Дупјани
Дупјани — мало село во областа Рабетинкол, во Општина Кичево, во околината на градот Кичево.
| Дупјани | |
Поглед кон Дупјани | |
  Дупјани Местоположба на Дупјани во Македонија
Дупјани на карта
| |
| Координати 41°32′30″N 21°04′21″E / 41.54167° СГШ; 21.07250° ИГД | |
| Регион |  Југозападен
|
| Општина |  Кичево
|
| Област | Рабетинкол |
| Население | 1 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 6258 |
| Повик. бр. | 045 |
| Шифра на КО | 12019 |
| Надм. вис. | 892 м |
| Слава | Илинден |
|
Дупјани на општинската карта  Атарот на Дупјани во рамките на општината | |
 Дупјани на Ризницата
| |
Етимологија
уредиСпоред некое кажување, во една карпа под селото била издлабена ниша, каде мештаните палеле свеќа и чувале икона, поради што некои викаат дека селото го добило името Дупјани. Други, пак, кажуваат дека родот кој го основал селото го донел името на своето село.[2]
Географија и местоположба
уреди
Селото се наоѓа во областа Рабетинкол, во источниот ридест дел на Кичевската Котлина и во крајниот источен дел на територијата на Општина Кичево, чиј атар се допира со подрачјето на Општина Македонски Брод.[3] Селото е ридско, на надморска височина од 780 метри. Од градот Кичево е оддалечено 11 километри.[3]
Селото е сместено во долината на Рабетинска Река, на нејзината лева страна. Куќите се сместени на рамна површина.[4] Сместено е помеѓу планините Челоица и Песјак. Атарот на селото Дупјани граничи со атарите на селата: од исток Крушје (Горно и Долно) и Патец, од север Ново Село, од запад Рабетино, и од југ Козичино, Светораче и Крушица.
Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Лазје, Крапчи дол, Удаеник, Папалица, Преслап, Мачкин Камен, Старец, Кула, Урвал, Василово Ѓубре, Леништа, Река, Теслица, Селце, Пиој, Свињишта, Угриноа Нива, Осојница, Стење, Улеј Куќи, Равен, Црквиште, Задел и други.[4]
Селото има збиен тип. Не постојат маала бидејќи е мало и едноставно. Сепак роднинските куќи се групирани и поблиску една до друга, како што се групите на Јарумаговци, Таневци, Чурковци, Којовци и други.[4] Единствено во минатото селото можело да било поделено на Горно и Долно Маало.[2]
Историја
уредиОколу Дупјани се сретнуваат старини, кои докажуваат дека тука имало живот одамна. Северно од селото, покрај коритото на Рабетинска Река, во месноста Селиште, каде се наоѓаат ниви, мештаните наоѓале остатоци од куќи. Една месност е наречена Улеј Куќи. На Селиште се наоѓаат и остатоци од црква, каде мештаните палеле свеќи на Спасовден. На месноста имало неколку стари дабови.[4]
Преданието говори дека некогаш во Селиште се наоѓало старото македонско село Рабетино со околу сто куќи. За време на турското ропство, селото било запалено, а селаните убиени. Единствено се спасиле четири домаќинства, кои го основале денешното село Рабетино, десно од реката.[4]
Самото Дупјани е основано по создавањето на Рабетино. Основачи биле родот Којовци, доселени од некое друго село наречени Дупчани. Ова најверојатно се случило во почетокот на XIX век, кога се основани и другите околни села.[4]
Во 1903 година, селото било запалено од страна на Арбанасите.[4]
Во XIX век, Дупјани било село во Кичевската каза на Отоманското Царство.
Стопанство
уредиАтарот зафаќа простор од 10,7 км2. На него преовладуваат шумите на површина од 736,5 хектари, на пасиштата отпаѓаат 249,1 хектар, а на обработливото земјиште само 65,8 хектари.[3]
Селото, во основа, има сточарско-шумарска функција. Во минатото во него работела продавница.[3]
Во минатото земјата околу селото припаѓала на некој кичевски бег. Но, бидејќи немал деца, тој им ја поделил земјата на македонските селани. Ова се случило во втората половина на XIX век.[4]
Население
уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според податоците од 1873 година, селото имало 12 домаќинства со 46 жители христијани (Македонци).[5]
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Дупјани имало 320 жители, сите Македонци.[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Дупјани имало 400 жители, под врховенството на Бугарската егзархија.[7]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Дупјани се води како чисто македонско село во Кичевската каза на Битолскиот санџак со 50 куќи.[8]
Една статистика, која ја подготвил кичевскиот училиштен инспектор Крсто Димчев во 1909 година, ги дава следниве податоци за Дупјани:[9]
| Домаќинства | Гурбетчии | Писмени | Неписмени | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| мажи | жени | вкупно | мажи | жени | вкупно | ||
| 44 | 54 | 85 | 13 | 98 | 44 | 102 | 146 |
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 200 Македонци.[10]
Селото е мало и во 1961 година броело 142 жители, а во 1994 година само 17 жители, македонско население.[3]
Според пописот од 2002 година, во селото Дупјани живееле 8 жители, сите Македонци.[11]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живеел 1 жител, Македонец.
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 320 | 400 | 208 | 193 | 142 | 93 | 45 | 19 | 17 | 8 | 1 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[15]
Родови
уредиДупјани е чисто македонско православно село, во селото сите родови се доселенички.[4]
Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1960-тите години родови во селото се:
- Доселенички: Кајевци (5 к.), најстар род во селото и основачи на селото. Доселени се од некое село Дупчани, Дубјани или Дубница, не знаат точно каде се наоѓа тоа село; Јарумаговци (10 к.), потекнуваат од предокот Ѓуро, кој се доселил од селото Лисичани во првата половина од XIX век, во Лисичани Ѓуро работел на земјата на некој Торбеш, го знаат следното родословие: Љубе (жив на 58 г. во 1961) Трпе-Костадин-Ѓуро кој се доселил; Постоловци (5 к.), доселени се од некое село во областа Малесија, Струшко. Го знаат следното родословие: Славејко (жив на 55 г. во 1961) Мисајле-Трпе-Апостол кој се доселил во селото; Таневци (9 к.), Чурчиовци (6 к.), Павлевци (3 к.), Митревци (3 к.) и Блажевци (1 к.), за нив не се знае од каде се доселени. Според Тома Смиљаниќ, Чурчиовци се доселени од Закамен, а Поповци од Велешко или Прилепско.
Според истражувањата пак на Тома Смиљаниќ во периодот од 1921-1926 година родови во селото се:[2]
- Доселенички: Чурчиовци (7 к.), доселени се од Закамен; Апостоловци (5 к.), и тие се доселени од Закамен; Павлевци (3 к.), доселени се од Прилепско или Велешко, можеби од Богомила; Новевци (3 к.), доселени се од селото Богомила кај Велес. Имаат иселеници во Смедерево, Велико Градиште и во Бела Црква; Таневци (13 к.), најстариот предок посинет кај Павлевци; Блажевци (2 к.), сродници со Чурчиовци. Имаат иселеници во Орланци; Којовци (3 к.), доселени се од Дубница кога се бегало од Косово; Јорум-Аговци (4 к.), стариот Ѓуро бил слуга кај бегот во Лисичани, па овој го направил полу Ага. По потекло се од Охридско и Василевци (5 к.), доселени се од селото Осломеј. Имаат иселеници во Сремски Карловци и во Бездане. Таму работат како пекари.
Иселеништво
уредиОд селото се има иселено поголем дел од населението и може да се забележат бројни напуштени куќи.[4]
Општествени установи
уреди- Месна заедница
Самоуправа и политика
уредиСелото влегува во рамките на Општина Кичево, која била проширена по новата територијална поделба на Македонија во 2013 година. Во периодот од 1996-2013 година, селото се наоѓало во некогашната Општина Вранештица.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Кичево. Селото припаѓало на некогашната општина Кичево во периодот од 1955 до 1965 година.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Орланци, во која покрај селото Дупјани, се наоѓале и селата Козичино, Крушица, Миокази, Орланци, Патец, Рабетино, Речани, Светораче и Челопеци. Дупјани во периодот 1950-1952 се наоѓало во некогашната Општина Светораче, во која тогаш влегувале селата: Дупјани, Козичино, Крушица, Речани, Рабетино, Светораче и Патец.
Избирачко место
уредиВо селото постои избирачкото место бр. 0805 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месната заедница. Во ова избирачко место е опфатено и селото Рабетино.[16]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 6 гласачи.[17]
На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 6 гласачи.[18]
Културни и природни знаменитости
уреди
- Археолошки наоѓалишта[19]
- Латински Гробишта — средновековна некропола;
- Римски Гробишта — средновековна некропола; и
- Рудиње — доцноантичка некропола.
- Цркви[20]
- Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Недела“ — нова селска црква.
Личности
уреди- Личности родени во Дупјани
- Иван Павлески (1923-1944) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
- Симо Стефаноски (1925-1945) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
- Наум Попоски — македонски револуционер.[21]
Галерија
уреди-
Традиционална куќа во селото -
Куќи во Дупјани -
Традиционална куќа во Дупјани -
Куќи во Дупјани
Наводи
уреди- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Смиљанић, Тома, (1935) Кичевија, Насеља и порекло становништва. Београд, САНУ
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 117. Посетено на 27 ноември 2020.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Трифуноски, Јован (1968). Кичевска котлина: Селски населби и население. Белград: Српска академија на науките и уметностите. стр. 18–19.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 92-93.
- ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 257.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 154-155.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 35.
- ↑ Стойчева, Станислава. Аспекти на грамотността на българското население в Македония (1878 – 1912), Македонски преглед, година ХХХVІІІ, 2015, кн. 2, с. 76.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 27 ноември 2020.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 27 ноември 2020.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ „Предвремени избори за пратеници 2020“. Архивирано од изворникот на 2020-07-15. Посетено на 27 ноември 2020.
- ↑ Коцо, Димче(1996).Археолошка картаг на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том III, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: друго (link)
