Википедија

Суводол (Битолско)

село во Општина Новаци, Македонија
За други истоимени места, погледајте Суводол.

Суводол — село во Општина Новаци, во околината на градот Битола.

Суводол

Преостаната куќа во атарот на селото

Суводол во рамките на Македонија
Суводол
Местоположба на Суводол во Македонија
Суводол на карта

Карта

Координати 41°3′54″N 21°32′4″E / 41.06500° СГШ; 21.53444° ИГД / 41.06500; 21.53444
Регион  Пелагониски
Општина  Новаци
Население 0 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 7211
Повик. бр. 047
Шифра на КО 02114
Надм. вис. 650 м
Слава Мала Богородица
Суводол на општинската карта

Атарот на Суводол во рамките на општината
Суводол на Ризницата

Денес, селото е целосно раселено, бидејќи атарот на селото претставува дел од истоимениот рудник, главниот рудник на РЕК „Битола“.

Потекло и значење на името

уреди

Името на селото е добиено по сувиот дол, кој се протегал низ село и имал вода само кога ќе заврнел пороен дожд.[2]

Географија и местоположба

уреди
 
Поглед на истоимениот рудник

Селото се наоѓа во источниот дел на Битолското Поле, сместено во западниот дел на територијата на Општина Новаци, недалеку од регионалниот пат 1311, кој води за Битолско Мариово.[3] Селото е рамничарско, на надморска височина од 650 метри. Од градот Битола е оддалечено 19 километри.[3] Селото се наоѓа на западните падини на Селечка Планина.

Селото се наоѓа во источниот дел на Пелагонија, помеѓу селата Долно Орехово, Мегленци, Паралово и Врањевци. На средината на селото се наоѓала главна чешма, со која се служеле мештаните. Во селото имало и бунари.[4]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Дабица, Долги Рид, Крпачица, Печеа Ливада, Алилов Рас, Корија Вакафска, Прди-Камен, Ѓорев Рид, Тури-Гра, Кладенчиња, Садина, Калев Дол, Стари Лозја, Музги, Брајанец, Шуплевец, Косматка, Солишта, Топли Дол, Бубаќарка, Крив Камен и Чегалица.[4]

Селото имало збиен тип. Одредени делови од селото биле наречени по родови, а на средина се наоѓало широко сретсело.[4]

Историја

уреди
 
Спомен-плочи во Суводолскиот манастир за историјата на селото и манастирот

Атарот на селото потврдува дека живот на просторот постоел многу одамна, па така лево од Суводолска Река се наоѓа познато археолошко наоѓалиште, каде постоела античка населба со базилика. Била пронајдена и гробница од праисторискиот период.[4]

Во народот се говори дека Суводол спаѓа во најстарите села во Битолско. Се велело дека од Суводол до Буково (село кај Битола) немало друго село и атарите на двете села се граничеле кај Црна Река. Дури подоцна во низината помеѓу двете села биле основани другите села.[4]

Првпат селото било споменато во турски пописни дефтери во XVII век (по 1650 г.).[4]

После Илинденското востание, на почетокот на 1904 година целото село потпаѓа под водството на Бугарската егзархија.

Селската црква и самото село настрадале во Првата светска војна, а подоцна биле обновени.[4]

Селото било целосно раселено во 1978 година, кога селската црква „Рождество на Пресвета Богородица“, подигната во 1860 година, како и најголем дел од атарот на селото станал ископ за истоимениот рудник на РЕК „Битола“. Најголем дел од жителите биле преселени во Битола, во Брусничка Населба, Стрелиште, Горно Оризари и Буковски Ливади.[2]

Стопанство

уреди

Атарот зафаќа простор од 9,2 км2. На него преовладувало обработливото земјиште на површина од 581 хектар, на пасиштата отпаѓале 280 хектари, додека шумско земјиште немало.[3]

Селото, во основа, има полјоделска функција.[3]

До крајот на отоманскиот период, македонското население не поседувала своја земја и тие работеле како ортаци во чифлиците на битолските бегови. ВО 1912 година имало девет чифлици. Подоцна, селаните ја купиле земјата од Турците, а дел ја добиле со аграрната реформа.[4]

Преку месноста Дабица во минатото водел стариот солунски пат, преку кој оделе натоварени камили.[4]

Население

уреди
Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948407—    
1953496+21.9%
1961550+10.9%
1971479−12.9%
1981430−10.2%
ГодинаНас.±%
1991231−46.3%
199417−92.6%
20022−88.2%
20210−100.0%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Суводол живееле 350 жители, од кои 300 Македонци и 50 Албанци.[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Суводол имало 176 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Христијанско Суходол се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 30 куќи.[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци.[8]

Од Суводол се иселил голем дел од населението и селото преминало од средно во мало село, населено со македонско население. Така, во 1961 година селото имало 550 жители, додека во 1994 година бројот се намалил на само 17 жители.[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Суводол живееле 2 жители, сите Македонци.[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото немало жители.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 350 176 407 496 550 479 430 231 17 2 0
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]

Родови

уреди

Суводол е македонско православно село, кое е пред целосно изумирање.[4]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1956 година родови во селото се:

  • Староседелци: Најдовци (11 к.), Митревци (6 к.), Ѓоргијовци (4 к.), Џемаиловци (4 к.) и Корајци (4 к.).
  • Доселеници: Маргерци (13 к.), доселени се од селото Грнчари, Преспа. Го знаат следното родословие: Цане (жив на 31 г. во 1951 година) Петре-Стојче-Марко-Трајче-Петко-Марге, кој се доселил во селото; Ѓорговци (6 к.) и Пројчевци (4 к.), доселени се однекаде; Трајковци (6 к.), Џебовци (5 к.) и Пројчевци (4 к.), порано чинеле еден род, доселени се од Агларци (најверојатно Горно Агларци) и Поповци (4 к.), доселени се во XIX век од селото Паралово, таму се доселени од Грнчари, Преспа.

Иселеништво

уреди

Постари иселеници има во селата Ношпал (Цветковци), Добромири (Мајсторовци), Породин (Најдовци), Кравари (Китановци) и во Новаци (Суводолци).[4]

Селото било принудно раселено по 1970-тите години кога отпочнал ископот на рудникот „Суводол“, поради што селаните биле преселени во градот Битола и неговите населби.[2]

Самоуправа и политика

уреди

Во XIX век, Суводол било село во Битолската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Новаци, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996 до 2004 година, селото било дел на некогашната Општина Новаци.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Битола.

Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Новаци.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Новаци, во која покрај селото Суводол, се наоѓале и селата Балдовенци, Биљаник, Врањевци, Гнеотино, Горно Агларци, Грумази, Добромири, Долно Агларци, Долно Орехово, Мегленци, Новаци, Ново Село, Паралево, Рибарци и Тепавци. Селото било седиште на некогашната општина Суводол во периодот 1950-1952, во која влегувале селата Врањевци, Мегленци, Паралово, Грумази, Орехово и Суводол.

Избирачко место

уреди

Селото е опфатено во избирачкото место бр. 0167 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште во Мегленци. Во избирачкото место се опфатени населените места: Арматуш, Мегленци и Суводол.[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 62 гласачи.[15] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 56 гласачи.[16]

Културни и природни знаменитости

уреди
Археолошки наоѓалишта[17]
  • Бројанец — црква од старохристијанско време;
  • Бртви — населба од доцноантичко време;
  • Дибек — гробница од хеленистичко време;
  • Ѓорев Рид — населба од неолитско и доцноантичко време;
  • Ѓорчева Воденица — населба од римско време;
  • Манастирец — базилика од старохристијанско време;
  • Тумба — населба од бронзено време;
  • Туриграв — населба од доцноантичко време;
  • Ума — населба од доцноантичко време; и
  • Шуплевец — населба од бакарно време.
Цркви[18]

Во минатото во селото постоела и главната селска црква „Рождество на Пресвета Богородица“, која била срушена, како и целото село во 1970-тите години.

Манастири
  • Суводолски манастир — манастир од 1931 година, кој бил преселен на северниот рид од вештачкото Суводолско Езеро, откако поради лизгање на земјиштето од ископот на јаглен стариот манастир бил срушен во 1994 година. Во 1996 година бил подигнат денешниот манастир во месноста Браенец
Езера
  •  
    Суводолски манастир
  •  
    Суводолско Езеро
  •  
    Манастирската црква „Св. Никола“

Редовни настани

уреди
Слави

Личности

уреди
Родени во или по потекло од Суводол

Наводи

уреди
  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Мој Роден Крај“. www.mojrodenkraj.com.mk. Архивирано од изворникот на 2021-12-01. Посетено на 2021-12-05.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 290. Посетено на 5 декември 2021.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 Трифуноски; Јован Ф. (1998). Bitoljsko-Prilepska kotlina: antropogeografska proučavanja. Белград: Српска академија на науките и уметностите. ISBN 8670252678. OCLC 41961345.
  5. ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с. 237
  6. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.
  7. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 14.
  8. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  9. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 5 декември 2021.
  10. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  11. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  12. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  13. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  14. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  15. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
  16. ↑ „Локални избори 2021“. Архивирано од изворникот на 2021-12-02. Посетено на 24 ноември 2021.
  17. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 42. ISBN 9989-649-28-6.
  18. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  19. ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 129.
  20. ↑ Николов, Борис. ВМОРО - псевдоними и шифри 1893-1934, Звезди, 1999, стр.78

Поврзано

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Суводол_(Битолско)&oldid=5173919“