Тимочка Краина

Тимочка Краина (на влашки, кој е еден од локалните јазици, Тимок или Чимок) е географска област во источна Србија околу долината на реката Тимок. Според пописниот извештај од 2011 година, имало 244.959 жители.

Историја

На територијата на Тимочка Краина, недалеку од Долни Милановац, изникнала најстарата урбана населба во Европа, Лепенски Вир, по која е именувана целата праисториска култура, додека еден од најстарите рудници за бакар се наоѓал во областа на селото Рудна Глава. Во античко време, оваа област била населена со тракиски племиња по име Мизи, а дел од Трачаните околу Тимок го добиле името Тимахи по оваа река. До 50 година Оваа област потпаднала под власта на Рим и траела до 395 година, кога Римската Империја била поделена. Во тоа време, оваа област била управувана од Источното Римско Царство, подоцна историски наречено Византија. Денеска во близина на Заечар се вршат ископувања и делумна реконструкција на доцноантичкиот локалитет Феликс Ромулијана попознат како Гамзиград, додека недалеку од Кладово се остатоците од некогаш најголемиот мост во светот, Трајановиот мост и тврдината Дијана. Покрај споменатото, на територијата на општина Неготин се наоѓаат остатоци од римската царска палата, а на 8 километри од Књажевац се остатоците од најстарото воено утврдување во Тимок - Тимакум Минус.

Во средниот век, оваа област била контролирана од Византија, Бугарија, Унгарија и на крајот Отоманското Царство. На овој простор кратко владеела српската држава на Стефан Немања или областа била под власт на видинскиот кнез кој бил Српски вазал. По Маричката битка во 1371 г. и Косовската битка во 1389 година. Отоманската Империја била зајакната на оваа област до завршувањето на Австро-турската војна во 1718 година, кога северниот дел од оваа област станал дел од Тамишки Банат. По белградскиот мир, регионот Тимок повторно станал дел од Отоманското Царство. За време на Првото српско востание, целата област била ослободена, но со пропаѓањето на востанието повторно паднало во рацете на Османлиите. Со Второто српско востание, северозападните делови на Тимок, како Порече, од 1815 г. станале дел од Кнежевството Србија, додека другите делови ќе бидат припоени кон Автономното Кнежевство Србија во 1833 година. Во 1867 година за време на владеењето на кнезот Михаило Обреновиќ, Кладово и е предадено на Србија. Словенското население кое се населило во раниот среден век речиси исчезнало до 15 век. Во тоа време во областа живееле тројца Срби и една Влашка фамилија.

Помеѓу 1918 г. и 1922 година, во Кралството на Србите, Хрватите и Словенците има два окрузи - округот Краина и Тимок, а од 1922 година еден округ со седиште во Заечар. Од 1929 година областа е дел од Моравската Бановина со седиште во Ниш.

Географија

Спојување на Црн - Бел Тимок кај Заечар, кои го формираат Тимок

Тимочка Краина се наоѓа во источна Србија и го опфаќа долниот тек на Дунав и Тимокскиот басен, а во најголем дел се протега до Карпатско-балканските планини. Се граничи со Романија на север и североисток и со Бугарија на исток. Површината на областа е 7.131 км².

Реки

Најважната река секако е Тимок, по која го добила името и целата област. Реката Тимок е формирана од сливот на Бел и Црн Тимок, додека Бел Тимок е формиран од сливот на Трговишки и Сврлишки Тимок.

Други значајни водотеци се Брестовачка Река, Борска Река, Злотска Река, Вратна и Мали Пек.

Езера

Тимочка Краина е богата со езера, а најзначајни меѓу нив се Борското, Грлишкото и Рготското езеро.

Планини

Најважните планини во регионот на Тимок се планините Хомоља, планините Кучај, Ртањ, Мироч, Стол, Дели Јован, Голем Крш, Мал Крш, Старица, Озрен и Тресибаба.

Друго

Други важни геоморфолошки локалитети во регионот Тимок се:

• клисури и кањони: Ѓердапска Клисура, кањон на река Вратна, кањон Лазарев;
• пештери: Рајкова Пештера, Лазарева Пештера, Боговинска Пештера;
• израсток: Шуплива карпа, Прерасти во кањонот Вратна

Административна поделба

Административно, Тимочкиот регион се состои од два окрузи, Заечар и Бор. Во овие две области има два града и шест општини:

• Управен округ Заечар:
  • Град Заечар
  • Општина Књажевац
  • Општина Сокобања
  • Општина Бољевац
• Административен округ Бор:
  • Градот Бор
  • Општина Неготин
  • Општина Мајданпек
  • Општина Кладово

Вкупната површина на округот е 7.131 км² , од кои 3.507 км² (49%) припаѓаат на округот Бор, а 3.624 км² (51%) на округот Заечар.

Демографија

Етничка карта на Источна Србија и Поморавје според пописот од 2011 година

Според пописниот извештај од 2011 година, имало 244.959 жители.

Кога станува збор за етничката структура на населението, мнозинството се Срби, додека најбројни малцинства се Власите и Ромите:

2002 година

• Срби = 243.148 (85,58%)
• Власи = 23.604 (8,31%)
• Роми = 2.723 (0,96%)

2011 година

• Срби = 202.470 (82,65%)
• Власи = 19.567 (7,99%)
• Роми = 4.250 (1,73%)

Јазици

Дијалектот на српскиот јазик во северниот дел е косовско-ресавскиот дијалект, а на југ призренско-тимочкиот дијалект е познат и како Торлачки. Влашкиот се зборува најмногу во северниот и централниот дел на областа.

Религија

Населението е речиси исклучиво христијанско (огромно мнозинство православни, со мал број римокатолици кои имаат црква во Заечар и Бор и уште помалку адвентисти, со цркви во Кладово, Неготино и Заечар).

Религијата влијае на националната свест на населението така што концептите на религија и националност се во голема мера еднакви. Земјите на национална основа се појавуваат до 20. век, така што добар дел од Власите кои живеат неколку века заедно со Србите се декларираат како Срби. На ова влијае и јазикот кој, иако припаѓа на романската група јазици, има многу словенски одлики.

Економија

Областа е богата со бакар и злато, особено во областа Бор. На Дунав се изградени два големи хидроенергетски системи, Ѓердап I и Ѓердап II.

Надворешни врски

• Ранко Јаковљевиќ: „Српската Тимок елита на почетокот на 20 век. век“
• Тимочка Краина