Википедија

Битка кај Шуша (2020)

 

Битка кај Шуша
Дел од Нагорнокарабашка војна (2020)
File:Battle of Shusha (2020).svg
Карта на битката од 18 ноември 2020 година:
  под контрола на Арцах
  под контрола на Азербејџан
  Спорно
Датум 6 ноември 2020 (2020-11-06) – 8 ноември 2020 (2020-11-08) (2 денови)
Место Шуша, Азербејџан
39°45′36″N 46°44′51″E / 39.76000° СГШ; 46.74750° ИГД / 39.76000; 46.74750
Исход Азербејџанска победа
Завојувани страни
 Азербејџан
Команданти и водачи
Вклучени единици
Азербејџански вооружени сили

Министерство за внатрешни работи

Одбранбена армија на Арцах

Вооружени сили на Ерменија

Национална служба за безбедност[14]
Полиција на Ерменија[21]

Сила
Per Azerbaijan:

Според други извори:

  • Неодредено во градот, 6.000 во околината[б 2]
Според Ерменија и Арцах:
  • Неодредено[25]

Според Азербејџан:

  • 2,000+ воени лица[22]
Жртви и загуби
Според Азербејџан:
  • 356 загинати војници (цела операција)[24]

Според Ерменија и Арцах:

Според Ерменија:
  • 300+ загинати војници[27]

Според Арцах:

  • 150+ загинати војници[28]
  • 1 повреден полицаец[29]
  • стотици исчезнати војници[28]

Според Азербејџан:

  • 1,500+ загинати војници[30][31]
* 2,000+ загинати војници (според Русија)[32]
  • ~4,500 раселени Ерменци (според Арцах)[33]

Битката кај Шуша [б 4] (азерски: Şuşa döyüşü или Şuşa uğrunda döyüş; ерменски: Շուշիի ճակատամարտ) [41][42] била последната и одлучувачка битка во Втората Нагорнокарабашка војна, водена помеѓу вооружените сили на Азербејџан и самопрогласената Република Арцах, воено поддржана од Ерменија, над контролата на градот Шуша.[43] Битката се смета за една од најкрвавите битки во војната.[44]

Шуша, позната кај Ерменците како Шуши, и околниот планински терен, е една од најстратешки важните места во спорниот регион Нагорно-Карабах,[45][46] и обично се нарекува „отчукувачко срце“ на регионот.[36] До средината на 19 век, градот се сметал за културен и политички центар на регионалното азербејџанско население,[47][48][49] како и еден од двата главни града на Закавкајез за Ерменците и центар на самоуправно ерменско кнежевство од средновековно време до 1750-тите.[50]

Градот имал мешано ерменско-азербејџанско население до Шушинскиот масакр во 1920 година, кога азербејџанските сили ја уништиле ерменската половина од градот и го убиле или протерале неговото ерменско население - од 500 до 20.000 луѓе.[51] Бидејќи масакрот го оставил градот претежно азербејџански, тој потоа бил инкорпориран во Азербејџанската ССР, заедно со остатокот од автономната област Нагорно-Карабах. Градот бил заземен во 1992 година од страна на ерменските вооружени сили за да ја укинат опсадата на Степанакерт за време на Првата војна во Нагорно-Карабах, а неговото тогаш доминантно азерско население било протерано од него. Градот потоа служел како одбранбен столб во Арцах, поврзувајќи го де факто главниот град Степанакерт со градот Горис во Ерменија преку коридорот Лачин.[52]

Напредувајќи од градот Џабраил,[53] азербејџанската војска го освоила градот Хадрут во средината на октомври.[54] Азербејџанските сили потоа напредувале на север, влегувајќи во областа Шуша преку нејзините шуми и планински премини.[55][56] Иако Шуша била под бомбардирање од почетокот на судирот, локалната војна избувнала во близина на градот на 29 октомври. Азербејџан ја презел контролата врз селото Чанакчи,[57] по што следло зазимање дел од стратешкиот пат Шуша- Лачин на 4 ноември, при што ерменските сили последователно го затвориле патот за цивилите.[58] Ле Монд објавил дека битката се претворила во корист на Азербејџан на 6 ноември, и покрај негирањето на Арцах.[59]

Поддржани од артилериски оган, азербејџанските специјални сили [60] влегле во Шуша на 6 ноември.[61] По два дена битка, ерменските сили биле протерани од градот, а на 8 ноември, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, изјавил дека азербејџанските сили ја презеле контролата над Шуша; Ерменија објавила демант.[62] Следниот ден, азербејџанското Министерство за одбрана објавило видео од градот, потврдувајќи ја целосната контрола на Азербејџан. Истиот ден, Претседателската канцеларија на Арцах потврдила дека ја изгубила контролата над Шуша,[63][64] иако тоа подоцна било контрадикторно со изјавите на ерменскиот премиер Никол Пашинјан,[65] и ерменското Министерство за одбрана.[66] По потпишувањето на договорот за прекин на огнот, претседателот на Арцах, Арајик Харутјуњан повторил дека Арцах ја изгубил контролата над градот на 7 ноември,[67] и Пашинјан призна дека го загубил градот.[68] Поради стратешката предност што ја обезбедувал градот,[69] заземањето на Шуша станало одлучувачки момент во војната, [70] [54] со тоа што Азербејџан прогласил победа неколку дена подоцна.[71][72][73]

Победата на Азербејџан во Шуша била широко прославена во азербејџанското општество и неговата дијаспора.[74][75][76] 8 ноември, денот кога претседателот на Азербејџан ја објавил победата на азербејџанските сили, бил прогласен за Ден на победата во Азербејџан,[77] и идната станица на метрото во Баку била именувана како „8 ноември“.[78] Била создадена воена награда за оние кои учествувале во битката.[79] Името на Нобеловата авенија во Баку е променето во авенија „8 Ноември“.[80]

Заднина

уреди

  Шуша бил вториот по големина град во регионот Нагорно-Карабах пред војната во 2020 година. Де јуре градот е дел од округот Шуша во Азербејџан, иако бил контролиран од непризнатата Република Арцах од крајот на Првата војна во Нагорно-Карабах во 1994 година, како дел од нејзината провинција Шуши. Градот се наоѓа на надморска височина од 1.300–1.600 метри надморска височина,[81] околу 15 километри од регионалниот главен град Степанакерт, кој Азерите го нарекуваат Ханкенди.[82] Двете населби се разделени со долина,[83] а Шуша, која служи како тампон зона за Степанакерт, и се наоѓа на планински терен со поглед на регионот, е опишана како „стратешка висина од каде што може да се задржи цел Нагорно-Карабах под контрола“.[84][85][86] Стратешкиот град на врвот на ридот [87] е популарно познат како „неприкосновена“ планинска тврдина и од Ерменците и од Азерите.[88] Клучниот пат што го поврзува Горис во провинцијата Сјуник, јужна Ерменија, со Степанакерт поминува низ коридорот Лачин преку Шуша;[89] единствениот друг главен пат што ја поврзува Ерменија со Нагорно-Карабах минува низ планините Муровдаг во северниот округ Калбеџар.[90]

Непосредно пред Ерменско-азербејџанската војна од 1918-1920 година, Ерменците формирале мало мнозинство во градот. Сепак, градот останал со доминантно азерско мнозинство по војната, бидејќи ерменското население било масакрирано, а ерменската половина од градот била срамнета со Шушинскиот масакар. Последователно, во 1923 година, под советско владеење, била создадена Автономната област Нагорно-Карабах (НКАО), а Шуша била единствената голема населба со азербејџанско мнозинство што била вклучена во областа.

Во февруари 1988 година, владата на НКАО со мнозинство Ерменци гласала за отцепување од Азербејџан и обединување со Ерменија, кое довело до поширок етнички и територијален судир меѓу Ерменците и Азербејџанците кои живеат во Советскиот Сојуз. По распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година, Ерменците и Азербејџанците се натпреварувале да ја преземат контролата над Нагорно Карабах, а борбите ескалирале во војна со целосен размер до почетокот на 1992 година. Дотогаш, енклавата ја прогласила својата независност и формирала непризнаена влада. Почнувајќи од крајот на 1991 година, Шуша станала користена од азербејџанските сили како база за секојдневни недискриминирачки ракетни напади врз регионалниот главен град Степанакерт за време на опсадата на Степанакерт, предизвикувајќи најмалку 169 смртни случаи на цивили. На 8 мај 1992 година, ерменските сили започнале успешна офанзива за заземање на Шуша со цел да ја пробијат опсадата и неговото азерско население од околу 15.000 луѓе,[91] што сочинувало 85,5% од населението на градот во 1979 година,[92] бил принуден да побегне. Поголемиот дел од градот бил во урнатини,[93] а Шуша се претворила во град на духови. Етничките Ерменци, од кои повеќето биле оние кои побегнале од антиерменските погроми во Баку [94][95] и другите градови на Азербејџан,[96] потоа се населиле во градот, со околу пет илјади луѓе кои живееле во Шуша пред битка во 2020 година.[97] Во 2020 година, де факто претседателот на Арцах, Арајик Арутјунјан ги објавил плановите за преместување на Националното собрание на Арцах во Шуша, што ги ескалирало тензиите помеѓу Ерменија и Азербејџан.[98]

Градот има историско, политичко и културно значење и за Ерменците и за Азербејџанците.[99][100][101] За Ерменците, Шуша служела како град и античка тврдина за ерменското кнежевство Варанда во средниот век и во текот на 18 век.[102][103][104][105] Шуша била еден од двата главни ерменски града на Закавказје и центар на самоуправното ерменско кнежевство, Меликдомите на Карабах, од средновековно до 1750-тите. Исто така, има религиозно значење за Ерменците,[106] бидејќи катедралата Казанчецоц се наоѓа во градот и била седиште на Епархијата Арцах на Ерменската апостолска црква до крајот на војната.[107]

За Азерите, градот има особено културно значење, кои го сметаат градот за нивна културна престолнина во регионот,[108] и го сметаат за поважен од Степанакерт.[109] Низ историјата, градот бил дом на многу азербејџански интелектуалци, поети, писатели и особено музичари (на пример, ашиците, мугам -пејачите, кобузџиите[110][111] Така, Шуша често се смета за лулка на музиката на азербејџанската музика и поезија и еден од водечките центри на азербејџанската култура.[112]

Претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, често го опишувал враќањето на градот како една од клучните цели на војната. Во интервју на 16 октомври за турската телевизија, Алиев изјавил дека „без Шуша, нашата кауза ќе биде недовршена“,[113] додека самопрогласениот ерменски претседател на Арцах, Арајик Арутјунјан, ја нарекол Шуша „едно од нашите најголеми наследства што ги имаме наследено од нашите предци“,[114] и додал дека „кој го контролира Шуши, го контролира Арцах“.[115] И покрај симболичното значење на градот, азербејџанскиот аналитичар на Меѓународната кризна група Заур Шириев изјавил дека останува нејасно дали заземањето на Шуша било воена или политичка цел,[113] додека според азербејџанскиот политички аналитичар Фуад Шахбазов, победата на азербејџанските сили во Шуша би биле „сфатени како морална победа за Азербејџанците, без разлика дали се на фронтот или не“, што исто така ќе доведе до „сериозна деморализација“ меѓу ерменските војници, и според високиот аналитичар на Меѓународната кризна група Олесија Вартанјан, страната што ја контролира Шуша „автоматски добива контрола над Степанакерт“.

Вовед

уреди

На 27 септември 2020 година, азербејџанската офанзива го означил почетокот на воените судири во спорниот регион Нагорно-Карабах, кој бил де факто контролиран од самопрогласената и непризната Република Арцах, но де јуре дел од Азербејџан.[116][117] Азербејџанските сили најпрво напредувале во областите Фузули и Џабраил, заземајќи ги нивните соодветни административни центри. Оттаму тргнале кон Хадрут.[118] Ерменските сили планирале да издржат доволно долго додека зимата не ја запре азербејџанската офанзива, а особено нејзините воздушни операции, купувајќи време за меѓународен притисок да го поттикне азербејџанското раководство да се откаже од офанзивата.[119] Но, по падот на Хадрут околу 15 октомври, азербејџанските трупи почнале поинтензивно да напредуваат, а Ерменците почнале да се повлекуваат, при што Азербејџанците потоа ја преземале контролата над Зангилан. Покренувајќи офанзива за Лачин,[120] азербејџанските сили, исто така, ги насочиле своите воени напори кон Шуша,[121] навлегувајќи во округот Шуша преку неговите шуми и планински премини.

 
Градскиот плоштад Шуша во 2014 година.

Попладнето на 8 ноември, Алијев објавил дека азербејџанските сили ја презеле контролата врз градот,[122], исто така, честитајќи му на командантот на азербејџанските специјални сили, Хикмат Мирзаjев.[4] Иако дописникот на Известија од местото на настанот го потврдиl тврдењето на Алијев,[123] ерменските власти го негирале тоа на 8 и 9 ноември, наведувајќи дека борбите продолжиле во и надвор од градот.[124][125] На 9 ноември, азербејџанското Министерство за одбрана објавило видео од градот, со извештај на мајорот Заур Рахимов на крајот,[126] потврдувајќи ја целосната контрола на Азербејџан. Алијев, исто така, објавил дека азербејџанските сили презеле контрола врз неколку села на југ и исток од градот, вклучувајќи ги Чанакчи, Сигнаг, Шушакенд и Дашалти.[127][128] Азербејџанските медиуми понатаму објавиле дека Мансимов продолжил со воените операции и ги нападнал ерменските позиции во Степанакерт,[129] не послушни на наредбите на повисоката команда,[130] иако азербејџанските власти и самиот Мансимов го негирале тоа.[131][132] Потоа, властите во Арцах признале дека ја изгубиле контролата над Шуша, додавајќи дека азербејџанските сили се приближуваат кон Степанакерт.[133] Сепак, ерменскиот премиер Никол Пашинјан се спротивставил ова, наведувајќи дека битката продолжува; ова тврдење подоцна било повторено од страна на ерменското Министерство за одбрана, и ерменскиот пратеник Николај Багдасаријан, кој ја повикал ерменската јавност да не паничи. Некои Ерменци шпекулирале дека сметките на социјалните мрежи на официјални лица од Арцах биле хакирани и нивните изјави не соодветствуваат со реалноста. Неколку ерменски официјални лица и аналитичари, исто така, го обвиниле азербејџанското раководство дека „го лаже својот народ“. Сепак, на 10 ноември, по потпишувањето на договорот за прекин на огнот, кој го потврдил фактот дека Азербејџанците ја контролираат Шуша,[134] самопрогласениот претседател на Арцах, Арутјујан, изјавил дека неговите сили ја изгубиле контролата врз градот на 7 ноември, и Пашинјан ја признал загубата на градот.

Пред битката, кон крајот на октомври и почетокот на ноември, и Ерменија и Азербејџан се обвинувале меѓусебно дека користеле бел фосфор во близина на Шуша.[135] На 30 октомври, властите во Арцах ја обвиниле азербејџанската војска дека користи фосфор за да ги запали шумите во близина на Шуша;[136] Азербејџан истото го демантирал.[137] На 20 ноември, Канцеларијата на јавниот обвинител на Азербејџан поднел тужба, обвинувајќи ги ерменските вооружени сили за употреба на хемиска муниција за „нанесување голема и долгорочна штета на животната средина“ околу Шуша,[138] додека азербејџанските власти исто така изјавиле дека ерменските сили транспортирале бел фосфор во регионот.[139] Употребата на бел фосфор е строго регулирана со меѓународен договор што ниту Ерменија ниту Азербејџан го немаат потпишано.[140]

Битка

уреди

Според азербејџанските извештаи, азербејџанските специјални сили, кои биле десетици километри оддалечени од главните азербејџански сили во Хадрут,[141] продолжиле пеш кон Шуша пет дена, бидејќи и теренот и рутата не биле соодветни за возила.[142] Избирајќи да се движат низ шумите, тие го избегнале коридорот Лачин и Кирмизи Пазар, која била силно бранета од ерменските сили.[143] Ова подоцна го повторил азербејџанскиот претседател Илхам Алијев, кој изјавил дека азербејџанските сили ги преминале клисурите, шумите и планините за да стигнат до градот.[144] На 4 ноември, ерменските власти објавиле дека судирите продолжиле во близина на Шуша.[145] Со тоа Азербејџан ги зазел планините јужно од Шуша, како и направила напредок во коридорот Лачин.[146]

Потоа, ерменските сили го затвориле патот Шуша-Лачин за цивилите, заробувајќи 80 новинари во енклавата, според Репортери без граници[147] Ерменските власти изјавиле дека Шуша била силно гранатирана утрото на 5 ноември [148] и дека судирите продолжиле следниот ден.[149] Руските медиуми објавиле дека азербејџанските сили успеале да го опколат градот од три страни – јужна, западна и источна.[150] На 6 ноември, Ле Монд објавил дека битката се претворила во корист на Азербејџан, и покрај демантирањето на Арцах. Во раните утрински часови, Аргишти Карамјан, кој служел како шеф на ерменската служба за национална безбедност (НСС) до октомври 2020 година,[151] наведувајќи дека неговите должности во регионот биле целосно исполнети, ја напуштил Шуша.[14] Во меѓувреме, ерменскиот воен командант Сејран Оханјан, кој водел група од 16 мажи во градот,[12] исто така ја напуштил Шуша.[152]

Следниот ден, илјадници Ерменци побегнале од Шуша и соседниот Степанакерт, со долги колони возила што го заглавиле патот. Ерменските артилериски сили биле репозиционирани надвор од градот, а локалните војници поставиле контролни пунктови во последен момент за да се осигураат дека нема да замине машки жител помлад од 58 години.[153] На 7 ноември, ерменските власти изјавиле дека во текот на ноќта се воделе жестоки борби во близина на Шуша и Дашалти, а исто така тврделе и дека неколку азербејџански напади биле спречени; Азербејџан го негирал ова,[154] и неговиот претседател, Илхам Алијев, објавил дека азербејџанските сили ја презеле контролата над Гарабулаг и Бахарли во областа Хоџали, сместена југоисточно од градот.[155]

Азербејџанските сили влегле во градот на 6 ноември.[156] Покрај артилериската поддршка, групата го блокирала коридорот Лачин за да ги спречи ерменските сили да донесат дополнителна поддршка во градот, додека друга група, по заземањето на Дашалти, обезбедила огнена поддршка. Исто така, азербејџанските сили уништиле стратешки мост над реката Хакари, што и овозможило на Ерменија да премести резерви и дополнителни војници во градот, дополнително кршејќи ги линиите за снабдување клучни за ерменските сили. Дописникот на Абхазиската новинска агенција на местото на настанот известил дека ерменските сили во градот биле поддржани со оклопни возила и дека техничката супериорност на азербејџанските сили „постепено исчезнува“ бидејќи азербејџанските сили не биле во можност да користат борбени беспилотни летала поради магливо време.[157] Азербејџанските сметки наведуваат дека азербејџанските специјални сили, составени од 400 мажи поделени во четири групи од по 100, кои се качувале по „стрмните карпи на Шуша со јажиња“ и лесно опремени, утрото упаднале во градот од четири страни и веднаш започнала урбаната војна.[22][158] Азербејџанските сили употребиле гранати и противтенковски проектили, како и артилериска поддршка надвор од градот, за да се борат против оклопните возила на над 2.000 ерменски бранители.

Следниот ден, ерменските сили биле протерани од центарот на градот во попладневните часови, а, според командантот на огранокот Нахчиван на азербејџанските специјални сили,[7] Техеран Мансимов, кој учествувал во битката,[159] азербејџанските сили формирале одбранбена линија во тврдината Шуша. Тие спречиле три ерменски контранапади, додека мајорот Гундуз Сафарли и неговиот одред ја зазеле зградата на извршната власт на градот Шуша [160] и продолжиле со борбите зграда до зграда. Борбите долж линиите на фронтот околу градот продолжиле во текот на ноќта.[146] Утрото на 8 ноември, азербејџанските сили продолжиле со офанзивата надвор од градот.[22][158]

Алиејв, за време на неговата посета на Агдам на 24 ноември, откако ерменската страна му го предала на Азербејџан како дел од договорот за прекин на огнот, изјавил дека во Шуша, азербејџанските сили биле опремени со лесно оружје и се вклучиле во борба во „речиси рачна битка од рака“. Тој го повторил ова [161] и додал дека азербејџанските војници се искачиле на карпите на Шуша за да стигнат до градот за време на победничката парада во Баку одржана на 10 декември, означувајќи ја битката како „историски момент“.[162] Азербејџанските извештаи, исто така, сугерираат дека бројот на ерменските сили во градот, поддржани од тешка артилерија, бил најмалку 2.000. Додека ерменските извори и официјални лица не го коментирале бројот на ерменските сили во Шуша за време на битката, самопрогласениот претседател на Арцах изјавил дека околу 6.000 азербејџански војници биле испратени во областа пред битката.[23] Во меѓувреме, ерменските медиуми објавиле дека ерменските сојузнички сили лансирале ракета Искандер врз градот на 7 ноември,[163] и некои ерменски политички фигури го повториле овој извештај,[164] иако во јануари 2021 година, ерменскиот градоначалник на Шуша, Арцвик Саркисјан, го отфрлил овој извештај, наведувајќи дека „нема да има зграда во градот“ доколку извештајот е вистинит.[165] Во март 2021 година, Националната агенција за мини на Азербејџан (ANAMA) изјавила дека Ерменија користела ракети Искандер за време на битката, додавајќи дека пронашле остатоци од два експлодирани проектили Искандер за време на деминирањето на областа во Шуша.[166]

Ерменија не ги коментирала своите воени жртви од битката пред трилатералниот договор. На 6 ноември, Ле Монд објавил дека болниците во Степанакерт немаат доволно простор да примат уште повредени за време на битката за Шуша. Исто така, Ројтерс објавил дека телата на ерменските војници се наредени на деловите на патот во Шуша.[167] На 7 ноември, се појавиле тврдења дека ерменскиот воен командант, Сејран Оханјан, кој бил во Шуша за време на битката, и неговиот син, Артур Оханјан, биле тешко ранети,[168][169] но тоа било демантирано од Ерменија.[170] Азербејџанските медиуми, повикувајќи се на воени извори, тврделе дека повеќе од 800 тела на ерменските војници не се пуштени на ерменска територија. Ерменското Министерство за одбрана побарало од Азербејџанците да ги пренесат овие трупови на ерменската страна.[30] Во интервјуто на 29 јануари 2021 година, азербејџанскиот командант Техеран Мансимов истакнал дека телата на околу 730 загинати ерменски војници од Шуша, неговата околина и блиските шуми биле предадени на ерменската страна по договорот за прекин на огнот.[31] Сепак, на 16 ноември, самопрогласениот претседател на Арцах, Арајик Харутјунјан, изјавил дека 150 тела на ерменските сили биле извлечени од предградијата на Шуша, а стотици се уште се водат како исчезнати,[28] додека ерменскиот премиер Никол Пашинјан изјавил дека над 300 тела на ерменските сили биле пронајдени од 14 до 16 ноември.[27] На 21 ноември, властите во Арцах изјавиле дека пронашле ранет ерменски полицаец во близина на градот.[29]

Жртви

уреди

Кон средината на ноември, Меѓународниот комитет на Црвениот крст (МКЦК), потпомогнат од руските мировни сили, започнал да ги наоѓа и разменува телата на паднатите војници од двете страни,[171] а на 25 ноември, според објавените податоци од руските извори, во градот, МКЦК пронашла вкупно повеќе од 2.000 трупови.[32]

Ерменски жртви

уреди

Азербејџански жртви

уреди

Азербејџан не ги открил своите воени жртви за време на војната.[172] На 3 декември, Министерството за одбрана на Азербејџан го обелоденил вкупниот број на загинати азербејџански војници во текот на војната, и изјавило дека ќе ги соопшти деталите подоцна.[173] На 14 ноември, руските мировни сили им ги предале на азербејџанските власти телата на шестмина азербејџански војници кои биле убиени во близина на Шуша.[174] Сепак, ерменските власти тврделе дека најмалку 200 азербејџански војници биле убиени во околината на Шуша пред битката.[26] Ранетите азербејџански војници биле однесени во блиските шуми околу градот и биле евакуирани на 9 ноември.

Последици

уреди

Ерменија

уреди
 
Протести пред Ерменскиот оперски театар во Ереван на 18 ноември.

Битката била клучна точка во војната во Нагорно-Карабах во 2020 година и се сметала за значаен удар и од ерменската војска и од поширокото ерменско општество.[175][176] Ерменската армија почнала да се распаѓа [177] и два дена по битката, премиерот на Ерменија, Никол Пашинјан, објавил потпишување на договор за прекин на огнот со Азербејџан.[178][179] Според ерменскиот политиколог Сурен Саркисјан, Ерменците тешко ги сфатиле последиците од загубата на Шуша. Саркисјан додал дека тоа ќе доведе до барања од ерменската опозиција за промена на власта.[180] По војната, многу Ерменци се свртеле против Пашинјан, со насилни протести кои избиле низ целата земја,[181] и вообичаеното тврдење дека тој ја „продал“ Шуша и станал популарен меѓу неговите противници.[182] Поранешниот претседател на Ерменија, Роберт Кочарјан, исто така го критикувал ерменското воено раководство што не ги спречило азербејџанските сили да стигнат до околината на Шуша, бидејќи, според Кочарјан, ерменските сили имале околу две недели да формираат нова одбранбена линија. Кочарјан, исто така, тврдел дека Виталиј Баласанјан, тогашниот секретар на Советот за национална безбедност на Република Арцах, понудил да командува со ерменските сили во Шуша, но бил одбиен.[183]

Низа воени власти го поддржале Пашинјан, тврдејќи дека воената позиција на Ерменија станала многу полоша отколку што верувале многу луѓе. Пашинјан, како одговор, изјавил дека откако азербејџанските сили ја презеле контролата врз Шуша, Степанакерт останал без одбрана и дека дваесет до триесет илјади ерменски војници во Аскеран и Мартуни би биле под опсада,[2][3] додавајќи дека животите на ерменските војници му биле поважни.[184] Самопрогласениот претседател на Арцах, Арајик Харутјунјан, исто така се спротивставил на наводите за предавство, изјавувајќи дека на етничките ерменски сили им недостигало жива сила да го одбранат градот. Потоа, рускиот претседател Владимир Путин изјавил дека кога азербејџанските сили ја зазеле Шуша, настанала критична ситуација за Ерменците и дека Азербејџанците можеле дополнително да напредуваат, заземајќи го Степанакерт, додавајќи дека моменталниот прекин на војната бил во интерес на ерменска страна.[185] Во меѓувреме, Путин исто така изјавил дека Пашинјан имал можност да потпише договор за прекин на огнот со Азербејџан во октомври, при што ерменските сили сè уште би ја контролирале Шуша,[186] иако азербејџанските бегалци од Првата војна во Нагорно-Карабах се вратиле во градот.[187] Путин додал дека Пашинјан ја одбил оваа понуда, што Пашинјан подоцна го потврдил.[188]

На 3 декември 2020 година, заменик-шефот на провинцијата Шуши, Самвел Арутјунјан, изјавил дека околу 4.500 Ерменци биле раселени од Шуша.[33] Подоцна, во јануари 2021 година, ерменскиот градоначалник на Шуша, Арцвик Саркисјан, изјавил дека ерменските бегалци од Шуша, кои „не знаеле што се случува“ и мислеле дека „ќе заминат на неколку дена, наскоро прашањата ќе се решат и тие ќе се вратат во своите домови“, се соочиле со неповолни услови за живот и високи цени за кирија, како и недостаток на храна и облека во Ерменија и покрај напорите на добротворните организации.[189]

Во јануари 2021 година, поранешниот директор на ерменската НСС, Аргишти Кјарамјан, тврдел дека членовите на одредот Татковина, предводени од друг поранешен директор на НСС, Артур Ванецјан, ги напуштиле своите позиции за време на битката, иако Ванецјан и другите членови на одредот подоцна го негирале ова тврдење.[190][191][192]

Азербејџан

уреди
 
Прослави во Баку, Азербејџан на 8 ноември.

Спротивно на тоа, најавата за заземање на градот од страна на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев довело до славење меѓу Азербејџанците, со веење знамиња, пеење и свирење на сирени од автомобили во Баку, главниот град на земјата.[193] Во Алејата на честа во Баку се одржала церемонија на положување венци со учество на Алијев и потпретседателката Мехрибан Алијева.[194] Бродовите закотвени во заливот Баку свиреле,[195] и Азербејџанците во Москва славеле со огномет, додека автомобилите украсени со знамињата на Азербејџан и Турција се собрале низ Бруклин, Њујорк.[196] Во Азербејџан, некои политички фигури ја нарекле битката Развод во планините (азерски: Dağlarda boşanma), во врска со ерменското име Операција Свадба во планините (ерменски: «Հարսանիք լեռներում» ռազմագործողություն) за заземањето на градот во 1992 година.[197]

На 20 ноември, на пленарна седница на Азербејџанското национално собрание, била поднесена на дискусија нацрт-законот за измени и дополнувања на нацрт-законот „За воспоставување на ордени и медали на Република Азербејџан“.[198] Медалот „За ослободување на Шуша“ бил основан истиот ден во прво читање во согласност со нацрт-законот по повод Азербејџан да забележи победа во битката и да победи во војната, при што Илхам Алијев го предложил името на медалот.[199] На 1 декември, азербејџанската пејачка Самра Рахимли, позната по тоа што ја претставувала Азербејџан на Евровизија 2016 година, објавила песна со наслов Shusha, we are back (азерски: Şuşa, biz qayıtmışıq).[200] 27 септември и 10 ноември биле прогласени за Ден на паметта и Ден на победата соодветно,[201][202] иако датумот на вториот бил променет на 8 ноември бидејќи претходниот датум се преклопувал со Денот на паметта на Мустафа Кемал Ататурк во Турција.

На 4 декември, во 12:00 часот (GMT+4) по локално време, во Азербејџан бил одржан момент на молчење во знак на сеќавање на загинатите војници во војната.[203][204] Во тој поглед, знамињата биле спуштени низ целата земја, а сообраќајот бил запрен, додека бродовите биле вкотвени во заливот Баку, како и автомобилите.[205] Азербејџанските војници застанале и пред тврдината Шуша и им дале почит на загинатите во војната.[206] На 8 декември, азербејџанските власти објавиле дека новата станица во метрото во Баку ќе биде именувана во „8 ноември“ на предлог на претседателот Алијев. На 10 декември, за време на Парадата на победата во Баку, првото знаме подигнато во Шуша кога азербејџанските сили ја презеле контролата на градот било прогласено за знаме на победата на Азербејџан во војната, што персоналот на азербејџанските вооружени сили, предводени од Заур Мамедов, кој исто така учествувал во битката и бил назначен за командант на градот,[207] марширал со него на плоштадот Азадлик.[208] На парадата марширале и војници на специјалните сили на Министерството за одбрана, предводени од командантот на специјалните сили, генерал-полковник Хикмат Мирзаев, кој учествувал во битката.[209]

Во ноември, Државната агенција за автомобилски патишта на Азербејџан започнала со изградба на автопат со четири ленти до Шуша, означен како „Патот на победата“,[210] кој започнува во Алксанли и оди преку Фузули и шумата Топхана.[211] Церемонија на поставување камен-темел на автопатот, кој е планиран да се протега 101 километри и да биде 37 метри широк, се случила на 24 ноември во присуство на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев и првиот потпретседател Мехрибан Алијева. Патот ќе се поврзе и со релација Баку – Ширван – Саатли – Хорадиз.[212][213] Било планирано да се заврши до септември 2021 година. На 12 ноември, азербејџанското Министерство за внатрешни работи изјавило дека го преселило полицискиот оддел Шуша, кој претходно се наоѓал во округот Тартар, во Шуша,[214] додека организаторите на натпреварот за песна на Турквизија изјавиле дека ја истражуваат можноста за одржување на на натпреварот за 2021 година во Шуша,[215] и во јануари 2021 година, Министерството за култура на Азербејџан започнало подготвителни активности на фестивалот Хари Булбул и Деновите на поезијата на Вагиф.[216] Во декември, претседателот на Организацијата за јавно здружение за заштита на историски и културни споменици на окупираните територии на Азербејџан, Фаиг Исмаилов, изјавил дека азербејџанските бегалци од Првата Нагорно-карабашка војна од Шуша ќе почнат да се враќаат во градот барем до летото 2021 година,[217] додека претседателот на Азербејџанската заедница на Нагорно-Карабах и пратеникот од Азербејџан, Турал Ганџалиев, изјавиле дека планираат да ја преселат заедницата во градот во блиска иднина.[218]

На 5 јануари 2021 година, Шуша била прогласена за културна престолнина на Азербејџан,[219] додека генералниот директор на Исламската светска организација за образование, наука и култура (ICESCO), Салим ел-Малик, предложил градот да се прогласи за културна престолнина на муслиманскиот свет,[220] и на 19 јануари, генералниот секретар на Турскиот совет, Багдад Амреев, за време на телеконференција со претседателот Алијев, изјавил дека Шуша ќе биде прогласена за културна престолнина на турскиот свет во 2022 година [221] На 15 јануари, претседателот Алијев и првиот потпретседател Алијева ја посетиле Шуша.[222] Следниот ден, бистите на Хуршидбану Натаван, Узејир Хаџибејов и Булбул, кои биле чувани во дворот на Националниот музеј на уметност во Баку откако ерменските сили ја зазеле Шуша во 1992 година, биле вратени во градот, додека Алијев го истакнал азербејџанското знаме во центарот на градот.[223][224] На 27 јануари, Алијев го назначил Ајдин Каримов за свој специјален претставник во градот.[225]

Улога на Русија

уреди
 
Лансирање на руски ракетен тест Искандер во Капустин Јар, 2018 година.

На 9 ноември, денот кога бил потпишан договорот за прекин на огнот, азербејџанските сили во автономната република Нахчиван случајно [226] собориле руски јуришен хеликоптер Мил Ми-24 во близина на Јерасх, во Ерменија .[227][228] Според Антон Тројановски и Карлота Гал од Њујорк Тајмс, ова потенцијално и дало на Русија причина да се вмеша во војната, а рускиот претседател Владимир Путин му поставил ултиматум на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев. Според Тројановски и Гал, Русија во овој ултиматум изјавила дека доколку Азербејџан не ги прекине операциите по преземањето на контролата над Шуша, ќе интервенира. Истата ноќ, непознат проектил погодил отворен простор во Хирдалан, во близина на Баку, без да предизвика никакви повреди, според азербејџански извори.[229][230] Исто така, повторно истиот ден, на социјалните мрежи се појавило видео на кое очигледно се гледа како ерменските сили лансираат ракета Искандер од руско производство кон Азербејџан.[231] Поранешниот началник на службата за воена контрола на ерменското Министерство за одбрана Мовсес Хакобјан, веднаш по оставката од функцијата на 19 ноември 2020 година, ја потврдил употребата на ракета Искандер врз Азербејџан од страна на Ерменија, иако не кажал каде погодила проектилот.[232] Според Џан Касапоглу, директор на програмата за безбедносни и одбранбени студии во Центарот за економски и надворешни политички студии, независен аналитички центар со седиште во Истанбул, Ерменија можела да користи ракети Искандер единствено со согласност на Русија.[233]

Група Вагнер

уреди

На 28 септември 2020 година, руските медиуми објавиле дека руските приватни воени компании се подготвени да се борат против Азербејџан во Нагорно-Карабах.[234] На 1 октомври, Радио Слободна Европа/Радио Либерти, цитирајќи извор од Вагнер групацијата, тврдело дека тие веќе се во Нагорно-Карабах и учествуваат во непријателствата.[235] Рускиот воен аналитичар Павел Фелгенхауер исто така изјавил дека изведувачите на Вагнер биле испратени да ги поддржат ерменските сили како оператори на АТГМ.[236] По војната, во декември 2020 година, на интернет се појавила фотографија од платеник на Вагнер, очигледно направена пред црква во Шуша за време на војната. Исто така, низ руските медиуми протекла порака, во која очигледно се опишува како ерменската влада одбила да им плати на руските платеници за нивната работа и како, поради тоа, некои од платениците на Вагнер имале намера да се вратат во Русија или да пребегаат на азербејџанската страна. Руските медиуми објавиле дека, во ноември, имало околу 500 руски платеници кои се бореле на ерменската страна,[237] и околу 300 руски платеници учествувале во битката кај Шуша, со Виктор Злобов, пензиониран капетан на руските вооружени сили, наведувајќи дека Шуша била „одбранета главно благодарение на руските доброволци“.[238][239]

Рускиот бизнисмен Евгениј Пригожин, кој е поврзан со групата Вагнер, негирал вмешаност на руските ПВК во војната.[235] Според ерменската новинарка Карине Газарјан, која пишува за Bellingcat, нема „никаков цврст доказ што го покажува нивното доаѓање или вмешаност во војната“. Таа изјавила дека обратната страна на медалот (РСОТМ), медиумски канал поврзан со групата Вагнер, кој, според Газарјан, бил главниот извор на извештаите, не бил „изворот на ударните вести“.[240]

Мировници

уреди
 
Конвој руски мировници вози покрај азербејџански контролен пункт во близина на Шуша.

На 13 ноември, по договорот за прекин на огнот, руските мировници од 15-та одделна моторна бригада распоредени во регионот поставиле набљудувачка станица на периферијата на градот. Руските мировни сили ја презеле контролата и на коридорот Лачин, што, според соопштението, не влијаело на Шуша.[241] Предвидена била изградба на нов пат низ коридорот Лачин, кој ќе требало да ја заобиколи Шуша, за разлика од сегашниот пат кој минува покрај периферијата на градот.[242] Контролен пункт сместен на пат што минува низ портата Ганџа, северниот влез во градот, го чувале азербејџански војници.[243]

Првото големо прекршување на прекинот на огнот што го потврдиле руските мировни сили во регионот се случило на 11 декември, во област близу до Шуша, која станала засолниште на Арцах по војната.[244] Азербејџанските сили ја презеле контролата врз Хин Тагер (Köhnə Tağlar) на 12 декември, при што некои судири продолжиле во областа.[245] Двете страни меѓусебно се обвиниле за повторно разгорување на конфликтот.[246][247] Руските мировни сили побараа од двете страни да го почитуваат прекинот на огнот.[248] На 13 декември, рускиот мировен контингент ја презеде контролата над Хин Тагер.[249] Меѓутоа, следниот ден, руското Министерство за одбрана објавило мапа на која се прикажува дел од областа надвор од границите на мировната мисија [250] и таа паднала под контрола на Азербејџан.[251]

Наводи за воени злосторства

уреди

Во средината на ноември, видеото од ранетиот азербејџански војник Амин Мусаев како добива прва помош од украинскиот новинар Александар Харченко и ерменските војници во предградието на Шуша [252] по стапувањето на примирјето во сила било раширено на платформите на социјалните мрежи. По ова било објавено видео на кое се гледа како Мусаев е малтретиран во возило. Се известува дека тој лежел на земја во автомобилот и прашал: „Каде одиме?“ Како одговор, наводниот ерменски војник рекол: „Ако се однесуваш добро, си одиш дома“, и пцуел, по што станало јасно дека азербејџанскиот војник бил удрен со клоци. На 18 ноември, претставник на Меѓународниот комитет на Црвениот крст (МКЦК) во Ереван изјавил дека информациите за ова лице „се истражуваат“. Претставникот на МКЦК во Ереван, Зара Аматуни, одбила да каже дали има информации за Мусаев. Народниот правобранител на Арцах изјавил дека нема информации за азербејџанскиот војник, но дека доколку е повреден, тој „најверојатно е во болница во Ерменија“. Азербејџанското Министерство за надворешни работи во соопштение изјавило дека прашањето се истражува и ќе бидат известени соодветните меѓународни организации. Според Министерството, „информациите за тортура на затвореници најпрво се проверуваат за точност и се доставуваат до релевантните меѓународни организации“.[253][254] На 25 ноември, претставниците на МКЦК ги посетиле Мусаев и Каримов во Ереван.[255] На 5 декември, семејството на Мусаев било информирано за неговата состојба преку МКЦК. Според пријавената копија од писмото испратено од Мусаев, тој изјавил дека неговата состојба е добра.[253] Мусаев бил вратен во Азербејџан на 15 декември како дел од договорот за размена на заробеници.[256] Азербејџан официјално ја обвинил ерменската страна за лошо постапување со азербејџанските заробеници.[257] Амин Мусаев,[258] и неколку други азербејџански заробеници изјавиле дека биле мачени од нивните ерменски киднапери додека не биле префрлени назад во Азербејџан.[259][260][261] Дилгам Асгаров, руски државјанин со азербејџанско потекло, кој бил приведен од страна на сојузничките сили на Ерменија заедно со Шахбаз Гулиев, азербејџански државјанин, во 2014 година, за време на инцидент во Калбаџар,[262] во интервјуто што го дал по ослободувањето, исто така изјавил дека ерменските киднапери ги мачеле азерските заробеници.[263]

 
Катедралата Казанчецоц во 2013 година.

На 15 ноември, Ерменската апостолска црква тврдела дека катедралата Казанчецоц, која претходно била гранатирана, и Канач Жам [264] биле обезличени откако азербејџанските сили ја презеле контролата врз Шуша, што предизвикало изјава од ерменското Министерство за надворешни работи во која се осудува наводниот чин. „Хјуман рајтс воч“ потврдил дека „азербејџанските сили нападнале црква во градот Шуши на 8 октомври 2020 година“, нарекувајќи ја „можно воено злосторство“, прецизирајќи дека била погодена двапати „во она што се смета дека е намерно таргетирање со кршење на законите на војната“.[265] Претседателот на Азербејџан Алијев изјавил дека христијанските цркви ќе бидат заштитени,[266] ова било второ наведено од вршителот на должноста министер за култура на Азербејџан, Анар Каримов, кој, во интервју за France 24 на 1 декември, ја дал ерменската црква Свети Григориј Просветител во Баку како пример и додал дека христијанските верски споменици во Карабах биле „наследени од нивните предци“.[267][268] На 14 јануари 2021 година, во интервју за Азербејџанската прес агенција, тој изјавил дека катедралата Казанчецоц, меѓу другите христијански споменици, ќе биде обновена од владата.[269] Во мај 2021 година, куполата и крстот на катедралата Казанчецоц биле отстранети, а азербејџанските власти изјавиле дека катедралата се реконструира за да се „врати“ нејзината „оригинална“ форма.[270] Ерменското Министерство за надворешни работи ги нарекло овие дејствија на Азербејџан како „вандалски чин со цел да се одземе ерменскиот идентитет на катедралата Шуши“, посочувајќи дека тоа е направено без консултација со Ерменската апостолска црква, со што се кршат правата на нејзината конгрегација, исто така негирање пристап до мисијата на независни експерти на УНЕСКО.[271][272] USCIRF, исто така, изразила загриженост за овие дејства преземени од Азербејџан.[273]

Во јануари 2021 година, азербејџанските власти тврделе дека џамијата Мамаи и блиската фонтана биле вандализирани од ерменските сили.[274]

Меѓународни реакции

уреди

На 8 ноември, по изјавата на Алијев, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган му честитал на Азербејџан додека се обратил пред толпата во Коџаели, наведувајќи дека верува дека тоа е „знак дека и останатите окупирани земји наскоро ќе бидат ослободени“.[275] Селчук Бајрактар, турски инженер кој е во голема мера заслужен за создавањето на борбениот дрон Bayraktar TB2,[276] кој бил широко распореден од Азербејџан за време на судирот,[277] исто така испратил порака со честитки.[278] Исто така, во Турција, потпретседателот Фуат Октај, Министерството за национална одбрана, министерот за надворешни работи, Мевлут Чавушоглу, министерот за правда, Абдулхамит Ѓул, претседателот на Републиканската народна партија, Кемал Киличдароглу, градоначалникот на Анкара, Мансур Јаваш,[279] Градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу,[280] претседателката на Партијата на доброто, Мерал Акшенер,[281] портпаролот на владејачката АК партија, Омер Челик, шефот за медиуми и комуникации во турското претседателство, Фахретин Алтун, портпаролот на турскиот претседател Ибрахим Калин,[282] претседателот на Големото национално собрание, Мустафа Шентоп,[283] поранешниот премиер и претседател на Големото национално собрание, Бинали Јилдирим, поранешниот пратеник и министер за култура и туризам, Махир Унал, генерален директор на Одбрана на БАЈКАР, член на Управниот одбор на ТУБИТАК, Халук Бајрактар, и претседателот на Дирекцијата за верски прашања, Али Ербаш, поранешен заменик-претседател на Партијата за националистичко движење (МХП), Умит Оздаг, како и турскиот актер Кенан Имирзалиоглу и Б.Б. Ерзурумспор, турски професионален фудбалски клуб, му честитале на азербејџанскиот народ по поводот.[284][285] На 9 ноември, иранскиот пратеник Ахмад Алирезабејги изјавил дека „ослободувањето на градот Шуша од окупацијата докажа дека правдата е вратена“, додавајќи дека е „горд и среќен“ за таа прилика,[286] додека пакистанскиот амбасадор во Азербејџан исто така им честитал на Азербејџанците.[287] Поранешниот латвиски претседател Ваира Вие-Фрајберга [288] и поранешниот киргистански премиер Џомарт Оторбаев му честитале на Алиев на нивните позиции како членови на Меѓународниот центар Низами Ганџави со седиште во Баку.[289]

 
Претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, и заменик-претседателот на Партијата за националистичко движење на Турција, Мевлут Каракаја, за време на состанокот во Баку, февруари 2021 година.

Во јануари 2021 година, претседателот на МХП, Девлет Бахчели, откако им честитал на Азербејџанците за нивната победа во Шуша,[290] изјавил дека сака да изгради основно училиште „Идеалистички огништа “ (Сиви волци) именувано по Узеир Хаџибејов во градот на негово лично инструкции, доколку азербејџанскиот претседател Алијев и турскиот претседател Ердоган „дозволат и сметаат дека е соодветно“.[291] Турскиот амбасадор во Азербејџан изјавил дека доколку азербејџанскиот претседател Алијев одобри, волјата на Бахчели ќе се оствари и додал дека бројни организации и владини тела во Турција се подготвени да „дадат секаков вид поддршка“.[292] На 26 јануари, Бахчели одржал говор на состанокот на групата на МХП во Големото народно собрание на Турција. Тој изјавил дека со проектот на училиштето бил одобрен од Ердоган и Аликев. Според Бахчели, сопственоста на училиштето ќе биде предадена на азербејџанската влада веднаш по нејзиното завршување.[293] Во февруари 2021 година, заменик-претседателот на МХП, Мевлут Каракаја, се состанал со претседателот Алиев, министерот за образование на Азербејџан, Емин Амрулаев и други официјални претставници за дополнително да разговараат за иницијативата за изградба на училиште за култура и уметност во регионот.[294]

На 9 ноември, Франција ја изразила својата „многу силна загриженост поради воениот напредок кон градот Шуши“.[295]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Syrian mercenary losses keep climbing in Karabakh as Azerbaijan tries to capture strategic city“. The Syrian Observatory For Human Rights. 7 November 2020. Архивирано од изворникот 28 July 2023. Посетено на 28 July 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Նիկոլ Փաշինյանը՝ եռակողմ հայտարարության ստորագրության չեղարկման, Շուշիի անկման, արտահերթ ընտրությունների մասին“ [Nikol Pashinyan on cancellation of signing trilateral statement, fall of Shushi, snap elections]. CivilNet (ерменски). 13 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Նիկոլ Փաշինյանը բացատրեց՝ ինչու ընկավ Շուշին“ [Nikol Pashinyan explained why he fell in Shushi]. CivilNet (ерменски). 11 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  4. ↑ 4,0 4,1 Aliyev, Ilham (8 November 2020). „Release of the Press Service of the President“. Presidential Administration of Azerbaijan. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  5. ↑ Safarov, Emin (9 December 2020). „"Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adı verilən generallar kimlərdir?“ [Who are the generals named "Hero of the Patriotic War"?]. Qafqazinfo.az (азербејџански). Архивирано од изворникот 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  6. ↑ „Məmmədov Zaur Sabir oğlu Ağcabədi rayonunun Hindarx qəsəbəsində doğulub“ [Mammadov Zaur Sabir oglu was born in Hindarkh settlement of Agjabadi region]. Heydar Aliyev Center in Aghjabadi (азербејџански). 8 December 2020. Архивирано од изворникот 14 December 2020. Посетено на 13 December 2020.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Tehran Mənsimov ordudan uzaqlaşdırılıb? - Populyar komandirlə bağlı ilginc xəbər“ [Is Tehran Mansimov expelled from the army? - Interesting news about a popular commander]. Aqreqator.az (азербејџански). 11 December 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  8. ↑ „Azan oxuyanda məni ağlamaq tutdu, amma özümü zorla ələ aldım..." - Şuşaya bayraq sancıb azan oxuyan hərbçimiz“ [I started to cry while reciting the call to prayer, but I forced myself ... "]. Aqreqator.az (азербејџански). 20 November 2020. Архивирано од изворникот 29 January 2021. Посетено на 30 January 2021.
  9. ↑ „Legendary liberator of Shushi Seyran Ohanyan during these days has become legendary defender of Shushi: MOD representative“. Aysor.am. 8 November 2020. Архивирано од изворникот 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  10. ↑ „Artsakh President gives special thanks to Seyran Ohanyan for defense of Shushi“. News.am. 5 November 2020. Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  11. ↑ „Аргишти Кярамян ответил на деликатные вопросы: что он делал в Шуши до последнего“ [Argishti Kyaramyan answered delicate questions: what did he do in Shushi to the last]. Lragir.am (руски). 14 January 2021. Архивирано од изворникот 14 January 2021. Посетено на 14 January 2021.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Сейран Оганян заявил, что не руководил операцией по обороне Шуши“ [Seyran Ohanyan stated that he did not lead the operation to defend Shushi]. ArmenianReport (руски). 11 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  13. ↑ „Արցախում զոհվել է ՊԲ փոխհրամանատար, գնդապետ Հովհաննես Սարգսյանը“ [Deputy Commander of the Defence Army, Colonel Hovhannes Sargsyan was killed in Artsakh]. Lurer.com (ерменски). 18 November 2020. Архивирано од изворникот 4 February 2021. Посетено на 4 February 2021.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 „Mediaport: За несколько часов до проникновения диверсионной группы Азербайджана в Шуши Аргишти Кярамян покинул город“ [Mediaport: A few hours before the penetration of the Azerbaijani sabotage group into Shushi, Argishti Kyaramyan left the city]. Armenian Report (руски). 5 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  15. ↑ „Аргишти Кярамян рассказал о поведении Ванецяна и его соратников перед штурмом Шуши“ [Argishti Kyaramyan spoke about the behavior of Vanetsyan and his associates before the assault on Shushi]. ArmenianReport (руски). 14 January 2021. Архивирано од изворникот 14 January 2021. Посетено на 14 January 2021.
  16. ↑ „Qarabağın qəlbi necə azad olundu: 300 spartalının əfsanəsi gerçək oldu Şuşada“ [How the heart of Karabakh was liberated: the legend of 300 Spartans came true in Shusha]. Bizim Yol (азербејџански). 9 November 2020. Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  17. ↑ „Şuşanın azad edilməsində iştirak edən xüsusi təyinatlılar Naxçıvana qayıdır - VİDEO“ [Special forces involved in the liberation of Shusha return to Nakhchivan - VIDEO]. Milli.az (азербејџански). 18 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2020.
  18. ↑ „Naxçıvan Xüsusi Təyinatlıları Qələbə paradına hazırlaşır“ [Nakhchivan Special Forces are preparing for the Victory Parade]. Ordu.az (азербејџански). 9 December 2020. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2020.
  19. ↑ „Daxili Qoşunların Şuşada şəhid olan baş çavuşu - FOTO“ [Sergeant of the Internal Troops killed in Shusha - PHOTO]. Milli.az (азербејџански). 19 December 2020. Архивирано од изворникот 7 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  20. ↑ Hovhannisyan, Samvel (16 January 2021). „Дуэль Ванецяна и Кярамяна - стреляют друг в друга, попадают в Армению“ [Duel of Vanetsyan and Kyaramyan - shoot each other, end up in Armenia]. ArmenianReport (руски). Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  21. ↑ „В карабахской войне погибли 65 сотрудников полиции, порядка 200 получили ранения“ [65 police officers were killed in the Karabakh war, about 200 were injured]. ArmenianReport (руски). 26 December 2020. Архивирано од изворникот 1 January 2021. Посетено на 1 January 2020.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 „Şanlı ordumuzun Şuşa əməliyyatı...“ [Shusha operation of our glorious army...]. Qafqazinfo (азербејџански). 25 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  23. ↑ 23,0 23,1 „"I warned about lack of manpower on October 3", Karabakh President“. CivilNet. 11 November 2020. Архивирано од изворникот на 12 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  24. ↑ 24,0 24,1 „Azad Şuşa (ikinci hissə): Müharibənin son akkordları“ (азербејџански). 11 October 2021. Архивирано од изворникот 13 November 2021. Посетено на 13 November 2021.
  25. ↑ Hakobyan, Tatul (18 November 2020). „"Դժբախտ, դժգույն" Շուշիի անկումը. Ինչո՞ւ այսպես եղավ“ ["Unfortunate, colorless" The fall of Shushi. Why did this happen?]. CivilNet (ерменски). Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  26. ↑ 26,0 26,1 Խուլյան, Արտակ (30 October 2020). „Դավիթ Բաբայանը հայտնում է՝ Շուշիի ուղղությամբ վտանգն այս պահի դրությամբ չեզոքացվել է“. Azatutyun (ерменски). Radio Free Europe/Radio Liberty. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  27. ↑ 27,0 27,1 „Пашинян заявил, что наличие погибших опровергает версию сдачи Шуши“ [Pashinyan said that the presence of the dead refutes the version of the surrender of Shushi]. Krasnaya Vesna (руски). 16 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 „Тела 150 армянских солдат вывезены из окрестностей Шуши“ [Bodies of 150 Armenian soldiers removed from the vicinity of Shushi]. Caucasian Knot (руски). 16 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  29. ↑ 29,0 29,1 „Շուշիի մոտ փրկվել է վիրավոր ոստիկան, որը վեց օրից ավելի թաքնվել էր անտառում․ Արտակ Բեգլարյան“ [A wounded policeman was rescued near Shushi, who had been hiding in the forest for more than six days. Artak Beglaryan]. CivilNet (ерменски). 21 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  30. ↑ 30,0 30,1 „Операция в Шуше завершена: "Чтобы гореть в аду" — 800 трупов армянских солдат“ [Operation in Shusha completed: "To burn in hell" - 800 corpses of Armenian soldiers]. Haqqin.az (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  31. ↑ 31,0 31,1 „"Cəmi 4 qumbaraatanımız qalmışdı" - Tehran Mənsimov“ ["We had only 4 grenades left," said Tehran Mansimov]. Konkret.az (азербејџански). 29 January 2021. Архивирано од изворникот на 29 January 2021. Посетено на 30 January 2021.
  32. ↑ 32,0 32,1 „Карабах завален тысячами трупов: жуткая правда о бойне в НКР от армии России (ФОТО)“ [Karabakh littered with thousands of corpses: the terrible truth about the massacre in NKR from the Russian army (PHOTOS)]. Russkaya Vesna (руски). 25 November 2020. Архивирано од изворникот на 26 November 2020. Посетено на 26 November 2020.
  33. ↑ 33,0 33,1 „Около 4500 человек вынуждены были покинуть город Шуши, 650 человек – Карин Так“. Aysor.am (руски). 3 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  34. ↑ „Շուշիի կորուստը նման է Մասիս լեռան կորստին, բայց մենք հնարավորություն ունենք այն "Իսկանդերի" նման մի բան դարձնել“ [The loss of Shushi is similar to the loss of Mount Masis, but we have the opportunity to make it something like Iskander]. 1in.am (ерменски). 14 November 2020. Архивирано од изворникот 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  35. ↑ Van Ashughatoyan, Narek (30 November 2020). „Հսկայ խզումների ժամանակը եւ Շուշիի մշակութային կորուստը“ [The time of huge rifts and the cultural loss of Shushi]. Mediamax.am (ерменски). Архивирано од изворникот 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  36. ↑ 36,0 36,1 „Şuşanın azad edilməsi müharibənin və danışıqların taleyinə necə təsir edəcək?“ [How will the liberation of Shusha affect the fate of the war and negotiations?]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  37. ↑ „Şuşanın işğaldan azad olunması Qarabağın döyünən ürəyinin xilas edilməsi deməkdir“ [The liberation of Shusha means the liberation of the beating heart of Karabakh]. Azerbaijan State News Agency (азербејџански). 9 November 2020. Архивирано од изворникот 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  38. ↑ „Şuşanın qurtuluşu...“ [The Salvation of Shusha...]. Aqreqator.az (азербејџански). 9 November 2020. Архивирано од изворникот 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  39. ↑ „Şuşa əməliyyatı: Ordumuzun inanılmaz manevri - Polkovnik“ [Operation Shusha: An incredible maneuver of our army - Colonel]. Axar.az (азербејџански). 10 November 2020. Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  40. ↑ „President Ilham Aliyev: "Operation to liberate Shusha from occupation will have a special place in the world military history"“. ONA.az. 17 November 2020. Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  41. ↑ „Dağlıq Qarabağ separatçıları və Paşinyan arasında fikir ixtilafı: nə baş verir?“ [Disagreement between Nagorno-Karabakh separatists and Pashinyan: what is happening?]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  42. ↑ „Շուշիի ճակատամարտի ելքը պարզ կդառնա վաղը. Արծրուն Հովհաննիսյան“ [The outcome of the battle of Shushi will be clear tomorrow. Artsrun Hovhannisyan]. CivilNet (ерменски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  43. ↑ Spencer, John; Ghoorhoo, Harshana (2021-07-14). „The Battle of Shusha City and the Missed Lessons of the 2020 Nagorno-Karabakh War“. Modern War Institute (англиски). Посетено на 2024-02-24.
  44. ↑ Connelly, Andrew (7 December 2020). „Nagorno-Karabakh refugees are beginning to return home, but many are still displaced“. The World. Public Radio International. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2020.
  45. ↑ „Azerbaijan says it seized Nagorno-Karabakh's 2nd-largest city“. Al Jazeera. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  46. ↑ „Nagorno-Karabakh confirms Azerbaijani forces have taken control of key city and nearing region's capital“. The Independent. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 6 December 2020. Посетено на 6 December 2020.
  47. ↑ „Why is Shusha/Shushi so important for Azerbaijanis and Armenians?“. JAM News. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  48. ↑ Antidze, Margarita (6 November 2020). „Nagorno-Karabakh says its two largest cities under fierce attack“. Reuters. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  49. ↑ „The fighting in Nagorno-Karabakh reflects decades of conflict“. The Economist. 29 October 2020. Архивирано од изворникот на 30 October 2020. Посетено на 2 January 2021.
  50. ↑ Crossroads and Conflict: Security and Foreign Policy in the Caucasus and Central Asia, By Gary K. Bertsch, Scott A. Jones, Cassady B. Craft, Routledge, 2000, ISBN 0-415-92274-7, p. 297
  51. ↑ Richard G. Hovannisian.
  52. ↑ Kucera, Joshua (8 November 2020). „Fears of civilian exodus rise as Azerbaijan advances in Karabakh“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  53. ↑ Kucera, Joshua (29 September 2020). „As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?“. EurasiaNet. Архивирано од изворникот на 4 October 2020. Посетено на 8 November 2020. The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.
  54. ↑ 54,0 54,1 Aksenov, Pavel (11 November 2020). „Почему Азербайджан выиграл войну в Карабахе? Отвечают военные эксперты“ [Why did Azerbaijan win the war in Karabakh? Military experts answer]. BBC Russian Service (руски). Архивирано од изворникот на 11 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  55. ↑ Hakobyan, Tatul (17 November 2020). „Շուշին. պատերազմի իմ չգրված նոթատետրից“ [Shushi. from my unwritten notebook of war]. CivilNet. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  56. ↑ „Azerbaijan says key Karabakh town captured, Armenia says it didn't happen“. France24. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  57. ↑ „В Шуше один погибший под обстрелом“ [One dead under fire in Shusha]. BBC Russian Service (руски). 28 October 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 October 2020.
  58. ↑ „Live updates: Day 39 of war in Nagorno-Karabakh“. OC Media. 4 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  59. ↑ Ourdan, Rémy (7 November 2020). „Haut-Karabakh : la bataille de Chouchi, clé du conflit dans la région, fait rage“ [Nagorno-Karabakh: the battle of Shushi, key to the conflict in the region, rages]. Le Monde (француски). Архивирано од изворникот на 7 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  60. ↑ Chan, Eric (9 December 2020). „What Taiwan's Military Can Learn From the Armenia-Azerbaijan War“. The Diplomat. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  61. ↑ „"Cəmi 4 qumbaraatanımız qalmışdı" - Tehran Mənsimov“ ["We had only 4 grenades left," said Tehran Mansimov]. Qafqazinfo (азербејџански). 29 January 2021. Архивирано од изворникот на 29 January 2021. Посетено на 30 January 2021.
  62. ↑ „Azerbaijan says it has taken Karabakh's second-largest city, Armenia denies it“. Reuters. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  63. ↑ „Key Town In Nagorno-Karabakh Falls As Azerbaijan Presses Forward in Breakaway Region“. RFE/RL. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  64. ↑ „Ethnic Armenian forces confirm loss of Karabakh's second city, say enemy nearing capital“. Reuters. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  65. ↑ „Live updates: Day 44 of war in Nagorno-Karabakh“. OC Media. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  66. ↑ Hovhannisyan, Nvard; Bagirova, Nailia (9 November 2020). „Fighting rages around strategic city in Nagorno-Karabakh, Armenia says“. Reuters. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  67. ↑ „Президент Карабаха заявил, что контроль над Шуши был утрачен 7 ноября“ [Karabakh President said control over Shushi was lost on November 7]. Interfax (руски). 10 November 2020. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  68. ↑ Ghazanchyan, Siranush (11 November 2020). „Statement on ending the war in Karabakh not a political document on conflict settlement – Armenian PM“. Public Radio of Armenia. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  69. ↑ „Şuşa: Azerbaycan lideri Aliyev, Dağlık Karabağ'ın ikinci büyük kentini ele geçirdiklerini açıkladı“ [Shusha: Azerbaijani leader Aliyev announced that they have seized the second largest city of Nagorno-Karabakh]. BBC Turkish Service (турски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  70. ↑ Farrell 2020.
  71. ↑ „Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal“. BBC. 10 November 2020. Архивирано од изворникот на 10 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  72. ↑ Natiqqizi, Ulkar; Lomsadze, Giorgi (10 November 2020). „Joy in Azerbaijan follows victory in Karabakh war“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  73. ↑ J. Frantzman, Seth (11 November 2020). „Azerbaijan's victory in war brings out Israeli flags. Will relations grow?“. The Jerusalem Post. Архивирано од изворникот на 19 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  74. ↑ McKernan, Bethan (8 November 2020). „Azerbaijan claims to have captured key city in Nagorno-Karabakh“. The Guardian. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  75. ↑ „Azerbaijani leader: Forces seize key Nagorno-Karabakh city“. Associated Press. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  76. ↑ „Celebration without the borders: Azerbaijanis celebrated the capture of Shusha in Moscow“. Novye Izvestia. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 10 January 2021. Посетено на 29 November 2020.
  77. ↑ „Azərbaycanda Zəfər Gününün vaxtı dəyişdirilib“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 3 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  78. ↑ „İlham Əliyevin təklifi ilə yeni metrostansiya "8 noyabr" adlanacaq, Baş infeksionist Təyyar Eyvazov: "Epidemioloji vəziyyət pisləşməkdə davam edir"“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 8 December 2020. Архивирано од изворникот на 23 December 2020. Посетено на 23 December 2020.
  79. ↑ „Парламент Азербайджана утвердил в первом чтении законопроект об учреждении новых орденов и медалей Отечественной войны“ [The Parliament of Azerbaijan approved in the first reading the bill on the establishment of new orders and medals of the Patriotic War]. Armiya.az (руски). 20 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 December 2020. Посетено на 8 December 2020.
  80. ↑ „Nobel Avenue in Baku renamed“. Report Information Agency. Архивирано од изворникот на 10 May 2021. Посетено на 10 May 2021.
  81. ↑ Berker, Merve (8 November 2020). „Shusha, more than just a city for Azerbaijanis“. Turkish Press. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  82. ↑ „Azerbaijan says has taken key Karabakh town of Shusha“. France24. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  83. ↑ Hartrick, Adrian (6 November 2020). „Stepanakert prepares for the last stand“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  84. ↑ Gjevori, Elis (30 October 2020). „Shusha and Lacin: The two towns shaping the Armenia-Azerbaijani conflict“. TRT World. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  85. ↑ „The battle for Shusha Fighting in Nagorno-Karabakh has reached a turning point. Here are the most recent developments in the conflict zone“. Meduza.io. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  86. ↑ E. Kramer, Andrew (8 November 2020). „Azerbaijan Claims Capture of Key Town in Nagorno-Karabakh“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 8 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  87. ↑ Yapparova, Liliya (7 December 2020). „'We were desperate, get it?' After weeks on the run from Azerbaijani encirclement, two Armenian volunteers return home to a country disillusioned with Russia“. Meduza.io. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  88. ↑ „Azerbaijani Forces Close In On Nagorno-Karabakh's 'Unassailable' Mountain Fortress City“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 5 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  89. ↑ „Azerbaijani forces advance in Karabakh“. Agence France-Presse. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020 – преку Bangkok Post.
  90. ↑ „Karabakh: Azerbaijani army nears 'fortress city' Shushi/Shusha“. JAMNews. 6 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  91. ↑ „Шуша - цитадель Карабаха: почему она важна для азербайджанцев и армян“ [Shusha is the citadel of Karabakh: why is it important for Azerbaijanis and Armenians]. BBC Russian Service (руски). 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  92. ↑ „ШУШИНСКИЙ РАЙОН (1979 г.)“ [SHUSHINSKY DISTRICT (1979)] (руски). Архивирано од изворникот на 28 March 2012. Посетено на 9 November 2020.
  93. ↑ de Waal, Thomas (10 May 2002). „Shusha Armenians Recall Their Bittersweet Victory“. Institute for War and Peace Reporting. Архивирано од изворникот на 5 October 2015. Посетено на 1 January 2021.
  94. ↑ Fatullayev, Eynulla (19 January 2012). „"Карабахский дневник" азербайджанского журналиста“ ["Karabakh diary" of an Azerbaijani journalist]. Novoye Vremya (руски). Архивирано од изворникот на 8 December 2015. Посетено на 6 January 2021.
  95. ↑ Beglarian, Ashot (15 June 2007). „Karabakh: A Tale of Two Cities“. Institute for War and Peace Reporting. Архивирано од изворникот на 8 December 2015. Посетено на 6 January 2021.
  96. ↑ „Armenian Karabakh Official Says Mosques Being Repaired“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 18 November 2010. Архивирано од изворникот на 1 October 2018. Посетено на 6 January 2021.
  97. ↑ Freeman, Colin (8 November 2020). „War tips in favour of Azerbaijan as army captures key town in Nagorno-Karabakh“. The Daily Telegraph. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2021.
  98. ↑ Gall, Carlotta (27 October 2020). „Roots of War: When Armenia Talked Tough, Azerbaijan Took Action“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 11 December 2020. Посетено на 2 January 2021.
  99. ↑ „Dağlık Karabağ lideri Harutyunyan: Azerbaycan güçleri tarihi Şuşa kentinden sadece 5 kilometre uzakta“ [Nagorno-Karabakh leader Harutyunyan: Azerbaijani forces only 5 kilometers from the historical city of Shusha]. BBC Turkish Service (турски). 30 October 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 2 December 2020.
  100. ↑ „"Шуша важна для армян всего Закавказья" - политолог Александр Маркаров“ ["Shusha is important for the Armenians of the whole Transcaucasia" - political scientist Alexander Markarov]. BBC Russian Service (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  101. ↑ „"Уникальное место в культуре": азербайджанский политолог о Шуше“ ["Unique place in culture": Azerbaijani political scientist about Shusha]. BBC Russian Service (руски). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  102. ↑ Bournoutian, George A. (2001). „Kekhva Chelebi's Report to the Collegium of [Russian] Foreign Affairs (17 December 1725)“. Armenians and Russia, 1626-1796 : a documentary record. Costa Mesa, Calif.: Mazda Publishers. стр. 133. ISBN 1-56859-132-2. OCLC 45136635. Архивирано од изворникот на 7 September 2021. Посетено на 11 April 2021.
  103. ↑ Цагарели, А. А. (1891). Грамоты и другие исторические документы XVIII столетия относящиеся к Грузии : Том I [Letters and other historical documents of the 18th century regarding Georgia, Vol. 1] (PDF). Saint Petersburg. стр. 434–435. Архивирано од изворникот (PDF) на 11 April 2021. Посетено на 11 April 2021. когдажъ персицкаго шаха нестало, то сь их же стороны одинъ человекъ, закону магометанскаго и отъ народа жаванширскаго, принялъ силу; среди того правления, Хамсы, состоитъ старинная крепость, которая имъ обманомъ взята...
  104. ↑ Армяно-русские отношения в XVIII веке.
  105. ↑ Krunk Hayots Ashkharhin.
  106. ↑ „Devastation inside Karabakh church hit by rocket“. Agence France-Presse. 8 October 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020 – преку Bangkok Post.
  107. ↑ „Under The Missiles In Stepanakert“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 14 October 2020. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  108. ↑ Hauer, Neil (6 November 2020). „Nagorno-Karabakh conflict will soon face a decisive moment“. Arab News. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  109. ↑ Ward, Alex (9 November 2020). „Armenia and Azerbaijan's war is entering a "more dangerous and potentially tragic" stage“. Vox. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  110. ↑ „Azerbaijan“. Encyclopædia Britannica (Encyclopædia Britannica Online. изд.). 2007. Архивирано од изворникот на 2006-06-14. Посетено на February 3, 2007.
  111. ↑ Suny, Ronald (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. стр. 108. ISBN 0788128132.
  112. ↑ Mattew O'Brien.
  113. ↑ 113,0 113,1 Kucera, Joshua (30 October 2020). „Armenia-Azerbaijan fighting nears critical town“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  114. ↑ Elliot, Raffi (5 November 2020). „Armenia Fighting Azerbaijan at Gates of Shushi“. Armenian Weekly. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 7 November 2020.
  115. ↑ Khojoyan, Sara; Agayev, Zulfugar (30 October 2020). „Armenia Calls for Peacekeepers as Azeri Forces Near Key City“. Bloomberg News. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  116. ↑ Kofman, Michael (2 October 2020). „Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict“. russiamatters.org. Belfer Center for Science and International Affairs. Архивирано од изворникот на 3 October 2020. On 27 September 2020, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...
  117. ↑ „Armenia and Azerbaijan fight over disputed Nagorno-Karabakh“. BBC. 27 September 2020. Архивирано од изворникот на 27 September 2020. Посетено на 15 October 2020.
  118. ↑ Avaliani, Dimitri (12 October 2020). „Karabakh: the battle for Hadrut and why it's important“. Jam News. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  119. ↑ Roblin, Sebastien (11 November 2020). „Endgame In Nagorno-Karabakh: Two Weeks That May Reshape The Caucasus“. Forbes. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  120. ↑ Roblin, Sebastien (26 October 2020). „Despite Ceasefire, Fate Of The Nagorno-Karabakh May Turn On The Lachin Corridor“. Forbes. Архивирано од изворникот на 2 December 2020. Посетено на 2 December 2020.
  121. ↑ Giragosian, Richard (30 October 2020). „Azerbaijan's 'five day' war turns uphill battle“. Asia Times. Архивирано од изворникот на 30 October 2020. Посетено на 2 January 2021.
  122. ↑ „Azerbaijan liberates Karabakh's second-largest city occupied by Armenia“. Middle East Monitor. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  123. ↑ „В Карабахе сообщили о восьми ракетных ударах Азербайджана по Степанакерту“ [Eight missile strikes by Azerbaijan on Stepanakert reported in Karabakh]. Izvestia (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  124. ↑ „Nagorno-Karabakh: Azerbaijan 'takes key town' in Armenia conflict“. BBC News. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  125. ↑ Hovhannisyan, Nvard; Bagirova, Nailia (9 November 2020). „Armenia reports battles around strategic city in Nagorno-Karabakh“. Reuters. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 9 November 2020.
  126. ↑ „Şuşanın azad olunmasını Prezidentə məruzə edən zabit“ [The officer who reported the liberation of Shusha to the President]. Axar.az (азербејџански). 18 November 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  127. ↑ „Azerbaijani Army liberates 23 more villages from occupation“. News.az. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  128. ↑ „Victorious Azerbaijani Army liberated 48 more villages, 1 settlement and 8 strategic hills from occupation“. Azeri Press Agency. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  129. ↑ „Tehran Mənsimov hansı əmrə tabe olmayıb?“ [What order did Tehran Mansimov not obey?]. Time TV Live (азербејџански). 11 December 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  130. ↑ „Tehran Mənsimov ordudan uzaqlaşdırılıb? - Populyar komandirlə bağlı ilginc xəbər“ [Is Tehran Mansimov expelled from the army? - Interesting news about a popular commander]. Yeni Çağ (азербејџански). 11 December 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  131. ↑ „Tehran Mənsimovdan xəbər var - FOTO“ [There is news from Tehran Mansimov - PHOTO]. Aqreqator.az (азербејџански). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  132. ↑ „Tehran Mənsimovdan AÇIQLAMA“ [STATEMENT from Tehran Mansimov]. Milli.az (азербејџански). 16 December 2020. Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 7 January 2021.
  133. ↑ „Ethnic Armenians confirm loss of Shusha to Azeri forces“. Al Jazeera. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 30 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  134. ↑ Osborn, Andrew; Hovhannisyan, Nvard; Bagirova, Nailia (10 November 2020). „Russian peacekeepers deploy to Nagorno-Karabakh after ceasefire deal“. Reuters. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  135. ↑ „Live updates: Day 35 of Nagorno-Karabakh fighting“. OC Media. 31 October 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  136. ↑ „Azerbaijan Uses White Phosphorus Munitions in Karabakh“. Massis Post. 1 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  137. ↑ „Baku denies reports on use of white phosphorus munitions in Nagorno-Karabakh“. TASS. 31 October 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  138. ↑ „Lawsuit on the fact of the use of white phosphorus by Armenians in Karabakh“. Turan Information Agency. 20 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  139. ↑ „Armenia, Azerbaijan trade accusations again after new attacks“. Al Jazeera. 31 October 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  140. ↑ „Nagorno-Karabakh: Armenia accuses Azerbaijan of using phosphorus bombs“. France24. 19 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  141. ↑ Fatullayev, Eynulla (4 January 2020). „Rusiya irimiqyaslı "Qərb-2021" təlimlərini Azərbaycan ordusunun təcrübəsi üzərində qurur“ [Russia is building large-scale "West-2021" exercises based on the experience of the Azerbaijani army] (азербејџански). Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  142. ↑ Ahmad, Murad (3 December 2020). „"Şuşaya ermənilərin içindən keçib getdik, xəbərləri olmadı" - XTD üzvü +Video“ ["We went to Shusha through Armenians, they didn't know" - SOF member + Video]. Qafqazinfo (азербејџански). Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  143. ↑ Fatullayev, Eynulla (27 December 2020). „Azərbaycan və Türkiyə bayraqları altından keçən ermənilər“ [The Armenians who are passing under the flags of Azerbaijan and Turkey]. Virtual Azerbaijan (азербејџански). Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  144. ↑ „We have destroyed enemy in hand-to-hand battle, crossing ravines, forests, mountains, and liberated Shusha - President Aliyev“. Trend News Agency. 24 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  145. ↑ „Главное к вечеру среды“ [The main thing by Wednesday evening]. BBC Russian Service (руски). 4 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  146. ↑ 146,0 146,1 Spencer, John; Ghoorhoo, Harshana (14 July 2021). „The Battle of Shusha City and the Missed Lessons of the 2020 Nagorno-Karabakh War“. Modern War Institute. Архивирано од изворникот на 19 March 2022. Посетено на 18 September 2021.
  147. ↑ „Turkish weapons, 80 stranded journalists – situation in Karabakh, November 5“. JAMNews. 5 November 2020. Архивирано од изворникот 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  148. ↑ „Обстрелы Лачина и Шуши“ [Shelling of Lachin and Shushi]. BBC Russian Service (руски). 5 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  149. ↑ „Главное к утру четверга, 40-го дня войны“ [The main thing by Thursday morning, 40th day of war]. BBC Russian Service (руски). 5 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  150. ↑ „Azerbaijan surrounded the city of Shushi from three directions overnight - the assault has already begun“. Avia.pro. 5 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  151. ↑ „Mikael Hambardzumyan has been appointed acting director of the RA NSS“. Iravaban.net. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 7 November 2020.
  152. ↑ „Շուշին հնարավոր էր պահել, հակառակորդին պետք էր Հադրութում կանգնեցնել. Սեյրան Օհանյան“ [It was possible to keep Shushi, the enemy had to be stopped in Hadrut. Seyran Ohanyan]. CIVILNET (ерменски). 17 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  153. ↑ Rossi, Filippo (5 December 2020). „In Nagorno-Karabakh, an ancient rivalry is driving a modern war and the losses are mounting“. ABC. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  154. ↑ „Nagorno-Karabakh Briefing“. The Moscow Times. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  155. ↑ „President for the first time announced liberation of two villages in Khojaly district“. Azeri Daily. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  156. ↑ „Армяне проигрывают решающее сражение в Карабахе: азербайджанские войска вошли в Шушу, самый центр непризнанной республики. Армянское население покидает Карабах“ [The Armenians are losing the decisive battle in Karabakh: Azerbaijani troops entered Shusha, the very center of the unrecognized republic. Armenian population leaves Karabakh]. Meduza.io (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  157. ↑ „Armenian forces deploy armored vehicles for important battle in Shusha: video“. Al-Masdar News. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 13 November 2020. Посетено на 27 January 2021.
  158. ↑ 158,0 158,1 „Как спецназ ВС Азербайджана освобождал Шушу от оккупации. Новости "Москва-Баку" с Анной Немолякиной 9 ноября (видео)“ [How the special forces of the Armed Forces of Azerbaijan liberated Shusha from occupation. News "Moscow-Baku" with Anna Nemolyakina on November 9 (video)]. Moscow-Baku (руски). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  159. ↑ Hajiyev, Shahin (15 November 2020). „Glory to our heroes!“. Turan Information Agency. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  160. ↑ „Azan oxuyanda məni ağlamaq tutdu, amma özümü zorla ələ aldım..." - Şuşaya bayraq sancıb azan oxuyan hərbçimiz“ [I started to cry while reciting the call to prayer, but I forced myself ... "]. Aqreqator.az (азербејџански). 20 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 January 2021. Посетено на 30 January 2021.
  161. ↑ „Azerbaijan holds victory parade in Baku“. OC Media. 10 December 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  162. ↑ „Prezident: "Ordumuz qayalarla Şuşaya qalxaraq əlbəyaxa döyüşdə düşməni məhv etdi, Azərbaycan bayrağını Şuşada qaldırdı"“ [President: "Our army climbed the rocks in Shusha, destroyed the enemy in hand-to-hand combat, raised the Azerbaijani flag in Shusha"]. Azeri Press Agency (азербејџански). 10 December 2020. Архивирано од изворникот на 10 December 2020. Посетено на 10 December 2020.
  163. ↑ „Артур Даниелян: 7 ноября, на Шуши падает выпущенная армянской стороной ракета ОТРК "Искандер"“. Panorama.am (руски). 23 November 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  164. ↑ „Почему "Искандер" был применен в Шуши, почему Армения не обратилась в ОДКБ, по чьему приказу и когда конкретно был сдан Шуши? Микаел Минасян адресовал вопросы Николу Пашиняну и Анне Акопян“ [Why was "Iskander" used in Shushi, why did not Armenia apply to the CSTO, on whose order and when exactly was Shushi surrendered? Mikael Minasyan addressed questions to Nikol Pashinyan and Anna Hakobyan]. Aysor.am (руски). 12 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  165. ↑ „"Если бы ударили "Искандер"-ом, в городе не осталось бы зданий": мэр Шуши – насчет слухов о применении "Искандеров" в войну“ ["If Iskander was struck, there would have been no buildings left in the city": Mayor of Shushi - about rumors about the use of Iskander in the war]. Newsarium (руски). 25 January 2021. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  166. ↑ „Bu günün xəbərləri: ANAMA: "Ermənistan Şuşaya "İsgəndər" atıb". Armen Sarkisyan: "Azərbaycan bütün hərbi əsirləri qaytarsaydı..."“. BBC Azerbaijani Service. 31 March 2021. Архивирано од изворникот на 31 March 2021. Посетено на 31 March 2021.
  167. ↑ „Corpses and burnt-out cars line Karabakh road as Russian troops deploy“. Reuters. 13 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  168. ↑ „Colonel-General Seyran Ohanyan wounded in Shusha“. Azeri Daily. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  169. ↑ „Son of ex-Armenian defense minister wounded in Karabakh battles“. Defence.az. 7 November 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  170. ↑ „Armenia MOD: Ex-minister Seyran Ohanyan is not wounded in Artsakh“. News.am. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  171. ↑ „Armenia, Azerbaijan exchange troops' bodies after ceasefire“. Al Jazeera. 17 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  172. ↑ „Armenia, Azerbaijan Trade Fresh Accusations of Karabakh Shelling“. Voice of America. 31 October 2020. Архивирано од изворникот на 25 November 2020. Посетено на 30 January 2021.
  173. ↑ „Azerbaijan says 2,783 soldiers killed in Nagorno-Karabakh clashes“. Al Jazeera. 3 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  174. ↑ „Şuşada şəhid olan 6 hərbçimizin nəşi təhvil alındı“ [The bodies of 6 Azerbaijani servicemen killed in Shusha have been handed over]. AzToday. 14 November 2020. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  175. ↑ Журналист Марк Григорян: потеря Шуши - это, видимо, потеря Карабаха [Journalist Mark Grigoryan: the loss of Shushi is, apparently, the loss of Karabakh]. BBC Russian Service (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  176. ↑ „Losing the battle? Fears Armenian forces overrun in key town“. France24. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  177. ↑ Gressel, Gustav (24 November 2020). „Military lessons from Nagorno-Karabakh: Reason for Europe to worry“. European Council on Foreign Relations. Архивирано од изворникот на 26 November 2020. Посетено на 2 January 2021.
  178. ↑ „Armenia, Azerbaijan, Russia sign deal to end Nagorno-Karabakh war“. Al Jazeera. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 2 January 2021.
  179. ↑ Khojoyan, Sara (8 December 2020). „Protesters Block Roads to Demand Armenian Premier's Resignation“. Bloomberg News. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  180. ↑ „Потерю Шуши армянам будет "очень сложно воспринять" – политолог Сурен Саргсян“ [Loss of Shushi will be "very difficult for Armenians to perceive" – political scientist Suren Sargsyan]. BBC Russian Service (руски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  181. ↑ Demourian, Avet (12 November 2020). „Armenians protest Nagorno-Karabakh truce terms for a 3rd day“. Associated Press. Архивирано од изворникот на 16 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  182. ↑ Mejlumyan, Ani (18 November 2020). „Putin says Armenia could have stopped the war and kept Shusha“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  183. ↑ „Второй президент Армении: "Меня больше удивляет не то, как был сдан Шуши, а как азербайджанцы оказались в его окрестностях"“ [The second president of Armenia: "I am more surprised not by how Shushi was surrendered, but how the Azerbaijanis ended up in its vicinity"]. Armenian Report (руски). 5 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  184. ↑ „Ամեն ինչ պետք է անենք, որ այս դժվար փորձությունը դառնա ապագայի կարևոր անկյունաքար. Փաշինյան“ [We must do everything we can to make this difficult test a cornerstone of the future. Pashinyan]. CivilNet (ерменски). 12 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  185. ↑ „Путин высоко оценил действия Пашиняна в критической для Армении ситуации“ [Putin praised Pashinyan's actions in a critical situation for Armenia]. Interfax (руски). 18 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  186. ↑ Aslanian, Karlen (20 November 2020). „Ter-Petrosian Aide Slams Pashinian Over Karabakh Debacle“. Azatutyun. Radio Free Europe/Radio Liberty. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2021.
  187. ↑ Hauer, Neil (14 December 2020). „Putin, Pashinyan AND THE Stillborn Karabakh Deal“. Byline Times. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  188. ↑ ռ/կ, Ազատություն (30 November 2020). „Pashinian Confirms Rejecting Earlier Karabakh Truce Agreement“. Azatutyun. Radio Free Europe/Radio Liberty. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2021.
  189. ↑ „Շուշիի նախկին քաղաքապետ. ՀՀ իշխանության տրամադրած օգնությունը ԼՂ-ից փախստականներին բավարար չէ խնդիրները լուծելու համար“ [Mayor of Shushi: Assistance Provided by Armenian Authorities to Refugees from Karabakh Is Not Enough to Solve Problems]. News.am (ерменски). 25 January 2020. Архивирано од изворникот на 17 August 2021. Посетено на 17 August 2021.
  190. ↑ „Артур Ванецян опроверг заявления Аргишти Кярамяна“ [Artur Vanetsyan denied Argishti Kyaramyan's statements]. ArmenianReport (руски). 15 January 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  191. ↑ „Представители отряда "Родина" уверяют, что покинули Шуши в самом конце“ [Representatives of the Rodina detachment assure that they left Shushi at the very end]. ArmenianReport (руски). 15 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  192. ↑ „Представитель отряда "Родина": "Аргишти Кярамян координировал процесс сдачи Азербайджану Шуши"“ [Representative of the Rodina detachment: "Argishti Karamian coordinated the process of surrendering Shushi to Azerbaijan"]. ArmenianReport (руски). 15 January 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  193. ↑ „Nagorno-Karabakh: Azerbaijan announces capture of major city“. Deutsche Welle. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  194. ↑ „Ilham Aliyev and First Lady Mehriban Aliyeva have today visited the Honorary Alley and the Alley of Martyrs“. President.az. Presidential Administration of Azerbaijan. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  195. ↑ „Azerbaijan celebrating 'liberation of city of Shusha in Karabakh', Turkish ministers in Baku“. JAMNews. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  196. ↑ „A car rally for Shusha in New York - Photo“. Axar.az. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  197. ↑ „Вугар Сеидов: "Освободить то, что спрятано в центре - Шушу - это просто фантастика!"“ [Vugar Seyidov: "To liberate what is hidden in the center - Shusha - is just fantastic!"]. 1news.az (руски). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  198. ↑ „Vətən Müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU“ [LAW OF THE REPUBLIC OF AZERBAIJAN on amendments to the Law of the Republic of Azerbaijan "On the establishment of orders and medals of the Republic of Azerbaijan" in connection with the establishment of orders and medals of the Republic of Azerbaijan on the occasion of victory in the Great Patriotic War] (азербејџански). National Assembly of Azerbaijan. 20 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 December 2020. Посетено на 8 December 2020.
  199. ↑ „Ilham Aliyev and First Lady Mehriban Aliyeva met with servicemen undergoing treatment at Clinical Medical Center 1“. President.az. Presidential Administration of Azerbaijan. 11 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 December 2020. Посетено на 8 December 2020.
  200. ↑ „"Şuşa, biz qayıtmışıq" - Video“. Qafqazinfo (азербејџански). 1 December 2020. Архивирано од изворникот на 3 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  201. ↑ „Hər il sentyabrın 27-si Azərbaycanda Anım Günü kimi qeyd olunacaq“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 2 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  202. ↑ „10 noyabr - Azərbaycanda Zəfər Günü kimi təsis olunub“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 2 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  203. ↑ „Azerbaijan commemorates bright memory of martyrs with minute of silence (VIDEO)“. Trend News Agency. 4 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  204. ↑ „Azerbaijan observes minute of silence to honor Martyrs of Patriotic War“. Azeri Press Agency. 4 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  205. ↑ „İkinci Qarabağ Müharibəsində həlak olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla anılıb“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 4 December 2020. Архивирано од изворникот на 4 December 2020. Посетено на 4 December 2020.
  206. ↑ „Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, müharibədə həlak olanların xatirəsi anılıb“. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 4 December 2020. Архивирано од изворникот на 5 December 2020. Посетено на 5 December 2020.
  207. ↑ „Details of the Victory Parade“. Defence.az. 10 December 2020. Архивирано од изворникот на 24 December 2020. Посетено на 13 December 2020.
  208. ↑ Kazımoğlu, Mirmahmud (10 December 2020). „Şuşaya sancılan bayraq Vətən müharibəsinin Zəfər Bayrağı elan olunub“. Report Information Agency (азербејџански). Архивирано од изворникот на 24 December 2020. Посетено на 10 December 2020.
  209. ↑ Kazimoglu, Mirmahmud (10 December 2020). „Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin heyəti Zəfər paradında keçid edib“ [The Special Forces marched in the Victory Parade]. Report Information Agency (азербејџански). Архивирано од изворникот на 16 January 2021. Посетено на 10 December 2020.
  210. ↑ „Azerbaijan plans to commission Victory Road to liberated Shusha till September (PHOTO)“. International News.az. 19 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 20 January 2021.
  211. ↑ „Two lanes-wide service road till Azerbaijan's Shusha city put into operation“. Azeri Press Agency. 18 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  212. ↑ „Azerbaijan starts construction of 100km highway linking to liberated Shusha in Nagorno-Karabakh“. Bne IntelliNews. 24 November 2020. Архивирано од изворникот на 25 November 2020. Посетено на 17 January 2021.
  213. ↑ Mehdiyev, Mushvig (19 November 2020). „Azerbaijani President Visits Liberated Districts, Vows to Rebuild Damaged Villages and Cities“. Caspian News. Архивирано од изворникот на 10 December 2020. Посетено на 17 January 2021.
  214. ↑ Natiqqizi, Ulkar (19 November 2020). „Azerbaijan starts rebuilding in newly won territories“. Eurasianet. Архивирано од изворникот на 20 November 2020. Посетено на 17 January 2021.
  215. ↑ Nazimgizi, Shafiga (18 November 2020). „Shusha may host Turkvision Song Contest“. Report Information Agency. Архивирано од изворникот на 17 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  216. ↑ „Azerbaijan launches preparation for Khari Bulbul festival, Days of Vagif's Poetry in Shusha (PHOTO)“. International News.az. 21 January 2021. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  217. ↑ „Azerbaijani residents to return to Shusha in Karabakh by next summer?“. JAM News. 21 December 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  218. ↑ „Azerbaijani Community of Nagorno Karabakh to be relocated to Shusha in near future“. Azeri Press Agency. 19 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  219. ↑ Aliyev, Jeyhun (5 January 2021). „Azerbaijan declares city of Shusha 'cultural capital'“. Anadolu Agency. Архивирано од изворникот на 5 January 2021. Посетено на 5 January 2021.
  220. ↑ „ICESCO: Shusha could be declared cultural capital of Islamic world“. VestnikKavkaza. 14 January 2021. Архивирано од изворникот на 15 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  221. ↑ „Shusha will become the cultural capital of the Turkic world“. Turan Information Agency. 19 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  222. ↑ „Azerbaijani president, first lady visit building of executive power, house-museum of Bulbul in Shusha“. Trend News Agency. 15 January 2021. Архивирано од изворникот на 17 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  223. ↑ Mehdiyev, Mushvig (17 January 2021). „President Aliyev Visits Shusha, Breaks Ground for New Airport in Karabakh Region“. Trend News Agency. Архивирано од изворникот на 17 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  224. ↑ „Rusiya Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağ üzrə danışıqlar müzakirə edilib, Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada tarixi yerləri gəziblər“ [The talks on Karabakh were discussed at the Russian Security Council, and President Ilham Aliyev and Mehriban Aliyeva visited historical sites in Shusha]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 15 January 2021. Архивирано од изворникот на 15 January 2021. Посетено на 15 January 2021.
  225. ↑ „Айдын Керимов назначен спецпредставителем Президента Азербайджана в Шушинском районе - Распоряжение“ [Aydin Karimov appointed as Special Representative of the President of Azerbaijan in Shusha region - Decree]. Trend News Agency (руски). 27 January 2021. Архивирано од изворникот на 31 January 2021. Посетено на 1 February 2021.
  226. ↑ „Азербайджанские военные сбили российский вертолет над Арменией“ [Azerbaijani military shot down Russian helicopter over Armenia]. BBC Russian Service (руски). Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  227. ↑ „Two killed as Russian military helicopter downed in Armenia“. BBC News. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  228. ↑ „Two soldiers die after Russian helicopter shot down in Armenia“. Euronews. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 2 January 2021.
  229. ↑ „In Nagorno-Karabakh Peace Deal, Putin Applied a Deft New Touch“. The New York Times. 1 December 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 2 January 2021.
  230. ↑ „Abşeronda partlayışın səbəbi: Naməlum raket... - FOTO“ [The cause of the explosion in Absheron: Unknown missile... - PHOTO]. Konkret.az (азербејџански). 10 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 24 January 2021.
  231. ↑ Trevithick, Joseph (9 November 2020). „Video Indicates Armenia Has Fired Its Russian-Made Iskander Ballistic Missiles At Azerbaijan“. The War Zone. The Drive. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  232. ↑ Khojoyan, Sara (19 November 2020). „Armenia Fired Iskander Missiles in Azeri War, Ex-Army Chief Says“. Bloomberg News. Архивирано од изворникот на 19 November 2020. Посетено на 2 January 2021.
  233. ↑ „Military Alert: The Armenian Military Could Escalate The Conflict by Using Iskander Ballistic Missiles“. Centre for Economics and Foreign Policy Studies. 29 September 2020. Архивирано од изворникот на 20 November 2020. Посетено на 11 February 2021.
  234. ↑ Anfalov, Maxim (28 September 2020). „Российские наемники готовы отправиться в Карабах“ [Russian mercenaries ready to go to Karabakh]. ura.news (руски). Архивирано од изворникот на 20 November 2020. Посетено на 27 January 2021.
  235. ↑ 235,0 235,1 Крутов, Марк (1 October 2020). „'Россия ослабела из-за авантюр Путина'. Поможет ли Москва Еревану?“ ["Russia has weakened because of Putin's adventures." Will Moscow help Yerevan?]. Radio Svoboda (руски). Radio Free Europe/Radio Liberty. Архивирано од изворникот на 10 October 2020. Посетено на 27 January 2021.
  236. ↑ „Павел Фелгенгауер: В Армения са били прехвърлени части от руската ЧВК "Вагнер"“ [Pavel Felgenhauer: Parts of Russian PMC Wagner were transferred to Armenia]. Bulgarian National Radio (руски). 3 October 2020. Архивирано од изворникот на 8 October 2020. Посетено на 27 January 2021.
  237. ↑ Golubev, Kirill (2 December 2020). „ЧВК "Вагнера" замечена в подконтрольном Азербайджану Шуши“ [PMC "Wagner" spotted in Azerbaijan-controlled Shushi]. Russkaya Planeta (руски). Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  238. ↑ „ЧВК "Вагнер" сыграла немалую роль – эксперт о ситуации в Нагорном Карабахе“ [PMC "Wagner" played a significant role - expert on the situation in Nagorno-Karabakh]. REGNUM (руски). 13 November 2020. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  239. ↑ Ryzhov, Vitaly (13 November 2020). „Эксперт: ЧВК "Вагнер" в корне изменила ситуацию в Нагорном Карабахе“ [Expert: PMC "Wagner" radically changed the situation in Nagorno-Karabakh]. Общественная служба новостей (руски). Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  240. ↑ Ghazaryan, Karine (7 October 2020). „Wagner-Affiliated Telegram Channel Trolls Nagorno-Karabakh Conflict Analysts“. Bellingcat. Архивирано од изворникот на 24 November 2020. Посетено на 27 January 2021.
  241. ↑ „Azerbaijani troops enter Lachin district in Nagorno-Karabakh“. TASS. 30 November 2020. Архивирано од изворникот на 1 December 2020. Посетено на 1 December 2020.
  242. ↑ „Another map redrawn in blood Six consequences of the six-week war for Nagorno-Karabakh“. Meduza.io. 13 November 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  243. ↑ „Российские миротворцы в Нагорном Карабахе. Фоторепортаж“ [Russian peacekeepers in Nagorno-Karabakh. Photo report]. RBK (руски). 13 November 2020. Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  244. ↑ „A Piece of Hadrut Remains Armenian“. CIVILNET. 3 December 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  245. ↑ „Azerbaijan Says Four Soldiers Killed Amid Cease-Fire Violations In Nagorno-Karabakh“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 13 December 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  246. ↑ „Nagorno-Karabakh: Russian army reports ceasefire breach“. Deutsche Welle. 12 December 2020. Архивирано од изворникот на 13 December 2020. Посетено на 2 January 2021.
  247. ↑ „Nagorno-Karabakh ceasefire breached with fighting under way“. Al Jazeera. 13 December 2020. Архивирано од изворникот на 30 December 2020. Посетено на 2 January 2021.
  248. ↑ „Nagorno-Karabakh ceasefire that ended conflict in Azerbaijan and Armenia in November breached, says Russian army“. South China Morning Post. 12 December 2020. Архивирано од изворникот на 12 December 2020. Посетено на 12 December 2020.
  249. ↑ „Russian peacekeepers extend control following skirmish near Hadrut“. OC Media. 14 December 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  250. ↑ „Инфографика“. Ministry of Defence of Russia (руски). 14 December 2020. Архивирано од изворникот на 14 December 2020. Посетено на 2 January 2021.
  251. ↑ „Hadrutun iki kəndi yenidən Azərbaycanın nəzarətindədir“ (азербејџански). BBC Azerbaijani service. 13 December 2020. Архивирано од изворникот на 2 January 2021. Посетено на 2 January 2021.
  252. ↑ „Əsirlikdə olan Aminin anasına yazdığı məktub - FOTO“ [Amin's letter to his mother in captivity - PHOTO]. AzVision (азербејџански). 6 December 2020. Архивирано од изворникот на 7 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  253. ↑ 253,0 253,1 „Amin Musayev və Bayram Kərimovdan ailələrinə xəbər çatdırılıb“ [Amin Musayev and Bayram Karimov informed their families]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 18 November 2020. Архивирано од изворникот на 6 December 2020. Посетено на 8 January 2021.
  254. ↑ „Red Cross to undertake needed steps towards captured Azerbaijani soldiers“. MENAFN. 23 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  255. ↑ „Стало известно о судьбе двух захваченных в плен азербайджанских военнослужащих“ [The fate of two captured Azerbaijani servicemen was known]. Vestik Kavkaza (руски). 25 November 2020. Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  256. ↑ Garib, Said (10 December 2020). „Амина Мусаева и других пленных вернули в Баку“ [Amin Musayev and other prisoners returned to Baku]. Report Information Agency (руски). Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  257. ↑ „Amnesty International başkəsmə videolarını araşdırmağa çağırır“ [Amnesty International is calling for an investigation into the videos]. Amerikanın Səsi (азербејџански). Voice of America. 10 December 2020. Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  258. ↑ Kazimoglu, Mirmahmud (7 January 2021). „Амин Мусаев: Я ответил на их нецензурную ругань“ [Amin Musaev: I answered their obscene swearing]. Report Information Agency (руски). Архивирано од изворникот на 8 January 2021. Посетено на 8 January 2021.
  259. ↑ „Döyüş başlayanda Şuşada yaralandım. 2 gün yaralı qaldım, əsir düşdüm“ [I was wounded in Shusha when the war started. I was wounded for 2 days and taken prisoner.]. 1News.az (азербејџански). 5 January 2020. Архивирано од изворникот на 6 January 2021. Посетено на 6 January 2021.
  260. ↑ „Bayram Kərimov: Yaralı olsam da, dəhşətli işgəncə verirdilər“ [Bayram Karimov: Although I was wounded, they tortured me terribly]. Iki Sahil (азербејџански). 5 January 2020. Архивирано од изворникот на 6 January 2021. Посетено на 6 January 2021.
  261. ↑ „Əsirlikdə olan hərbçi: Erməni həkimlərin bizə verdiyi işgəncələri heç vaxt unutmayacağam VİDEO“ [Captive serviceman: I will never forget the torture of Armenian doctors VIDEO]. Azerbaijan State News Agency (азербејџански). 5 January 2020. Архивирано од изворникот на 6 January 2021. Посетено на 6 January 2021.
  262. ↑ „Şahbaz Quliyev və Dilqəm Əsgərov Bakıdadırlar“ [Shahbaz Guliyev and Dilgam Asgarov are in Baku]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 14 December 2020. Архивирано од изворникот на 1 January 2021. Посетено на 1 January 2021.
  263. ↑ „Yerevan erməniləri tərəfindən mənə işgəncə verildi. Qarabağdan olanlar toxunmadı“ [I was tortured by Armenians in Yerevan. Those from Karabakh were not touched]. Virtual.az (азербејџански). Архивирано од изворникот на 1 January 2021.
  264. ↑ Maranci, Christina (15 December 2020). „Armenians displaced from Nagorno-Karabakh fear their medieval churches will be destroyed“. The Conversation. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  265. ↑ „Azerbaijan: Attack on Church Possible War Crime“. Human Rights Watch (англиски). 2020-12-16. Архивирано од изворникот на 13 January 2021. Посетено на 2021-04-17.
  266. ↑ Heintz, Jim (15 November 2020). „Azerbaijan delays takeover, denounces fleeing Armenians“. Associated Press. Архивирано од изворникот на 17 November 2020. Посетено на 17 January 2021.
  267. ↑ Perelman, Marc (1 December 2020). „Nagorno-Karabakh: Christian sites 'not in danger of destruction,' says Azerbaijan minister“. France 24. Архивирано од изворникот на 22 December 2020. Посетено на 18 January 2021.
  268. ↑ „Anar Kərimov: "Qarabağdakı xristian mədəni və dini abidələr bizə əcdadlarımızdan qalıb və onları qoruyuruq"“ [Anar Karimov: "Christian cultural and religious monuments in Karabakh are inherited from our ancestors and we protect them"]. BBC Azerbaijani Service (азербејџански). 2 December 2020. Архивирано од изворникот на 17 January 2021. Посетено на 17 January 2021.
  269. ↑ „Culture Minister: "Gazanchi church in Shusha will also be restored"“. Azeri Press Agency (азербејџански). 14 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  270. ↑ „Azerbaijan begins controversial renovation of Armenian church | Eurasianet“. eurasianet.org (англиски). Архивирано од изворникот на 5 October 2021. Посетено на 2021-12-05.
  271. ↑ „Armenian Foreign Ministry Decries Azerbaijani Mutilation of Shushi Ghazanchetsots Cathedral“. hetq.am. 4 May 2021. Архивирано од изворникот на 7 September 2021. Посетено на 7 September 2021. The actions being carried out by Azerbaijan at the Ghazanchetsots Cathedral of the Holy Savior in Shushi are deplorable, as there are already many precedents for the destruction of Armenian places of worship, monuments, as well as for justification of such actions. Armenia’s Ministry of Foreign Affairs
  272. ↑ „UNESCO is awaiting Azerbaijan's Response regarding Nagorno-Karabakh mission“. UNESCO (англиски). 2020-12-21. Архивирано од изворникот на 5 December 2021. Посетено на 2021-12-29.
  273. ↑ „USCIRF Concerned by Azerbaijan Religion Law Amendments, Condition of Ghazanchetsots Cathedral | USCIRF“. www.uscirf.gov (англиски). 2021-12-29. Архивирано од изворникот на 17 May 2021. Посетено на 2021-12-29.
  274. ↑ „Mosque and fountain in Mamay district of Shusha were vandalized by Armenians - PHOTO“. Milli.az (азербејџански). 25 January 2021. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  275. ↑ „Azerbaijan announces capture of Karabakh's second-largest city, Armenia denies it“. Reuters. 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 8 November 2020.
  276. ↑ Sabbagh, Dan; McKernan, Bethan (27 November 2019). „Revealed: how UK technology fuelled Turkey's rise to global drone power“. The Guardian. Архивирано од изворникот на 30 April 2020. Посетено на 6 January 2021.
  277. ↑ Bensaid, Adam (29 September 2020). „A military breakdown of the Azerbaijan–Armenia conflict“. TRT World. Архивирано од изворникот на 7 October 2020. Посетено на 6 January 2021.
  278. ↑ „Şuşa zaferinin kutlandığı Azerbaycan'da gündem Selçuk Bayraktar! 'Milli Kahraman adı verilsin'“. Takvim (турски). 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  279. ↑ „Mansur Yavaş: "Şuşa Azərbaycandır!"“ [Mansur Yavaş: "Shusha is Azerbaijan!"]. Aqreqator.az (азербејџански). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  280. ↑ „Əkrəm İmamoğlundan Şuşa təbriki - FOTO“ [Congratulations from Ekrem İmamoğlu on Shusha - PHOTO]. Oxu.az (азербејџански). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  281. ↑ „İYİ Parti lideri Meral Akşener'den Şuşa mesajı“ [Shusha message from IYI Party leader Meral Akşener]. Yeniçağ (турски). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  282. ↑ Frodsham, Isobel (9 November 2020). „Key battle opens up in Armenia-Azerbaijan war“. The Independent. Архивирано од изворникот на 6 December 2020. Посетено на 6 December 2020.
  283. ↑ „"Şuşa Azərbaycandır, mübarək olsun" - Mustafa Şentop“ ["Shusha is Azerbaijan, congratulations" - Mustafa Shentop]. Aqreqator.az (азербејџански). 8 November 2020. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  284. ↑ Durukan, Namık (9 November 2020). „Şuşa işgalden kurtarıldı“ [Shusha was liberated from occupation]. Milliyet (турски). Архивирано од изворникот на 29 November 2020. Посетено на 29 November 2020.
  285. ↑ Huri Kaptan, Ayyıldız (8 November 2020). „Şuşa Zaferi: Sosyal medyada gündem oldu“ [Shusha Victory: It became the agenda in social media]. Crimean News Agency (турски). Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  286. ↑ „Liberation of Shusha prove that justice has been restored - Iranian MP“. Mena Report. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  287. ↑ „Pakistan's ambassador to Azerbaijani expresses congratulations on liberation of Shusha“. Trend News Agency. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.
  288. ↑ „Former President of Latvia congratulates President Aliyev on regaining Shusha“. Mena Report. 10 November 2020. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  289. ↑ Otorbayev, Djoomart (9 November 2020). „From Djoomart Otorbayev, Former Prime Minister of Kyrgyzstan, Member of Nizami Ganjavi International Center“. President.az. Presidential Administration of Azerbaijan. Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 28 November 2020.
  290. ↑ „Bahceli shared about the liberation of Shusha“. Axar.az. 16 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  291. ↑ „Bahçeli Şuşa'ya ilkokul yaptıracak“ [Bahçeli will build a primary school in Shusha]. Hürriyet (турски). 15 January 2021. Архивирано од изворникот на 20 January 2021. Посетено на 21 January 2021.
  292. ↑ „Ambassador: "Many organizations and bodies in Turkey are ready to provide any kind of support to Azerbaijan"“. Azeri Press Agency. 20 January 2021. Архивирано од изворникот на 22 January 2021. Посетено на 22 January 2021.
  293. ↑ „Son dakika: MHP Genel Başkanı Bahçeli, projeyi ilk kez açıkladı! Şuşa'ya okul yapılıyor“ [Last minute: MHP Chairman Bahçeli announced the project for the first time! School is being built in Shusha]. Hürriyet (турски). 26 January 2021. Архивирано од изворникот на 27 January 2021. Посетено на 27 January 2021.
  294. ↑ „President Ilham Aliyev received Deputy Chair of Turkey's Nationalist Movement Party“. Azeri Press Agency. 2 February 2021. Архивирано од изворникот на 3 February 2021. Посетено на 3 February 2021.
  295. ↑ „Situation in Nagorno-Karabakh (7 November 2020)“. Ministry of Europe and Foreign Affairs. 9 November 2020. Архивирано од изворникот на 9 November 2020. Посетено на 9 November 2020.

Белешки

уреди
  1. ↑ Although the Armenian and Artsakh military authorities credited Seyran Ohanyan for being the commander of the Armenian forces in Shusha,[9][10][11] Ohanyan himself stated he only led a detachment of 16 men during the battle.[12]
  2. ↑ Ниту Ерменија, ниту Арцах не прецизираа колку азербејџански војници имало во градот за време на битката. Сепак, претседателот на Арцах, Арајик Харутјуњан, по договорот за прекин на огнот, изјавил дека околу 6.000 азербејџански војници биле испратени во областа.[23] Претседателот Алијев на војниците од Азербејџан им доделил 5.784 медали за нивните акции во и околу Шуша.[24]
  3. ↑ Ниту Ерменија, ниту Арцах не прецизирале колку азербејџански војници биле убиени во градот за време на битката. Меѓутоа, властите во Арцах, на 30 октомври, тврделе дека околу 200 азербејџански војници биле убиени во близина на Шуша.[26]
  4. ↑  • во Ерменија се нарекува „Загуба на Шуши (ерменски: Շուշիի կորուստը).[34][35]
     • Азербејџан ја нарекува „Ослободување на Шуша“. (азерски: Şuşanın azad edilməsi),[36][37] the Salvation of Shusha (азерски: Şuşanın qurtuluşu),[38] and the Shusha Operation (азерски: Şuşa əməliyyatı).[39][40]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_кај_Шуша_(2020)&oldid=5259215“