Википедија

Генетска историја на Блискиот Исток

Генетската историја на Блискиот Исток е предмет на истражување во областа на геномијата на човечката популација, археогенетиката и блискоисточните проучувања. Истражувачите користат Y-ДНК, мтДНК и други автосомни ДНК за да ја идентификуваат генетската историја на античките и современите популации на Египет, Персија, Месопотамија, Анадолија, Арабија, Левант и други области.

Анализа на главна компонента на различни популации, вклучувајќи го и Блискиот Исток

Историја

уреди

Случувањата во секвенционирањето на ДНК во 1970-тите и 1980-тите им овозможиле на истражувачите алатки потребни за проучување на човековите генетски варијации и генетиката на човечката популација за да ги откријат основните популации на современите групи луѓе и човечките миграции.[1]

Во 2005 година, National Geographic го лансирала т.н. Географскиот проект, предводен од 12 истакнати научници и истражувачи, за проучување и мапирање на историските модели на миграција на луѓето преку собирање и анализа на примероци од ДНК од стотици илјади луѓе од целиот свет.[2]

Египет

уреди

Различни ДНК иследувања откриле дека фреквенциите на генетските варијанти на северноафриканските популации се средни помеѓу оние на Блискиот Исток, Африканскиот Рог, Јужна Европа и Потсахарска Африка.[3][4]

Проучувањето на Луис и сор (2004) спроведено на примерок од 147 современи Египќани покажало дека машките хаплогрупи се E1b1b (36,1%, претежно E-M78), J (32,0%), G (8,8%), T (8,2%) ), и R (7,5%).[5] Студијата покажала дека „Египетските фреквентни распространетости на NRY се смета дека се многу послични на оние на Блискиот Исток отколку на која било потсахарска африканска популација, што укажува на многу поголема евроазиска генетска компонента... Кумулативната фреквенција на типичните потсахарски лози ( A, B, E1, E2, E3a и E3b*) е 9% во Египет... додека хаплогрупите со евроазиско потекло (групи C, D и F–Q) сочинуваат 59% [во Египет]“. Круцијани и сор. (2007) сугерирале дека E-M78, E1b1b доминантна подклада во Египет, потекнува од „Североисточна Африка“, со коридор за двонасочни миграции помеѓу североисточна и источна Африка (најмалку 2 епизоди помеѓу 23,9-17,3 кј и пред 18,0-5,9 кј), трансмедитеранските миграции директно од северна Африка во Европа (главно во последните 13,0 киа) и течеле од североисточна Африка кон западна Азија помеѓу 20,0 и 6,8 киа. Исто така, авторите ја идентификувале фреквенцијата на подкладата E-M78 меѓу современите популации во североисточниот африкански регион, што во студијата се однесувало на групите примероци во Либија и Египет. Круцијани и неговите соработници исто така, предложиле дека E-M35, родителскиот клад на E-M78, потекнува од Источна Африка за време на палеолитот и последователно се проширила во регионот на Египет.[6]

Проучувањето на мтДНК од 2004 година на 58 горноегипетски индивидуи опфатило 34 лица од Гурна, мала населба на ридовите спроти Луксор. 34-те лица од Гурна ги изложиле хаплогрупите: M1 (6/34 лица, 17,6%), H (5/34 лица, 14,7%), L1a (4/34 лица, 11,8%) и U (3/34 лица, 8,8 %). Фреквенцијата на хаплотипот М1 кај индивидуите Гурна (6/34 индивидуи, 17,6%) е слична на онаа забележана кај етиопската популација (20%), заедно со западноевроазиската компонента различна во распространетоста на хаплогрупата кај индивидуите Гурни. Сепак, хаплотиповите М1 од индивидуите Гурни покажале мутација што не е присутна кај етиопската популација; додека оваа мутација била присутна кај индивидуи со хаплотип без М1 од Гурна. Египќаните од долината на Нил не ги покажале карактеристиките што ги покажале поединците Гурна. Резултатите од проучувањето сугерираат дека примерокот од индивидуите Гурна задржале елементи на генетска структура на предците од источноафриканската популација на предците, карактеризирана со висока фреквенција на хаплогрупата М1.[7] Друга студија на мкДНК од 2004 година ги прикажа примероците од поединците Гурна и ги групира заедно со етиопските и јеменските групи, помеѓу групите примероци од Блискиот Исток и другите африкански.[8]

Генетското проучување од 2005 година открило блиски афинитети на источните потсахарски популации со Египет во филогенетските дрвја преку анализа на кратките секвенци на ДНК. Авторите сугерирале дека влијателната улога на реката Нил служела како миграциски пат и агент на генетскиот проток што придонела за денешна хетерогеност во Египет.[9]

Студијата на Ареди и неговите соработници, кои анализирале 275 примероци од пет популации во Алжир, Тунис и Египет, како и објавени податоци од мароканските популации, сугерира дека северноафриканскиот модел на Y-хромозомска варијација, вклучително и во Египет, е во голема мера од неолитско потекло. Проучувањето ги анализирало северноафриканските популации, вклучувајќи ги североегипќаните и јужноегипќаните, како и примероците од Јужна Европа, Блискиот Исток и потсахарска Африка, и ги открила следните заклучоци за варијацијата на машката лоза во Северна Африка: „Кладовите кои се најзастапени во Северна Африка се разликуваат од оние во регионите на непосредниот север и југ: Европа и потсахарска Африка... две хаплогрупи доминираат во Северна Африка, заедно сочинуваат речиси две третини од машките лози: E3b2 и J* (42% и 20%, соодветно). J ги достигнува своите највисоки фреквенции на Блискиот Исток“.[10]

Кејта (2008) испитал објавена база на податоци за Y-хромозомот на афро-азиските популации и открил дека клучната лоза E-M35 / E-M78, подкладата на хаплогрупата Е, била споделена помеѓу популациите во место на оригиналните египетски говорници и современите кушитски говорници од Африканскиот Рог. Овие лози се присутни кај Египќаните, Берберите, кушитски говорители од Африканскиот Рог и семитските говорители на Блискиот Исток. Тој истакнал дека варијантите се наоѓаат и на Егејот и на Балканот, но потеклото на подкладата М35 е во Источна Африка, а нејзините клади биле доминантни во јадрото на популациите што зборуваат афро-азиски, кои вклучуваат кушитски, египетски и берберски групи, во спротивно на тоа, семитските говорници покажале пад на фреквенцијата од запад кон исток во регионот Левант-Сирија. Кејта идентификувал високи фреквенции на М35 (> 50%) кај популациите Омоти, но изјавил дека ова произлегува од мал, објавен примерок од 12. Кејта, исто така, напишал дека мутацијата PN2 ја споделуваат лозата M35 и M2 и овој дефиниран клад потекнува од Источна Африка. Тој заклучил дека „генетските податоци даваат профили на популација кои јасно укажуваат на мажјаци со африканско потекло, за разлика од тоа што имаат азиско или европско потекло“, но признал дека биолошката разновидност не укажува на некој специфичен сет на бои на кожата или црти на лицето бидејќи популациите биле предмет на микроеволутивни притисоци.[11][12]

Проучувањето на Холфелдер и неговите соработници (2017) анализирале различни популации и откриле дека Коптите и Египќаните покажале ниски нивоа на генетска диференцијација и пониски нивоа на генетска разновидност во споредба со североисточните африкански групи. Коптите и Египќаните покажале слично ниво на европско/блискоисточно потекло (се проценува дека Коптите имаат 69,54% ± 2,57 европско потекло, а Египќаните со 70,65% ± 2,47 европско потекло). Проучувањето заклучило дека Коптите и Египќаните имаат заедничка историја поврзана со помали димензии на популацијата и дека однесувањето во анализите на примеси е во согласност со заедничкото потекло помеѓу Коптите и Египќаните и/или дополнителен генетски нанос кај Коптите.[13]

Генетска студија објавена во „European Journal of Human Genetics“ (2019) покажала дека северноафриканците (вклучувајќи ги и Египќаните) од примерок од глобално население од 164 се тесно поврзани со Европејците и западноазијците, како и со југозападните Азијци. Сепак, авторите признале дека резултатите од студијата, во која бил прикажан панелот 55 AINSP, ќе имаат дополнителна тежина доколку се добијат понатамошни опсежни проучувања за населението од Мароко, Тунис и Египет бидејќи биле вклучени само девет примероци од населението за да го претставуваат северноафриканскиот регион.[14]

Антички Египќани

уреди

Контаминација од ракување и упад од микроби создаваат пречки за обновување на античката ДНК.[15] Следствено, повеќето ДНК иследувања се спроведени на современите египетски популации со намера да се запознаат со влијанијата на историските миграции врз населението во Египет.[16][17][18][19]

Во 1993 година, било спроведена истражување на антички мумии од 12-тата династија, која идентификувала повеќе линии на потекло, од кои некои потекнуваат од Потсахарска Африка, но други лози не биле идентификувани.[20][21]

Во 2010 година, Хавас и соработниците презеле детални антрополошки, радиолошки и генетски истражувања како дел од проектот за семејството на кралот Тутанкамон. Целите вклучувале обид за утврдување на семејните односи меѓу 11 кралски мумии на Новото Кралство, како и истражување за патолошки карактеристики, вклучувајќи потенцијални наследни нарушувања и заразни болести.[22] Во 2012 година, Хавас и неговите соработници презеле антрополошка, форензичка, радиолошка и генетска студија на мумиите од 20-тата династија на Рамзес III и непознат маж кои биле пронајдени заедно.[23]

Во 2012 година, мумиите од 20-тата династија на Рамзес III и друга мумија, наречена „Непознат човек Е“ за која се верува дека е синот на Рамзес III, Пентавер, биле анализирани од Алберт Зинк, Јехија Гад и тим истражувачи под Захи Хавас, тогашен генерален секретар на Врховниот совет на Антиквитети, Египет. Анализите на генетското сродство откриле идентични хаплотипови во двете мумии користејќи го предвидувачот на хаплогрупата Whit Athey, предвидена е Y хромозомската хаплогрупа E1b1a (E-M2).[23] Во 2012 година, ДНК племињата проучувале 8 пара STR слотови, споредувајќи ја ДНК од Долината на кралевите со современите популации. Резултатите покажале дека автосомните STR профили на мумиите од периодот Амарна биле најчести кај современите популации во неколку делови на Африка. Овие резултати се засноваат на 8-те STR маркери за кои се тестирани овие фараонски мумии, иако резултатите не мора да укажуваат на исклучиво африканско потекло.[24] Според историчарот Вилијам Стиблинг и археологот Сузан Н. Хелфт, спротивставената ДНК анализа на неодамнешните генетски примероци, како што се кралските мумии Амарна, довеле до недостаток на консензус за генетскиот состав на древните Египќани и нивното географско потекло.[25]

 
Од десно кон лево: Египќанец, Асирец, Нубиец и Либиец од гробот на Сети I

Во 2013 година, Nature го објавил објавувањето на првата генетска студија која користи секвенционирање на следната генерација за да ја утврди лозата на предците на поединец од Стариот Египет. Истражувањето го предводеле Карстен Пуш од Универзитетот во Тибинген во Германија и Рабаб Каират, кои ги објавиле своите наоди во Журналот за применета генетика. ДНК била извлечена од главите на пет египетски мумии кои биле сместени во институцијата. Сите примероци се датирани помеѓу 806 п.н.е. и 124 година од нашата ера, временска рамка која одговара на доцниот династички период. Истражувачите забележале дека една од мумифицираните индивидуи најверојатно припаѓале на мтДНК хаплогрупата I2, мајчина клада за која се верува дека потекнува од Западна Азија.[26]

Во проучувањето од 2017 година објавено во Nature, биле добиени три древни египетски мумии кои опфаќаат околу 1.300 години египетска историја од доцното Ново Кралство до римскиот период. Проучувањето користело 135 современи египетски примероци. Двајца од тројцата древни Египќани биле доделени на хаплогрупата Ј и еден на хаплогрупата E1b1b1 и двата се носат од современите Египќани. Анализите на древните египетски примероци откриле повисоки афинитети со блискоисточните популации во споредба со современите Египќани, најверојатно поради зголемувањето на африканската компонента за 8% што се случило претежно во последните 2000 години.[27] „Генетскиот континуитет меѓу античките и современите Египќани не може да се исклучи и покрај овој понов потсахарски африкански прилив, додека континуитетот со современите Етиопјани не е поддржан“. Авторите забележале дека древните египетски примероци биле добиени од една местоположба и можеби не се репрезентативни за целиот древен Египет. Тие изјавиле дека ќе бидат потребни повеќе генетски студии за мумифицираните остатоци од јужен Египет и Судан за да се постигне убедлив став. Гурдин, Анселин и Кејта ја критикувале методологијата на студијата на Шунеман и неговите соработници и тврделе дека потсахарските „генетски афинитети“ може да се припишат на „раните доселеници“ и „релевантните потсахарски генетски маркери“ не соодветствуваат со географијата на познатите трговски патишта".[28] Сепак, една последователна студија во 2022 година зела примероци од шест различни локации за ископување по целата должина на долината на Нил, опфаќајќи 4000 години од египетската историја и 18 висококвалитетни митохондриски геноми кои биле реконструирани за кои авторите тврделе дека ги поддржуваат резултатите од претходната студија ај Абусир ел-Мелек[29]. Во 2023 година, Кристофер Ехрет ги критикувал заклучоците од студијата од 2017 година, која предложила дека древните Египќани имале левантска позадина заснована на недоволно земање примероци и „пристрасно“ толкување на генетските податоци.[30]

Во 2018 година, гробот на двајца Египќани со висок статус, Нахт-Анх и Кнум-Нахт бил откриен од Сер Вилијам Флиндерс Петри и Ернест Мекеј во 1907 година. Нахт-Анк и Кнум-Нахт живееле за време на 12-тата династија (1985–1773 п.н.е.) во Средеб Египет и биле на возраст од 20 години. Нивниот гроб бил целосно непречен пред неговото ископување. Секоја мумија има различна физичка морфологија и во ДНК анализата на Универзитетот во Манчестер, разликите помеѓу СНП на хромозомот Y укажуваат на различни татковски лози, заклучувајќи дека Нахт-Анх и Кнум-Нахт биле полубраќа, но секвенците на хромозомот Y не биле доволно целосни за да се утврди татковска хаплогрупа. Идентитетите на SNP биле конзистентни со мтДНК хаплогрупата M1a1 со 88,05-91,27% степен на доверба, со што се потврдува африканското потекло на двете индивидуи.[31]

Во 2020 година, Јехија Гад и другите истражувачи од тимот Хавас објавиле резултати од анализа на митохондриски и Y-хромозомските хаплогрупи на неколку мумии од 18-та династија, вклучувајќи го и Тутанкамон, во списанието Human Molecular Genetics, том 30, број 21, март 20, R1, Страници R24–R28,[32] Резултатите биле искористени за да се обезбедат информации за филогенетските групи на членовите на неговото семејство и нивното присуство меѓу пријавените современи податоци за египетското население. Анализата ги потврдила претходните податоци за потеклото на Тутанкамон со повеќекратни контроли кои ги потврдуваат сите резултати. Сепак, специфичната клада на R1b не била одредена и профилите за Тутанкамон и Аменхотеп III биле нецелосни, а анализата дала различни бројки на веројатност и покрај тоа што имало усогласени резултати од алели. Бидејќи односот на овие две мумии со мумијата KV55 било претходно потврден во претходната студија, предвидувањето на хаплогрупата на двете мумии може да се изведе од целосниот профил на податоците за KV55. Предложената братска врска помеѓу родителите на Тутанкамон, Ехнатон и мумијата позната како „помладата дама“ (KV35YL) е дополнително поддржана.

Во 2022 година, Кејта анализирал 8 податоци за кратки тандемски локуси (STR) објавени како дел од овие студии од Хавас и неговите соработници. Користејќи ги овие три опции, Кејта заклучил дека студиите покажале дека „мнозинството имаат афинитет со „ потсахарските“ Африканци во една анализа. Сепак, Кејта предупредил дека тоа не значи дека на кралските мумии „немале други припадности“ за кои тој тврди дека биле замаглени во типолошкото размислување. Кејта понатаму додал дека различните „податоци и алгоритми може да дадат различни резултати“, што ја одразува сложеноста на биолошкото наследство и поврзаното толкување.[33]

Крвната група и земање примероци од ДНК на древните египетски мумии се малку; сепак, едно проучување од 1982 година за типот на крв на династичките мумии покажало дека фреквенциите на АБО се најслични на современите Египќани.[34] Распределбата на крвната група АБО покажува дека современите Египќани формираат сестринска група со северноафриканските популации, вклучувајќи ги Берберите, Нубијците и жителите на Канарските Острови.[35]

Иран

уреди

Врски до халколитска Анадолија

уреди

Проучувањтео од 2017 година ја анализирало автосомната ДНК и геномот на ирански примерок од железното време земен од Тепе Хасанлу (Хасанлу, датиран од 971-832 п.н.е.) и открил дека има блиски афинитети со халколитска северозападна Анадолија поединец од Кумтепе, дури и поблиска од Иранците од неолитот. Ова имплицира мешање помеѓу античките популации на Иран и Анадолија.[36]

Гилаци и Мазандерани

уреди

Генетско истражување во 2006 година било спроведено од Насиџе и неговите соработници на северноиранските популации на Гилаците и Мазандарините, кои се протегаат на југозападниот брег на Каспиското Море, до границата со соседен Азербејџан. Гилаците и Мазандарите сочинуваат 7% од иранското население. Студијата сугерира дека нивните предци потекнуваат од регионот на Кавказ, можеби преместувајќи ја претходната група во јужниот дел на Каспиското Море.[37] Лингвистичките докази го поддржуваат ова сценарио, со тоа што јазиците на Гилаците и Мазандарините (но не и другите ирански јазици) споделуваат одредени типолошки карактеристики со кавкаските јазици, а особено со јужнокавкаските јазици.[37] Имало анализирани обрасци на варијации на мтДНК и Y хромозомот во Гилаците и Мазандарините.

Врз основа на секвенците мтДНК HV1 тестирани од Насидзе и соработниците., Гилаците и Мазандарините најмногу личат на нивните географски и јазични соседи, имено на другите ирански групи. Сепак, нивните типови на Y хромозом најмногу наликуваат на оние кои се наоѓаат во групи од Јужен Кавказ. Сценариото што ги објаснува овие разлики е јужнокавкаското потекло за предците на Гилаците и Мазандарините, проследено со навлегување на жени (но не и мажи) од локалните ирански групи, веројатно поради патрилокалитет. Имајќи предвид дека и мтДНК и јазикот се пренесуваат од мајката, инкорпорирањето на локални Иранки би резултирало со истовремена замена на кавкашките предци и мтДНК типови на Гилаците и Мазандарините со нивниот сегашен ирански јазик и типови мтДНК. Истовремената замена на јазикот и мтДНК може да биде поопшт феномен од претходно препознаен.

Групите Гилаците и Мазандарините спаѓаат во голем кластер кој се состои од популации од Кавказ и Западна Азија и се особено блиски до групите од Јужен Кавказ - Грузијци, Ерменци и Азербејџанци. Иранците од Техеран и Исфахан се наоѓаат подалеку од овие групи.

Ирански Азербејџанци

уреди

Компаративната студија од 2013 година за целосната разновидност на митохондриската ДНК кај Иранците покажала дека Иранските Азери се повеќе поврзани со народот на Грузија, отколку со другите Иранци (како Персијците), додека Персијците, Ерменците и Кашкаите од друга страна биле повеќе поврзани едни со други.[38] Понатаму, се покажало дека севкупно, комплетната анализа на секвенцата на мтДНК открила екстремно високо ниво на генетска разновидност кај проучуваните ирански популации што е споредливо со другите групи од Јужен Кавказ, Анадолија и Европа. Истото истражување од 2013 година понатаму забележало дека „резултатите од анализите на AMOVA и MDS не поврзуваат ниту една регионална и/или јазична група на популации во регионот на Анадолија, Кавказ и Иран, што укажува на силен генетски афинитет на Индоевропските Персијци и кои зборуваат турски Кашкајци, со што се сугерира нивното потекло од заеднички генски базен на предците на мајката.[38] Студијата исто така забележува дека „Вреди да се истакне позицијата на Азербејџанците од регионот на Кавказ, кои и покрај нивното наводно заедничко потекло со иранските Азербејџанци, се групираат сосема одделно и заземаат средна позиција помеѓу Азербејџанците/Грузијците и Турците/Иранците“. Резултатите од мтДНК од примероците севкупно во просек наликуваат на оние пронајдени во соседните региони на Кавказ, Анадолија и во помала мера (Северна) Месопотамија.

Меѓу најчестите лози на мтДНК во нацијата, имено U3b3, се смета дека е ограничена на популациите на Иран и Кавказ, додека под-кластерот U3b1a е вообичаен во целиот регион на Блискиот Исток.

Ирак

уреди

Врски до Јужна Азија

уреди

Иследување од 2013 година засновано на ДНК извлечена од забни остатоци на четири лица од различни временски епохи (200–300 н.е., 2650–2450 п.н.е., 2200–1900 п.н.е.) откопана во Тел Ашара (античка Терка, во современа Сирија) и Тел Масаик (антички Кар-Асурнасирпал) сугерирало „можна“ генетска врска помеѓу некои луѓе од бронзеното време на Месопотамија и Северна Индија. Овие врски биле пронајдени само кај мал број луѓе, при што огромното мнозинство остатоци од Месопотамија имаат локална ДНК од Западна Азија, и веројатно се должат на трговските врски меѓу Западна и Јужна Азија.[39] Студијата од 2014 година, која се проширува на студијата од 2013 година и се базира на анализа на 15751 примероци на ДНК, доаѓа до заклучок дека „хаплогрупите M65a, M49 и/или M61 што носат древни Месопотамијци можеби биле трговци од Индија“.[40]

Асирци

уреди

Во книгата „Историјата и географијата на човечките гени“ од 1995 година, авторите напишале дека: „Асирците се прилично хомогена група на луѓе, за која се верува дека потекнуваат од земјата на стара Асирија во северен Ирак, и Античка Месопотамија воопшто[...] се христијани и се искрени потомци на нивните древни имењаци“.[41] Во едно проучување од 2006 година на ДНК на хромозомот Y на шест регионални популации, вклучувајќи ги, за споредба, Асирците и Сиријците, истражувачите откриле дека „двете семитски популации (Асирците и Сиријците) се многу различни едни од други според обете [ компаративни] оски. Оваа разлика поткрепена и со други методи на споредба укажува на слабиот генетски афинитет меѓу двете популации со различни историски судбини“.[42]

Студија од 2008 година за генетиката на „старите етнички групи во Месопотамија“, вклучувајќи 340 субјекти од седум етнички заедници („Овие популации вклучувале Асирци, Евреи од Ирак (Мизрахи), Персиски Зороастријци, Ерменци, Арапи и Туркмени (што ги претставуваат етничките групи од Иран, ограничени од правила на нивната религија), и ирачкото и кувајтското население од Ирак и Кувајт.“) открило дека Асирците се хомогени во однос на сите други етнички групи земени во студијата, без оглед на верската припадност.[43]

Мочуришни Арапи

уреди

Проучувањето објавено во 2011 година, кое ја разгледува врската помеѓу ирачките мочуришни Арапи и древните Сумери, заклучиило дека „современите мочуришни Арапи од Ирак имаат мтДНК и Y хромозоми кои (како оние на Асирците) се претежно од месопотамиско потекло. Затоа, одредени културни карактеристики на области како што се одгледувањето на водни биволи и одгледувањето ориз, кои најверојатно биле воведени од Индискиот Потконтинент, само маргинално влијаеле на генскиот фонд на автохтоните луѓе во регионот од јужен Ирак имплицира дека, доколку мочуришните Арапи се потомци на древните Сумери, исто така Сумерите не биле од индиско или јужноазиско потекло“.[44] Истата студија од 2011 година, кога се фокусирала на генетиката на народот Мадани во Ирак, ги идентификувала хаплотиповите на хромозомот Y што ги споделуваат мочуришни Арапимочуришните Арапи, многу Ирачани што зборуваат арапски, Асирци, ирачки Евреи и Мандејци „поддржуваат заедничка локална позадина“.

Левант

уреди
 
Арапски Полуостров/источноафрикански компоненти Левантинска компонента на предцитеДруги компоненти [45]
 
Анализа на главната компонента на целиот геном на светските популации со кластерот Левант засенчен во розова боја [45]

Период на халколит и бронзено доба

уреди

Истражувањата од 2018 година анализирала 22 од 600 луѓе кои биле закопани во пештерата Пекин од халколитскиот период, и открила дека овие поединци имале и локални левантски, како и анадолиски и загросовски предци. Оваа група има необични фенотипски карактеристики невидени во претходните Левантски, како што се сините очи.[46]

Студијата од 2020 година, објавена во Cell, анализирала човечки останки од долината Амук од халколит, како и градовите од бронзеното време, Ебла и Алалах во Левант. Халколитските жители на Тел Курду во долината Амук биле моделирани како мешавина од неолитски левантски, анадолски и предци поврзани со Загрос. Од друга страна, на жителите на Ебла и Алалах им било потребно дополнително иранско и јужно левантинско потекло од халколитски период веднаш до нивната халколитска долина Амук, што имплицирало дополнителен придонес за време на транзицијата од доцниот халколит-раната бронзена доба. Потеклото на бронзените старосни групи во долината Амук остануваат дебатирани, и покрај бројните ознаки во тоа време (на пример, Аморејци, Хури, Палео-Сиријци). Една хипотеза го поврзува доаѓањето на овие групи со климатско принудно движење на населението за време на настанот долг 4,2 килогодини, мега суша што довела до напуштање на целата долина на реката Кабур во Горна Месопотамија во потрага по области погодни за живеење.[47]

Хананци и Феникијци

уреди

Залуа и Велс (2004), под покровителство на грант од списанието National Geographic, го испитувале потеклото на хананските Феникијци. Дебатата помеѓу Велс и Залуа била дали хаплогрупата Ј2 (М172) треба да се идентификува како онаа на Феникијците или онаа на нејзината „матична“ хаплогрупа М89 на филогенетското дрво Y-ДНК.[48] Првичниот консензус сугерирал дека J2 треба да се идентификува со хананско-феникијското (северно левантско) население, со отворени патишта за идни истражувања.[49] Како што коментирал Велс, „Феничаните биле Хананци“. Во описот на PBS на специјалната телевизија на National Geographic за оваа студија насловена „Потрага по Феникијците“ било објавено дека древната ДНК била вклучена во оваа студија како извадена од кладот на 2500-годишна феникиска мумија.[50] Велс ја идентификувал хаплогрупата на Хананците како хаплогрупа Ј2 која потекнува од Анадолија и Кавказ.

Кипар

уреди

Иследувањето од 2016 година на 600 кипарски мажи тврди дека „студиите на ниво на геном покажуваат дека генетскиот афинитет на Кипар е најблизок до сегашните популации на Левант“. Анализите на кипарските хаплогрупи се конзистентни со две фази на праисториско населување. E-V13 и E-M34 се широко распространети, а PCA предлага да се набават на Балканот и Левант / Анадолија, соодветно. Контрастните хаплогрупи во PCA биле користени како сурогати на родителската популација. Анализите на мешавини сугерирале дека поголемиот дел од компонентите G2a-P15 и R1b-M269 се придонесени од изворите од Анадолија и Левант, соодветно, додека Грција / Балканот го испорачал најголемиот дел од E-V13 и J2a-M67. Времето на проширување засновано на хаплотип бил на историски нивоа што укажуваат на неодамнешната демографија.[51] Од друга страна, поновите анализи на главни компоненти засновани на автосомна ДНК, ги поставиле Кипарците јасно одвоени од левантските и блискоисточните групи, или на најисточното крило на јужноевропскиот кластер,[52] или во средна позиција помеѓу јужноевропејците и северните Левантијци.[53][54] Во студијата на генетичарот од Харвард, Јосиф Лазаридес и неговите колеги, која го истражува генетското потекло на Минојците и Микенците, Кипраните се второто најмалку диференцирано население од Микенците од бронзеното време врз основа на индексот FST и исто така генетски диференцирани од Левантијците.[55]

Иследувањето од 2017 година покажало дека патрилинеалното потекло и на кипарските Турци и на кипарските Грци потекнува првенствено од единствениот пред-отомански локален генски базен. Фреквенцијата на вкупните хаплотипови споделени меѓу кипарските Турци и Грците е 7-8%, а анализата покажала дека ниту еден од нив не е пронајден во Турција, со што не се поддржува турско потекло за заедничките хаплотипови. Не биле забележани заеднички хаплотипови меѓу кипарските Грци и турското население на копното, додека вкупните хаплотипови споделени меѓу кипарските Турци и Турците на копното е 3%. Кипарските Турци, исто така, делат хаплотипови со северноафриканците во помала мера, и имаат источноевроазиски хаплогрупи (H, C, N, O, Q) - што се припишуваат на доаѓањето на Османлиите - со фреквенција од ~ 5,5%. Двете кипарски групи покажуваат близок генетски афинитет со калабриско (јужна Италија) и либанско потекло. истражувањето наведува дека генетскиот афинитет помеѓу Калабријците и Кипарците може да се објасни како резултат на заедничкиот антички грчки (ахајски) генетски придонес, додека либанскиот афинитет може да се објасни преку неколку миграции што се случиле од крајбрежниот Левант до Кипар од неолитот (раниот земјоделците), железното време (Феникијците) и средниот век (маронитите и другите левантски доселеници за време на периодот на Франките). Доминантните хаплогрупи и кај кипарските Турци и кај Грците се J2a-M410, E-M78 и G2-P287.[56]

Израел и Палестина

уреди
 
Повеќедимензионална анализа на скалирање на различни популации, вклучително и Евреи и Палестинци [57]

Иследувањето кое било објавено од Националната академија на науките покажало дека „татковските генски базени на еврејските заедници од Европа, Северна Африка и Блискиот Исток потекнуваат од заедничко население на предци од Блискиот Исток“ и сугерира дека „повеќето еврејски заедници останале релативно изолирани од соседните нееврејски заедници за време и по еврејската дијаспора“.[58][59] Според генетичарот Дорон Бехар и неговите колеги (2010), ова е „во согласност со историската формулација на еврејскиот народ како потомок од древните Израелци “. Приближно 35% до 43% од еврејските мажи се во татковската линија позната како хаплогрупа Ј и нејзините под-хаплогрупи. Оваа хаплогрупа е особено присутна на Блискиот Исток, Северна Африка, Африканскиот Рог, Кавказ, како и во Јужна Европа.[60] 15% до 30% се во хаплогрупата E1b1b (или E-M35). Користејќи ДНК на Y-хромозомот од машки Евреи, студијата се обидела да ја пронајде патрилинеалната лоза на еврејските свештеници (Коханими). Резултатите откриле заеднички хаплотип на предците на Y-хромозомот пред околу 2650 години, веројатно поврзан со историските настани од уништувањето на Првиот храм во Ерусалим во 586 година п.н.е. и со распрснувањето на свештенството.[61] Студиите за митохондриската ДНК на еврејските популации се понови, дискутабилни и похетерогени.[62][63]

Во една генетска студија на Y-хромозомски STRs во две популации од Израел и од областа на палестинската автономија: христијанските и муслиманските Палестинци покажале генетски разлики. Мнозинството палестински христијани (31,82%) биле подклада на E1b1b, проследено со G2a (11,36%) и J1 (9,09%). Мнозинството од палестинските муслимани биле хаплогрупата Ј1 (37,82%), проследено со E1b1b (19,33%) и Т (5,88%). Примерокот од студијата се состоел од 44 палестински христијани и 119 палестински муслимани.[64]

Во 2004 година, тим генетичари од Универзитетот Стенфорд, Хебрејскиот универзитет во Ерусалим, Универзитетот Тарту (Естонија), Медицинскиот центар Барзилај (Ашкелон, Израел) и Медицинскиот центар Асаф Харофех (Зерифин, Израел), ја проучувале современата самарјанска етничка заедница која живее во Израел во споредба со современите израелски популации за да се истражи античката генетска историја на овие групи луѓе. Нивните наоди известувале за четири семејни лози меѓу Самарјаните: Цдака, Џошуа-Мархив, Данфи и семејството Коен. Сите самарјански семејства биле пронајдени во хаплогрупите J1 и J2, освен семејството Коен кое било пронајдено во хаплогрупата E3b1a-M78.[65] Оваа статија претходела на подкладите E3b1a врз основа на истражувањето на Круцијани и неговите соработници.[66]

Во едно истражување од 2005 година за варијанти на генот ASPM, Мекел-Бобров и неговите соработници откриле дека израелските Друзи од регионот Кармел имаат меѓу највисоката стапка на новоразвиената ASPM хаплогрупа D, со 52,2% појава на алелот стар приближно 6.000 години.[67] Иако сè уште не е познато точно каква селективна предност ја обезбедува оваа генска варијанта, се смета дека алелот на хаплогрупата D бил позитивно избран кај популациите и дека дал одредена суштинска предност што предизвикало нејзината фреквенција брзо да се зголеми. Според ДНК- тестирањето, Друзите се извонредни по високата фреквенција (35%) од мажјаците кои ја носат Y-хромозомската хаплогрупа L, што инаку е невообичаено на Блискиот Исток.[65] Оваа хаплогрупа потекнува од праисториска Јужна Азија и се проширила од Пакистан во јужен Иран.

Либан

уреди

Во една генетска студија од 2011 година од Хабер и неговите соработници, кои ја анализирале генетиката на машката линија на Y-хромозомот на различните религиозни групи во Либан, не открила забележлива или значајна генетска диференцијација помеѓу Маронитите, грчките православни христијани, грчките католички христијани, сунитските муслимани, шиитите. Муслиманите и Друзите од регионот на почестите хаплогрупи. Големи разлики помеѓу либанските групи биле пронајдени помеѓу поретките хаплогрупи.[68] Во интервјуто од 2013 година, Пјер Залуа, истакнал дека генетската варијација претходела на религиозните варијации и поделби: „Либан веќе имаше добро диференцирани заедници со свои генетски особености, но не и значајни разлики, а религиите се појавија како слоеви на боја на врвот“. Во студија од 2007 година, генетичарот Пјер Залуа открил дека генетскиот маркер кој ги идентификува потомците на древните Феникијци се наоѓа меѓу членовите на сите верски заедници во Либан.[69]

Проучувањето од 2017 година објавено од Американскиот Журнал за човечка генетика, заклучило дека денешните Либанци го добиваат поголемиот дел од своето потекло од популација поврзана со Хананците (Хананец е префеникиско име), што значи значителен генетски континуитет во Левант од најмалку бронзеното доба. Генетичарот Крис Тајлер-Смит и неговите колеги од институтот Сангер во Британија споредиле „примерок од античка ДНК од пет луѓе од Хананците кои живееле пред 3.750 и 3.650 години“ со современите луѓе; Споредбата открила дека 93 отсто од генетското потекло на луѓето во Либан потекнуваат од Хананците, а останатите 7 отсто се од евроазиско степско население.[70]

Студијата од 2019 година спроведена од Институтот „Велком Сангер“ ги анализирала останките на девет крстоносци пронајдени на гробница во Либан и заклучила дека „спротивно на популарното верување, крстоносците не оставиле траен ефект врз генетиката на либанските христијани“. Наместо тоа, според студијата, денешните либански христијани се „генетски повеќе слични на локалното население од римскиот период, кој му претходеше на крстоносните војни повеќе од четири века“.[71][72] Студијата на Макоул и неговите соработници за хетерогеноста на бета таласемија во Либан открила дека мутациите кај некои либански христијани се слични на оние забележани во Македонија, што „може да го потврди античкото македонско потекло на одредени либански христијани“.[73]

Според иследувањето од 2020 година објавена во Американскиот весник за хумана генетика, постои значителен генетски континуитет во Либан и Левант од 91-67% од бронзеното доба (3300-1200 п.н.е.) прекината со три значајни мешани настани за време на железното време. Хеленистички и отомански период, секој придонесува со 3%–11% од нелокалното потекло на мешаното население. Се претпоставувало дека примесите се поврзани со морските народи, Централна/Јужна Азија и Отоманските Турци соодветно.[74]

Турција

уреди
 
Распространетост на хромозомот Y на хаплогрупата во Турција.

Турската геномска варијација, заедно со неколку други западноазиски популации, изгледа најслично на геномската варијација на јужноевропските популации, како што се јужните Италијанци.[75] Податоците од античка ДНК – кои ги покриваат периодите на палеолитот, неолитот и бронзеното време – покажале дека геномите од Западна Азија, вклучувајќи го и турскиот, биле под големо влијание од раните земјоделски популации во областа; Подоцнежните движења на населението, како што се оние на турски говорители, исто така придонеле за тоа. Првата и единствена (од 2017 година) студија за секвенционирање на целиот геном во Турција била направена во 2014 година. Покрај тоа, генетската варијација на различни популации во Средна Азија „е слабо карактеризирана“; Населението од Западна Азија, исто така, може да биде „тесно поврзано со населението на исток“. Претходниот преглед од 2011 година сугерира дека „мали, неправилни индиректни миграциски настани“ предизвикале промени во јазикот и културата „меѓу разновидните автохтони жители на Анадолија“, што го објаснува денешниот профил на анадолското население.[76]

Наводи

уреди
  1. ↑ Health (US), National Institutes of; Study, Biological Sciences Curriculum (2007), „Understanding Human Genetic Variation“, NIH Curriculum Supplement Series [Internet] (англиски), National Institutes of Health (US), Посетено на 2023-10-21
  2. ↑ „The Genographic Project® Geno 2.0 Next Generation Helix Product Privacy Policy“. Pages (англиски). 2020-06-25. Архивирано од изворникот на 20 February 2021. Посетено на 2023-10-21.
  3. ↑ Cavalli-Sforza, History and Geography of Human Genes, The intermediacy of North Africa and to a lesser extent Europe is apparent
  4. ↑ „Y-chromosome analysis in Egypt suggests a genetic regional continuity in Northeastern Africa“. Human Biology. 74 (5): 645–658. October 2002. doi:10.1353/hub.2002.0054. PMID 12495079.CS1-одржување: display-автори (link)
  5. ↑ „The Levant versus the Horn of Africa: evidence for bidirectional corridors of human migrations“. American Journal of Human Genetics. 74 (3): 532–544. March 2004. doi:10.1086/382286. PMC 1182266. PMID 14973781.CS1-одржување: display-автори (link)
  6. ↑ Cruciani, Fulvio; La Fratta, Roberta; Trombetta, Beniamino; Santolamazza, Piero; Sellitto, Daniele; Colomb, Eliane Beraud; Dugoujon, Jean-Michel; Crivellaro, Federica; Benincasa, Tamara (June 2007). „Tracing past human male movements in northern/eastern Africa and western Eurasia: new clues from Y-chromosomal haplogroups E-M78 and J-M12“. Molecular Biology and Evolution. 24 (6): 1300–1311. doi:10.1093/molbev/msm049. ISSN 0737-4038. PMID 17351267.
  7. ↑ Stevanovitch, A.; Gilles, A.; Bouzaid, E.; Kefi, R.; Paris, F.; Gayraud, R. P.; Spadoni, J. L.; El-Chenawi, F.; Béraud-Colomb, E. (January 2004). „Mitochondrial DNA sequence diversity in a sedentary population from Egypt“. Annals of Human Genetics. 68 (Pt 1): 23–39. doi:10.1046/j.1529-8817.2003.00057.x. ISSN 0003-4800. PMID 14748828.
  8. ↑ „Ethiopian Mitochondrial DNA Heritage: Tracking Gene Flow Across and Around the Gate of Tears“. American Journal of Human Genetics. 75 (5): 752–770. 2004. doi:10.1086/425161. PMC 1182106. PMID 15457403.
  9. ↑ Terreros, Maria C.; Martinez, Laisel; Herrera, Rene J. (2005). „Polymorphic Alu Insertions and Genetic Diversity Among African Populations“. Human Biology. 77 (5): 675–704. doi:10.1353/hub.2006.0009. ISSN 0018-7143. JSTOR 41466364. PMID 16596946.
  10. ↑ „A predominantly neolithic origin for Y-chromosomal DNA variation in North Africa“. American Journal of Human Genetics. 75 (2): 338–345. August 2004. doi:10.1086/423147. PMC 1216069. PMID 15202071.CS1-одржување: display-автори (link)
  11. ↑ Keita, SOY (2008). "Geography, selected Afro-Asiatic families, and Y chromosome lineage variation: An exploration in linguistics and phylogeography" In hot pursuit of language in prehistory : essays in the four fields of anthropology. Amsterdam: John Benjamins Pub. стр. 3–17. ISBN 978-9027232526.
  12. ↑ Keita, Shomarka Omar (2008-12-03). Geography, selected Afro-Asiatic families, and Y chromosome lineage variation: An exploration in linguistics and phylogeography (англиски). John Benjamins Publishing Company. ISBN 978-90-272-3252-6.
  13. ↑ Hollfelder, Nina; Schlebusch, Carina M.; Günther, Torsten; Babiker, Hiba; Hassan, Hisham Y.; Jakobsson, Mattias (24 August 2017). „Northeast African genomic variation shaped by the continuity of indigenous groups and Eurasian migrations“. PLOS Genetics. 13 (8): e1006976. doi:10.1371/journal.pgen.1006976. PMC 5587336. PMID 28837655.
  14. ↑ Pakstis, Andrew J.; Gurkan, Cemal; Dogan, Mustafa; Balkaya, Hasan Emin; Dogan, Serkan; Neophytou, Pavlos I.; Cherni, Lotfi; Boussetta, Sami; Khodjet-El-Khil, Houssein (December 2019). „Genetic relationships of European, Mediterranean, and SW Asian populations using a panel of 55 AISNPs“. European Journal of Human Genetics (англиски). 27 (12): 1885–1893. doi:10.1038/s41431-019-0466-6. ISSN 1476-5438. PMC 6871633. PMID 31285530.
  15. ↑ Bard KA, Shubert SB (1999). Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt. Taylor & Francis. стр. 278–279. ISBN 978-0-203-98283-9.
  16. ↑ „Genetics, Egypt, and History: Interpreting Geographical Patterns of Y Chromosome Variation“. History in Africa. 32: 221–46. 2005. doi:10.1353/hia.2005.0013. JSTOR 20065742.
  17. ↑ „Explanation of the Pattern of P49a,f TaqI RFLP Y-Chromosome Variation in Egypt“. African Archaeological Review. 22 (2): 61–75. 2005. doi:10.1007/s10437-005-4189-4. JSTOR 25130819.
  18. ↑ „History in the interpretation of the pattern of p49a,f TaqI RFLP Y-chromosome variation in Egypt: a consideration of multiple lines of evidence“. American Journal of Human Biology. 17 (5): 559–567. 2005. doi:10.1002/ajhb.20428. PMID 16136533.
  19. ↑ „Shomarka Keita: What genetics can tell us“. Ngm.nationalgeographic.com. Посетено на 2014-06-30.
  20. ↑ Paabo S, Di Rienzo A (1993). „A molecular approach to the study of Egyptian history.“. Во Davies V, Walker R (уред.). Biological Anthropology and the Study of Ancient Egypt. London: British Museum Press. стр. 86–90.
  21. ↑ Keita, Shomarka and Boyce, A.J. (December 1996). "The Geographical Origins and Population Relationships of Early Ancient Egyptians", In Egypt in Africa, Theodore Celenko (ed). Indiana University Press. стр. 20–33. ISBN 978-0253332691.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  22. ↑ Hawass, Zahi; Gad, Yehia Z.; Ismail, Somaia; Khairat, Rabab; Fathalla, Dina; Hasan, Naglaa; Ahmed, Amal; Elleithy, Hisham; Ball, Markus (2010-02-17). „Ancestry and Pathology in King Tutankhamun's Family“. JAMA. 303 (7): 638–647. doi:10.1001/jama.2010.121. ISSN 0098-7484. PMID 20159872.
  23. ↑ 23,0 23,1 Hawass, Zahi; и др. (2012). „Revisiting the harem conspiracy and death of Ramesses III: anthropological, forensic, radiological, and genetic study“. BMJ. 345 (e8268): e8268. doi:10.1136/bmj.e8268. PMID 23247979. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  24. ↑ Lucas Martin (2012). „Last of the Amarna Pharaohs: King Tut and His Relatives“ (PDF). DNA Tribes® Digest. Архивирано од изворникот (PDF) на 17 April 2012.
  25. ↑ Jr, William H. Stiebing; Helft, Susan N. (3 July 2023). Ancient Near Eastern History and Culture (англиски). Taylor & Francis. стр. 100–200. ISBN 978-1-000-88066-3.
  26. ↑ „Egyptian mummies yield genetic secrets“. Nature News. 12 April 2013. doi:10.1038/nature.2013.12793 (неактивно 31 January 2024).
  27. ↑ „Ancient Egyptian mummy genomes suggest an increase of Sub-Saharan African ancestry in post-Roman periods“. Nature Communications. 8: 15694. May 2017. Bibcode:2017NatCo...815694S. doi:10.1038/ncomms15694. PMC 5459999. PMID 28556824.CS1-одржување: display-автори (link)
  28. ↑ Eltis, David; Bradley, Keith R.; Perry, Craig; Engerman, Stanley L.; Cartledge, Paul; Richardson, David (12 August 2021). The Cambridge World History of Slavery: Volume 2, AD 500-AD 1420 (англиски). Cambridge University Press. стр. 150. ISBN 978-0-521-84067-5.
  29. ↑ „Human mitochondrial haplogroups and ancient DNA preservation across Egyptian history (Urban et al. 2021)“ (PDF). ISBA9, 9th International Symposium on Biomolecular Archaeology, p.126. 2021. Во една претходна студија, ја проценивме генетската историја на едно место: Абусир ел-Мелек од 1388 п.н.е. до 426 н.е. Сега се фокусираме на проширување на географскиот опсег за да дадеме општ преглед на генетската позадина на населението, фокусирајќи се на митохондриските хаплогрупи присутни во целата египетска долина на реката Нил. Собравме 81 примерок од заб, коса, коски и меко ткиво од 14 мумии и 17 скелетни остатоци. Примероците опфаќаат приближно 4000 години од египетската историја и потекнуваат од шест различни локации за ископување што ја покриваат целата должина на египетската долина на реката Нил. Античка ДНК 8 базирана на NGS 127 беше применета за реконструкција на 18 висококвалитетни митохондријални геноми од 10 различни индивидуи. Утврдените митохондријални хаплогрупи се совпаѓаат со резултатите од нашата студија Абусир ел-Мелек.
  30. ↑ Ehret, Christopher (20 June 2023). Ancient Africa: A Global History, to 300 CE (англиски). Princeton: Princeton University Press. стр. 83–86, 167–169. ISBN 978-0-691-24409-9. Архивирано од изворникот 22 March 2023. Посетено на 20 March 2023.
  31. ↑ Konstantina; Drosoua Campbell Price; Terence A. Brown (February 2018). „The kinship of two 12th Dynasty mummies revealed by ancient DNA sequencing“. Journal of Archaeological Science: Reports. 17: 793–797. Bibcode:2018JArSR..17..793D. doi:10.1016/j.jasrep.2017.12.025.
  32. ↑ Gad, Yehia Z; Hassan, Naglaa Abu-Mandil; Mousa, Dalia M; Fouad, Fayrouz A; El-Sayed, Safaa G; Abdelazeem, Marwa A; Mahdy, Samah M; Othman, Hend Y; Ibrahim, Dina W (26 April 2021). „Insights from ancient DNA analysis of Egyptian human mummies: clues to disease and kinship“. Human Molecular Genetics. 30 (R1): R24–R28. doi:10.1093/hmg/ddaa223. ISSN 0964-6906. PMID 33059357 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  33. ↑ Keita, S. O. Y. (September 2022). „Ideas about "Race" in Nile Valley Histories: A Consideration of "Racial" Paradigms in Recent Presentations on Nile Valley Africa, from "Black Pharaohs" to Mummy Genomest“. Journal of Ancient Egyptian Interconnections.
  34. ↑ „Survey on paleoserological studies“. Homo Gottingen. 33 (2–3): 69–89. 1982. Предлошка:INIST.
  35. ↑ Cavalli-Sforza LL, Menozzi P, Piazza A (1994). The History and Geography of Human Genes. Princeton: Princeton University Press. стр. 169–74. ISBN 978-0-691-08750-4.
  36. ↑ „Early Neolithic genomes from the eastern Fertile Crescent“. Science. 353 (6298): 499–503. July 2016. Bibcode:2016Sci...353..499B. doi:10.1126/science.aaf7943. PMC 5113750. PMID 27417496.CS1-одржување: display-автори (link)
  37. ↑ 37,0 37,1 „Concomitant replacement of language and mtDNA in South Caspian populations of Iran“. Current Biology. 16 (7): 668–673. April 2006. doi:10.1016/j.cub.2006.02.021. PMID 16581511.
  38. ↑ 38,0 38,1 „Complete mitochondrial DNA diversity in Iranians“. PLOS ONE. 8 (11): e80673. 14 November 2013. Bibcode:2013PLoSO...880673D. doi:10.1371/journal.pone.0080673. PMC 3828245. PMID 24244704.
  39. ↑ „mtDNA from the early Bronze Age to the Roman period suggests a genetic link between the Indian subcontinent and Mesopotamian cradle of civilization“. PLOS ONE. 8 (9): e73682. 11 September 2013. Bibcode:2013PLoSO...873682W. doi:10.1371/journal.pone.0073682. PMC 3770703. PMID 24040024.
  40. ↑ „Tamil merchant in ancient Mesopotamia“. PLOS ONE. 9 (10): e109331. 9 October 2014. Bibcode:2014PLoSO...9j9331P. doi:10.1371/journal.pone.0109331. PMC 4192148. PMID 25299580.
  41. ↑ Cavalli-Sforza LL, Menozzi P, Piazza A. The History and Geography of Human Genes. стр. 243.
  42. ↑ „Genetic Testing of Language Replacement Hypothesis in Southwest Asia“. Iran and the Caucasus. 10 (2): 191–208. 2006. doi:10.1163/157338406780345899. JSTOR 4030922.
  43. ↑ „Variation of DAT1 VNTR alleles and genotypes among old ethnic groups in Mesopotamia to the Oxus region“. Human Biology. 80 (1): 73–81. February 2008. doi:10.3378/1534-6617(2008)80[73:VODVAA]2.0.CO;2. PMID 18505046.CS1-одржување: display-автори (link)
  44. ↑ „In search of the genetic footprints of Sumerians: a survey of Y-chromosome and mtDNA variation in the Marsh Arabs of Iraq“. BMC Evolutionary Biology. 11 (1): 288. October 2011. doi:10.1186/1471-2148-11-288. PMC 3215667. PMID 21970613.CS1-одржување: display-автори (link)
  45. ↑ 45,0 45,1 Haber, Marc; Gauguier, Dominique; Youhanna, Sonia; Patterson, Nick; Moorjani, Priya; Botigué, Laura R.; и др. (2013). Williams, Scott M (уред.). „Genome-wide diversity in the levant reveals recent structuring by culture“. PLOS Genetics. 9 (2): e1003316. doi:10.1371/journal.pgen.1003316. PMC 3585000. PMID 23468648.
  46. ↑ „Ancient DNA from Chalcolithic Israel reveals the role of population mixture in cultural transformation“. Nature Communications. 9 (1): 3336. August 2018. Bibcode:2018NatCo...9.3336H. doi:10.1038/s41467-018-05649-9. PMC 6102297. PMID 30127404.CS1-одржување: display-автори (link)
  47. ↑ Skourtanioti E, Erdal YS, Frangipane M, Balossi Restelli F, Yener KA, Pinnock F, и др. (May 2020). „Genomic History of Neolithic to Bronze Age Anatolia, Northern Levant, and Southern Caucasus“. Cell. 181 (5): 1158–1175.e28. doi:10.1016/j.cell.2020.04.044. hdl:20.500.12154/1254. PMID 32470401. S2CID 219105572.
  48. ↑ „YCC NRY Tree 2002“. The University of Arizona. Архивирано од изворникот на August 5, 2012. Посетено на September 16, 2007.
  49. ↑ „Who Were the Phoenicians?“. National Geographic Magazine. October 2004. Архивирано од изворникот на 26 March 2008.
  50. ↑ „National Geographic Special 'Quest for the Phoenicians'“. PBS. 2004. Архивирано од изворникот на 2004-09-23.
  51. ↑ „Y-chromosome phylogeographic analysis of the Greek-Cypriot population reveals elements consistent with Neolithic and Bronze Age settlements“. Investigative Genetics. 7: 1. 2016. doi:10.1186/s13323-016-0032-8. PMC 4750176. PMID 26870315.CS1-одржување: display-автори (link)
  52. ↑ „The Demographic Development of the First Farmers in Anatolia“. Current Biology. 26 (19): 2659–2666. October 2016. doi:10.1016/j.cub.2016.07.057. PMC 5069350. PMID 27498567.CS1-одржување: display-автори (link)
  53. ↑ „Early farmers from across Europe directly descended from Neolithic Aegeans“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 113 (25): 6886–6891. June 2016. Bibcode:2016PNAS..113.6886H. doi:10.1073/pnas.1523951113. PMC 4922144. PMID 27274049.CS1-одржување: display-автори (link)
  54. ↑ „Genomic insights into the origin of farming in the ancient Near East“. Nature. 536 (7617): 419–424. August 2016. Bibcode:2016Natur.536..419L. doi:10.1038/nature19310. PMC 5003663. PMID 27459054.CS1-одржување: display-автори (link)
  55. ↑ „Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans“. Nature. 548 (7666): 214–218. August 2017. Bibcode:2017Natur.548..214L. doi:10.1038/nature23310. PMC 5565772. PMID 28783727.CS1-одржување: display-автори (link)
  56. ↑ Heraclides, Alexandros; Bashiardes, Evy; Fernández-Domínguez, Eva; Bertoncini, Stefania; Chimonas, Marios; Christofi, Vasilis; King, Jonathan; Budowle, Bruce; Manoli, Panayiotis (2017-06-16). „Y-chromosomal analysis of Greek Cypriots reveals a primarily common pre-Ottoman paternal ancestry with Turkish Cypriots“. PLOS One. 12 (6): e0179474. Bibcode:2017PLoSO..1279474H. doi:10.1371/journal.pone.0179474. ISSN 1932-6203. PMC 5473566. PMID 28622394.
  57. ↑ „Genomic microsatellites identify shared Jewish ancestry intermediate between Middle Eastern and European populations“. BMC Genetics. 10: 80. December 2009. doi:10.1186/1471-2156-10-80. PMC 2797531. PMID 19995433.
  58. ↑ „Jewish and Middle Eastern non-Jewish populations share a common pool of Y-chromosome biallelic haplotypes“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (12): 6769–6774. June 2000. Bibcode:2000PNAS...97.6769H. doi:10.1073/pnas.100115997. PMC 18733. PMID 10801975.CS1-одржување: display-автори (link)
  59. ↑ Katsnelson, Alla (3 June 2010). „Jews worldwide share genetic ties“. Nature. doi:10.1038/news.2010.277.
  60. ↑ „Origin, diffusion, and differentiation of Y-chromosome haplogroups E and J: inferences on the neolithization of Europe and later migratory events in the Mediterranean area“. American Journal of Human Genetics. 74 (5): 1023–34. May 2004. doi:10.1086/386295. PMC 1181965. PMID 15069642.
  61. ↑ Renfrew, Colin; Bahn, Paul (2012). Archaeology: Theories, Methods, and Practice (6th. изд.). Thames & Hudson. стр. 220–221. ISBN 978-0-500-28976-1.
  62. ↑ „Counting the founders: the matrilineal genetic ancestry of the Jewish Diaspora“. PLOS ONE. 3 (4): e2062. April 2008. Bibcode:2008PLoSO...3.2062B. doi:10.1371/journal.pone.0002062. PMC 2323359. PMID 18446216.
  63. ↑ Behar, Doron M.; Metspalu, Ene; Kivisild, Toomas; Rosset, Saharon; Tzur, Shay; Hadid, Yarin; Yudkovsky, Guennady; Rosengarten, Dror; Pereira, Luisa (2008-04-30). „Counting the Founders: The Matrilineal Genetic Ancestry of the Jewish Diaspora“. PLOS ONE. 3 (4): e2062. Bibcode:2008PLoSO...3.2062B. doi:10.1371/journal.pone.0002062. ISSN 1932-6203. PMC 2323359. PMID 18446216.
  64. ↑ Ana Teresa Fernandes; Rita Gonçalves; Sara Gomes; Dvora Filon; Almut Nebel; Marina Faerman; António Brehm (November 2011). „Y-chromosomal STRs in two populations from Israel and the Palestinian Authority Area: Christian and Muslim Arabs“. Forensic Science International: Genetics. 5 (5): 561–562. doi:10.1016/j.fsigen.2010.08.005. PMID 20843760. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  65. ↑ 65,0 65,1 „Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation“. Human Mutation. 24 (3): 248–260. September 2004. doi:10.1002/humu.20077. PMID 15300852.CS1-одржување: display-автори (link)
  66. ↑ „Molecular dissection of the Y chromosome haplogroup E-M78 (E3b1a): a posteriori evaluation of a microsatellite-network-based approach through six new biallelic markers“. Human Mutation. 27 (8): 831–832. August 2006. doi:10.1002/humu.9445. PMID 16835895.
  67. ↑ „Ongoing adaptive evolution of ASPM, a brain size determinant in Homo sapiens“. Science. 309 (5741): 1720–1722. September 2005. Bibcode:2005Sci...309.1720M. doi:10.1126/science.1116815. PMID 16151010.CS1-одржување: display-автори (link)
  68. ↑ „Influences of history, geography, and religion on genetic structure: the Maronites in Lebanon“. European Journal of Human Genetics. 19 (3): 334–340. March 2011. doi:10.1038/ejhg.2010.177. PMC 3062011. PMID 21119711.CS1-одржување: display-автори (link)
  69. ↑ „In Lebanon DNA may yet heal rifts“. Reuters (англиски). 2007-09-10. Посетено на 2022-10-16.
  70. ↑ „Continuity and Admixture in the Last Five Millennia of Levantine History from Ancient Canaanite and Present-Day Lebanese Genome Sequences“. American Journal of Human Genetics. 101 (2): 274–282. August 2017. doi:10.1016/j.ajhg.2017.06.013. PMC 5544389. PMID 28757201.CS1-одржување: display-автори (link)
  71. ↑ „Genetic influence of Crusaders short-lived on Lebanese“. Nature Middle East. 2019. doi:10.1038/nmiddleeast.2019.58.
  72. ↑ „A Transient Pulse of Genetic Admixture from the Crusaders in the Near East Identified from Ancient Genome Sequences“. American Journal of Human Genetics. 104 (5): 977–984. May 2019. doi:10.1016/j.ajhg.2019.03.015. PMC 6506814. PMID 31006515.CS1-одржување: display-автори (link)
  73. ↑ „Genetic heterogeneity of Beta thalassemia in Lebanon reflects historic and recent population migration“. Annals of Human Genetics. 69 (Pt 1): 55–66. January 2005. doi:10.1046/j.1529-8817.2004.00138.x. PMID 15638828.
  74. ↑ Haber, Marc; Nassar, Joyce; Almarri, Mohamed A.; Saupe, Tina; Saag, Lehti; Griffith, Samuel J.; Doumet-Serhal, Claude; Chanteau, Julien; Saghieh-Beydoun, Muntaha (2020). „A Genetic History of the Near East from an aDNA Time Course Sampling Eight Points in the Past 4,000 Years“. American Journal of Human Genetics. 107 (1): 149–157. doi:10.1016/j.ajhg.2020.05.008. PMC 7332655. PMID 32470374.
  75. ↑ Taskent RO, Gokcumen O (April 2017). „The Multiple Histories of Western Asia: Perspectives from Ancient and Modern Genomes“. Human Biology. 89 (2): 107–117. doi:10.13110/humanbiology.89.2.01. PMID 29299965. S2CID 6871226.
  76. ↑ Schurr TG, Yardumian A (2011). „Who Are the Anatolian Turks?“. Anthropology & Archeology of Eurasia. 50 (1): 6–42. doi:10.2753/AAE1061-1959500101. S2CID 142580885.

Извори

уреди
  • Cruciani F, La Fratta R, Torroni A, Underhill PA, Scozzari R (August 2006). „Molecular dissection of the Y chromosome haplogroup E-M78 (E3b1a): a posteriori evaluation of a microsatellite-network-based approach through six new biallelic markers“. Human Mutation. 27 (8): 831–832. doi:10.1002/humu.9445. PMID 16835895. S2CID 26886757.
  • King RJ, Ozcan SS, Carter T, Kalfoğlu E, Atasoy S, Triantaphyllidis C, и др. (March 2008). „Differential Y-chromosome Anatolian influences on the Greek and Cretan Neolithic“. Annals of Human Genetics. 72 (Pt 2): 205–214. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00414.x. PMID 18269686. S2CID 22406638.
  • Shen P, Lavi T, Kivisild T, Chou V, Sengun D, Gefel D, и др. (September 2004). „Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation“. Human Mutation. 24 (3): 248–260. doi:10.1002/humu.20077. PMID 15300852. S2CID 1571356.
  • Zalloua, P., Wells, S. (2004) "Who Were the Phoenicians?" National Geographic Magazine, October 2004.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Генетска_историја_на_Блискиот_Исток&oldid=5276033“