Шведски јазик
Шведски јазик (svenska) — северногермански јазик од семејството на индоевропски јазици, кој се зборува од околу 10 милиони луѓе,[2] воглавно во Шведска и Финска. Јазикот е сроден и многу сличен со норвешкиот и данскиот. Шведскиот моментално е најголемиот северногермански јазик по број на говорници.
| Шведски јазик | |
|---|---|
| svenska | |
| Изговор | [ˈsvɛ̂nskâ] |
| Застапен во | Шведска, Финска |
| Подрачје | Скандинавија |
| Говорници | 8,7 милиони (2007)[1] |
| Јазично семејство | индоевропско
|
| Претходни облици: | старошведски
|
| Писмо | латиница (шведска азбука) |
| Статус | |
| Службен во |  Шведска Финска Европска УнијаНордиски совет |
| Регулативен орган | Совет за шведскиот јазик (во Шведска) Шведска Академија (во Шведска) Истражувачи институт за јазици во Финска |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-1 | sv |
| ISO 639-2 | swe |
| ISO 639-3 | swe |
| Linguasphere | 52-AAA-ck to -cw |
 Главна територија каде се зборува шведскиот. | |
Стандардниот шведски е национален и службен јазик во Кралството Шведска и се заснова на централношведските дијалекти. Шведскиот е службен јазик и во Финска. Стандардната норма почнала да се развива во 19 век, а веќе во раниот 20 век бил стандардизиран. Зборовниот редослед на шведскиот јазик е подмет-прирок-предмет, но овој редослед може понекогаш и да се измени. Шведската морфологија е слична со англиската, односно јазикот има неколку инфлекции, два рода, два падежа и два броја. Во јазикот постојат номинативот и генитивот, но можат да се пронајдат и остатоци од акузативот и дативот.
Класификација
уредиШведскиот е индоевропски јазик, кој е дел од подгупата на северногермански јазици од групата на германски јазици. Во рамките на северногерманските јазици, шведскиот е дел од источноскандинавските јазици, заедно со данскиот. Дел од западноскандинавските јазици се фарскиот, исландскиот и норвешкиот. Сепак, скорешни истражувања ја потврдуваат класификацијата на островски скандинавски јазици (фарски и исландски) и континентални скандинавски јазици (дански, норвешки и шведски).
Поради големата сличност меѓу континенталните скандинавски јазици, тие може да се сметаат за дијалекти на еден заеднички скандинавски јазик. Сепак, поради големото соперништво меѓу Данска и Шведска, вклучително и серија војни во 16 и 17 век, во XIX и XX век се пројавиле националистичките идеи и со тоа јазиците се стекнале со различни правописни норми, вклучително и речници, граматики и регулаторни тела. Јазичарите понекогаш тврдат дека данскиот, норвешкиот и шведскиот сочинуваат дијалектен континум на еден (скандинавски) јазик.[3]
Географска распространетост
уредиШведскиот е национален јазик на Шведска и мајчин јазик на околу 8 милиони Швеѓани во Шведска, и втор јазик на уште милион имигранти во државата. Според податоците од 2007 година, околу 5.5% од вкупното население на Финска зборуваат на шведски.[4] Бројот на луѓе кои зборуваат шведски во Финска се намалува во последните 400 години.[5] Швеѓаните во Финска се сконцентрирани на финското крајбрежје и на финските острови, меѓу кои и Оланд, каде е единствен службен јазик.[6]
Статус
уредиШведскиот е официјално главен јазик во Шведска.[7][8] Јазикот долго време се употребувал во локалната и државна власт, како и во образованието, но не бил прогласен со закон како службен јазик во државата до 2009 година.
Шведскиот е службен јазик во Оланд во Финска. Јазикот е исто така официјален на целата територија на Финска, покрај финскиот. Шведскиот е исто така службен јазик во Европската Унија и работен јазик во Нордискиот совет.
Дијалекти
уредиСпоред традиционалната поделба на шведската дијалектологија, јазикот е составен од шест големи наречја::[9]
Правопис
уредиШведската азбука има 29 букви, од кои 26 се стандардни латинични букви, а три се со наредни знаци: Å/å, Ä/ä, и Ö/ö. Овие букви биле создадени во 16 век. До 2006 година буквата w се сметала за варијанта на v, која се користи само за странски зборови и имиња. Во јазикот понекогаш се корости и буквата e со надреден знак (é) за означување на акцентот кај некои зборови. Покрај неа, во јазикот се користи и буквата a со надреден знак (à). Германската ü се смета за варијанта на y и понекогаш се пишува кај некои странски имиња. Невообичаено е за шведскиот да се заменуваат буквите со надредни знаци со останати букви, каква што е праксата во германскиот да се пишува oe наместо ö на пример.
Фонологија
уредиШведските дијалекти имаат 17 или 18 самогласки, 9 долги и 9 кратки. Покрај нив, во јазикот има и 18 согласки. Јазикот има два тона, што му ја дава карактеристичната звучност на јазикот.
| билабијални | лабиодентални | забни | алвеоларни | палатални | веларни | глотални | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| експлозивни | p | b | t | d | k | ɡ | |||||||
| апроксимантни | v | l | r | j | h | ||||||||
| фрикативни | f | s | ɕ | ɧ | |||||||||
| вевни | |||||||||||||
| носни | m | n | ŋ | ||||||||||
Примери
уредиШведски јазик
| |
| Писмо | латиница |
| Пример | Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |
| Текст | Alla människor äro födda fria och lika i värde och rättigheter. De äro utrustade med förnuft och samvete och böra handla gentemot varandra i en anda av broderskap. |
| Македонски | Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност. |
| Портал: Јазици | |
- Оче наш на шведски
Vår fader som är i Himmelen.
Helgat varde Ditt namn.
Tillkomme Ditt Rike.
Ske Din vilja, såsom i Himmelen
så ock på Jorden.
Vårt dagliga bröd giv oss idag
Och förlåt oss våra skulder
såsom ock vi förlåta dem oss skyldiga äro
och inled oss icke i frestelse
utan fräls oss ifrån ondo.
Ty Riket är Ditt och Makten och Härligheten
i Evighet.
Наводи
уреди- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
- ↑ „Ethnologue report for Swedish“. Посетено на 2009-02-09. gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland „Statistics Finland – Population Structure“. Посетено на 2009-02-09., based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.
- ↑ Crystal, Scandinavian
- ↑ Population structure. Statistics Finland (2007-03-29). Посетено на 2007-11-27.
- ↑ Main outlines of Finnish History – thisisFINLAND.
- ↑ Svensk- och tvåspråkiga kommuner. kommunerna.net (February 2007). Посетено на 2007-12-03.
- ↑ „Språklagen“ (PDF). Språkförsvaret (шведски). 2009-07-01. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-08-19. Посетено на 2009-07-15.
- ↑ Landes, David (2009-07-01). „Swedish becomes official 'main language'“. The Local. thelocal.se. Посетено на 2009-07-15.
- ↑ Leinonen (2011)
Поврзано
уреди
Надворешни врски
уреди| Издание на Википедија — слободната енциклопедија на шведски јазик |
- Шведска граматика, подготвена од Л. Стенсон.
- Шведски основни курсеви
- Страница за шведски зборови со картички
- Swedish-English/Шведско-арапски/шведско-руски/шведско-шпански речници на Språkrådet
- tyda.se
- Народен речник
- Шведски речник на Webster's Dictionary
- Norstedts Шведско-англиски речник
- lexikon.se Архивирано на 11 октомври 2011 г.
 | Оваа статија поврзана со индоевропските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |