Планетарен систем
Планетарен систем — систем од различни небесни тела кои не се ѕвезди, а орбитираат околу ѕвезда како планети, џуџести планети, месечини, астероиди, метеороиди, комети и вселенска прашина.[1][2] Планетарниот систем на нашето Сонце, вклучувајќи ја и нашата Земја, е познат како Сончев Систем.[3][4]
Потекло и развој
уреди
Се смета дека планетарните системи се оформени како дел од истиот процес кој ги создал ѕвездите. Некои поранешни теории вклучуваат поминување на друга ѕвезда многу блиску до Сонцето, која исфрлила материјал од кој се создадени планетите. Но, денес се знае дека веројатноста од ваква блиска средба е речиси неверојатна за да се смета тој процес како модел за создавање на планетите. Денес прифатените теории велат дека протопланетарниот диск кој се формирал преку гравитациски колапс на молекуларен облак, потоа еволуирал во планетарен систем.[5]
Сепак, некои планетарни системи може да се формирани на поинаков начин. Планетите што кружат околу ѕвездите пулсари што емитуваат периодична експлозија од електромагнетно зрачење, откриени се поради варијацијата што ја предизвикуваат при овие експлозии. Пулсарите се формираат при силна експлозија на супернова, така што нормален планетарен систем не е можно да преживее таква експлозија, при која планетите би испариле, би биле исфрлени од нивните орбити од количеството на гас ослободено од екплозијата на ѕвездата, или би ја изгубиле гравитациската врска со ѕвездата околу која треба да орбитираат.[6]
Список на планетарни системи
уреди
- Сончев Систем – Сонцето и неговиот планетарен систем, прв систем што е откриен
- PSR B1257+12 – првиот откриен вонсочевен планетарен систем, првиот планетарен систем на пулсар што е откриен, првиот откриен систем со повеќе планети
- Upsilon Andromedae – првиот систем со повеќе планети откриен околу ѕвезда во главна фаза, откриена во април 1999 година
- PSR B1620-26 – првиот повеќеѕвезден планетарен систем што е откриен
- 55 Cancri – најголемиот вонсочев планетарен систем што е откриен (5 познати планети до 6 ноември 2007 година, заедно со оддалечен ѕвезден придружник.)[7]
- Gliese 876 – првиот откриен систем околу црвено џуџе
- HD 69830 – пронајдено е дека има три планети со маса колку Нептун и астероиден појас, сите во рамките на 1 ае [8][9]
- 2M1207 – првиот систем што е фотографиран и првиот систем околу кафеаво џуџе со планета [10]
- Глизе 581 - првиот вонсочевен систем откриен со планета, а сместен во рамките на животопогодниот појас (Глизе 581 d)[11]
- Ми Олтар - првиот систем со планета која е „врел нептун“
- HD 188753 - првиот откриен планетарен систем околу тројна ѕвезда
- HD 37124
- HD 12661
- HD 73526
- 47 Ursae Majoris
- Epsilon Eridani
- 14 Herculis
- UX Tau A
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ p. 394, The Universal Book of Astronomy, from the Andromeda Galaxy to the Zone of Avoidance, David J. Dsrling, Hoboken, New Jersey: Wiley, 2004. ISBN 0-471-26569-1.
- ↑ p. 314, Collins Dictionary of Astronomy, Valerie Illingworth, London: Collins, 2000. ISBN 0-00-710297-6.
- ↑ p. 382, Collins Dictionary of Astronomy.
- ↑ p. 420, A Dictionary of Astronomy, Ian Ridpath, Oxford, New York: Oxford University Press, 2003. ISBN 0-19-860513-7.
- ↑ planetary systems, formation of, David Darling, entry in The Internet Encyclopedia of Science, accessed on line September 23, 2007.
- ↑ Planet formation scenarios, Philipp Podsiadlowski, pp. 149–165, in Planets around pulsars; Proceedings of the Conference, California Inst. of Technology, Pasadena, Apr. 30-1 мај 1992, edited by J. A. Phillips, J. E. Thorsest, and S. R. Kulkarni, ASP Conference Series, 36, 1993.
- ↑ Wired News (2002-06-13). „Found: Solar System Like Our Own“.
- ↑ Whitney Clavin (2005-04-20). „NASA's Spitzer Telescope Sees Signs of Alien Asteroid Belt“. Архивирано од изворникот на 2008-05-11. Посетено на 2009-06-06.
- ↑ Christophe Lovis (2006-05-18). "Trio of Neptunes and their Belt". Архивирано на 28 август 2008 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2008-08-28. Посетено на 2021-08-14.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
- ↑ Robert Roy Britt (2004-09-10). „Likely First Photo of Planet Beyond the Solar System“.
- ↑ „Lightest exoplanet yet discovered“. eso.org. 2009-04-21. Архивирано од изворникот на 2009-07-05. Посетено на 2009-04-27.
- Stuart J. Weidenschilling & Francesco Marzari (1996). „Gravitational scattering as a possible origin for giant planets at small stellar distances“. Nature. 384: 619–621. doi:10.1038/384619a0.