Википедија

Глизе 876

Глизе 876 — ѕвезда од типот црвено џуџе оддалечена 15.2 светлосни години од Земјата, која се наоѓа во во соѕвездието Водолија. Таа е една од најблиските познати ѕвезди до Сонцето за која е потврдено дека поседува планетарен систем со повеќе од две планети, по GJ 1061, YZ Кит, Тау Кит и Волф 1061; од 2018 година, пронајдени се четири вонсончеви планети кои орбитираат околу ѕвездата. Планетарниот систем е исто така познат по орбиталните својства на неговите планети. Тоа е единствениот познат систем на орбитални придружници што покажува речиси тројна врска во реткиот феномен на Лапласовата резонанца (тип на резонанца првпат забележана во внатрешните три галилеевити месечини на Јупитер). Тоа е и првиот вонсончев систем околу нормална ѕвезда со измерена компланарност. Додека планетите b и c се наоѓаат во животопогодниот појас на системот, тие се џиновски планети за кои се верува дека се аналогни на Јупитер.

Глизе 876
Местоположба на Глизе 876 во Водолија (заокружено)
Податоци од набљудување
Епоха J2000.0      Рамноденица J2000.0
Соѕвездие Водолија
Изговор /ˈɡliːzə/
Ректасцензија 22ч 53м &1000000000167325800000016,73258с[1]
Деклинација −14° 15′ &1000000000049304100000049,3041″[1]
Прив. величина (V) 10,1920 ± (17)[2]
Особености
Спектрален тип M4V[3]
Привидна ѕвездена величина (J) 5,934 ± (19)[4]
Привидна величина (H) 5,349 ± (49)[4]
Привидна величина (K) 5,010 ± (21)[4]
Променлив тип BY Змеј[5]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)−2,09 ± 0,15[1] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: 957,715 ± (41)[1] млс/г
Дек.: −673,601 ± (31)[1] млс/г
Паралакса (π)214.0380 ± 0.0356[1] млс
Оддалеченост15,238 ± 0,003 сг
(4,6721 ± 0,0008 пс)
Апсолутна величина (MV)11.81[6]
Податоци
Маса0,346 ± 0,007[7] M☉
Полупречник0,372 ± 0,004[7] R☉
Површ. грав. (log g)4.89[8]
Сјајност0.01309±0.00011[7] L☉
Температура3.201+20
19[7] K
Вртење83,7 ± 2,9[9]
Вртежна брзина (v sin i)0.16[10] км/с
Старост0.1–9.9[10][11] Гг.
Други ознаки
IL Aquarii, BD−15°6290, HIP 113020, G 156-057, LHS 530, Ross 780[12]
Наводи во бази
SIMBAD— Глизе 876
— d
— c
— b
— e
Архив на вонсончеви планети— податоци
ARICNSподатоци

Растојание и видливост

уреди

Глизе 876 се наоѓа прилично блиску до Сончевиот Систем. Според астрометриските мерења направени од вселенската опсерваторија „Гаја“, ѕвездата покажува паралакса од 214,038 милијарсекунди, што одговара на растојание од 4.6721 парсеци или 15.238 светлосни години. И покрај тоа што се наоѓа толку блиску до Земјата, ѕвездата е толку слаба што е невидлива со голо око и може да се види само со помош на телескоп.

Ѕвездени карактеристики

уреди
 
Визуелна светлинска крива лента за IL Водилија, адаптирано од Хосеј и сор. 2015)[13]

Како црвено џуџе, Глизе 876 е многу помалку масивна од Сонцето: проценките сугерираат дека има само 35% од масата на Сонцето.[14] Температурата на површината на Глизе 876 е поладна од Сонцето и ѕвездата има помал полупречник. Овие фактори се комбинираат за да ја направат ѕвездата само 1,3% сјајна како Сонцето, а поголемиот дел од ова е на инфрацрвена бранова должина. Проценката на староста и металичноста на студените ѕвезди е тешко поради формирањето на диатомски молекули во нивните атмосфери, што го прави спектарот исклучително сложен. Со прилагодување на набљудуваниот спектар на моделските спектри, се проценува дека Глизе 876 има малку помало изобилство на тешки елементи во споредба со Сонцето (околу 75% од сончевото изобилство на железо). Врз основа на хромосферската активност, ѕвездата најверојатно ќе биде стара околу 6,5 до 9,9 милијарди години, во зависност од користениот теоретски модел. Сепак, нејзиното членство меѓу младото население на дискот сугерира дека ѕвездата е стара помалку од 5 милијарди години, но долгиот период на вртење на ѕвездата имплицира дека е најмалку постара од 100 милиони години. Како и многу ѕвезди со мала маса, Глизе 876 е променлива ѕвезда. Нејзината ознака на променлива ѕвезда е IL Водолија и е класифицирана како променлива ѕвезда од типот на BY Змеј. Нејзината осветленост флуктуира за околу 0,04 величини. Се смета дека овој тип на варијабилност е предизвикан од големите ѕвездени дамки кои се движат во и надвор од погледот додека ѕвездата се врти.[15] Глизе 876 емитува рендгенски зраци како што би правеле повеќето црвени џуџиња.[16]

Планетарен систем

уреди

Историја на набљудување

уреди
 
Орбитите на Глизе 876. Забележливо е дека силните гравитациски интеракции помеѓу планетите предизвикуваат брза орбитална прецесија, така што овој дијаграм важи само во наведената епоха.

На 23 јуни 1998 година била објавена вонсончева планета во орбитата околу Глизе 876 од два независни тима предводени од Џефри Марси и Ксавиер Делфос.[17][18][19] Планетата била означена како Глизе 876 b и била откриена со доплерова спектроскопија. Врз основа на мерењето на осветленоста, се верува дека околу ѕвездениот појас за живеење се наоѓа помеѓу 0,116 и 0,227 АЕ.[20] На 9 јануари 2001 година, била откриена втора планета означена како Глизе 876 c,[21][22] внатре во орбитата на претходно откриената планета. Односот помеѓу орбиталните периоди првично го прикрива знакот на радијалната брзина на планетата како зголемено орбитално занесување на надворешната планета. Евгенио Ривера и Џек Лисауер откриле дека двете планети се подложени на силни гравитациски интеракции додека орбитираат околу ѕвездата, предизвикувајќи орбиталните елементи да се менуваат брзо..[23] На 13 јуни 2005 година, дополнителни набљудувања од тим предводен од Ривера откриле трета планета, означена како Глизе 876 d внатре во орбитите на двете планети со големина на Јупитер.[24] Во јануари 2009 година, заемната наклонетост помеѓу планетите b и c била одредена со помош на комбинација на радијална брзина и астрометриски мерења. Било утврдено дека планетите се речиси рамни, со агол од само 5,0 +3.9
−2.3° помеѓу нивните орбитални рамнини.[25]

На 23 јуни 2010 година, астрономите ја објавиле четвртата планета, означена како Глизе 876 e. Ова откритие подобро ги ограничило масовните и орбиталните својства на другите три планети, вклучително и високата ексцентричност на највнатрешната планета. Ова исто така го пополнило системот во орбитата на e; дополнителни планети таму би биле нестабилни на возраста на овој систем.[26] Во 2014 година, повторната анализа на постојните радијални брзини сугерирала можно присуство на две дополнителни планети, кои би имале речиси иста маса како Глизе 876 d,[27] но понатамошната анализа покажала дека овие сигнали се артефакти на динамички интеракции помеѓу познатите планети.[28] Во 2018 година, иследувањето кое користело стотици нови мерења на радијална брзина не нашло докази за дополнителни планети. Доколку овој систем има диск на комета, тој не е „посветол од фракционата осветленост на прашината 10 −5 “, според студијата на Хершел од 2012 година.[29][30] Ниту една од овие планети не поминува низ ѕвездата од перспектива на Земјата, што го отежнува проучувањето на нивните својства.[31]

GJ 876 е кандидат родителски систем за објектот 1I/Оумуамуа. Траекторијата на овој меѓуѕвезден објект го однел во близина на ѕвездата околу 820.000 години со брзина од 5 km/s, по што е вознемирен од шест други ѕвезди.[32]

Орбитален распоред

уреди

Глизе 876 има забележителен орбитален распоред. Тоа е првиот планетарен систем околу нормална ѕвезда што има взаемна наклонетост помеѓу планетите измерена без премини (претходно меѓусебната наклонетост на планетите што орбитираат околу пулсарот PSR B1257+12 била одредена со мерење на нивните гравитациони интеракции)[33]. Подоцнежните мерења ја намалиле вредноста на меѓусебната наклонетост, а во најновите модели со четири планети, вградувањето на меѓусебните наклони не резултирало со значителни подобрувања во однос на компланарни решенија.[34] Системот го има вториот познат пример на Лапласова резонанца со резонанца 1:2:4 на своите планети. Првиот познат пример биле најблиските галилеевии месечини на Јупитер - Ганимед, Европа и Ија. Нумеричката интеграција покажува дека компланарниот систем со четири планети е стабилен уште најмалку милијарда години. Овој планетарен систем се приближува до тројна врска помеѓу трите надворешни планети еднаш по орбита на најоддалечената планета.[34]

Планети

уреди

Најоддалечените три од познатите планети најверојатно се формирале подалеку од ѕвездата и мигрирале навнатре.[26]

Планетарен систем Глизе 876[9][note 1]
Придружници Маса Голема полуоска
(ае) 		Орбитален период
(денови) 		Занесеност Наклон Полупречник
d 6,68 ± 0,22 M⊕ 0.021020525 1,9377904+0,0000064
0,0000073 		0,035+0,033
0,024 		56,7 ± 1,0° —
c 0,740 ± 0,008 MJ 0,130874+0,00002
0,000019 		30,1039+0,0069
0,0066 		0,257+0,0018
0,0019 		56,7 ± 1,0° —
b 2,357 ± 0,027 MJ 0,209805+0,000014
0,000016 		61,1035+0,0062
0,0069 		0,0296+0,003
0,0013 		56,7 ± 1,0° —
e 16,0 ± 1,0 M⊕ 0,3355+0,0019
0,0011 		123,55+1,0
0,59 		0,0545+0,0069
0,022 		56,7 ± 1,0° —
Глизе 876 d

Глизе 876 d, откриена во 2005 година, е највнатрешната позната планета. Со проценета маса 6,7 пати поголема од онаа на Земјата, можно е да се работи за густа копнена планета.

Глизе 876 c

Глизе 876 c, откриена во 2001 година, е џиновска планета со јупитерова маса од 0,74. Таа е во орбитална резонанца 1:2 со планетата b, на која и се потребни 30,104 денови за да орбитира околу ѕвездата. Планетата орбитира во појасот погоден за живеење. Неговата температура ја прави поголема веројатноста да биде планета од класа III во класификацијата на екстрасончевите планети на Сударски.[35] Присуството на површинска течна вода и живот е можно на доволно масивни сателити доколку постојат.

Глизе 876 b

Глизе 876 b, откриен во 1998 година, е околу двапати поголема од масата на Јупитер и се врти околу својата ѕвезда во орбита со 61,104 дена до завршувањето, на растојание од само 0,21 АЕ, помало од растојанието од Сонцето до Меркур.[36] Неговата температура ја прави поголема веројатноста да биде планета од класа II или класа III во моделот на Сударски. Присуството на површинска течна вода и живот е можно на доволно масивни сателити доколку постојат.

Глизе 876 e

Глизе 876 e, откриен во 2010 година, има маса слична на онаа на планетата Уран и нејзината орбита трае 124 дена за да се заврши.

Белешки

уреди
  1. ↑ Несигурноста во планетарните маси и полуголемите оски не ја земаат предвид несигурноста во масата на ѕвездата.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Vallenari, A.; и др. (Gaia collaboration) (2023). „Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties“. Astronomy and Astrophysics. 674: A1. arXiv:2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875 Проверете ја вредноста |s2cid= (help). Запис на Gaia DR3 за овој извор на VizieR.
  2. ↑ Landolt, Arlo U. (2 April 2009). „UBVRI Photometric Standard Stars Around the Celestial Equator: Updates and Additions“. The Astronomical Journal. 137 (5): 4186–4269. arXiv:0904.0638. Bibcode:2009AJ....137.4186L. doi:10.1088/0004-6256/137/5/4186.
  3. ↑ Lurie, John C; Henry, Todd J; Jao, Wei-Chun; Quinn, Samuel N; Winters, Jennifer G; Ianna, Philip A; Koerner, David W; Riedel, Adric R; Subasavage, John P (2014). „The Solar Neighborhood. Xxxiv. A Search for Planets Orbiting Nearby M Dwarfs Using Astrometry“. The Astronomical Journal. 148 (5): 91. arXiv:1407.4820. Bibcode:2014AJ....148...91L. doi:10.1088/0004-6256/148/5/91. S2CID 118492541.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Skrutskie, M. F.; и др. (2006). „The Two Micron All Sky Survey (2MASS)“. The Astronomical Journal. 131 (2): 1163–1183. Bibcode:2006AJ....131.1163S. doi:10.1086/498708. Vizier catalog entry Архивирано на 21 мај 2023 г.
  5. ↑ Samus; и др. (2007–2010). „IL Aqr“. Combined General Catalogue of Variable Stars. Архивирано од изворникот 2020-02-24. Посетено на 2010-06-28.
  6. ↑ Anderson, E.; Francis, Ch. (2012). „XHIP: An extended hipparcos compilation“. Astronomy Letters. 38 (5): 331. arXiv:1108.4971. Bibcode:2012AstL...38..331A. doi:10.1134/S1063773712050015. S2CID 119257644.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Pineda, J. Sebastian; Youngblood, Allison; France, Kevin (September 2021). „The M-dwarf Ultraviolet Spectroscopic Sample. I. Determining Stellar Parameters for Field Stars“. The Astrophysical Journal. 918 (1): 23. arXiv:2106.07656. Bibcode:2021ApJ...918...40P. doi:10.3847/1538-4357/ac0aea. S2CID 235435757 Проверете ја вредноста |s2cid= (help). 40.
  8. ↑ Bean, Jacob L.; Benedict, G. Fritz; Endl, Michael (December 2006). „Metallicities of M Dwarf Planet Hosts from Spectral Synthesis“. Astrophysical Journal Letters. 653 (1): L65–L68. arXiv:astro-ph/0611060. Bibcode:2006ApJ...653L..65B. doi:10.1086/510527. S2CID 16002711.
  9. ↑ 9,0 9,1 Moutou, C.; Delfosse, X.; и др. (July 2023). „Characterizing planetary systems with SPIRou: M-dwarf planet-search survey and the multiplanet systems GJ 876 and GJ 1148“. Astronomy & Astrophysics. 678: A207. arXiv:2307.11569. Bibcode:2023A&A...678A.207M. doi:10.1051/0004-6361/202346813. S2CID 260018559 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  10. ↑ 10,0 10,1 Correia, A. C. M.; и др. (February 2010). „The HARPS search for southern extra-solar planets. XIX. Characterization and dynamics of the GJ 876 planetary system“. Astronomy and Astrophysics. 511: A21. arXiv:1001.4774. Bibcode:2010A&A...511A..21C. doi:10.1051/0004-6361/200912700. S2CID 119183917.
  11. ↑ Saffe, C.; Gómez, M.; Chavero, C. (November 2005). „On the Ages of Exoplanet Host Stars“. Astronomy and Astrophysics. 443 (2): 609–626. arXiv:astro-ph/0510092. Bibcode:2005A&A...443..609S. doi:10.1051/0004-6361:20053452. S2CID 11616693.
  12. ↑ „Gliese 876“. SIMBAD. Центар за астрономски податоци во Стразбур. (англиски)
  13. ↑ Hosey, Altonio D.; Henry, Todd J.; Jao, Wei-Chun; Dieterich, Sergio B.; Winters, Jennifer G.; Lurie, John C.; Riedel, Adric R.; Subasavage, John P. (July 2015). „The Solar Neighborhood. XXXVI. The Long-term Photometric Variability of Nearby Red Dwarfs in the VRI Optical Bands“. The Astronomical Journal. 150 (1): 6. arXiv:1503.02100. Bibcode:2015AJ....150....6H. doi:10.1088/0004-6256/150/1/6. S2CID 13913564. Архивирано од изворникот 18 April 2021. Посетено на 25 June 2022.
  14. ↑ Johnson, H. M.; Wright, C. D. (November 1983). „Predicted infrared brightness of stars within 25 parsecs of the sun“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 53: 643–711. Bibcode:1983ApJS...53..643J. doi:10.1086/190905.
  15. ↑ Bopp, B.; Evans, D. (1973). „The spotted flare stars BY Dra, CC Eri: a model for the spots, some astrophysical implications“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 164 (4): 343–356. Bibcode:1973MNRAS.164..343B. doi:10.1093/mnras/164.4.343.
  16. ↑ Schmitt, Jürgen H. M. M.; Fleming, Thomas A.; Giampapa, Mark S. (September 1995). „The X-ray view of the low-mass stars in the solar neighborhood“. The Astrophysical Journal. 450: 392–400. Bibcode:1995ApJ...450..392S. doi:10.1086/176149.
  17. ↑ Marcy, Geoffrey W.; и др. (1998). „A Planetary Companion to a Nearby M4 Dwarf, Gliese 876“. The Astrophysical Journal Letters. 505 (2): L147–L149. arXiv:astro-ph/9807307. Bibcode:1998ApJ...505L.147M. doi:10.1086/311623. S2CID 2679107.
  18. ↑ Delfosse, Xavier; Forveille, Thierry; Mayor, Michel; Perrier, Christian; Naef, Dominique; Queloz, Didier (1998). „The closest extrasolar planet. A giant planet around the M4 dwarf GL 876“. Astronomy and Astrophysics. 338: L67–L70. arXiv:astro-ph/9808026. Bibcode:1998A&A...338L..67D.
  19. ↑ W. M. Keck Observatory (1 јуни 1998). "Astronomers find planet orbiting nearby star". Соопштение за печат.
  20. ↑ Jones, Barrie W.; Underwood, David R.; Sleep, P. Nick (April 2005). „Prospects for Habitable "Earths" in Known Exoplanetary Systems“. The Astrophysical Journal. 622 (2): 1091–1101. arXiv:astro-ph/0503178. Bibcode:2005ApJ...622.1091J. doi:10.1086/428108. S2CID 119089227.
  21. ↑ W. M. Keck Observatory (9 јануари 2001). "Two new planetary systems discovered". Соопштение за печат.
  22. ↑ Marcy, Geoffrey W.; и др. (2001). „A Pair of Resonant Planets Orbiting GJ 876“. The Astrophysical Journal. 556 (1): 296–301. Bibcode:2001ApJ...556..296M. doi:10.1086/321552.
  23. ↑ Rivera, Eugenio J.; Lissauer, Jack J. (2001). „Dynamical Models of the Resonant Pair of Planets Orbiting the Star GJ 876“. The Astrophysical Journal. 558 (1): 392–402. Bibcode:2001ApJ...558..392R. doi:10.1086/322477. S2CID 122255962.
  24. ↑ Rivera, Eugenio J.; и др. (2005). „A ~7.5 M🜨 Planet Orbiting the Nearby Star, GJ 876“. The Astrophysical Journal. 634 (1): 625–640. arXiv:astro-ph/0510508. Bibcode:2005ApJ...634..625R. doi:10.1086/491669. S2CID 14122053.
  25. ↑ Bean, J. L.; Seifahrt, Andreas (March 2009). „The architecture of the GJ876 planetary system. Masses and orbital coplanarity for planets b and c“. Astronomy and Astrophysics. 496 (1): 249–257. arXiv:0901.3144. Bibcode:2009A&A...496..249B. doi:10.1051/0004-6361/200811280. S2CID 14626799.
  26. ↑ 26,0 26,1 Gerlach, Enrico; Haghighipour, Nader (2012). „Can GJ 876 host four planets in resonance?“. Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 113 (1): 35–47. arXiv:1202.5865. Bibcode:2012CeMDA.113...35G. doi:10.1007/s10569-012-9408-0.
  27. ↑ Jenkins, J. S.; и др. (2014). „Improved signal detection algorithms for unevenly sampled data. Six signals in the radial velocity data for GJ876“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 441 (3): 2253–2265. arXiv:1403.7646. Bibcode:2014MNRAS.441.2253J. doi:10.1093/mnras/stu683. S2CID 119114863. Архивирано од изворникот 2021-11-12. Посетено на 2018-02-12.
  28. ↑ Hara, Nathan C.; Boué, G.; Laskar, J.; Correia, A. C. M. (2017). „Radial velocity data analysis with compressed sensing techniques“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 464: 1220–1246. arXiv:1609.01519. doi:10.1093/mnras/stw2261.
  29. ↑ Millholland, Sarah; и др. (2018). „New Constraints on Gliese 876—Exemplar of Mean-motion Resonance“. The Astronomical Journal. 155 (3). arXiv:1801.07831. Bibcode:2018AJ....155..106M. doi:10.3847/1538-3881/aaa894. S2CID 119011611. Занемарен непознатиот параметар |article-number= (help)
  30. ↑ B. C. Matthews; forthcoming study promised in J.-F. Lestrade; и др. (2012). „A DEBRIS Disk Around The Planet Hosting M-star GJ581 Spatially Resolved with Herschel“. Astronomy and Astrophysics. 548: A86. arXiv:1211.4898. Bibcode:2012A&A...548A..86L. doi:10.1051/0004-6361/201220325.
  31. ↑ As of 2006: Shankland, PD; и др. (2006). „On the search for transits of the planets orbiting Gliese 876“ (PDF). The Astrophysical Journal. 653 (1): 700–707. arXiv:astro-ph/0608489. Bibcode:2006ApJ...653..700S. doi:10.1086/508562. Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-06-18. Посетено на 2012-10-21.
  32. ↑ Dybczyński, Piotr A.; Królikowska, Małgorzata (February 2018). „Investigating the dynamical history of the interstellar object 'Oumuamua“. Astronomy & Astrophysics. 610: 12. arXiv:1711.06618. Bibcode:2018A&A...610L..11D. doi:10.1051/0004-6361/201732309. L11.
  33. ↑ Konacki, Maciej; Wolszczan, Alex (July 2003). „Masses and Orbital Inclinations of Planets in the PSR B1257+12 System“. The Astrophysical Journal. 591 (2): L147–L150. arXiv:astro-ph/0305536. Bibcode:2003ApJ...591L.147K. doi:10.1086/377093. S2CID 18649212.
  34. ↑ 34,0 34,1 Rivera, Eugenio J.; и др. (2010). „The Lick-Carnegie Exoplanet Survey: A Uranus-mass Fourth Planet for GJ 876 in an Extrasolar Laplace Configuration“. The Astrophysical Journal. 719 (1): 890–899. arXiv:1006.4244. Bibcode:2010ApJ...719..890R. doi:10.1088/0004-637X/719/1/890. S2CID 118707953.
  35. ↑ Sudarsky, David; Burrows, Adam; Hubeny, Ivan (2003). „Theoretical Spectra and Atmospheres of Extrasolar Giant Planets“. The Astrophysical Journal. 588 (2): 1121–1148. arXiv:astro-ph/0210216. Bibcode:2003ApJ...588.1121S. doi:10.1086/374331. ISSN 0004-637X. GJ 876b and c are both Class III planets because their temperatures are too cool for a silicate layer to appear in the troposphere, but too hot for H2O to condense ... Given somewhat lower incident irradiation than that of our scaled Kurucz model for GJ 876, or given an observation of GJ 876b at apastron, some water condensation may occur in its outermost atmosphere, rendering it a Class II EGP.
  36. ↑ Butler, R. P.; и др. (December 2006). „Catalog of Nearby Exoplanets“. The Astrophysical Journal. 646 (1): 505–522. arXiv:astro-ph/0607493. Bibcode:2006ApJ...646..505B. doi:10.1086/504701. S2CID 119067572.

Надворешни врски

уреди

Координати:   &1000000000000002200000022ч &1000000000000005300000053м &1000000000000016700000016,7с, −&1000000000000001400000014° &1000000000000001500000015′ &1000000000000004900000049″

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Глизе_876&oldid=5280837“