Болоњска декларација

Болоњската декларација е заедничка декларација на европските министри за образование, потпишана во Болоња на 19 јуни 1999 година, а се однесува на реформата на системот за високо образование во Европа и претставува темел на Болоњскиот процес. Според оваа декларација реформите и имплементацијата на Болоњскиот процес завршуваат во 2010 година.

Земји-членки на Болоњската зона

Цели на Болоњската декларација и Болоњскиот процес

• Прифаќање на систем на лесно препознатливи и споредливи степени, меѓу другото и со воведување додаток на дипломата, за да се унапреди вработувањето на европските граѓани и меѓународната конкурентност на свропскиот систем на високо образование.
• Прифаќање на систем темелен врз два главни циклуси, преддипломскиот и дипломскиот. Пристапот кон вториот циклус бара успешно завршен прв циклус на студиите што мора да трае најмалку три години. Степен што е постигнат по првиот циклус треба да одговара на европскиот пазар на трудот со соодветно ниво на квалификација. Вториот циклус ќе води кон магистрирање и/или докторат, како што тоа е случај во многу европски земји.
• Воведување на кредитен систем (систем на бодови), како што е ЕКТС - Европски кредит трансфер систем или Европски систем за пренос на бодови (англиск: ECTS - European Credit Transfer and Accumulation System), како соодветно средство за унапредување на најшироката размена на студенти. Бодовите можат да се постигнуваат и преку воншколско образование, вклучувајќи го и учењето за време на целиот живот, под услов да ги признае универзитетот кој го прифаќа студентот.
• Унапредување на подвижноста со надминување на препреките за слободно движење, посебно: на студентите да им се даде можност за учење, да им се овозможи пристап до студиите и релевантните служби; на наставниците, истражувачите и административниот персонал да им се признае и валоризира времете што го поминале во Европа истражувајќи, предавајќи или учејќи, без прејудицирање на нивните статутарни права.
• Унапредување на европската соработка во осигуравањето на квалитет со цел за развивање споредливи критериуми и методологии.
• Унапредување на потребната европска димензија во високото образование, посебно во развојот на наставните програми, меѓуинституционалната соработка, шемите на подвижност и интегрирани програми за студирање, обука и истражување.

Коминикеа за Болоњската декларација и Болоњскиот процес

При потпишувањето на Болоњската декларација во 1999 година, договорено е на секои две години да се одржуваат министерски конференции на кои ќе се поднесуваат извештаи за примената на Болоњскиот процес, ќе се разменуваат искуства и ќе се изврши потпишување на коминике, што го потпишуваат сите земји кои го прифатиле Болоњскиот процес, а овде влегуваат и земјите од Европа кои не го направиле тоа во 1999 година, а одлучиле да го прифатат Болоњскиот процес. Потпишани се следните коминикеа кои го носат називот на градот во кој се одржале министерските конференции:

• Прашко коминике 2001
• Берлинско коминике 2003
• Бергенско коминике 2005
• Лондонско коминике 2007
• Левенско коминике 2009

2010 година била предвидена за завршување на имплементацијата на Болоњскиот процес.

Земји потписнички

Следните земји ја потпишале Болоњската декларација:

Австрија Белгија Бугарија Грција Данска Естонија Ирска Исланд Италија Латвија

Литванија Луксембург Унгарија Малта Германија Норвешка Полска Португалија Романија Словачка

Словенија Обединето Кралство Финска Франција Холандија Чешка Швајцарија Шведска Шпанија

Земји кои го прифатиле Болоњскиот процес и ја ратификувале Болоњската декларација

Прашко коминике од 2001 година

• Кипар
• Лихтенштајн
• Турција
• Хрватска

Берлинско коминике од 2003 година

• Албанија
• Андора
• Босна и Херцеговина
• Македонија
• Русија
• Ватикан
• Србија

Бергенско коминике од 2005 година

• Азербејџан
• Грузија
• Ерменија
• Молдавија
• Украина

Лондонско коминике од 2007 година

• Црна Гора

2010 година

• Казахстан

Земји кои не го потпишале и не го прифатиле Болоњскиот процес

Единствени членки на Советот на Европа кои не ја потпишале декларацијата и не го прифатиле Болоњскиот процес се Монако и Сан Марино, а можно е да му се придружат на Болоњскиот процес што се спроведува во Франција и Италија. Друга земја која е во можност да ја потпише декларацијата и да го прифати процесот, а тоа не го сторила до сега, е Белорусија.

Држави и региони чии барања се одбиени

• Киргистан - на берлинското коминике сакал да ја потпише декларацијата и да го прифати Болоњскиот процес, но според толкувањата на овој собир бил одбиен затоа што не се наоѓа во Европа. Болоњската декларација, за сега, е договор што го опфаќа само географското пространство на Европа
• Израел - од истата причина како и Киргистан е отфрлен на берлинското коминике затоа што ен се наоѓа во Европа
• Северен Кипар не е меѓународно признаена држава, ниту е признаена од страна на потписниците на Болоњскиот процес (освен Турција), па на берлинското коминике Северен Кипар бил одбиен. Но, со оглед дека според уставот на Кипар од 1960 година е дефинирано дека Грчкиот ентитет и Турскиот ентитет имаат одделни образовни системи, одбивањето на барањето се доведува во прашање.
• Косово (Косово и Метохија) - според сегашната состојба не може да стане потписничка на овој процес, па затоа не се ни разгледувало барање.

Македонија и Болоњскиот процес

Република Македонија станува член на Болоњскиот процес во 2003 година, иако промените во високото образование започнале уште во 2000 година, кога Министерството за образование и наука го донело новиот Закон за високото образование. Законот барал универзитетите да го започнат воведувањето на ЕКТС и да го уредат студирањето и наставните програми во согласност со принципите на Болоњскиот процес.

Дотогашниот академски степен за кој се доделувала диплома е трансформиран во т.н. бакалауреат (дипломиран студент) и програмите биле скратени од 4 на околу 3 години. Степенот за кој се доделувал т.н. магистериум се трансформира во магистратура, што се постигнува по 5 години студирање. Студиите по медицина и оние студии што се поврзани со медицина продолжуваат да траат 6, односно 5 години. Степенот на докторат (PhD dr.sc.) останува, но тој може да се добие по 3 години, односно 8 години вкупно студирање: 3 години (дипломиран студент или бакалауреат) + 2 години (магистер) + 3 години (доктор на науки).

Надворешни врски

Викиизвор на англиски јазик содржи текст на тема:

Болоњска декларација

• Текстот на декларацијата на англиски јазик Архивирано на 28 октомври 2005 г.
• Европа ќе ги признае македонски дипломи Архивирано на 3 октомври 2011 г., Дневник, број 2268, сабота, 18 март 2006 г.