се сретна нерегуларно, не во состав на министри за финансии туку во состав на шефови на држави и влади (како Европскиот совет). Во овој форум, на Евросамитот, договорија многу од реформате за еврозоната. Поранешниот францускиот претседател Никола Саркози од 2011 настојува овие самити да станат редовни и тоа двапати годишно, со цел тие да станат "права економска влада". На 15 април 2008 во Брисел, Јункер предложи дека подобро е Еврозоната во Меѓународниот монетарен фонд да биде застапена како целина отколку секоја земја посебно. "Апсурдно е тие 18 земји да не се согласат да имаат еден претставник во ММФ. Тоа прави да изгледаме смешно. На меѓународно ниво на нас гледаат како на кловнови". Сепак, финансискиот комесар Хоакин Алмуниа изјави дека пред да почнат со заедничко претставување треба да се договори заеднички политички дневен ред.

Економија

Табела 1: Споредба на еврозоната со други економии, 2006.

	Население	БДП	% од светскиот БДП	Извоз	Увоз
Еврозона	317 милиони	8.4 трилиони €	14.6%	21.7% од БДП	20.9% од БДП
ЕУ 27	494 милиони	11.9 трилиони €	21.0%	14.3%	15.0%
САД	300 милиони	11.2 трилиони €	19.7%	10.8% од БДП	16.6% од БДП
Јапонија	128 милиони	3.5 трилиони €	6.3%	16.8% од БДП	15.3% од БДП
Пример	Пример	Пример	Пример	Пример	Пример

Табела 2: Годишни реални стапки на растеж на БДП во ЕУ (1990-2013)

	1999-2007	2008-2013	1990-2013
Европска Унија	2,5%	-0,1%	1,7%
Евро-Зона	2,3%	-0,3%	1,4%

Инфлација

Табела 3: Стапка на инфлација во ЕУ, 1999-2011 (Хармонизиран индекс на потрошувачките цени во мај)

Година	Инфлација	Година	Инфлација	Година	Инфлација
1999	1,0%	2004	2,5%	2009	0.0%
2000	1.7%	2005	2.0%	2010	1.7%
2001	3.1%	2006	2.5%	2011	2.7%
2002	2.0%	2007	1.9%
2003	1.8%	2008	3,7%

Каматни стапки

Каматните стапки во Еврозоната уште од 1999 ги поставува ЕЦБ. Тие се изразени во проценти на годишно ниво. Од јуни 2000 до октомври 2008, главните операции за рефинансирање беа варирачка стапка на тендери, спротивно од фиксните стапки на тендерите. Цифрите прикажани во табелата од 2000 до 2008 се однесуваат на минималните каматни стапки каде договорните страни може да ги сместат нивните понуди.

Дата/ Депозитно олеснување /Главни операции за рефинансирање/Најниско каматно олеснување

•1 јануари 1999г. • 2,00 • 3,00 • 4,50

•4 јануари 1999г. • 2,75 • 3,00 • 3,25

•22 јануари 1999г. • 2,00 • 3,00 • 4,50

•9 април 1999г. • 1,50 • 2,50 • 3,50

•5 ноември 1999г. • 2,00 • 3,00 • 4,00

•4 февруари 2000г. • 2,25 • 3,25 • 4,25

•17 март 2000г. • 2,50 • 3,50 • 4,50

•28 април 2000г. • 2,75 • 3,75 • 4,75

•9 јуни 2000г. • 3,25 • 4,25 • 5,25

•28 јуни 2000г. • 3,25 • 4,25 • 5,25

•1 септември 2000г. • 3,50 • 4,50 • 5,50

•6 октомври 2000г. • 3,75 • 4,75 • 5,75

•11 март 2001г. • 3,50 • 4,50 • 5,50

•31 август 2001г. • 3,25 • 4,25 • 5,25

•18 септември 2001г. • 2,75 • 3,75 • 4,75

•9 ноември 2001г. • 2,25 • 3,25 • 4,25

•6 декември 2002г. • 1,75 • 2,75 • 3,75

•7 март 2003г. • 1,50 • 2,50 • 3,50

•6 јуни 2003г. • 1,00 • 2,00 • 3,00

•6 декември 2005г. • 1,25 • 2,25 • 3,25

•8 март 2006г. • 1,50 • 2,50 • 3,50

•15 јуни 2006г. • 1,75 • 2,75 • 3,75

•9 август 2006г. • 2,00 • 3,00 • 4,00

•11 октомври 2006г. • 2,25 • 3,25 • 4,25

•13 декември 2006г. • 2,50 • 3,50 • 4,50

•14 март 2007г. • 2,75 • 3,75 • 4,75

•13 јуни 2007г. • 3,00 • 4,00 • 5,00

•9 јули 2008г. • 3,25 • 4,25 • 5,25

•8 октомври 2008г. • 2,75 • • 4,75

•9 октомври 2008г. • 3,25 • • 4,25

•15 октомври 2008г. • 3,25 • 3,75 • 4,25

•12 ноември 2008г. • 2,75 • 3,25 • 3,75

•10 декември 2008г. • 2,00 • 2,50 • 3,00

•21 јануари 2009г. • 1,00 • 2,00 • 3,00

•11 март 2009г. • 0,50 • 1,50 • 2,50

•8 април 2009г. • 0,25 • 1,25 • 2,25

•13 март 2009г. • 0,25 • 1,00 • 1,75

•13 април 2011г. • 0,50 • 1,25 • 2,00

•13 јули 2011г • 0,75 • 1,50 • 2,25

•9 ноември 2011г. • 0,50 • 1,25 • 2,00

Јавен долг

Следната табела го прикажува односот на јавниот долг кон БДП во проценти за ЕУ и други одбрани европски земји. Земјите -членки на Еврозоната се обележани како Еврозона, а земјите кои не се членки на еврозоната се обележани како ЕУ. Доближувањето на критериумот на еврозоната е 60%.

Држава ЦИА 2007 г. ОЕСР(Организација за економска соработка и развој) 2009 г. ММФ 2009г. ЦИА 2009 г. Евростат2010г.

 Австрија	59,10	72,7	67,10	66,40	72,3
 Белгија	84,60	100,4	93,70	101,00	96,8
 Кипар 	59,60		56,20	56,20	60,8
 Естонија	3,40			7,10	6,6
 Еврозона					86,0
 Финска	35,90	52,6	44,00	40,30	48,4
 Франција	63,90	87,1	78,10	77,60	81,7
 Германија	64.90	76,5	72,50	77,20	83,2
 Грција	89,50	120,2		113,40	142,8
 Ирска 	24,90	72,7	64,00	64,80	96,2
 Италија	104,00	127,7	115,8	115,80	119,0
 Луксембург	6,40	18,0	16,40	14,60	18,4
 Малта				69,00	68,0
 Холандија	45,50	69,4	58,90	60,90	62,7
 Португалија	63,60	86,3	75,80	76,80	93,0
 Словчка	35,90	39,8	35,70	35,70	41,0
 Словенија	23,60	44,1		31,30	38,0
 Шпанија	36,20	62,4	53,20	53,20	60,1

Фискална политика

Примарните средства за фискална координација во ЕУ лежат во широките упатства за економска политика напишани за секоја земја-членка, но особено се однесуваат на 18 земји кои се моментално членки на еврозоната. Упатствата не се задолжителни, но имаат за цел да ја претставуваат координацијата на политиките на земјите-членки на ЕУ како и да се земат предвид поврзаните структури на нивните економии. За заедничка сигурност и стабилност на валутата, членките на еврозоната мораат да го почитуваат Пактот за стабилност и раст,кој поставува договорени дефицитарни лимити и лимити на националниот долг, но кој исто така предвидува и санкции во случај на прекршување на договорот. Пактот во основа поставува лимит од 3% БДП за годишниот дефицит на сите земји-членки на еврозоната, со казни за секоја земја која ја преминува ова сума. Во 2005 Португалија, Германија и Франција ја преминаа оваа сума, но Советот на министри не гласаше да се казнат овие земји. Подоцна, беа воведени реформи за поголема флексибилност и за да бидат сигурни дека критериумот за дефицит ги зема предвид економските услови на земјата-членка и дополнителните фактори. На 20 март 2008 Организацијата за економска соработка и развој (Organisation for Economic Co-operation and Development) ги потцени нивните економски предвидувања за еврозоната за првата половина на 2008. Во Европа нема место за олеснување на фискалната или монетарната политика, предупреди групата од 30 нации. За еврозоната, ОЕСР(OECD) сега предвидува раст на БДП за само 0,5% во првата четвртина, што нема да се подобри ни во втората четвртина, кога се очекува само 0,4% добивка.

Провизии за финансиска помош

Кон крајот на 2000 финансиската криза поттикна бројни реформи во еврозоната. Една од нив беше пресвртот во политиката за финансиска помош во еврозоната кој доведе до создавање на специјален фонд за помош на земјите-членки на еврозоната кои имаат проблеми. Покрај Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во 2010 беа создадени Објектот за европска финансиска стабилност (ОЕФС) и Европскиот механизам за финансиска стабилност (ЕМФС) за да создадат систем и фонд за финансиска помош на земјите-членки. Сепак ОЕФС и ЕМФС беа привремени, мали и без основа во договорите на ЕУ. Затоа, во 2011 се договорија да го основаат Европскиот механизам за стабилност (ЕМС) кој ќе биде многу поголем, ќе го финансираат само членките на еврозоната (не ЕУ како целина како што беше со ОЕФС и ЕМФС ) и ќе биде постојана основа на договорите. Како резултат на тоа, неговото создавање вклучуваше договарање на амандман во ДФЕУ (Договор за функционирањето на ЕУ) член 136 кој ќе му овозможи на ЕМС и на новиот договор за ЕМС детален приказ како ќе работи ЕМС. Ако и двата успешно се ратификуваат според распоредот, ЕМС ќе започне со работа кон средината на 2013 кога ОЕФС и ЕМФС ќе завршат.

Координација на буџетските политики

Голем надзор од ЕУ во областите на политика на оданочување и буџетска политика и наметнатиот механизам кој оди со тоа, понекогаш се опишани како потенцијално непочитување на суверенитетот на земјите-членки на еврозоната. Сепак, во јуни 2010 конечно беше постигнат целосен договор за контоверзниот предлог, земјите-членки меѓусебно да ги рецензираат буџетите пред нивната презентација во националните парламенти. Иако Германија, Шведска и Обединетото Kралство беа против меѓусебно прикажувањето на целосниот буџет, секоја влада на нивните рецензори и на Комисијата ќе ги презентира нивните проценки за нивото на раст, инфлација, приходи и трошоци шест месеци пред тие да бидат прикажани во националните парламенти. Ако некоја земја оди кон дефицит, таа ќе мора тоа да го оправда на останатите членки на ЕУ, додека пак земјите со долг поголем од 60% од БДП ќе се соочат со уште поголема контрола. Овие планови ќе се спроведат во сите земји-членки на ЕУ,не само на еврозоната, и мора да бидат одобрени од водачите на ЕУ заедно со предлозите за земјите да се соочат со санкции пред да го достигнат лимитот од 3% според Пактот за стабилност и раст. Полска ја критикуваше идејата за задржување на регионалните финансирања за оние земји кои ќе го надминат дефицитарниот лимит,бидејќи тоа ќе влијае само на посиромашните земји. Во јуни 2010 Франција се согласи да го поддржи планот на Германија за укинување на правото на гласање на земјите кои ги прекршуваат правилата. Во март 2011 беше започната нова реформа од Пактот за стабилност и раст со цел да ги зацврсти правилата со усвојување на автоматска процедура за наметнување на санкции во случај на прекршување на правилата за дефицит или долг.