Википедија

Револуции од 1848

(Пренасочено од Револуции од 1848 година)

Револуциите од 1848 година, познати во некои земји и како Пролет на народите [2] или Пролет на нациите, биле серија на политички превирања низ Европа во 1848 година. До денес е најголемиот револуционерен бран во европската историја.

Револуциите од 1848
Барикада на улицата Суфло,[1] слика од 1848 година на Хорас Вернет
Други имињаПролет на нациите, Пролет на народите, Година на револуција
УчеснициФранција , германските држави, Австриската Империја, Унгарија, италијанските држави, Данска, Молдавија, Влашка, Полска и други
МестоЗападна, Северна и Средна Европа
Датум23 февруари 1848 – октомври 1849
ИсходВиди Настани по земја и регион
  • Политички промени во неколку земји
  • Значајни социјални и културни промени

Револуциите во суштина имале демократска и либерална природа, за да се отстранат старите монархиски структури и да се создадат независни национални држави. Биле погодени преку 50 земји, но без значителна координација или соработка меѓу нивните револуционери. Како главни фактори за избувнување на револуциите се наведуваат: широко распространетото незадоволство од политичките лидери, барањата за поголемо учество во власта и демократијата, барањата за слобода на печатот, други барања од работничката класа за економски права, појавата на национализмот,[3] и Европската компирова криза, која предизвикала глад, раселување и граѓански немири.[4]

Причини уреди

 
Карта на Европа во 1848-1849 година на која се прикажани главните револуционерни центри, контрареволуционерните движења и државите каде имало абдицирање.

Револуциите од 1848 се јавиле како резултат на разновидни причини и затоа на нив не треба да се гледа како резултат на кохерентно движење или збир на општествени феномени. Во првата половина на 19 век се случиле многу промени во европското општество. И либералните реформатори и радикалните политичари целосно ги преструктуруирале националните влади. Развојот на технологијата го унапредил животот на работничката класа. Печатот ја зголемил политичката свест и почнаале да се појавуваат нови вредности и идеи, како што се популарниот либерализам, национализмот и социјализмот.

Голем дел од благородништвото било незадоволно од кралскиот апсолутизам. Во 1846 година, избувнало востанието на полското благородништво во австриска Галиција, кое било задушено кога селаните се кренале против благородниците.[5] Исто така, се планирало востание на демократските сили во Голема Полска против Прусија, но не било спроведено. 

Желбата за реформи ги обединила средната и работничката класа, кои иако имале слични цели, нивното учество во револуциите се разликувало. Иако иницијативата произлегла од средната класа, пониските слоеви на населението биле главен двигател на движењето. Бунтовите најпрво избувнале во градовите.

Тек на главните настани уреди

Во секоја земја, револуционерните настани се случувале во различни периоди, но скоро секаде целиот циклус се одвивал во неколку фази, реформите на почетокот биле успешни, а потоа почнувале да слабеат.[6]

Пролет 1848: Неверојатен успех уреди

Пролетта во 1848 година имало револуции насекаде низ Европа и се чинело дека револуционерите се на работ на успехот на сите тие места. Агитаторите кои претходно биле протерани од старите влади се враќале дома за да го искористат моментот. Во Франција, повторно била соборена монархијата и била заменета со република. Во мноштво големи германски и италијански покраини, како и во Австрија, власта била принудена да усвои либерален устав. Италијанските и германските држави се чинело дека брзо ќе се обединат. Австрија на Унгарците и на Чесите им дала поголема автономија и статус на нација.[7]

Лето 1848: Поделби меѓу реформаторите уреди

Во Франција, избувнале крвави улични борби меѓу реформаторите од средната класа и радикалите од работничката класа. Германските реформатори бескрајно се расправале за тоа како да се продолжи понатаму, без да го консолидираат првичниот успех.[8]

Есен 1848: Реакционерите се организираат за контрареволуција уреди

Откако првично биле фатени неспремни, аристократијата и нивните сојузници почнале да коваат план за тоа како да се вратат на власт.[8]

1849–1851: Соборување на револуционерните режими уреди

Летото 1849 година, револуциите претрпеле серија порази. Реакционерите се вратиле на власт, а многу од водачите на револуциите биле пратени во егзил. Сепак, некои од социјалните реформи биле зачувани, а многу години подоцна националистите во Германија, Италија и Унгарија ги постигнале своите цели.[9]

Настани по земја и регион уреди

Италијански држави уреди

 
Епизода од Петте дена на Милано, слика од Балдасаре Вераци

Првиот поголем бунт се случил во Палермо на Сицилија, во јануари 1848, иако настанот првично остана незабележан од европската јавност. Претходно имало уште неколку бунтови против владеењето на Бурбонците; по што била создадена независна држава која опстојала 16 месеци пред Бурбоните да се вратат на власт. Уставот донесен во тие месеци бил прогресивен за своето време. Исто така, било предложено да се создаде конфедерација на италијански држави. Иако бунтот бил неуспешен, 12 години подоцна Бурбонското кралство на двете Сицилии било укинато (1860–61) поради обединувањето на Италија .

Франција уреди

„Февруарската револуција“ во Франција започнала по задушувањете на кампањите на банкети. Оваа револуција била поттикната од националистичките и републиканските идеали кај пошироката француска јавност, која верувала дека народот треба да владее сам со себе. Со ова се ставило крај на уставната монархија на Луј-Филип и довело до создавање на Втората Француска Република. Новата влада била предводена од Луј-Наполеон, внук на Наполеон Бонапарт, кој во 1852 година извршил државен удар и го основал Второто Француско Царство.[10]

Алексис де Токвил во своите Мемоари за овој период забележал: „Општеството беше поделено на два дела: оние кои немаа ништо обединети со заедничката завист и оние кои имаа нешто обединети во заеднички терор“.[11]

Германски држави уреди

 
Револуционери во Берлин во март 1848 година, веејќи ги револуционерните знамиња

„Мартовската револуција“ во германските покраини избувнале во Западна и Јужна Германија, со масовни народни собири и жестоки демонстрации. Предводени од добро образовани студенти и интелектуалци,[12] побарале германско национално единство, слобода на печатот и слобода на собирање. Востанијата речиси и да не биле координирани, но имале заедничка цел: отфрлање на традиционалните, автократски политички структури во 39-те независни држави од Германската Конфедерација. Средната и работничката класа кои ги воделе револуциите се разишле, и на крајот конзервативната аристократија ја поразила револуцијата, принудувајќи многу либерали на егзил.[13]

Данска уреди

 
Данските војници парадираат низ Копенхаген во 1849 година по победите во Првата шлезвишка војна

Во Данска владеел систем на апсолутна монархија уште од 17 век. Кралот Кристијан VIII, умерен реформатор, но сепак апсолутист, починал во јануари 1848 година во време на растечко противење од земјоделците и либералите. Новиот крал, Фредерик VII, ги исполнил барањата на либералите и назначил нов кабинет во кој биле вклучени истакнати водачи Национал-либералната партија.[14]

Национално-либералното движење сакало да го укине апсолутизмот, но и да ја задржи силно централизираната држава. Кралот прифатил нов устав во кој се согласува да ја сподели власта со дводомниот парламент наречен Ригсдаг. Иако армиските офицери биле незадоволни, тие го прифатиле новиот договор, кој, за разлика од остатокот од Европа, не бил укинат од реакционерите.[14] Либералниот устав не важел за Шлезвиг, а прашањето за Шлезвиг-Холштајн останало отворено.

Шлезвиг уреди

Војводството Шлезвиг, област населена со Данци (северногерманско население) и Германци (западногерманско население), било дел од данската монархија, но останало војводство одвоено од Кралството Данска. Поттикнати од пангерманското расположение, Германците од Шлезвиг се кренале на оружје во знак на протест против новата политика објавена од данската Национал-либерална влада која сакала целосно да го интегрира војводството во Данска.

Германското население во Шлезвиг и Холштајн се побунило, инспирирано од протестантското свештенство. Германските држави испратиле војска, но по данските победи од 1849 година бил склучен Берлинскиот конгрес (1850) и Лондонскиот протокол (1852). Со нив се потврдува суверенитетот Данскиот крал врз териториите, а истовремено се забранувало да стапат во заедница со Данска. По прекршувањето на втората одредба избувнале нови судири во 1863 година и Прусија победила во 1864 година.

Хабсбуршка монархија уреди

 
Прогласување на српска Војводина во мај 1848 година за време на Српската револуција

Од март 1848 до јули 1849 година, Хабсбуршкото Австриско Царство било загрозено од револуционерни движења, кои честопати имале националистички карактер. Во склоп на царството живееле многу народи: Австријци, Унгарци, Словенци, Полјаци, Чеси, Хрвати, Словаци, Украинци/ Рутенци, Романци, Срби и Италијанци, и сите во текот на револуцијата се обиделе да обезбедат автономија, независност или дури и хегемонија врз другите националности.

Унгарија уреди

 
Битката кај Буда во мај 1849 од Мор Тан
 
Унгарските хусари во битка за време на Унгарската револуција

Унгарската револуција од 1848 година траела најдолго во Европа, и била задушена во август 1849 година од страна австриските и руските трупи.[15] Револуцијата започнала на 15 март 1848 година, кога унгарските патриоти организирале масовни демонстрации во Пешта и Буда (денес Будимпешта) кои го принудиле царскиот гувернер да ги прифати нивните барања во 12 точки. Тоа утро, барањата биле прочитани на глас заедно со поезијата на Шандор Петофи со стиховите „Се колнеме во Богот на Унгарците. Се колнеме, нема повеќе да робовуваме“ [16] Лајош Кошут и некои други либерални благородници кои ја сочинуваа Диетата упатиле барање до Хабсбуршкиот суд со барања за претставничка влада и граѓански слободи.[17] Поради овие настани Клеменс фон Метерних, австрискиот принц и министер за надворешни работи, поднел оставка. Барањата на Диетата биле одобрени од страна на императорот Фердинанд на 18 март. Иако Унгарија ќе остане дел од монархијата преку личен сојуз со царот, ќе биде основана и уставна влада. Диетата потоа ги усвоила априлските закони со кои се предвидувало еднаквост пред законот, ново законодавно тело, наследна уставна монархија и се ставило крај на преносот и ограничувањата при користењето земјиште.[17]

Револуцијата прераснала во војна за независност од Хабсбуршката монархија кога Јосип Јелачиќ, Бан на Хрватска, ја преминал границата за да ја стави под своја контрола.[18] Новата влада, предводена од Лајош Кошут, првично била успешна против хабсбуршките сили. Иако Унгарија била обединета по прашањето за својата слобода, некои малцинства во Кралството Унгарија, меѓу кои Србите од Војводина, Романците од Трансилванија и некои Словаци од Горна Унгарија го поддржале Хабсбуршкиот император и се бореле против Унгарската револуционерна армија. На крајот, по година и пол борби, револуцијата била задушена откако рускиот цар Николај I влегол во Унгарија со преку 300.000 војници.[19] По поразот, лидерите на бунтовниците побегнале во егзил или беа погубени. На долг рок, со пасивниот отпор по револуцијата, по тешкиот пораз на Австрија во Австро-пруската војна од 1866 година, довеле до Австроунгарскиот компромис (1867), кој го означил создавањето на Австроунгарското Царство.

Галиција уреди

Центарот на украинското национално движење било во источна Галиција, која денес е поделена меѓу Украина и Полска. На 19 април 1848 година, група претставници предводени од грчкото католичко свештенство упатиле петиција до австрискиот император. Се барало во регионите на Галиција каде што рутинското (украинското) население е мнозинство, да се изучува украинскиот јазик во училиштата и да се користи при објавувањето на официјални декрети за селанството; Се очекувало локалните власти да го разберат тоа и рутинското свештенство требало со своите права да се изедначи со свештенството од другите конфесии.[20]

На 2 мај 1848 година бил основан Врховниот рутински (украински) собор. Соборот (1848–1851) бил предводен од гркокатоличкиот епископ Григориј Јахимович и се состоел од 30 постојани членови. Главната цел му била административна поделба на Галиција на западни (полски) и источни (рутински/украински) делови во границите на Хабсбуршката Империја и формирање на посебен регион со политичка самоуправа.[21]

Шведска уреди

Од 18 до 19 март, во шведскиот главен град Стокхолм се случиле серија немири познати како мартовски немири ( Marsoroligheterna ). Низ градот биле растурени декларации со барања за политички реформи, а војската ја растерала толпата, убивајќи 18 луѓе.

Швајцарија уреди

Во Швајцарија, која веќе била сојуз на републики, исто така имало внатрешна борба. Обидот за отцепување на седум католички кантони за да се формира сојуз познат како Сондербунд („посебен сојуз“) во 1845 година довело до краток граѓански конфликт во ноември 1847 година во кој биле убиени околу 100 луѓе. Сондербунд бил поразен од протестантските кантони.[22] Новиот устав од 1848 година ставил крај на речиси целосната независност на кантоните, а Швајцарија станала сојузна држава.

Голема Полска уреди

Полскиот народ се кренал на бунт против Прусите во Големото Војводство Познањ (или регионот на Голема Полска), кој што Прусија го анектирала во 1815 година. Полјаците се обиделе да создадат независна полска држава, но одбиле да соработуваат со Германците и Евреите. Германците увиделе дека им е подобро со статус кво ситуација, па ѝ помогнале на пруската влада да ја врати контролата над кнежевството. На долг рок, востанието го поттикнал национализмот кај Полјаците и Германците и им донел граѓанска еднаквост на Евреите.[23]

Романски кнежевства уреди

 
Романски револуционери во Букурешт во 1848 година, носејќи ја романската тробојка

Во јуни во кнежевството Влашка започнало востание на романските либерали и националисти. Нивни цели биле административна автономија, укинување на крепосништвото и народно самоопределување. Востанието било тесно поврзано со неуспешниот бунт во Молдавија од 1848 година, чии цели беа соборување на администрацијата наметната од руските царски власти споредОрганските прописи и, преку своите водачи, побарала укинување на привилегијата на болјарите. Предводено од група млади интелектуалци и офицери на влашката војска, востанието успеа да го собори принцот Георге Бибеску, кој бил заменет со привремена влада и регент, и се низа големи либерални реформи.

И покрај брзиот успех и поддршката на населението, постоеле значителни разлики меѓу радикалните и поконзервативните крила, особено по прашањето за аграрни реформи. Двата последователни неуспешни удари ја ослабеле новата влада, а нејзиниот меѓународен статус постојано бил оспоруван од Русија. И покрај тоа што револуцијата успеа да предизвика симпатии кај Отоманската Империја, таа на крајот била изолирана благодарение на интервенцијата на руските дипломати. Во септември 1848 година, во договор со Османлиите, Русија извршила инвазија и ја задушила револуцијата. Според Василе Мациу, неуспесите во Влашка се припишуваат на странската интервенција, во Молдавија на противењето на феудалистите, а во Трансилванија на неуспехот на кампањите на генералот Јозеф Бем, а подоцна и на австриската репресија.[24] Во подоцнежните децении, бунтовниците ги постигнале своите цели.

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ Mike Rapport (2009). 1848: Year of Revolution. Basic Books. стр. 201. ISBN 978-0-465-01436-1. The first deaths came at noon on 23 June.
  2. ↑ Merriman, John, A History of Modern Europe: From the French Revolution to the Present, 1996, p. 715
  3. ↑ R.J.W. Evans and Hartmut Pogge von Strandmann, eds., The Revolutions in Europe 1848–1849 (2000) pp. v, 4
  4. ↑ Ó Gráda, Cormac; Vanhaute, Eric; Paping, Richard (August 2006).
  5. ↑ Robert Bideleux and Ian Jeffries, A History of Eastern Europe: Crisis and Change, Routledge, 1998. ISBN 0415161118
  6. ↑ John Merriman, A History of Modern Europe (3rd ed. 2010) ch 16 pp 613–48 online.
  7. ↑ Melvin Kranzberg, 1848: A Turning Point? (1962) p xi, xvii–xviii.
  8. ↑ 8,0 8,1 Kranzberg, 1848: A Turning Point? (1962) p xii, xvii–xviii.
  9. ↑ Kranzberg, 1848: A Turning Point? (1962) p xii, .
  10. ↑ William Roberts, Encyclopedia of Modern Dictators (2006) pp 209–211.
  11. ↑ Tocqueville, Alexis de.
  12. ↑ Louis Namier, 1848: The Revolution of the Intellectuals (1964)
  13. ↑ Theodote S. Hamerow, Restoration, Revolution, Reaction: Economics and Politics in Germany, 1825–1870 (1958) focuses mainly on artisans and peasants
  14. ↑ 14,0 14,1 Weibull, Jörgen.
  15. ↑ Gábor Gángó, "1848–1849 in Hungary," Hungarian Studies (2001) 15#1 pp. 39–47. online
  16. ↑ Deak, Istvan.
  17. ↑ 17,0 17,1 "The US and the 1848 Hungarian Revolution."
  18. ↑ The Making of the West: Volume C, Lynn Hunt, pp. 683–84
  19. ↑ W.B. Lincoln, "Russia and the European Revolutions of 1848" History Today (Jan 1973), Vol. 23 Issue 1, pp 53-59 online.
  20. ↑ Kost' Levytskyi, The History of the Political Thought of the Galician Ukrainians, 1848–1914, (Lviv, 1926), 17.
  21. ↑ Kost' Levytskyi, The History of the Political Thought of the Galician Ukrainians, 1848–1914, (Lviv, 1926), 26.
  22. ↑ Joachim Remak, Very Civil War: The Swiss Sonderbund War of 1847 (1993)
  23. ↑ Krzysztof Makowski, "Poles, Germans and Jews in the Grand Duchy of Poznan in 1848: From coexistence to conflict."
  24. ↑ Vasile Maciu, "Le caractère unitaire de la révolution de 1848 dans les pays roumains."

Библиографија уреди

  • Бреуниг, Чарлс (1977), Доба на револуција и реакција, 1789-1850 (ISBN 0-393-09143-0 )
  • Честејн, Џејмс, ед. (2005) Енциклопедија на револуциите од 1848 онлајн од државата Охајо У.
  • Доу, Дитер, ед. Европа во 1848 година: Револуција и реформи (Бергхан Букс, 2000)
  • Еванс, РЈВ и Хартмут Поге фон Страндман, изд. Револуциите во Европа, 1848–1849: Од реформи до реакција (2000), 10 есеи од научници извадок и пребарување на текст
  • Поутас, Чарлс. „Револуциите од 1848 година“ во JPT Bury, ед. New Cambridge Modern History: The Zenith of European Power 1830–70 (1960) стр. 389–415 онлајн извадоци
  • Лангер, Вилијам. Револуциите од 1848 година (Харпер, 1971), стандарден преглед
  • Политички и социјален пресврт, 1832-1852 (1969), стандарден преглед на интернет
  • Намиер, Луис. 1848: Револуцијата на интелектуалците (Doubleday Anchor Books, 1964), првпат објавена од Британската академија во 1944 година.
  • Рапорт, Мајк (2009), 1848: Година на револуцијаISBN 978-0-465-01436-1 онлајн преглед, стандардна анкета
  • Робертсон, Присила (1952), Револуции од 1848 година: Социјална историја (ISBN 0-691-00756-X ), и покрај поднасловот ова е традиционален политички наратив
  • Спербер, Џонатан. Европските револуции, 1848–1851 (1994) онлајн издание
  • Стернс, Питер Н. Револуциите од 1848 година (1974). онлајн издание Архивирано на 10 април 2008 г.
  • Вејланд, Курт. „Дифузијата на револуцијата: „1848“ во Европа и Латинска Америка“, Меѓународна организација том. 63, бр. 3 (лето, 2009) стр. 391–423 JSTOR 40345942 .

Франција уреди

  • Кларк, Тимоти Џ. Слика на луѓето: Гистав Курбе и револуцијата од 1848 година (Univ of California Press, 1999), неговите слики.
  • Дуво, Жорж. 1848: Изработка на револуција (1966)
  • Фазел, Џорџ. „Погрешна револуција: Француски републиканизам во 1848 година“, Француски историски студии том. 8, бр. 4 (есен, 1974), стр. 654–77 во ЈСТОР
  • Лубер, Лео. „Појавата на екстремната левица во Долниот Лангедок, 1848–1851: Социјални и економски фактори во политиката“, Американски историски преглед (1968), с. 73#4 1019–51 во ЈСТОР
  • Мериман, Џон М. Агонијата на Републиката: Репресијата на левицата во револуционерна Франција, 1848-1851 година (Јејл УП, 1978).

Германија и Австрија уреди

  • Деак, Иштван. Законската револуција: Луис Кошут и Унгарците, 1848–1849 (1979)
  • Хас, Ханс Ј . Револуциите од 1848 година во германското говорно подрачје Европа (2001)
  • Hamerow, Theodore S. „Историјата и германската револуција од 1848 година“. Американски историски преглед 60.1 (1954): 27-44. онлајн .
  • Хјуитсон, Марк. „Старите форми се распаѓаат, . . . Нашата нова Германија се обновува себеси“: Конституционализам, национализам и создавање на германска политика за време на револуциите од 1848–49 година“, Англиски историски преглед, октомври 2010 година, том 125, број 516, стр. 1173–1214 онлајн
  • Макартни, Калифорнија „1848 година во Хабсбуршката монархија“, Преглед на европски студии, 1977 година, кн. 7 Issue 3, pp. 285–309 онлајн
  • О'Бојл Ленор. „Демократската левица во Германија, 1848 година“, Журнал за модерна историја том. 33, бр. 4 (дек. 1961 година), стр. 374–83 во ЈСТОР
  • Робертсон, Присила. Револуции од 1848 година: Социјална историја (1952), стр. 105–85 за Германија, стр. 187–307 на Австрија
  • Скед, Алан. Опстанокот на Хабсбуршката империја: Радецки, Империјалната армија и класната војна, 1848 (1979)
  • Вик, Брајан. Дефинирање на Германија Парламентарците од Франкфурт и националниот идентитет од 1848 година (Универзитетско издание Харвард, 2002)ISBN 978-0-674-00911-0 ).

Италија уреди

  • Гинсборг, Пол. „Селаните и револуционерите во Венеција и Венето, 1848 година“, Историски весник, септември 1974 година, кн. 17 Број 3, стр. 503–50 во ЈСТОР
  • Гинсборг, Пол. Даниеле Манин и венецијанската револуција од 1848-49 (1979)
  • Робертсон, Присила (1952). Револуции од 1848 година: Социјална историја (1952) стр. 309–401

Други уреди

  • Фејзиоглу, Хамиет Сезер и др. „Револуции од 1848 година и Отоманската империја“, Бугарски историски преглед, 2009 година, кн. 37 Број 3/4, стр. 196–205

Историографија уреди

  • Денес, Иван Золтан. „Реинтерпретирање на „основачки татко“: сликите на Косут и нивните контексти, 1848–2009 година“, Источна Средна Европа, април 2010 година, кн. 37 Број 1, стр. 90-117
  • Хамероу, Теодор С. „Историја и германската револуција од 1848 година“, Американски историски преглед том. 60, бр. 1 (окт. 1954), стр. 27–44 во ЈСТОР
  • Џонс, Питер (1981), Револуциите од 1848 година (семинарски студии по историја) (ISBN 0-582-06106-7 )
  • Mattheisen, Donald J. "History as Current Events: Recent Works on the German Revolution of 1848", American Historical Review, Dec 1983, Vol. 88 Број 5, стр. 1219–37 во ЈСТОР
  • Ротфелс, Ханс. „1848 - Сто години потоа“, Журнал за модерна историја, декември 1948 година, кн. 20 Број 4, стр. 291–319 во ЈСТОР

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Револуции_од_1848&oldid=5140873“