Образование

Образование ( лат. educatus, educate, educere - изнесува, ducere - водење, едукација) е процес на промена на личноста во посакуваната насока со усвојување на различни содржини во зависност од возраста и потребите на поединци. Образованието вклучува и воспитни, покрај образовните содржини. Најзначајна образовна институција од образовно-воспитен карактер е училиштето. Со развиток на системот за комуникација образованието станува глобален процес каде е тешко да се усмерува само во саканиот правец на одредена социјална заедница.

Индоктринација во училницата, вклучување на политичка содржина во студискиот материјал или наставници кои ја злоупотребуваат својата улога да ги индоктринираат учениците одат во спротивност со целите на образованието кое бара слобода на размислување и критичко размислување.

Образованието е процес со кој општеството ги пренесува акумулираните знаења, вештини и вредности од генерација на генерација. Во античките општества, образованието било достапно само на мал број луѓе. Верските великодостојници, често биле единствените кои го разбирале писмото. За повеќето, учењето претсавувало земање пример од постарите. Било вообичаено децата уште од мали да помагаат во домашните работи, во работата на поле или пак во занаетчиската работа. Читање не било потребно, ниту корисно. Друга причина за нечитањето е тоа што сите текстови биле рачно умножувани, а тој процес бил долг и тежок. Печатењето влегло во Европа преку Кина. Пронаоѓањето на машината за печатење во 1454 го олeснило умножувањето на текстовите. Ова довело до повисоко ниво на писменост.

Образованието во својата модерна форма, која вклучува обука во посебно изградени објекти, почнало да се развива постепено. И покрај тоа до пред 150 години децата на побогатите имале приватни учители. Поголемиот број од населението немале никакво образование до првите децении од 19 век, кога во Европа и САД почнал да се воведува системот на основно училиште. Процесот на индустријализација и експанзија на градовите предизвика потреба за специјална едукација. Луѓето денес работат во многу професии и користат разни стручни знаења, па затоа не е можно пренесување на знаењето од родителите на децата. Повеќето е истакнато апстрактното учење на некои дисциплини, а не како порано практично пренесување на некои специфични вештини. Веќе долго време, особено во развиените западни земји, е присутно домашното образование како алтернативно формално образование.

Во современото општество, луѓето треба да ги научат основните вештини како што се читање, пишување и математика и да добијат општо познавање за нивната физичка, социјална и економска средина. Во исто време, важно е да се знае како да научите, за да би биле во состојба да ги совладате новите и технички сложени облици на информација. Современиот образовен систем почнал да се оформува во западниот дел на почетокот од 19 век, иако властите во Велика Британија, за разлика од другите земји, се колебале дали да прифатат еден интегриран систем на национално ниво (задолжителното образование било воведено во 1870 година). Кај нив се развил систем на приватни училишта каде што наставата се плаќа, особено на ниво повисоко од основно. Во оваа смисла, денес се води остра дебата за образовниот систем, каде што постои и училиштен систем под покровителство на верските заедници. Образованието во САД започнува од практиката на дисциплинирањето на децата, што во 17 век одиграло голема улога во верувањето дека децата мора да ги слушаат родителите без приговор, и тоа било вклучено во правилата и на првите американски колонии. Со одредбата во 1642 дебели и строги се казните за родителите и старателите кои ја занемаруваат обуката и работата на своите деца. Бидејќи тоа не било делотворно, пуританските власти во 1647 год. наредиле сами да го организираат школувањето. Тоа траело повеќе од 200 години за да се воведе сеопфатна едукација за голем број луѓе во САД. Посебен проблем е разновидноста на имигрантите, кои преку едукација треба да се лингвистички обединети, и до одреден степен културно англизирани. Во училиштата се направени и американските идеали за еднакви можности за сите, што доведе до развој на образованието и масовното ширење на образованието многу порано отколку во другите земји. Заедно со идеалот на еднаквоста и другите американски вредности и идеи продолжиле до денес помалку или повеќе експлицитно да се предаваат во училиштата.

Општествена образована зависност

Образованието има важна функција во секое општество. Поради важноста на образованието секоја влада сака да ја дефинира својата концепција и содржина, за секој поединец да ги прифати вредноста и нормите на системот. Поради тоа државата обезбедува финансирање на образованието. Покрај тоа, во однос на содржината, се обиде да утврди социјалните норми и вредности и да се изгради свест за припадност кон својата заедница, општествена група, религија.

Преку едукација и исто така се развиваат чувства за сопствената култура, почитување на принципите и солидарноста. Преку школување се обликува свеста и гледиштето на поединецот, кога станува збор за процеси во општеството и системот на власта. Сите образовни системи се засноваат на познавање на историјата на општеството. Институционализацијата на образованието и покрај тоа што врз основа на усвојување на збир од правила и социјални вредности, се огледува и во знаења и вештини кои поединецот ги совладува во процесот на обуката. Преку силен образовен систем се менува структурата на општеството, на семејството и професијата. По Талкот Парсонс училиштето е мост меѓу семејствата и општеството како целина. Училиштето го подготвува детето за неговата улога. Образованието е всушност израз на социјалниот систем. Тоа денес значи еднакви шанси кои отвораат можност за менување на положбата кај некои поединци кои ја стекнале со раѓање или наследство. Тоа е многу важно за социјалнен престиж, власт и моќ. Стекнатите знаења и образовните вештини се многу применливи и корисни во практичниот живот. Иако лицата се стекнуваат со знаењата поединечно тоа е богатство на сите луѓе во општеството.

Социолошки теории на образованието

Сите теории на образование се во договор за неговата голема важност, но тие даваат различни објаснувања и предлози:

Функционална теорија

Според овие претставници на социјализацијата функција на образованието е најважна. На пример, Емил Диркем верува дека училиштето е мост меѓу поединецот и општеството. Според него, современите општества се хетерогени, со развиена поделба на трудот, настапуваат многу различни лица. Во оваа разновидност, која не може да се спречи потребно е да се донесат некои количини на хомогеност, еднаквост, за да се осигура интеграцијата на општеството.

Училиштето е главно средство за постигнување еднаквост. Талкот Парсонс, исто така, сметал дека училиштето е жариште во модерните друштва. Училиштето ги учи децата за тоа како друштвото не е составено од родителите, роднините, пријателите, туку дека во одделението можностите и условите се еднакви за сите. Училиштето ги учи децата да ги прифатат разликите меѓу партикуларистичките и универзалистичките норми на вреднување, а тоа е важно за да се вклучат во светот на возрасните.

Партикуларните норми значат вреднување на поединец по она што е, а не кој е. Родителите ги вреднуваат децата како свои, како посебно, а не како другите деца. Овие се стандардите поврзани со пропишаната позиција. Унивeрзалистичките норми значат дека поединецот е само една од многуте (еднаков) и дека неговата позиција е условена во споредба со другите, а не однапред загарантирана. Ова значи дека неговите постигнувања се вреднувани од гледна точка на општите стандарди, прифатени во општеството, а не од гледна точка на одредени критериуми (да се биде нечие дете или да припаѓа на некоја раса, религија, нација, итн.)

Баш тука детето ја учи разликата што е многу важно да се подготви за иднината. Од гледна точка на социјализација, образованието не подразбира само пренос на вредности и норми на општеството, но, според Парсонс таму се учат најважните правила на животот.

Манифестна функција на училиштата

Манифестната функција на училиштата се состои во следното:

• - Пренос на културните традиции и социјализацијата
• - Училиштето значи функционирање на општествен систем како целина. Училиштето е друштвена институција која служи за селекција и распределба на друштвена положба.

Во училиштето треба да се почитуваат меритократските правила - систем на пристрасни, објективни мерила на вреднување на способноста, трудот и достигнувањата на поединците. Овие принципи треба да се вредуваат во целото друштво (кој работи посложена работа треба подобро да се плати), но се особено значајни во училиштето. Ова значи дека учениците кои се трудат повеќе и имаат подобри вештини, треба да добијат подобра оценка, која ќе им овозможи да го продолжат своето образование и подобро платена работа, а со тоа и подобра општествена положба.

Училиштето би требало да служи како друштвен механизам на селекција - избор на најспособни поеднинци кои ќе заземаат најзначајна положба во друштвото. Во исто време, училиштето е општествен механизам на распределба-дистрибуција на луѓето во одредени професионални улоги.

Со исполнување на овие две важни функции, училиштето придонесува за зајакнување на социјалната интеграција. Ова е особено важно во расни и етнички мешани друштва. На пример, во САД се учи што тоа значи да се биде американец од различно расно и етничко потекло. Младите таму усвојуваат заедничко културно наследство и се подготвени да бидат одговорни граѓани. Се разбира, ова не е само за Американците.

Покрај манифестната функција на училиштата, постои и латентна функција на училиштата (ненамерна улога на училиштата), како: Училиштата служат како институции за згрижување на деца, места каде што децата се безбедни Училиштето како "брачен пазар", може да служат младите да избираат партнери од слично друштвено потекло Училиштето развива друштвени вештини за комуникација, сколопување пријателства Формалното образование ги чува младите луѓе на пазарот на трудот, а со тоа предизвикува намалување на невработеноста и спречување на конкуренција помеѓу младите и возрасните за работа

Конфликтни теории за образованието

Овие теории ја нагласуваат улогата на училиштата во репродукцијата и легализација на постојните друштвени односи. Училиштето не го гледаат како можност да се изградат духовни способности на поединецот и на подемот на друштвената скала, туку како друштвен механизам за одржување на системот на друштвената стратификација. Генерално се смета дека во училиштето е најважна идеолошкиот апарат на државата во капитализмот.

Државата ги задржува постојните социјални односи (поделба меѓу капиталистите и работниците). Преку репресивните апарати ( полицијата, судството, војската ) и идеолошките апарати ( религија, семејство, итн.) Училиштето е најважниот идеолошки државнен апарат, бидејќи во училиштето не се учат само знаења и вештини потребни за работа, туку се пренесува и идеологија. Главната цел на идеологијата на училиштата е да ги убеди идните вработени дека нивната позиција е природна, непроменлива и оправдана. На училиште, идните работници се учат да бидат точни, послушни, дисциплинирани, на начин што нема да го загрози постоечкиот систем на производство и организацијата на општеството како целина.

Во конфликтни теории, може да се издвои како важен принцип на коресподенција (спогодба). Односите во училиштето се складни (коресподентни) во однос на работното место. Децата во училиште се подготвуваат за своите улоги во пазарот на трудот. Авторитарната структура на училиштето е слична на бирократската структура на компанијата и во двете позитивно се вреднува: напорна работа , послушност , подложност. Постои уште една сличност: На училиште не се учи за знаење туку за оцена, а возрасните не работат затоа што ја сакаат својата работа туку дека се мотивирани само со плата. Училишната скриени програма има за цел суптилно да ги обликува децата по барањата на владините институции. Наставниците ги обликуваат особините кои се во склад со стандардите на средната класа ( совесност, одговорност, сигурност, самоконтрола , ефикасност). Од учениците се бара да бидат точни, тивки, да го чекаат својот ред, да се прилагодат со барањата на групата.

Историја

Платон е првиот голем филозоф, кој го даде своето толкување на образованието. Тој го видел образованието, како клуч за создавање и одржување на неговата држава. Тој се залагал девојчињата и момчињата да го добијат истото основно образование, и да имаат еднакви права. Основното образование требало да се состои од гимнастика и музика која ќе изгради хармонична личност. На возраст од 20 години, би се правела селекција. За најдобрите би биле обезбедени повеќе напредни студии по математика, геометрија, астрономија, и хармонија. Високото образование ќе траело 10 години, и тоа ќе било за оние кои имаат интерес за науката. И кога ќе наполнат 30 години, ќе постоел уште еден избор, а оние кои ги исполнуваат условите, би учеле дијалектика, метафизика, логика и филозофија наредните пет години, а потоа би заземале позиции во војската на 15 години, и на 50 години би имале комплетно теоретско и практично образование.