Википедија

Гијом Тирски

Гијом Тирски или Гијом II[а] (~ 1130 — 29 септември 1186) — средновековен прелат и хроничар. Се родил и израснал во Ерусалим, во времето кога Ерусалимското Кралство било во своите најсветли години. Поминал 20 години проучувајќи ги седумте слободни уметности и канонското право во европските универзитети.

Гијом Тирски
Роден 1130
Ерусалим
Починал 29 септември 1186
Тир
Познат средновековен хрноичар
Занимање архиепископ, дипломат

Како резултат на неговото враќање во Ерусалим во 1165 година, кралот Амалрик I го назначил за дипломатски претставник во Византија. Гијом станал учител на кралскиот син и иден крал, Балдуин IV, за кого открил дека е лепрозен. По смртта на Амалрик, станал претставник и архиепископ на Тир, со што вршел две од најважните функции во државата. Во 1179 година, ја предводел источната делегација на Третиот собор во Латеран. Со оглед на фактотот дека бил вклучен во династичкиот судир, кој се развил за време на владеењето на Балдуин IV, неговото значење се намалило кога противниците ја презеле контролата на кралските работи. Бил запоставен за функцијата на ерусалимски патријарх и починал во неразјаснети околности, најверојатно во 1186 година.

Гијом е автор на отчет за соборот во Латеран, а напишал и историски записи за исламските држави од времето на Мухамед. За жал, ниту едно од овие дела не е сочувано. Денес, познат е како автор на историјата на Ерусалим. Неговите хроники се напишани на одличен латински за тоа време и употреба на бројни цитати од класичната литература. Како наслов на хрониката, понекогаш се наведуваат „Historia rerum in partibus transmarinis gestarum“ („Историја на делата направени зад морето“) или „Historia Ierosolimitana“ („Историја на Ерусалим“), скратено „Historia“. Кратко по неговата смрт, делото било преведено на француски, а потоа и на многу други јазици. Поради тоа што станува збор за единствениот извор за историјата на Ерусалим во 12 век напишан од домородец, историчарите често претполагале голема доверба во неговите извештаи. Меѓутоа, современите историчари покажале дека неговата вклученост во кралските политички спорови придонела за пронаоѓање на предрасуди во неговите записи. Но и покрај ова, тој се смета за најпознатиот хроничар од времето на Крстоносните војни и еден од најдобрите автори во средниот век.

Животопис

уреди

Рани години

уреди
 
Крстоносните држави во 1165 година

Ерусалимското Кралство било создадено во 1099 година, по завршувањето на Првата крстоносна војна. Тоа било трета од четирите христијански територии кои биле основани од страна на крстоносците, веднаш по Грофовијата Едеса и Кнежевството Антиохија, а пред Грофовијата Триполи. Првите три владетели на Ерусалимското Кралство, Годфроа Бујонски (1099 — 1100), неговиот брат Балдуин I (1100 — 1118) и нивниот братучед Балдуин II (1118 — 1131), го прошириле кралството и ги зацврстиле неговите граници на територија, на која отприлика денес се простираат Израел, Палестина и Либан. За време на првите декади од постоењето на кралството, неговото население се зголемувало со бројот на аџии кои доаѓале во посета на Светата Земја. Трговците од средоземните градови-држави во денешна Италија и Франција, исто така, биле желни да ги искористат богатите трговски пазари на исток.[1][2]

Семејството на Гијом, најверојатно, потекнувало од Франција или Италија, а тој бил многу приврзан кон овие две земји.[3] Неговите родители, веројатно, биле трговци кои се населиле во кралството и биле „очевидно имотни“,[4] иако е непознато дали учествувале во Првата крстоносна војна или пристигнале подоцна. Гијом е роден во Ерусалим околу 1130 година. Се знае дека имал барем еден брат, Ралф, кој бил еден од градските бургеси, т.е. неблагороден водач на трговска заедница. Ништо повеќе не е познато за неговото семејство, освен тоа дека неговата мајка починала пред 1165 година.[5]

Како дете, Гијом се образувал во Ерусалим, во црковното училиште во Базиликата на Светиот Гроб. Јован Пизански го научил да чита и пишува и го вовел во изучувањето на латинскиот јазик.[6][б] Од делото „Historia“ станува јасно дека го познавал и францускиот јазик и можеби италијанскиот, но нема доволно податоци кои утврдуваат дали изучувал грчки, персиски и арапски, како што понекогаш се тврди.[7]

Околу 1145 година, Гијом заминал во Европа за да го продолжи своето образование во училиштата во Франција и Италија, особено во Париз и Болоња, односно „двата најзначајни интелектуални центри на христијанството во дванаесеттиот век“.[8] Овие сеучилишта сè уште немале службен статус на универзитети[в], но уште при крајот на 11 век содржеле училишта за бројни уметности и науки. Тие биле одвоени од црковните училишта и биле основани од страна на независни професори, кои биле предводници во своите научни области. Така, студентите од цела Европа доаѓале за да ги слушаат нивните предавања.[9] Гијом ги изучувал седумте слободни уметности и теологија во Париз и Орлеан околу 10 години, а негови професори биле студенти на Тјери Шартрски и Жилбер де ла Поре. Тој, исто така, се образувал и под раководство на други професори, меѓу кои Роберт Мелунски и Адам де Парво Понте. Во Орлеан, кој во тоа време бил еден од најпознатите центри за класични студии,[10] читал староримска литература кај Хилариј Орлеански, и учел математика кај Гијом Соасонски. За период од шест години, учел теологија со Петар Ломбар и Морис де Сили. Потоа, изучувал граѓанско и каонско право во Болоња, под раководство на „Четирите доктори“, Игo де Порта Равенатe Булгариј, Мартиниј Госија и Јакоб де Борењ.[г] Според тоа, овој список на учители од познатата „ренесанса во дванаесеттиот век“ покажува дека бил добро образуван, како било кој европски свештеник. Неговиот современик, Јован Солбериски, исто така се образувал со многу од овие учители.[11]

Религиозен и политички живот во Ерусалим

уреди

Највисоките религиозни и политички функции во Ерусалим, обично, биле извршувани од Европејци, кои пристигнале како аџии или крстоносци. Гијом бил еден од малкуте домородци со европско образование и набргу успеал да се пробие низ ранговите.[12] По неговото враќање во Светата Земја во 1165 година, тој станал каноник во катедралата во Акра. Во 1167 година, бил назначен за архиѓакон во катедралата во Тир од страна на Фредерик де ла Рок, архиепископ од Тир, со помош на кралот Алмарик I.[13]

Амалрик дошол на власт во 1164 година и ја остварил целта освојувајќи го Египет. Египет бил нападнат од страна на кралот Балдуин I уште педесет години пред тоа, па ослабениот Фатимидски Халифат бил принуден да му плаќа годишен данок на Ерусалим. Амалрик се насочил кон Египет, бидејќи муслиманската територија источно од Ерусалим потпаднала под власт на силниот зенгидски султан Нур ад-Дин. Нур ад-Дин презел контрола над Дамаск во 1154 година, шест години по катастрофалната опсада на градот од страна на крстоносците во Втората крстоносна војна. Со тоа, Ерусалим можел да се прошири само на југозапад, кон Египет, па во 1153 година, последната позиција на Фатимидите, Аскалон, паднала во рацете на крстоносците. И покрај тоа, Нур ад-Дин сакал да го освои и Египет и ја испратил својата армија да ги наруши плановите на Алмарик. Така, тоа била положбата која ја затекнал Гијом по неговото враќање од Европа. Во 1167 година, Алмарик се оженил со Марија Комнина, којашто била во блиска роднинска врска со византискиот цар, Мануил I Комнин, и во 1168 година, кралот го испратил Гијом да го заклучи договорот за здружениот византиско-крстоносен поход против Египет. Походот, којшто на Амалрик му бил четврти, бил првиот со поддршка од страна на византиската флота. Меѓутоа, и покрај поддршката, Амалрик не издржал флотата да пристигне. Тој го освоил градот Дамиета, но по неколку години бил протеран од Египет од страна на тогашниот генерал на Нур ад-Дин, Саладин, кој подоцна станал најголема закана за Ерусалим.[14]

Во меѓувреме, Гијом го продолжил своето унапредување во кралството. Така, во 1169 година го посетил Рим, веројатно да одговори на обвинувањата против него од архиепископот Фредерик, иако сè уште основата за обвинението е непозната. Исто така е можно, додека Фредерик бил на дипломатска мисија низ Европа, проблем во врска со диоцезата да го принудил Гијом да бара помош од страна на архиепископот.[15]

 
Гијом Тирски открива еден од првите симптоми на лепра кај Балдуин, L'Estoire d'Eracles (француски превод на Historia), нацртано во Франција околу 1250-тите, Британска библиотека, Лондон.

За време на неговото враќање од Рим, во 1170 година е можно да добил задача од Алмарик да ја напише историјата на кралството. Исто така, бил назначен и за учител на синот на Алмарик, Балдуин IV. Кога Балдуин имал тринаесет години, си играл со деца, кои се обидувале да си нанесат болки по пат на гребење на рацете. За ова, Гијом запишал:

„ Останатите момчиња својата болка ја искажуваа со викотници, додека Балдуин, иако непоштеден од неговите другари, ги поднесе доста трпеливо, како ништо да не почувствувал... Не е можно да се воздржи од солзи, кога станува збор за голема неволја.[16] “

По оваа случка, Гијом ги испитал Балдуиновите раце и утврдил можни симптоми на лепра, којашто била потврдена кога Балдуин пораснал.[17][18]

Амалрик починал во 1174 година и Балдуин IV го наследил на престолот. Нур ад-Дин, исто така, починал во 1174 година, а неговиот генерал Саладин го поминал остатокот од декадата, работејќи на зацврстување на силите во Египет и ад-Диновите поседи во Сирија, што му овозможило целосно да се утврди околу Ерусалим. Последователните настани, често, биле толкувани како судир меѓу двете спротивставени страни, „партијата на дворот“ и „благородничката партија“. „Партијата на дворот“ била предводена од мајката на Балдуин и прва жена на Амалрик, Ањес, и нејзиното непосредно семејство, како и новодојденци од Европа, кои не биле искусни во кралските работи и се залагале за војна против Саладин. На другата страна била „благородничката партија“, предводена од Рајмон III и домородното благородничко население во кралството, кои претпочитале мирен соживот со муслиманите. Ова е толкувањето кое било изнесено од страна на Гијом во Historia и било прифатено како факт од страна на подоцнежните историчари. Но и покрај тоа, Питер В. Едбари подоцна потврдил дека Гијом мора да се смета како краен приврзаник, бидејќи природно бил сојузник на Рајмон, кој пак бил одговорен за неговиот подоцнежен напредок меѓу политичките и религиозни функции. Образложенијата од 13 век, кои го продолжиле делото Historia на француски, исто така мора да се сметаат за сомнителни, бидејќи нивните автори биле поддржувачи на Рајмон од семејството на Ибелините.[19] Главното прифатливо мислење меѓу современите историчари е дека и покрај постоењето на динамичен судир,

„поделбата не била меѓу домородните барони и новодојденците од Запад, туку меѓу кралскиот мајчин и татков род.“[20]

Мил де Планси, накратко, бил регент на младиот Балдуин IV. Но, тој бил убиен во октомври 1174 година и на неговото место бил назначен Рајмон III.[21] Рајмон го назначил Гијом за нацелар на Ерусалим, како и за архиѓакон од Назарет и на 6 јуни 1175 година, Гијом билн избран за архиепископ од Тир, со што го заменил Фредерик де ла Рок, кој починал во октомври 1174 година.[22] Должностите на Гијом како канцелар, најверојатно, не му одземале премногу време. Така на пример, писарите и службениците изготвувале документи, за кои не било потребно Гијом ниту да присуствува за да ги потпише. Наместо тоа, тој бил сконцентриран на неговите должности како архиепископ. Во 1177 година, тој го одржал погребот на Гијом VI Монфератски, сопруг на сестрата на Балдуин IV, Сибила, во време кога ерусалимскиот патријарх, Амалрик од Несле, бил тешко болен и не можел да присуствува.[23]

Во 1179 година, Гијом бил еден од претставниците на Ерусалим и другите крстоносни држави на Третиот собор во Латеран. Меѓу останатите претставници биле и патријархот Хераклиј Цезарејски, архиепископот Јосциј, кој подоцна го наследил Гијом во Тир, како и епископите од Самарија, Витлеем, Триполи и Џебла, и игуменот од Сионска Гора. Патријархот Амалрик и антиохискиот патријарх Амори Лиможски не биле во можност да присуствуваат, па Гијом и останатите епископи немале доволно влијание да го убедат папата Александар III за потребата од нова крстоносна војна.[24] Но и покрај тоа, Гијом бил испратен од страна на папата Александар како дипломатски претставник кај византискиот цар Мануил I Комнин, кој пак го испратил на мисија во Кнежевството Антиохија. Гијом не споменал што точно се случило за време на овие мисии, но тој, најверојатно, разговарал за византиско сојузништво со Ерусалим и за царскиот протекторат во Антиохија, каде поради притисокот од Рим и Ерусалим, царот бил принуден да се откаже од обидите за обновување на Антиохиската патријаршија. Гијом бил две години отсутен од Ерусалим и се вратил во 1180 година.[25][26]

Изборот на патријарх во 1180

уреди

За време на отсуството на Гијом, во Ерусалим настанала криза. Кралот Балдуин станал полнолетен во 1176 година и Рајмон III престанал да биде регент, но бидејќи бил лепрозен и не можел да има деца, не се очекувало да владее многу долго. По смртта на Гијом VI Монфератски во 1177 година, неговата сопруга и сестра на кралот Балдуин, Сибила, побарала нов сопруг. На Велигден во 1180 година, двете судрени партии се поделиле уште повеќе, кога Рајмон и неговиот братучед, Боемунд III, се обиделе да ја принудат Сибила да се омажи за Балдуин Ибелински. Рајмон и Боемунд биле најблиските машки роднини по таткова линија и би можеле да полагаат право на престолот, доколку кралот почине без наследник или соодветна замена. Меѓутоа, пред Рајмон и Боемунд да пристигнат, Ањес и кралот Балдуин се спогодиле Сибила да се омажи со новодојденецот од Поату, Ги де Лузињан, чијшто постар брат, Амалрик де Лузињан, веќе бил влијателна личност на дворот.[27]

Спорот влијаел на Гијом, бидејќи тој бил назначен за канцелар од страна на Рајмон и би можел да падне во немилост, доколку регентсвото на Рајмон завршело. Кога патријархот Амалрик починал на 6 октомври 1180, двата најочигледни избора за негов наследник биле Гијом или Хераклиј Цезарејски. Обајцата биле речиси еднакво вреднувани во поглед на нивната заднина и образованието, но политички биле членови на различни партии, со оглед на тоа што Хераклиј бил еден од поддржувачите на Ањес де Куртене. Се чини дека канониците во Базиликата на Светиот Гроб не можеле да се одлучат и го прашале кралот за совет. Поради влијанието на Ањес, Хераклиј бил избран. Се рашириле и озборувања дека Хераклиј и Ањес биле љубовници, но оваа информација потекнува од приврзаник кој го продолжил дополнувањето на Historia во 13 век, а нема друг доказ што го потврдува ваквото тврдење. Гијом не наведува речиси ништо околу изборот на Хераклиј, што веројатно е одраз на неговата разочараност од резултатот.[28][29]

Последни години и смрт

уреди
 
Саладин пали град, извадок од францускиот превод на Historia

Гијом останал архиепископ од Тир и канцелар на кралството, но деталите за неговиот живот од ова време се нејасни. Авторите од 13 век, кои го продолжиле неговото дело, тврдат дека Хераклиј го екскомуницирал во 1183 година, но нејасно е зошто Хераклиј би го направил ова. Тие, исто така, тврдат дека Гијом отишол во Рим за да се пожали на папата и таму бил отруен од страна на Хераклиј. Според Питер Едбари и Џон Роу, нејаснотиите во врска со Гијомовиот живот за време на овие години покажува дека тој немал голема политичка улога, но бил сконцентриран на црковните работи и пишувањето на историјата. Приказната за неговата екскомуникацијата и неверојатниот детаљ дека бил отруен, веројатно, биле измислица на старофранцуските продолжувачи на неговото дело.[30] Гијом останал во кралството и продолжил да пишува до 1184 година, но тогаш Ерусалим бил внатрешно поделен на политички партии и надворешно опколен од силите на Саладин, па:

„единствените работи кои самите излегувале на виделина се катастрофите на ожалостената земја и повеќекратните неволји, теми кои може да служат само за да се продолжи натаму кон оплакувања и солзи.“[31]

Неговото значење се намалило со победата на Ањес и нејзините поддржувачи и со стапувањето на престолот на Балдуин V, малолетен син на Сибила и Гијом VI Монфератски. Балдуин бил болезливо дете и починал уште следната година. Во 1186, тој бил наследен од страна на неговата мајка Сибила и нејзиниот втор сопруг, Ги де Лузињан, кои владееле заедно. Здравјето на Гијом, веројатно, се влошило во овој период. Рудолф Хистанд открил дека датумот на смртта на Гијом е 29 септември, но годината не била забележана. Сепак, без оглед на годината, имало нов канцелар во мај 1185 и нов архиепископ од Тир до 21 октомври 1186 година.[32] Ханс Мејер заклучил дека Гијом починал во 1186 и оваа година е главно прифатено од страна на историчарите.[33][34][35][36]

Предвидувањето на Гијом за неволјите на неговата земја се потврдило како точно, помалку од една година подоцна. Саладин го поразил кралот Ги во Битката кај Хатин во 1187 и се упатил да го освои Ерусалим, како и секој друг град во кралството, освен седиштето на Гијомовата архиепископска диоцеза, градот Тир.[37] Според Роџер од Вендовер, Гијом бил присутен Жизор во Франција во 1188 година, кога англискиот крал Хенри II и францускиот Филип II се согласиле да одат во крстоносен поход. За тоа, Роџер запишал:

„ Потоа, англискиот крал прв го предал знакот на крст во рацете на архиепископот од Ремс и Гијом Тирски, од кои на вториот, од страна на нашиот господар, папата, му била доверена функцијата на наследник на работите од крстоносната војна во западниот дел на Европа.[38] “

И покрај тоа, Роџер згрешил. Тој знаел дека неименуваниот архиепископ од Тир бил присутен и претпоставил дека тоа мора да е Гијом, чијашто хроника ја поседувал, иако архиепископот за кого станувало збор бил всушност наследникот на Гијом, Јосциј.[39]

Дела

уреди

Гијом наведува дека напишал извештај од Третиот собор во Латеран, којшто не опстојал. Тој, исто така, напишал историја на Светата Земја од времето на Мухамед до 1184 година, за која го користел патријархот Евтихиј Александриски како главен извор. Ова дело се чини дека било познато во Европа во 13 век, но исто така не опстојало.[40] Август К. Креј мислел дека Гијомовите арапски извори би можеле да потекнуваат од библиотеката на дамаскиецот, Усама ибн Мункид, чијашто библиотека била пљачкосана од страна на Балдуин III во бродолом во 1154 година.[41] Но и покрај тоа, Алан В. Мареј тврдел дека барем во извештаите за Персијците и Турците, Гијом повеќе се потпрел на библиски и порани средновековни легенди, отколку на фактичката историја, и дека неговото знаење

„може да биде помалку показно кон источната етнографија, отколку кон западната митографија.“[42]

Латинска хроника

уреди

Значајно дело на Гијом е латинската хроника, напишана во периодот од 1170 до 1184 година.[43] Таа содржи дваесет и три книги; последната, која се однесува на настаните од 1183 и почетокот од 1184, има само пролог и еден дел, па или е недовршена или останатите страници биле изгубени пред целата хроника да започне да се умножува. Првата книга започнува со муслиманското освојување на Сирија од страна на Омар во седмиот век, но од друга страна станува збор и за Првата крстоносна војна и последователната политичка историја на Ерусалимското Кралство. Книгата е составена, но не е напишана хронолошки; првите делови кои биле напишани, најверојатно, биле делови за инвазијата на Египет во 1167, коишто се крајно детални и веројатно биле составени пред превратот на Фатимидската династија во 1171 година. Најголем дел од Historia бил завршен пред Гијом да замине и присуствува на Латеранскиот собор, но нови дополнувања и исправки биле направени по неговото враќање во 1180, можеби, бидејќи тој тогаш воочил дека европските читатели, исто така, би биле заинтересирани за историјата на кралството. Во 1184, тој го напишал прологот и почетокот на дваесет и третата книга.[44]

Гијом имал пристап до хрониките од Првата крстоносна војна, вклучувајќи ги оние од Фулхер Шартрски, Алберт Ахенски, Рајмон де Агилер, Балдрик Долски и Gesta Francorum, како и други документи сместени во кралските архиви. Тој се служел и со делата на Валтер канцеларот и други, сега изгубени, дела за историјата на Кнежевството Антиохија. По крајот на Фулхеровата хроника во 1127, Гијом претставува единствен извор на информации од автор кој живеел во Ерусалим. За настаните кои се случиле во времето додека бил жив, ги распрашувал постарите луѓе, кои сведочеле во врска со настаните за кои пишувал, и извлекувал факти од сопственото сеќавање.[45]

Класичното образование на Гијом му овозможило да твори на латински многу подобро во споредба со други средновековни автори. Тој се служел со делата на бројни староримски и ранохристијански автори, и кога станувало збор за цитирање и како инспирација за рамката и средувањето на Historia.[46] Неговиот речник, речиси, во целост е класичен, со само неколку средновековни кованици, како на пример зборовите „лорикатор“[д] и „аселаре“[ѓ]. Исто така, бил способен за вешта игра со зборовите и употреба на напредна реторика, но бил склон и на повторување на многу зборови и фрази. Неговите записи, исто така, покажуваат употреба на фрази и запишување на зборовите, коишто не се невообичаени или непознати во класичниот латински, но не и во средновековниот, како на пример:

  • збрка меѓу рефлексивните и посвојните заменки;
  • збрка при употребата на граматичките падежи акузатив и аблатив, особено по предлогот in („во“);
  • отсуството на дифтонзи, т.е. наместо ae и oe, едноставно само е;
  • промена во пишувањето на присвојната заменка во датив, mihi („до мене“), во michi;
  • удвојување на буквата „s“, особено во завршетоците од придавките со географско значење (на пр. -enssis).[е]

Книжевни теми и предрасуди

уреди
 
Бронзена статуа на Годфрид Бујонски од 16 век, сместена меѓу групата на херои кои го окружуваат споменикот на Максимилијан I Хабсбуршки, во Хофкирхе во Инсбрук. Во време на Гијом, на Годфирд се гледало како херојски водач на Првата крстоносна војна и неговата сила и доблест станале легендарни.

Освен цитатите од христијанските автори и од Библијата, Гијом не ставил нагласок на вмешувањето на Бог во човечките работи, што донекаде довело до „секуларна“ историја.[47] Сепак, тој вклучил многу информации кои без сомнеж се легендарни, особено упатувајќи се на Првата крстоносна војна, којашто дури и во негово време се сметала за време на големите христијански херои. Проширувајќи ги објаснувањата на Алберт Ахенски, го истакнал значењето на Петар Пустотникот во врска со Првата крстоносна војна, до тој степен, што токму тој, а не папата Урбан II, бил оној кој ја смислил крстоносната војна.[48] Годфрид Бујонски, првиот владетел на крстоносен Ерусалим, исто така, бил означен како водач на крстоносната војна од почеток и Гијом нему му посветил легендарна сила и доблест. Ова се одразило со речиси митолошкиот статус кој го имал Гиодфрид и другите крстоносци од Првата крстоносна војна за жителите на Ерусалим кон крајот на 12 век.[49]

Гијом дал и сликовит приказ со незабележителни промени за кралевите од негово време. Тој тврдел дека добил наредба да пишува од страна на кралот Амалрик, но самиот не дозволил претерано да се фали себеси. Така на пример, Амалрик не ги почитувал црковните права и иако бил добар војсководец, не можел да го запре зголемувањето на заканата од соседните муслимански држави. На личен план, Гијом го ценел кралското образование и неговиот интерес во историјата и правото, но исто така, забележал дека Амалрик имал

„гради како на жена наведната до неговата половина“.[50]

и бил вчудовиден кога кралот се посомневал за воскреснувањето на мртвите.[51]

Сепак, што се однесува до синот на Амалрик, Балдуин IV, „немало нејаснотии“.[52] Балдуин не бил ништо друго, туку херој во поглед на неговото слабеење предизвикано од лепрата и водел воени походи против Саладин, дури кога бил малолетен. Со тоа, Гијом тежнеел да ги нагласи походите, во кои Бладвин, всушност, не ја имал одговорноста, сакајќи своите пофални зборови да ги насочи кон несреќниот крал, отколку кон потчинетите војсководци.[53] На Гијомовата историја може да се гледа и како „апологија“, т.е. книжевна одбрана, на кралството, и тоа посебно за време на владеењето на Балдуин. Во текот на 1170-тите и 1180-тите, западните Европејци биле неподготвени да го поддржат кралството, делумно бидејќи било далеку и имало повеќе грижи од Европа, но, исто така, и бидејќи лепрата се сметала за божја казна.[54]

Гијом е познат и по тоа што имал предрасуди против Витезите Темплари, за коишто сметал дека се арогантни и непочитувачи на обете, секуларни и црковни хиерархии, бидејќи од нив не се барало да плаќаат десеток и биле правно одговорни само кон папата. Иако пишувал неколку декади подоцна, тој се смета за најраниот автор, кој го опишал создавањето на овој витешки ред. Главно, бил наклонет на нивна страна кога станува збор за нивните зачетоци, но се навредил од моќта и влијанието кое го имале во негово време.[55] Гијом ги обвинил за попречување на Опсадата на Аскалон во 1153 година; за очајната одбрана на пештерска тврдина во 1165 година, за што дванаесет темплари биле обесени од страна на кралот Амаларик; за расипување на инвазијата врз Египет во 1168 година; како и за убиството на асасинските претставници во 1173 година.[56]

Во споредба со другите автори на латински јазик од дванаесеттиот век, Гијом е изненадувачки доста наклонет кон Византија. Тој го посетил византискиот двор како службен претставник и најверојатно знаел повеќе за работите во Византија, отколку кој било друг латински хроничар. Се сложил со очајното мислење за царот Алексиј I Комнин, кое се појавило за време на Првата крстоносна војна, иако бил критички настроен и кон некои од зделките кои крстоносците ги имале со царот.[57] Меѓутоа, поголем впечаток му оставил синот на Алексиј, Јован II Комнин. Тој немал добро мислење за обидите на Јован да наметне византиска контрола врз Кнежевството Антиохија, но Јовановите воени походи против муслиманските држави, кои биле заеднички непријател и за Византијците и за Латинците, ги прифатил со воодушевување.[58] Царот Мануил, со кого Гијом се сретнал за време на една од неговите посети на Цариград, бил отсликан со поголема противречност, нешто како кралот Амалрик. Гијом го ценел лично, но воочил дека Византија е немоќна да му помогне на Ерусалим против муслиманските сили на Нур ад-Дин и Саладин. Тој бил особено разочаран од неуспехот на здружениот поход против Египет во 1169 година. Крајот на делото Historia соодветствува со масакрот на Латинците во Цариград и хаосот кој настанал со државниот удар врз царот Андроник I Комнин, па во описот на овие настани, Гијом сигурно не бил отпорен на крајната антигрчка реторика, често наоѓана во западноевропските извори.[59]

Како средновековен христијански автор, Гијом со мака избегнувал непријателство кон муслиманските соседи, но како образован човек кој живеел меѓу муслимани, ретко бил полемичар или целосно игнорантен кон Исламот. Не мислел дека муслиманите се пагани, но повеќе дека припаѓаат на христијанска еретичка секта и дека ги следат учењата на погреен пророк.[60] Често ги фалел муслиманските водачи од негово време, дури и ако жалел за нивната моќ над христијанското кралство. Со тоа, муслиманските владетели како Муин ад-Дин Унур, Нур ад-Дин, Ширкух и дури освојувачот на Ерусалим, Саладин, се претставени како благородни и побожни луѓе, одлики кои Гијом не им ги доделил на многу од неговите христијански современици.[61]

Распростирање на хрониката

уреди

По смртта на Гијом, неговото дело Historia било умножено и се распространило низ крстоносните држави и дури било изнесено и во Европа. Во 13 век, Жак де Витри имал увид врз примерок од делото, додека бил епископ од Акра, а истото било користено и од страна на Ги де Базох, Матеј Париски и Роџер од Вендовер во нивните сопствени хроники. Сепак, има само десет познати ракописи, кои ја содржеле латинската хроника и сите од нив потекнувале од Франција и Англија, па така, Гијомовото дело може да не било нашироко читано во својот оригинален облик.[62] И покрај тоа, во Англија Historia било проширено на латински, со додатни информации од делото Itinerarium Regis Ricardi и хрониката на Роџер Ховеденски. Ова издание било напишано околу 1220.[63]

Непознато е како гласел насловот, кој Гијом го дал на неговата хроника, иако во некои ракописи се употребува Historia rerum in partibus transmarinis gestarum, додека во други Historia Ierosolimitana.[64] Латинскиот текст за првпат бил отпечатен во Базел во 1549 година од Николас Брајлингер. Подоцна, истото било издадено во рамките на Gesta Dei per Francos од Жак Бонжар во 1611[ж] и во Збирка на историчарите на крстоносните војни од Огист Артур Буњо и Огист ле Прево во 1844 година. Изданието во сегашниот облик, кое се заснова на шест од сочуваните ракопусу, за првпат било издадено под насловот Willelmi Tyrensis Archiepiscopi Chronicon во Corpus Christianorum во 1986, од страна на Хајгенс, со белешки од Ханс Е. Маер и Герхард Реш.[з][65] Изданието на Хајгенс било преведено на англиски од страна на Емили А. Бебкок и Аугуст К. Креј во 1943 под наслов „Историја на делата направени зад морето“ (во оригинал „A History of Deeds Done Beyond the Sea“), иако преводот понекогаш се смета за нецелосен или неточен.[66]

Преводи на други јазици

уреди

Преводот од Historia на старофранцуски, направен околу 1223, делумно бил доста допбро распространет и кон него биле приложени многу додатоци од анонимни автори во 13 век. Спротивно на сочуваните латински ракописи, има „најмалку педесет и девет ракописи или делови од ракописи“, кои го содржат старофранцускиот превод.[67] Исто така, има и независни француски продолженија, кои им се препишуваат на Ернул и Бернар ле Тресорје. Преводот, понекогаш, се нарекувал гласел „Книга на освојувањето“ (во оригинал „Livre dou conqueste“). Делото со овој наслов било познато низ цела Европа, како и во крстоносното Кипарско Кралство и во Киликиска Ерменија, а венецискиот картограф од 14 век, Марино Сануто Постариот, имал примерок од него. Француското издание подоцна било преведено на шпански под наслов „Големото освојување на Прекуморјето“ (во оригинал „Gran Conquista de Ultramar“), за време на владеењето на кралот Алфонсо Мудриот во 13 век. Изданието на француски јазик било толку распространето, така што ренесансниот автор Франческо Пипино го превел повторно на латински, несвесен дека латински постои оригинал. Превод на средновековен англиски од француски направил Гијом Кекстон во 15 век.[68]

Современи испитувања

уреди

Неутралноста на Гијом како историчар била прифаќана здраво за готово сè до 12 век. Така на пример, Аугуст К. Креј верувал дека

„неговата непристрасност... ретко кога е помалку импресивна од неговата критичка вештина.“[69]

Наспроти овој добар глас кој го биел, Д. В. Т. К. Весеј докажал дека Гијом сигурно не бил непристрасен набљудувач, особено кога станувало збор за настаните од 1170-тите и 1180-тите. Весеј претпоставува дека тврдењето на Гијом дека добил наредба од Алмарик е примерен антички и средновековен „топос“, т.е. книжевна тема, во која мудриот владетел, љубител на историјата и литературата, посакал, за сметка на потомството, да ги заштити големите потреби на своето владеење.[70] Исто така, тврдењата на Гијом за непристрасност се „топос“ во античкото и средновековно историско пишување.[71]

Според Весеј, приказот на Балдуин IV како херој е обид

„да се оправда политиката на неговата политичка партија и да се зацрни онаа на противниците.“[71]

Како што е споменато, Гијом се противел на Балдуиновата мајка, Ањес де Куртене, патријархот Хераклиј и нивните поддржувачи. Неговото толкување на настаните од времето на владеењето на Балдуин, претходно биле прифаќани како факти, скоро без никаков сомнеж. Во средината на 12 век, Маршал В. Балдуин,[72] Стивен Рансиман,[73] и Ханс Е. Маер[74] биле влијателни во овековечувањето на оваа гледна точка, иако поновите повторни испитувања на овој период од страна на Весеј, Путер Едбари и Бернард Хамилтон, во голем дел го имаат намалено влијанието на Гијом.

Често бележена грешка во Historia е Гијомовото очајно помнење на датуми. Хронологијата е на некои места збунувачка и датумите се дадени погрешно, дури и за основни информации како датумите за периодот на владеење на кралевите на Ерусалим.[43] Така на пример, како датум за смртта на Алмарик, Гијом го наведува 11 јули 1173 година, што всушност се случило во 1174 година.[75]

Но, и покрај предрасудите и грешките, Гијом

„засекогаш се сметал за еден од најголемите средновековни писатели.“[76]

Стивен Рансиман напишал дека

„ тој имал широка визија; ја разбирал значајноста на големите настани од негово време и последователноста на причината и влијанието низ историјата.“[77]

Кристофер Таерман го нарекол

„историчар на историчарот“[78]

и

„најголемиот историчар на крстоносните војни од сите“,[79]

додека Бернард Хамилтон рекол дека тој

„со право се смета за еден од најдобрите историчар во средниот век.“[80]

Во „Речникот на средниот век“ за него пишува:

„ Достигнувањата на Гијом во собирањето и истражувањето на извори и во пишувањето критичен и промислен (доколку хронолошки е погрешно) расказ на одличен и изворен латински, го прават извонреден историчар и не подреден од страна на современите образовни норми.[81] “

Белешки

уреди
  • а Како архиепископ на Тир бил познат како „Гијом II“, што се употребувало со цел да се разликува од неговиот претходник, Гијом Месенски.
  • б Подоцна, Јован станал кардинал во црквата Сан Мартин и го поддржувал антипапата Виктор IV против папата Александар III.
  • в Болоњскиот универзитет бил основан во 1088 година, додека Сорбона во средината на 12 век.
  • г Делот од „Historia“ во кој во поединости е наведено неговото образование во Европа бил изгубен, сè додека Роберт Хајгенс го открил во 1961 година, во ракопис во Ватиканската библиотека[82] Непознато е зошто во други ракописи не се јавува овој дел, но Хајгенс претпоставил дека некој умножувач го сметал делот за неважен во споредба со остатокот од книгата, па го исфрлил и со тоа сите подоцнежни копии на делото бил без него.[83]. Ова било вклучено и во Хајгеновото критичко издание на „Historia“ (книга 19, дел 12, стр. 879–881).
  • д Поимот „лорикатор“ претставува преведуванка од арапскиот збор „зара“, со значење „некој кој прави штит“. Всушност, самиот Влијам го превел арапскиот збор.[84]
  • ѓ Поимот „аселаре“ претставува преведуванка, со значење „некому да му се испразни утробата“.
  • е Овој начин на запишување не зборовите, исто така, го користел за обележување на арапската буква „ш“, глас, кој во латинскиот не постои (на пр. името „Шавар“ го запишал со Ssauar).[85]
  • ж Бонжаровиот текст бил повторно отпечатен во рамки на збирката Patrologia Latina од Жак Пал Миње во 1855 година.
  • з Ракописите кои ги користел Хајгенс се од две поврзани преданија:
    • Bibliothèque nationale lat. 17801 ("N"), Bibliothèque de la faculté de médecine de Montpellier 91 ("M") и Bibliothèque nationale lat. 6066 ("P") со француско потекло; и
    • Corpus Christi College 95 ("C"), British Library Royal 14 C.X ("B") и Magdalene College F.4.22 ("W") на англиски јазик.
Исто така, биле користени и изданијата Vatican lat. 2002 ("V") и поврзаниот дел ("Fr"). Двата записа, Bibliothèque nationale lat. 17153 ("L") и Vatican Reginensis lat. 690 ("R") не биле искористени во изданието на Хајгенс.[86]

Наводи

уреди
  1. ↑ Thomas Asbridge: The First Crusade: A New History (Oxford: 2004)
  2. ↑ Christopher Tyerman: God's War: A New History of the Crusades (Penguin: 2006).
  3. ↑ Emily Atwater Babcock and August C. Krey, trans., introduction to William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea (Columbia University Press, 1943), vol. 1, стр. 7.
  4. ↑ R. B. C. Huygens, "Editing William of Tyre", Sacris Erudiri 27 (1984), стр. 462.
  5. ↑ Peter W. Edbury and John G. Rowe, William of Tyre: Historian of the Latin East (Cambridge University Press, 1988), стр. 14.
  6. ↑ Hans E. Mayer, "Guillaume de Tyr à l’école" (Mémoires de l’Académie des sciences, arts et belles-lettres de Dijon 117, 1985–86), стр. 264; repr. Kings and Lords in the Latin Kingdom of Jerusalem (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Series Studies, 1994).
  7. ↑ R. B. C. Huygens, ed., introduction to Willemi Tyrensis Archiepiscopi Chronicon, Corpus Christianorum, Continuatio Medievalis, vol. 38 (Turnhout: Brepols, 1986), стр. 2.
  8. ↑ G. A. Loud and J. W. Cox, "The 'Lost' Autobiographical Chapter of William of Tyre's Chronicle (Book XIX.12), The Crusades: An Encyclopedia, ed. Alan V. Murray (ABC-Clio, 2006), vol. 4, Appendix: Texts and Documents #4, стр. 1306.
  9. ↑ Jacques Verger, "The birth of the universities". A History of the University in Europe, vol. 1: Universities in the Middle Ages, ed. Hilde de Ridder-Symoens (Cambridge University Press, 1992), стр. 47-50.
  10. ↑ Charles Homer Haskins, The Renaissance of the Twelfth Century (Harvard University Press, 1927; repr. Meridian Books, 1966), стр. 103.
  11. ↑ Loud and Cox, стр. 1306. Loud and Cox also give an English translation of the chapter. It has also been translated online by Paul R. Hyams, "William of Tyre's Education, 1145/65".
  12. ↑ Alan V. Murray, "William of Tyre". The Crusades: An Encyclopedia, vol. 4, стр. 1281.
  13. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 15–16.
  14. ↑ Hans E. Mayer, The Crusades, 2nd ed., trans. John Gillingham (Oxford: 1988), стр. 119–120.
  15. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 16–17.
  16. ↑ William of Tyre, trans. Babcock and Krey, vol. 2, book 21, chapter 1, стр. 398.
  17. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 17
  18. ↑ Bernard Hamilton, The Leper King and His Heirs: Baldwin IV and the Latin Kingdom of Jerusalem (Cambridge University Press, 2000), стр. 27–28.
  19. ↑ Peter W. Edbury, "Propaganda and faction in the Kingdom of Jerusalem: the background to Hattin", Crusaders and Moslems in Twelfth-Century Syria (ed. Maya Shatzmiller, Leiden: Brill, 1993), стр. 174.
  20. ↑ Hamilton, стр. 158.
  21. ↑ Hamilton, стр. 93.
  22. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 18–19.
  23. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 19–20.
  24. ↑ Hamilton, стр. 144.
  25. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 54–55, 146–47.
  26. ↑ Hamilton, стр. 147–149.
  27. ↑ Hamilton, стр. 150–158.
  28. ↑ Hamilton, стр. 162–163.
  29. ↑ Edbury and Rowe, "William of Tyre and the Patriarchal election of 1180", The English Historical Review 93 (1978), repr. Kingdoms of the Crusaders: From Jerusalem to Cyprus (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Series Studies, 1999), стр. 23–25.
  30. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 20–22.
  31. ↑ William of Tyre, trans. Babcock and Krey, vol. 2, book 23, preface, стр. 505.
  32. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 22.
  33. ↑ Hans Mayer, "Zum Tod Wilhelms von Tyrus" (Archiv für Diplomatik 5/6, 1959–1960; repr. Kreuzzüge und lateinischer Osten (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Studies Series, 1983)), стр. 201.
  34. ↑ Huygens (Chronicon, introduction, стр. 1), Susan M. Babbitt ("William of Tyre", Dictionary of the Middle Ages (ed. Joseph Strayer, (New York: Charles Scribner's Sons, 1989), vol. 12, стр. 643)
  35. ↑ Helen J. Nicholson ("William of Tyre", Encyclopedia of Historians and Historical Writing, ed. Kelly Boyd (Taylor & Francis, 1999), vol. 2, стр. 1301)
  36. ↑ Alan V. Murray ("William of Tyre", The Crusades: An Encyclopedia, vol. 4, стр. 1281)
  37. ↑ Hamilton, стр. 229–232.
  38. ↑ Roger of Wendover's Flowers of History, trans. J. A. Giles (London, 1849), vol. II, стр. 63.
  39. ↑ Babcock and Krey, introduction, стр. 25, n. 24.
  40. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 23–24.
  41. ↑ Babcock and Krey, introduction, стр. 16.
  42. ↑ Alan V. Murray, "William of Tyre and the origin of the Turks: on the sources of the Gesta Orientalium Principum," Dei gesta Per Francos: Études sur les crioisades dédiées à Jean Richard/Crusade Studies in Honour of Jean Richard, edd. Michel Balard, Benjamin Z. Kedar and Jonathan Riley-Smith (Aldershot: Ashgate, 2001), стр. 228-229.
  43. ↑ 43,0 43,1 Edbury and Rowe, 1988, стр. 26.
  44. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 28–31.
  45. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 44–46.
  46. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 32–33.
  47. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 42–43.
  48. ↑ Frederic Duncalf, "The First Crusade: Clermont to Constantinople", A History of the Crusades (gen. ed. Kenneth M. Setton), vol. 1: The First Hundred Years (ed. Marshall W. Baldwin, University of Wisconsin Press, 1969), стр. 258.
  49. ↑ John Carl Andressohn, The Ancestry and Life of Godfrey of Bouillon (Indiana University Publications, Social Science Series 5, 1947), стр. 5.
  50. ↑ William of Tyre, trans. Babcock and Krey, vol. 2, book 19, chapter 3, стр. 300.
  51. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 75–76.
  52. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 76.
  53. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 78.
  54. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 65.
  55. ↑ Malcolm Barber, The Trial of the Templars (Cambridge University Press, 1993), стр. 11.
  56. ↑ Barber, стр. 12.
  57. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 132–34.
  58. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 137–141.
  59. ↑ Edbury and Rowe, 1988, тр. 141–150.
  60. ↑ R. C. Schwinges, "William of Tyre, the Muslim enemy, and the problem of tolerance." Tolerance and Intolerance: Social Conflict in the Age of the Crusades, ed. Michael Gervers and James M. Powell (Syracuse University Press, 2001), стр. 126–27.
  61. ↑ Schwinges, стр. 128.
  62. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 3–4.
  63. ↑ Helen J. Nicholson, ed., The Chronicle of the Third Crusade: The Itinerarium Peregrinorum and the Gesta Regis Ricardi (Aldershot: Ashgate, 1997), introduction, стр. 3–4.
  64. ↑ Huygens, Chronicon, introduction, стр. 32–34.
  65. ↑ Huygens, Chronicon, introduction, стр. 87–91.
  66. ↑ Babcock and Krey, introduction, p. 44.
  67. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 4.
  68. ↑ Edbury and Rowe, 1988, стр. 4–5.
  69. ↑ Babcock and Krey, introduction, стр. 32.
  70. ↑ D. W. T. C. Vessey, "William of Tyre and the art of historiography." Mediaeval Studies 35 (1973), стр. 437–38.
  71. ↑ 71,0 71,1 Vessey, стр. 446.
  72. ↑ Marshall W. Baldwin, "The Decline and Fall of Jerusalem, 1174–1189", A History of the Crusades, vol. 1, стр. 592ff.
  73. ↑ Steven Runciman, A History of the Crusades, vol. 2: The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East (Cambridge University Press, 1952), стр. 404.
  74. ↑ Mayer, The Crusades, стр. 127–128.
  75. ↑ William of Tyre, trans. Babcock and Krey, vol. 2, book 20, ch. 31, стр. 395.
  76. ↑ "Depuis toujours, Guillaume de Tyr a été considéré comme l'un des meilleurs écrivains du moyen âge." Huygens, Chronicon, introduction, стр. 39.
  77. ↑ Runciman, A History of the Crusades, vol. 2, стр. 477.
  78. ↑ Tyerman, God's War, стр. 361.
  79. ↑ Christopher Tyerman, The Invention of the Crusades (University of Toronto Press, 1998), стр. 126.
  80. ↑ Hamilton, стр. 6.
  81. ↑ Babbitt, стр. 643.
  82. ↑ Huygens: „Guillaume de Tyr étudiant: un chapître (XIX, 12) de son Histoire retrouvé“, (Latomus 21, 1962), стр. 813.
  83. ↑ Huygens: „Guillaume de Tyr étudiant: un chapître (XIX, 12) de son Histoire retrouvé“, (Latomus 21, 1962), стр. 820.
  84. ↑ William of Tyre, trans. Babcock and Krey, vol. 1, book 5, chapter 11, стр. 241.
  85. ↑ Huygens, Chronicon, introduction, стр. 40–47.
  86. ↑ Huygens, Chronicon, introduction, стр. 3–31.

Литература

уреди
  • William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea, trans. E.A. Babcock and A.C. Krey. Columbia University Press, 1943.
  • Willemi Tyrensis Archiepiscopi Chronicon, ed. R. B. C. Huygens. 2 vols. Corpus Christianorum Continuatio Medievalis, vols. 38 & 38a. Turnholt: Brepols, 1986.
  • L'Estoire d'Eracles empereur et la conqueste de la terre d'Outremer, Recueil des historiens des croisades, Historiens occidentaux, vols. I-II (1844, 1859).
  • J. A. Giles, trans. Roger of Wendover's Flowers of History. London, 1849.
  • La Chronique d'Ernoul et de Bernard le Trésorier, ed. Louis de Mas Latrie. Paris, 1871.
  • Guillaume de Tyr et ses continuateurs, ed. Alexis Paulin Paris. Paris, 1879–1880.
  • Margaret Ruth Morgan, La continuation de Guillaume de Tyr (1184–1197). Paris, 1982.
  • Helen J. Nicholson, ed. The Chronicle of the Third Crusade: The Itinerarium Peregrinorum and the Gesta Regis Ricardi. Aldershot: Ashgate, 1997.
  • Janet Shirley, Crusader Syria in the Thirteenth Century: The Rothelin Continuation of the History of William of Tyre with part of the Eracles or Acre text. Aldershot: Ashgate, 1999.
  • John Carl Andressohn, The Ancestry and Life of Godfrey of Bouillon. Indiana University Publications, Social Science Series 5, 1947.
  • Thomas Asbridge, The First Crusade: A New History. Oxford University Press, 2004.
  • Susan M. Babbitt, "William of Tyre." Dictionary of the Middle Ages, ed. Joseph Strayer. New York: Charles Scribner's Sons, 1989, vol. 12.
  • Marshall W. Baldwin, "The Decline and Fall of Jerusalem, 1174–1189." A History of the Crusades (gen. ed. Kenneth M. Setton), vol. 1: The First Hundred Years (ed. Marshall W. Baldwin). University of Wisconsin Press, 1969.
  • Malcolm Barber, The Trial of the Templars. Cambridge University Press, 1993.
  • Frederic Duncalf, "The First Crusade: Clermont to Constantinople." A History of the Crusades (gen. ed. Kenneth M. Setton), vol. 1: The First Hundred Years (ed. Marshall W. Baldwin). University of Wisconsin Press, 1969.
  • Peter W. Edbury and John G. Rowe, "William of Tyre and the Patriarchal election of 1180." The English Historical Review 93 (1978), repr. Kingdoms of the Crusaders: From Jerusalem to Cyprus (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Series Studies, 1999), стр. 1–25.
  • Peter W. Edbury and John G. Rowe, William of Tyre: Historian of the Latin East. Cambridge University Press, 1988.
  • Peter W. Edbury, "Propaganda and faction in the Kingdom of Jerusalem: the background to Hattin." Crusaders and Muslims in Twelfth-Century Syria, ed. Maya Shatzmiller (Leiden: Brill, 1993), repr. in Kingdoms of the Crusaders: From Jerusalem to Cyprus (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Series Studies, 1999), стр. 173–189.
  • Peter W. Edbury, "The French translation of William of Tyre's Historia: the manuscript tradition." Crusades 6 (2007).
  • Bernard Hamilton, The Leper King and his Heirs. Cambridge University Press, 2000.
  • Charles Homer Haskins, The Renaissance of the Twelfth Century. Harvard University Press, 1927; repr. Meridian Books, 1966.
  • Rudolf Hiestand, "Zum Leben und Laufbahn Wilhelms von Tyrus." Deutsches Archiv 34 (1978), pp. 345–380.
  • R. B. C. Huygens, "Guillaume de Tyr étudiant: un chapître (XIX, 12) de son Histoire retrouvé." Latomus 21 (1962), стр. 811–829.
  • R. B. C. Huygens, "Editing William of Tyre." Sacris Erudiri 27 (1984), стр. 461–473.
  • G. A. Loud and J. W. Cox, "The 'Lost' Autobiographical Chapter of William of Tyre's Chronicle (Book XIX.12)." The Crusades: An Encyclopedia, ed. Alan V. Murray (ABC-Clio, 2006), vol. 4, Appendix: Texts and Documents #4, стр. 1305–1308.
  • Hans E. Mayer, "Guillaume de Tyr à l’école." Mémoires de l'Académie des sciences, arts et belles-lettres de Dijon 117 (1985–86), repr. Kings and Lords in the Latin Kingdom of Jerusalem (Aldershot: Ashgate, Variorum Collected Studies Series, 1994), стр. 257–265.
  • Hans E. Mayer, "Zum Tode Wilhelms von Tyrus." Archiv für Diplomatik 5–6 (1959–1960), стр. 182–201. (германски)
  • Hans E. Mayer, The Crusades, 2nd ed., trans. John Gillingham. Oxford University Press, 1988.
  • Margaret Ruth Morgan, The Chronicle of Ernoul and the Continuations of William of Tyre. Oxford University Press, 1973.
  • Alan V. Murray, "William of Tyre and the origin of the Turks: on the sources of the Gesta Orientalium Principum," in Dei gesta Per Francos: Études sur les crioisades dédiées à Jean Richard/Crusade Studies in Honour of Jean Richard, edd. Michel Balard, Benjamin Z. Kedar and Jonathan Riley-Smith (Aldershot: Ashgate, 2001), pp. 217–229.
  • Alan V. Murray, "William of Tyre." The Crusades: An Encyclopedia, ed. Alan V. Murray (ABC-Clio, 2006), vol. 4.
  • Helen J. Nicholson, "William of Tyre." Encyclopedia of Historians and Historical Writing, ed. Kelly Boyd. Taylor & Francis, 1999, vol. 2.
  • Hans Prutz, "Studien über Wilhelm von Tyrus." Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde 8 (1883), стр. 91–132.
  • Steven Runciman, A History of the Crusades, volume 1: The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem. Cambridge University Press, 1951.
  • Steven Runciman, A History of the Crusades, volume 2: The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East. Cambridge University Press, 1952.
  • R. C. Schwinges, "William of Tyre, the Muslim enemy, and the problem of tolerance." Tolerance and Intolerance. Social Conflict in the Age of the Crusades, ed. Michael Gervers and James M. Powell, Syracuse University Press, 2001.
  • Christopher Tyerman, The Invention of the Crusades. University of Toronto Press, 1998.
  • Christopher Tyerman, God's War: A New History of the Crusades. Penguin, 2006.
  • Jacques Verger, "The birth of the universities". A History of the University in Europe, vol. 1: Universities in the Middle Ages, ed. Hilde de Ridder-Symoens. Cambridge University Press, 1992, стр. 47–55.
  • D. W. T. C. Vessey, "William of Tyre and the art of historiography." Mediaeval Studies 35 (1973), стр. 433–455.
  • Pierre Aubé, Baudouin IV de Jérusalem, le roi lépreux, Hachette, coll. « Pluriel », 1981 (réimpr. 1996), 498 страници, ISBN 2-01-278807-6.
  • René Grousset, Histoire des croisades et du royaume franc de Jérusalem - II. 1131-1187 L'équilibre, Paris, Perrin, 1935 (réimpr. 2006), 1013 страници.
  • Rudolf Hiestand: Zum Leben und zur Laufbahn Wilhelms von Tyrus. In: Deutsches Archiv 34 (1978), стр. 345 ff.
  • Rudolf Hiestand: Wilhelm von Tyrus. Volker Reinhardt (Hrsg.): Hauptwerke der Geschichtsschreibung. Kröner, Stuttgart 1997, ISBN 3-520-43501-2, (Kröners Taschenausgabe 435).

Надворешни врски

уреди


  Статијата „Гијом Тирски“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гијом_Тирски&oldid=5012970“