Википедија

Црешево

село во Општина Гази Баба

Црешево — село во Општина Гази Баба, во околината на градот Скопје.

Црешево
Црешево во рамките на Македонија
Црешево
Местоположба на Црешево во Македонија
Црешево на карта

Карта

Координати 42°3′2″N 21°30′34″E / 42.05056° СГШ; 21.50944° ИГД / 42.05056; 21.50944
Општина Гази Баба
Население 982 жит.
(поп. 2021)[1]

Шифра на КО 25024
Надм. вис. 320 м
Црешево на општинската карта

Атарот на Црешево во рамките на општината

Географија и местоположба

уреди

Црешево се наоѓа на североисток од Скопје односно оддалечено 15 километри од центарот на Скопје. Се наоѓа во подножјето на Скопска Црна Гора. На исток од Црешево се наоѓа селото Страчинци, на североисток се наоѓа Виниче, на северозапад е Булачани, на југозапад се наоѓа Смилковци, а на југ од Црешево е Стајковци.

Историја

уреди

Црешево е старо село кое се наоѓа на самото подножје на планината Скопска Црна Гора. Податоци за настанокот и од кој век постои селото не се познати. Се смета дека уште за време Римското Царство постоела населба која се наоѓала 3 км под селото и која се спомнува како Еленово.

За настанокот на селото постојат многубројни преданија и легенди. Едно предание гласи вака: Во дамнешно Турско во селото живеела една бабичка која имала едно петгодишно внуче по име Стојан. Стојан уште од најрана возраст останало сираче и ја имал само баба му. Кога дошол турскиот аскер како и секаде да наплати данок во крв дошле и кај бабата и го побарале малиот Стојан, бабата ги молела ги проколнувала да не ѝ го земаат зашто само тој ѝ останал. Турските аскери сакале да се пошегуваат со бабичката и рекле бабичке ја гледаш ли црешната во дворот која едвај имала едно гранка, ако сакаш да си го спасиш внучето за една недела кога ќе дојдеме на црешната да има макар една здрела црешна. Бабичката ги зарекла со беса дека ако се случи тоа дека ќе го поштедат малиот Стојан. Турците се согласиле и си отишле. Бабичката се тувкала и на крај ѝ текнало што да направи. Го прегнала коњот и отишла дури во Шишево каде уште тоа време било познато дека Шишево имало најрано цреши вадено на пазарот. Скршила една гранка на која имало десетина цреши и се вратила дома. Ја зела гранката, ја врзала на постоечката цреша и ги чекала да дојдат Турците. Кога дошле тие се изненадиле, кога дошле поблизу виделе дека бабичката мајтап си играла со нив многу се налутиле ја довеле бабичката до црешата ја мачеле, ја тепале да признае што направила пред очите на малиот Стојан. Таа не признавала под никаков притисок само да си го спаси внучето.Тоа многу ги разлутило Турците и ја погубиле пред очите на малиот Стојан, а него го оставиле жив за да за да раскажува за злоделата и моќта на турската империја. Од тогаш местото е наречено Црешево.

Временски гледано, во Црешево е една од најстарите цркви во Скопскиот Регион Црква „Св. Јован“ изградена во XI век, потоа постојат документи кои укажуваат за постоењето на село Црешево, од 1300 г во записите на Стефан Милутин во контраверзната книга Српско / Црногорска литература.

Црешево се опишува како гранично село на Црногорското царство, кое не припаѓа во границите, туку е погранично, во Српски етнографски зборник[2]

Континуитетот пролжува со документите од Отоманското Царство, во документите на Мустафа паша кој бил награден за својата лојалност кон султанот Бајазит II. Мустафа Паша бил везир на султаните Бајазит II (1481-1512) и Селим I (1512-1520) и извршувал високи државни функции во Отоманското Царство. Тој поседувал голем имот во Румелија и четири села во околината на Скопје: Булачани, Батинци, Раштак и Црешево. Бил син на Абдулах (Абдулкерим), имал две жени, и двете по име Хуршид, и четири ќерки Хани, Уми, Шах Земан и Хума.

Значајни Археолошки наоѓалишта во атарот на Црешево се:

  • Крши Дол, најдена некропола од римското време.
  • Селиште, осамен наод од римското време.
  • Смиљковце, населба од римското време.

Во XIX век, селото е дел од нахијата Чаирско Поле (Блатија) во Скопската каза во Отоманското Царство.

Стопанство

уреди

Население

уреди
Население во минатото
ГодинаНас.±%
19481.123—    
19531.223+8.9%
19611.202−1.7%
19711.180−1.8%
19811.479+25.3%
ГодинаНас.±%
19911.596+7.9%
19941.565−1.9%
20021.278−18.3%
2021982−23.2%

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото било со христијанско население и имало 38 христијански домаќинства . На овој попис биле забележани 157 мажи христијани, со 15 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 344 жители.[3]

Стефан Верковиќ во 1857 го бележи со 458 жители.[4]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Црешево живееле 535 жители, сите Македонци[5].[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, во 1905 година во Црешево имало 720 Македонци[5], под врховенството на Бугарската егзархија.[7]

После Втората балканска војна, 1913 г. селото влегува во границите на Србија, каде е дел од Општина Булачани и има 885 жители.[8]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 950 Македонци.[9]

На пописот од 2002 година, селото имало 1.278 жители, од кои 1.263 Македонци, 1 Влав, 12 Срби и 2 останати.[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 982 жители, од кои 911 Македонци, 8 Срби, 1 останат и 62 лица без податоци.[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 535 720 1.123 1.223 1.202 1.180 1.479 1.596 1.565 1.278 982
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[15]

Родови

уреди

Црешево е македонско село.

Според истражувањата од 1963 година, родови во Црешево се:

  • Староседелци: Вргачевци (6 к.) и Радевци и Змејковци (10 к.), порано живееле на некое место на Скопска Црна Гора над селото Црешево;
  • Доселеници: Јовчевци (5 к.) порано живееле во селата Ајватовци и Бардовци; Љатовци (7 к.) и Ѓоргијовци (3 к.) доселени се од селото Отља во Кумановско; Вучидолци (7 к.) доселени се од селото Волково (порано Вучидол); Тупанковци (3 к.) доселени се од некое село во Овче Поле; Трчковци (4 к.) Домазетовци (3 к.), Текешиновци (3 к.), Ѓоровци (5 к.), Поповци (3 к.), Митковци (7 к.), Смилковци (15 к.) и Трчковци (13 к.) со непознато потекло се.[16]

Општествени установи

уреди

Во село Црешево има основно подрачно училиште "Наум Охридски" додека централното е во селото Булачани.

Самоуправа и политика

уреди

Културни и природни знаменитости

уреди
Цркви
Археолошки наоѓалишта[18]

Редовни настани

уреди

Личности

уреди

Култура и спорт

уреди

Секоја година се одржува културната манифестација ”Ревија на народни носии, инструменти и песни Црешево” каде сто се претставуваат бројни културни уметници,како и носии од различни краеви на нашата земња.

А од спортот исто така секоја година се одржува турнир во мал фудбал каде сшо земаат учество повеќе натпреварувачки екипи од попбиската и пошироката средина.

Иселеништво

уреди

Населението воглавно се иселувало во Скопје. А исто така и во околните населби и села. Стајковци (Смилковци, Трчковски и Тонковски), Инџиково (Пешови), Маџари (Црешевчани), Брњарци (Пупевци и Стојанови), Агино Село кај Куманово (Црногорчеви). На Тонковски подалечното потекло им е од кумановско.[16]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ Srpski etnografski zbornik: Naselja i poreklo stanovništva (српски). 1905.
  3. ↑ Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на христијанското население - Скопски Санџак, каза Скопје. Скопје: д-р Емил Крстески. 2021.
  4. ↑ Верковиќ, Стефан (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи. Санкт Петербург.
  5. ↑ 5,0 5,1 Македонците биле забележани како Бугари.
  6. ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.206
  7. ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.116-117.
  8. ↑ Речник на местата во ослободената област Стара Србија по службени податоци. Белград: Мил. Ант. Вујиќ. 1914.
  9. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.[мртва врска]
  10. ↑ Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
  11. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  12. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  13. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  14. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  16. ↑ 16,0 16,1 Трифуноски, Јован (1964). Сеоска насеља скопске котлине. Скопје.
  17. ↑ „Верски објекти“. Општина Гази Баба. Посетено на 2010-11-28.[мртва врска]
  18. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 388. ISBN 9989-649-28-6.
  19. ↑ Скопско црногорие од Бразда до Брњарци. Скопје: Гоце Делчев. 1999. стр. 199. ISBN 9989-35-022-1. На |first= му недостасува |last= (help)

Надворешни врски

уреди


Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црешево&oldid=5217041“