Википедија

Шкофја Лока

Шкофја Лока (словенечки: Škofja Loka, германски: Bischoflack) — гратче во Словенија.[2] Таа е економско, културно, образовно и административно средиште на Општина Шкофја Лока во Горењска.[3] Има 11,619 жители согласно 2019 година.

Шкофја Лока
Škofja Loka
гратче
Шкофја Лока is located in Slovenia
Шкофја Лока
Шкофја Лока
Местоположба на Шкофја Лока.
Координати: 46°10′N 14°18′E / 46.167° СГШ; 14.300° ИГД / 46.167; 14.300
Држава Словенија
Традиционален регионГорењска
Статистички регионГорењски
ОпштинаШкофја Лока
Површина[1]
 • Вкупна4,48 км2 (173 ми2)
Надм. вис.&10000000000003518000000351,8 м
Население (2019)[1]
 • Вкупно11.619
 • Густина26/км2 (67/ми2)
Час. појасСЕВ (UTC+01)
 • Лето (ЛСВ)СЕЛБ (UTC+02)

Географија

уреди

Шкофја Лока лежи на надморска височина од 354 м.[4] на сливот на реките Полјане Сора и Селца Сора, на преминот на Сорската Низина во Шкофјалоканските Ридови и Полховградечките Ридови. Неговото старо средиште стои на речните тераси и ги опфаќа Градскиот плоштад (наречен Плац) и Долен плоштад (наречен Лонтрг). На платото над градот стои Лочкиот замок, во кој се наоѓа Лочкиот музеј.[5] Над замокот се издига ридот Кранцељ (475 м). Северно од средиштето на гратчето е ридот Камнитник (414 м висок), познат по својата конгломератна карпа.[6] Веднаш јужно од гратчето се наоѓа рамницата позната како Виршко Поле (словенечки: Virško polje), низ која тече Полјане Сора пред да се приклучи на Селца Сора. Името Виршк е расипување на германскиот збор хирзакер (Hirsacker), просно поле, именувано по просото што било одгледувано таму во минатото.[7]

Име

уреди

Шкофја Лока била спомната во 973 година како „Лонка“ (Lonca; се однесува на Стара Лока) (и како „Лонка“ (Lonka) во 1160 година, Лок (Lok) во 1192–97 година, Скофолоти (Scofolotti) во 1293 година , и Скофјолоко (Scofioloco) во 1295 година, меѓу другите имиња). Името буквално значи „епископска (влажна) ливада“, што се однесува на нејзината сопственост од фрајзиншките епископи.[8]

Историја

уреди

Средновековна историја

уреди

Во 973 година, владеењето на Шкофја Лока било доделено од императорот Отон II на фрајзиншките епископи, а во следните илјада години историјата на градот бил врзан за далечното црковно кнежевство.[8][9] Замок и кула биле изградени над градот за одбранбени цели, а подоцна станало седиште на управникот на епископот. Во 11 или 12 век, императорот Отон III им дал на епископите право да коваат монети и да собираат патарини. Шкофја Лока првпат е спомената дека има пазарни права во 1248 година, а има градски права во 1274 година.

 
Лочкиот замок.

Шкофја Лока била обѕидана во 14 век. Во 1457 година влегол војводата Јан Витовец и го запалил градот. Градот бил нападнат од Османлиите во 1476 година. Градот, исто така, страдал од чума и пожари во тоа време. Селанските бунтови се случиле во Шкофја Лока во 1488, 1492 и 1515 година. Лутеранството било воспоставено во Шкофја Лока во 1526 година. Биле донесени закони против новата религија, а во замокот во 1601 година бил свикан контрареформациски комитет, што резултирало со палење на протестантските книги.[9]

Голем дел од градот бил оштетен од пожари во 1660 и 1698 година. Одбранбените ѕидини постепено станале застарени и главно биле отстранети заедно со градските порти во 1789 година.[9]

19 век

уреди

Во 1803 година, Кнежевската епископија Фрајзинг била посредувана за време на германското посредување и енклавата Шкофја Лока била припоена кон австриското Војводство Крањска. Шкофја Лока била првиот град во Крањска што добила електрични светилки, дури и пред љубљанскиот земјотрес во 1895 година.[9]

Втора светска војна

уреди

Шкофја Лока била заземена од италијанските сили на 13 април 1941 година. Италијанските власти биле заменети со германските власти на 17 април. Првите граѓани на градот биле уапсени од Гестапо на 6 мај 1941 година и во следните недели 26 семејства биле депортирани во Србија. Партизански единици биле активни во областа во текот на целата војна. На 9 февруари 1944 година, германските сили застрелале 50 заложници како одмазда за убиството на еден германски војник. Партизаните влегле во градот на 9 мај 1945 година.[9] По војната, Лочкиот замок бил користен за држење воени затвореници и политички затвореници.[10][11][12]

Масовни гробници

уреди

Шкофја Лока е место на седум познати масовни гробници од периодот веднаш по Втората светска војна. Две дополнителни масовни гробници поврзани со нив се наоѓаат во соседното Винчарје. Дополнителни воени заробеници биле фрлани во Габрово, Бодовље, Трње, Певно и други места. Непознат број домобрански воени затвореници и словенечки цивили, а можеби и жртви од други националности биле убивани и закопувани на неколку места во и околу Лочкиот замок.

Повоена историја

уреди

Општината ја презела сопственоста на Лочкиот замок во 1959 година.[10] Шкофја Лока има една од најдобро зачуваните средновековни градски средишта во Словенија.[2] а градот е прогласен за споменик на културата во 1987 година.

Цркви

уреди

Парохиската црква во Шкофја Лока е посветена на Апостол Јаков Зевдеев. Датира од 15 век.[13] Другите цркви во градот се посветени на Безгрешното зачнување,[14] Света Ана,[15] и Богородица жалосна.[16] На градските гробишта има и капела посветена на Воскресението.[17]

Збратимени градови

уреди

Во 2011 година, Шкофја Лока станала членка на Дузелаж (Douzelage), единствено здружение за збратимување на градови кое се состои од 27 градови низ Европската унија. Ова активно збратимување на градовите започнало во 1991 година и има редовни настани, како што е пазар на производи од секоја од другите земји и фестивали.[19][20]

  Бриенц, Швајцарија
  Алтеа, Шпанија – 1991
  Бад Кецтинг, Германија – 1991
  Белаџо, Италија – 1991
  Бундоран, Ирска – 1991
  Гранвил, Франција – 1991
  Холстербро, Данска – 1991
  Уфализ, Белгија – 1991
  Мерсен, Холандија – 1991
  Нидерранвен, Луксембург – 1991
  Превеза, Грција – 1991
  Сезимбра, Португалиај – 1991
  Шерборн, Обединето Кралство – 1991
  Каркила, Финска – 1997
  Окселесунд, Шведска – 1998
  Јуденбург, Австрија – 1999
  Хојна, Полска – 2004
  Косег, Унгарија – 2004
  Сигулда, Латвија – 2004
  Сушице, Чешка – 2004
  Тири, Естонија – 2004
  Зволен, Словачка – 2007
  Приенај, Литванија – 2008
  Марсаскала, Малта – 2009
  Сирет, Романија – 2010
  Трјавна, Бугарија – 2011
  Агрос, Кипар – 2011

Поважни луѓе

уреди

Шкофја Лока како мотив во уметноста

уреди
  • „Колачиња од Шкофја Лока“ — краток расказ на македонската писателка Калина Малеска.[21]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 „Naselje Škofja Loka“. Статистичка служба на Република Словенија. Архивирано од изворникот на 2020-10-02. Посетено на 2023-02-16. Занемарен непознатиот параметар |acessdate= (се препорачува |access-date=) (help)
  2. ↑ 2,0 2,1 Vodušek, Neža (2000). Role of Local Authorities in Preservation of Urban Heritage and Importance of Urban Heritage for Local Economic Development Case of Slovenian Historic Towns. European Historic Towns and Their Associations. Совет на Европа. стр. 32. ISBN 9789287143945.
  3. ↑ „Town Description“. Občina Škofja Loka. Општина Шкофја Лока. Geographical Outline. Архивирано од изворникот на 2015-09-26. Посетено на 16 февруари 2023.
  4. ↑ „Statistični letopis Republike Slovenije 2002: Ozemlje in podnebje“ [Статистички годишник на Република Словенија 2002: Територија и клима] (PDF) (англиски и словенечки). Статистичка служба на Република Словенија. Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-08-06. Посетено на 16 февруари 2023.
  5. ↑ „Castle of Škofja Loka“. Slovenia – Official Travel Guide. Slovenian Tourist Board. Посетено на 16 февруари 2023.
  6. ↑ Čretnik, Jankož. „Kamnitnik – nahajališče škofjeloškega konglomerata“ [Камнитник - наоѓалиште на шкофјолочкиот конгломерат]. Во Šmid Hribar, Mateja; Torkar, Gregor; Golež, Mateja; и др. (уред.). Enciklopedija naravne in kulturne dediščine na Slovenskem – DEDI (словенечки). Посетено на 16 февруари 2023.
  7. ↑ Planina, France. 1968. Reka Sora, njeno porečje in njen režim. Loški razgledi 8: 57–74, стр. 64.
  8. ↑ 8,0 8,1 Snoj, Marko. 2009. Etimološki slovar slovenskih zemljepisnih imen. Ljubljana: Modrijan and Založba ZRC, стр. 413.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Savnik, Roman, ed. 1968. Krajevni leksikon Slovenije, vol. 1. Ljubljana: Državna založba Slovenije. стр. 378–381.
  10. ↑ 10,0 10,1 Škofja Loka Castle
  11. ↑ Moder, Gregor. 1993. A Guide to the Museums of Slovenia. Ljubljana: Mestni muzej Ljubljana, стр. 109.
  12. ↑ Portmann, Michael. Communist Retaliation and Persecution on Yugoslav Territory during and after WWII (1943–1950). Vienna: GRIN Verlag, стр. 23.
  13. ↑ „Škofja Loka - Cerkev sv. Jakoba“. Register kulturne dediščine. Slovenian Ministry of Culture. Посетено на 16 февруари 2023.
  14. ↑ „Škofja Loka - Cerkev Marijinega brezmadežnega spočetja“. Register kulturne dediščine. Slovenian Ministry of Culture. Посетено на 16 февруари 2023.
  15. ↑ „Škofja Loka - Cerkev sv. Ane“. Register kulturne dediščine. Slovenian Ministry of Culture. Посетено на 16 февруари 2023.
  16. ↑ „Škofja Loka - Cerkev Žalostne Matere božje“. Register kulturne dediščine. Slovenian Ministry of Culture. Посетено на 16 февруари 2023.
  17. ↑ „Škofja Loka - Pokopališče“. Register kulturne dediščine. Slovenian Ministry of Culture. Посетено на 16 февруари 2023.
  18. ↑ „Sister City Program / City of Rock Springs, Wyoming“. www.rswy.net. City of Rock Springs. Посетено на 16 февруари 2023.
  19. ↑ „Douzelage.org: Home“. www.douzelage.org. Посетено на 16 февруари 2023.
  20. ↑ „Douzelage.org: Member Towns“. www.douzelage.org. Архивирано од изворникот на 2009-04-06. Посетено на 16 февруари 2023.
  21. ↑ Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ. Скопје: Темплум, 2022, стр. 225.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Шкофја_Лока&oldid=5202014“