Башкортостан

Башкортостан (башкирски: Башҡортостан; руски: Башкортостан; татарски: Башкортостан) — автономна република во составот на Руската Федерација.

Башҡортостан Республикаһы
Республика Башкортостан
Република Башкортостан

Знамето на Башкортостан	Грбот на Башкортостан
Знаме	Грб

142,947 км²^[2]

4.091.423 (2021.)^[3]

Главен град:

Уфа

Густина на население:

28 жит./км²

Шеф на држава:

Радиј Кабиров^[4]

Географија

Башкортостан е сместен во делот од Јужен Урал.

Површина: 143.600 км².
Граници: Пермски крај (север), Свердловска област (североисток), Чељабинска област (североисток/исток/југоисток), Оренбуршка област (југоисток/југ/југозапад), Татарстан (запад), и Удмуртија (северозапад).
Највисока точка: Јамантау (1.638 м).
Mаксимално Север->Југ растојание: 550 км.
Maксимално Исток->Запад растојание: преку 430 км.

Часовен појас

Башкортостан е сместен во Екатеринбуршката часовен појас^[5] (YEKT/YEKST). UTC разлика од +0500 (YEKT)/+0600 (YEKST).

Реки

Постојат преку 13.000 реки во оваа република. Од кои најголеми се:

Белаја (1,430 км)
Уфа (918 км)
Сакмара (760 км)
Ик (571 км)
Дјома (556 км)
Ај (549 км)
Јурузан (404 км)
Бистар Тануп (345 км)
Сим (239 км)
Нугуш (235 км)
Таналик (225 км)
Ѕилим (215 км)
Сјун (209 км)

Езера

Постојат преку 2.700 езера и резервоари. Најголеми се:

Планини

Башлортостан содржи делови од јужниот Урал и други планини, од кои најголеми се:

Јамантау (1.638 м)
Голем Иремел (1.582 м)
Мал Иремел (1.449 м)
Арвјакрјаз (1.068 м)
Зилмердак (909 м)
Алатав (845 м)
Јурматав (842 м)

Природни богатства

Башкортостан е најбогатата земја во Русија со минерали. Најмногу има наоѓалишта на: нафта, природен гас, јаглен, од металите има на манган, хром, од неметалите има на (кристали, флуорит, сулфур пирит, барит, силикат, азбест, а од природните камења се (малахит, жад, гранит).

Башкортостан е исто така богата со извори на минерална вода, лековита, и вода за пиење.

Клима

Просечна годишна темперутура: 0.3 °C (планини) to 2.8 °C (низина)
Просечна јануарска температура: -16 °C
Просечна јулска температура: +18 °C

Историја

Подрачјето на денешниот Башкортостан некогаш била т.н. „Велика Хунгарија“ (-{Magna Hungaria}-), татковина на денешниот унгарски народ. Исламот продрел меѓу нив во X век и до XIV век станал доминантна религија. Џингис Кан околу 1220 година завладеал со Башкортостан. Под монголско владеење Башкирите биле до средината на XVI век, кога нивните племенски поглавици доброволно се приклучиле кон царството на Иван Грозни. Губернија во Уфа е основана 1865 година додека Автономната Башкирска советска република настанала во 1919 година. На 25 февруари 1992 година територијата го добила сегашното име: Република Башкортостан.

Население

Население: 4.104.336 (2002)
- Урбано: 2.626.613 (70,8%)
- Рурално: 1.477.723 (29,2%)
- Maжи: 1.923.233 (46,9%)
- Жени: 2.181.103 (53,1%)
Жени на 1000 мажи: 1.134
Просечна старост: 35,6 г
- Урбано: 35,2 г
- Рурално: 36,4 г
- Maжи: 33,4 г
- Жени: 37,7 г
Домаќинства: 1.429.004 (со 1.066.649 жит.)
- Урбани: 931.417 (со 2.592.909 жит.)
- Рурални: 497.587 (со 1.473.740 жит.)
Наталитет (2005)
- Раѓања: 44.094 (10,8)
- Умирања: 57.787 (14,2)
Етнички групи

Според последниот руски попис од 2002, во Башкортостан најмногу живеат Руси и Башкири. Следува табела на пописите од 1926, па до последниот:

	попис 1926	попис 1939	попис 1959	попис 1970	попис 1979	попис 1989	попис 2002
Башкири	625,845 (23.5%)	671,188 (21.2%)	737,744 (22.1%)	892,248 (23.4%)	935,880 (24.3%)	863,808 (21.9%)	1,221,302 (29.8%)
Руси	1,064,707 (39.9%)	1,281,347 (40.6%)	1,418,147 (42.4%)	1,546,304 (40.5%)	1,547,893 (40.3%)	1,548,291 (39.3%)	1,490,715 (36.3%)
Татари	621,158 (23.3%)	777,230 (24.6%)	768,566 (23.0%)	944,505 (24.7%)	940,436 (24.5%)	1,120,702 (28.4%)	990,702 (24.1%)
Чуваши	84,886 (3.2%)	106,892 (3.4%)	109,970 (3.3%)	126,638 (3.3%)	122,344 (3.2%)	118,509 (3.0%)	117,317 (2.9%)
Мари	79,298 (3.0%)	90,163 (2.9%)	93,902 (2.8%)	109,638 (2.9%)	106,793 (2.8%)	105,768 (2.7%)	105,829 (2.6%)
Украинци	76,710 (2.9%)	99,289 (3.1%)	83,594 (2.5%)	76,005 (2.0%)	75,571 (2.0%)	74,990 (1.9%)	55,249 (1.3%)
други	113,232 (4.2%)	132,860 (4.2%)	129,686 (3.9%)	122,737 (3.2%)	115,363 (3.0%)	111,045 (2.8%)	123,222 (3.0%)

Наводи

↑ Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).
↑ Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (2004-05-21). „Territoriya, chislo rayonov, naselonnykh punktov i sel'skikh administratsiy po sub"yektam Rossiyskoy Federatsii“ Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации [Territory, Number of Districts, Inhabited Localities, and Rural Administration by Federal Subjects of the Russian Federation]. Всероссийская перепись населения 2002 года (All-Russia Population Census of 2002) (руски). Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот на September 28, 2011. Посетено на 2011-11-01.
↑ „Оценка численности постоянного населения по субъектам Российской Федерации“. Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот September 1, 2022. Посетено на 1 September 2022.
↑ „Путин назначил врио глав Курской области и Башкирии“. Vedomosti.ru. 2018-10-11. Архивирано од изворникот October 11, 2018. Посетено на 2018-10-11.
↑ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (руски). Архивирано од изворникот June 22, 2020. Посетено на 19 January 2019.

Надворешни врски

[FederalDistrict-1] Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).

[Area-2] Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (2004-05-21). „Territoriya, chislo rayonov, naselonnykh punktov i sel'skikh administratsiy po sub"yektam Rossiyskoy Federatsii“ Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации [Territory, Number of Districts, Inhabited Localities, and Rural Administration by Federal Subjects of the Russian Federation]. Всероссийская перепись населения 2002 года (All-Russia Population Census of 2002) (руски). Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот на September 28, 2011. Посетено на 2011-11-01.

[2021Census-3] „Оценка численности постоянного населения по субъектам Российской Федерации“. Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот September 1, 2022. Посетено на 1 September 2022.

[4] „Путин назначил врио глав Курской области и Башкирии“. Vedomosti.ru. 2018-10-11. Архивирано од изворникот October 11, 2018. Посетено на 2018-10-11.

[5] "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (руски). Архивирано од изворникот June 22, 2020. Посетено на 19 January 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]