Берберски јазици
Берберски јазици (ⵜⴰⵎⴰⵥⵉⵖⵜ, Tamazight) — јазична група кои најзастапена во Мароко, Алжир, Нигер, Мали и Либија. Сродни народи живеат исто така низ цела Сахара и во северните делови на Сахел. Тие припаѓаат во афроазиската група на јазици. Има силно движење помеѓу говорниците на северноберберските јазици за обединување на сите варијансти од јазикот во еден единствен наречен тамазигтски јазик.
| Берберски јазици | |
|---|---|
Tamaziɣt / Tamazight | |
| Народност: | Бербери (Imazighen) |
| Географска распространетост: | Северна Африка, особено Мароко и Алжир; помали берберски заедници има во Либија, Мали, Нигер, Тунис, Буркина Фасо, Египет и Мавританија. |
| Класификација: | афроазиски
|
| Гранки: | |
| ISO 639-2 и 639-5: | ber |
 | |
ТерминологијаУреди
Етимолошки гледано, поимот „амазиг“ кои го користат самите Бербери значи „слободни луѓе“, „благородни луѓе“ или „бранители“. Поимот „Бербер“ се користел во Европа уште од 17 век. Поимот или потекнува од арапското البربر, al-Barbar, или од грко-римското Barbaricae.
Поимот „Тамазигт“ (Tamazight) традиционално се користел за рифијанските и централномароканските тамазигтски дијалекти. Голем број берберски јазичари сметаат дека „Тамазигт“ е чист берберски збор кој се користи во берберските текстови, а „Бербер“ се користи во европските текстови. Европските јазици прават разлика меѓу „Бербер“ и „варвар“, но арапскиот не и користи еден збор за двете значења - al-barbari. Некои автори го користат и поимот „Амазиг“.
Традиционално, поимот „Тамазигт“ се користел од Берберите да го означат говорниот јазик, вклучувајќи ги и средноатласките, рифијанските, сенедските и туаречките дијалекти. Сепак поединечки берберски групи користат посебни поими, како на пример Тазнатит или Зенати во Алжир, Такбајлит од Кабилејците, Сиви, Шелха во Тунис и Мароко и сл.[1]
ПримериУреди
Берберското "c" се изговара „ш“, "x" се изговара „х“ и "ɣ" се изговара како француското или германското "r".
РазговорУреди
| македонски | берберски |
|---|---|
| да | Wah / Yih / Eyyih / Ih |
| не | Uhu / Uhuy / Alaɣ |
| Здраво! | Azul! / Ahul! |
| На здравје! | Ayyuz! |
| Како си? | Mamec tellid? / Manzakin? |
| Добро утро! | Tifawin! |
| Добра вечер! | Timedditin! / Tidekkʷatin! |
| Имај пријатен ден! | iɣuda-k wass! |
| Пријатен оброк! | Ecc s tirruɣda! |
| Пријатно! | Ar tufat! (lit.: until we meet) / Nuher akal! (lit.: we shared the land) |
| Благодарам! | Tanemmirt! |
| Те сакам (кон машко) | Nec ttexseɣ cek / Nek riɣ-k / Ar k-ttiriɣ |
| Те сакам (кон женско) | Nec ttexseɣ cem / Nek riɣ kem / Ar kem ttiriɣ |
| Добре дојде! | Ansuf |
| Кој? | Wi? / Manwa? / Manwen? |
| Што? | Mayen? / Min? / Dacu? / Ma? |
| Кога? | Melmi? / Mermi? / Managu? / Mantur? |
| Каде? | Mani? |
| Како? | Mamec? / Mamek? |
| затоа што | Minzi / Acku |
| Колку? | Mennaw? / Mecḥal? |
| Зошто? | Mayemmi? / Maɣar? / Max? |
БроевиУреди
|
|
|
| македонски | берберски |
|---|---|
| 100 | timiḍi |
| 1000 | agim / ifeḍ |
| 2000 | sin igiman / sin ifḍen |
| 2012 | sin igiman d mraw d sin |
Денови од седмицатаУреди
| македонски | берберски |
|---|---|
| понеделник | Aynas / ⴰⵢⵏⴰⵙ |
| вторник | Asinas / ⴰⵙⵉⵏⴰⵙ |
| среда | Akṛas / ⴰⴽⵕⴰⵙ |
| четврток | Akwas / ⴰⴽⵡⴰⵙ |
| петок | Asimwas / ⴰⵙⵉⵎⵡⴰⵙ |
| сабота | Asiḍyas / ⴰⵙⵉⴹⵢⴰⵙ |
| недела | Asamas / ⴰⵙⴰⵎⴰⵙ |
НаводиУреди
- ↑ „архивска копија“. Архивирано од изворникот на 2006-09-27. Посетено на 2013-02-17.
ПоврзаноУреди
Надворешни врскиУреди
- Тамазигтски јазик
- Emazighen Архивирано на 10 јануари 2016 г.
- Амуду н-Умсигел - филозофска приказна
- Libyamazigh
- Tifinagh
- Стари писма: берберско писмо
- Ennedi
- Tawiza Архивирано на 30 декември 2007 г.
- Берберски јазик Архивирано на 3 мај 2009 г.
- Interview with Рашид Аднани за амазшкото прашање Архивирано на 5 ноември 2007 г.
- Онлајн речник со тамазигтски поими Архивирано на 20 септември 2017 г.
- Imyura - страница за книжевност