Стара Велика Бугарија
Стара Голема Бугарија или Голема Бугарија (старогрчки: Παλαιά Μεγάλη Βουλγαρία/Palaiá Megálē Voulgaría), исто така често позната под латинските имиња Magna Bulgaria[5] и Patria Onoguria („земја на Оногурите“), била туркиско номадско царство формирано во 7 век од страна на Прабугарите-Оногури на западната Понтско-касписка Степа (модерна јужна Украина и југозападна Русија).[6] Голема Бугарија првично била позиционирана помеѓу Днестар и Долна Волга.
Стара Велика Бугарија | |
|---|---|
| 632[1]–668 | |
 Монограм на бугарскиот кан Кубрат
| |
 Стара Велика Бугарија | |
| Главен град | Фанагорија (632–665) |
| Говорени јазици | Прабугарски |
| Вероисповед | Тенгризам[2] Христијанство[3][4] |
| Уредување | Апсолутна монархија |
| Кан | |
• 632–665 | Кубрат |
• 665–668 | Батбајан |
| Историски период | Среден век |
• Кубрат го наследува тронот | 632[1] |
• Батбајан го наследува тронот | 665 |
• Стара Велика Бугарија е освоена од Хазарите | 668 |
| Денес дел од | Русија Украина |
Првичната престолнина била Фанагорија[7] на Таманскиот Полуостров помеѓу Црното и Азовското море. Во средината на VII век, Голема Бугарија се проширила на запад за да ја вклучи територијата на Аварите и била фокусирана на Полтава. Меѓутоа, кон крајот на VII век, аварско-словенскиот сојуз на запад, и Хазарите на исток, ги поразиле Прабугарите, а Голема Бугарија се распаднала. Држави наследници се Првото Бугарско Царство и Волшка Бугарија.
Потекло
уредиЕтимологијата на етнонимот Булгар не е целосно разбрана; тешко е да се следи името порано од 4 век од нашата ера.[8][9] Генерално се верува дека потекнува од туркискиот глагол bulğha („промешува“, „меша“, „вознемирува“, „збунува“),[10] веројатно сугерирајќи дека другите туркиски народи ги гледале Прабугарите како „мешани“ луѓе,[11] или како „бунтовници“.[12][13][9][14][9][14]
Подоцнежните византиски научници имплицирале дека Прабугарите претходно биле познати како Оногури (Оногур). Агатон пишувал за „нацијата на Бугарите Оногури“,[се бара извор] Никифор I изјавил дека Кубрат бил господар на Оногундурите, Теофан ги нарекувал Оногундури Бугари, а Константин VII забележал дека Прабугарите порано се нарекувале Оногундури. Варијациите на името вклучуваат Оногури, Оногури, Онгур, Онгур, Онгури, Онгури, Оногундур, Уногундур и Унокундур. Постоеле неколку теории за потеклото на името Оногур. Во некои туркиски јазици on значело „10“ и ğur „стрела“; а „десет стрели“ можело да значат федерација од десет племиња, т.е. Западнотуркискиот каганат. Во рамките на туркиските јазици, звуците „з“ во најисточните јазици имале тенденција да станат „р“ во најзападните туркиски јазици; затоа етнонимот Огуз можело да биде изворот на Огур; односно на Огур би значело „десет кланови Огузи“.
Основање
уредиПомеѓу 630 и 635 година, кан Кубрат успеал да ги обедини Прабугарите-Оногури со племињата Кутригури и Утигури под единствено владеење, создавајќи моќна конфедерација која средновековните автори во Западна Европа ја нарекувале Стара Голема Бугарија,[15] или Патриа Оногурија. Според некои научници, поточно се нарекувала Оногундурско-Бугарско Царство.[16]
Некои научници претпоставуваат дека се протегала на запад до Панонската Низина и меѓу нејзините поданици вклучила и некои од Панонските Авари. Се претпоставувало дека главниот град на Кубрат бил античкиот град Фанагорија на Таманскиот Полуостров. Гробот на Кубрат бил откриен во 1912 година во Перешчепина, Украина.[17]
Кан Кубрат
уредиСпоред Именикот на бугарските ханови, Кубрат бил од кралскиот клан Дуло и легален наследник на бугарскиот престол. Византискиот император Ираклиј му ја доделил титулата патрициј (почесна, висока титула за благородник).[18] Херман Зотенберг (1883), додека ги преведувал Летописите на Јован Никиу од староетиопски, намерно го заменил името Кетрадес во Кубрат. Оттогаш, историографијата имала заблуда дека Кубрат бил одгледан и крстен од византискиот двор, додека ликот на Јован, Кетрадес, немал реална врска со владетелот на Голема Бугарија Кубрат.[18]
Кубрат брзо успеал да ја собори аварската доминација, проширувајќи го оногурското влијание меѓу Прабугарите во Панонија во она што станало познато како Унгарија. На крајот на краиштата, иако немало докази дека Утигурите биле независни од Оногурите сè до распаѓањето на царството на Кубрат, се верувало дека тој се отцепил од Оногурите кога тие се заплеткале во династички војни. По погребот на Кубрат во Мала Перешчепина, Хазарите, кои триумфирале во колапсот на Оногурија, го потчиниле најстариот син на Кубрат и наследникот Батбајан, принудувајќи ги неговите други синови да побегнат северно по Волга (вториот син Котраг) и на запад на Балканот (четвртиот син Кубер и третиот син Аспарух ) и Италија (петтиот син Алцек, Алзек).[19]
Распаѓање
уредиНастаните по смртта на Кубрат биле опишани од византискиот патријарх Никифор I.[15] Во времето на императорот Константин IV, раскажувал тој, Кубрат умрел, и Батбајан, најстариот од неговите пет сина, бил оставен на чело на државата. Под силен хазарски притисок, другите синови на Кубрат го игнорирале советот на нивниот татко да останат заедно за да им се спротивстават на непријателите и набрзо си заминале, земајќи ги нивните племиња.
Стара Голема Бугарија се распаднала под притисок на Хазарите во 668 година.[20]
Последици
уреди
Некои Прабугари останале во поранешна Оногурија, под доминација на Хазарите.
Балкарците
уредиНекои исто така веруваат дека денешните Балкарци од Кавказ биле потомци на Батбајанската орда иако зборуваат туркиски јазик од кипчачката група.
Волшки Прабугари
уредиОткако Котраг, водачот на Кутригурите, ја презел контролата врз западната степа, Батбајан ги одвел во горниот регион Волга-Урал. Таму ја основале Волшка Бугарија, на сливот на Волга и Кама. Како Волшки или Сребрени Прабугари (бесермени), тие доброволно го прифатиле исламот во 9 век. Тие успеале да го зачуваат својот национален идентитет до 13 век, одбивајќи ги првите монголски напади во 1223 година. Сепак, тие на крајот биле покорени, нивниот главен град Болгар станал еден од главните градови на Златната орда на Монголите и Прабугарите измешани со Татарите. Граѓаните на современите руски републики Татарстан и Чувашија се сметани за потомци на тие Прабугари.
Прабугарите во Војводина и Македонија
уредиКубер владеел во Сирмиум над мешана група на народи - Прабугари, византиски поданици, Словени и германски племиња- како вазал на аварскиот каган. По бунтот го повел својот народ во Македонија. Таму се населил во областа Керемисија и направил неуспешен обид да го заземе градот Солун. По ова, тој исчезнал од историјата и неговиот народ подоцна бил консолидиран во Првото Бугарско Царство од страна на кан Крум.
Прабугарите во Италија
уредиДруги Прабугари, околу 662 година, предводени од нивниот „војвода Алзеко“ (Алцек) побарале засолниште од Аварите кај Ломбардите и побарале земја од ломбардскиот крал Гримоалд I во замена за воена служба „од неизвесна причина“, првично престојувајќи во близина на Равена и подоцна движејќи се на југ. Гримоалд ги испратил Алцек и неговите следбеници кај неговиот син Ромуалд во Беневенто и потоа им била доделена земја североисточно од Неапол во „пространите, но дотогаш напуштени“ градови Сепино, Бовианум (Бојано) и Исернија, во денешно време регион на Молизе на Апенините. Наместо титулата „Војвода“, Алцек ја добил ломбардската титула „ Гасталд “. Павле Ѓаконот во своето пишување Historia Langobardorum по 787 година велел дека во негово време Прабугарите сè уште ја населувале областа и дека иако зборувале „латински“, „не ја напуштиле употребата на сопствениот јазик“.[21]
Ископувањата во некрополата Висен-Кампочиаро во близина на Бојано, која датирала од VII век, покажала меѓу 130 погребувања дека покрај коњите имало и 13 човечки погребувања заедно со артефакти од германско и аварско потекло.[22][23][24] Погребувањата на коњи биле карактеристични за централноазиските номади на коњи, и затоа овие погребувања очигледно биле на прабугарските доселеници од Молизе и Кампанија.[25]
Прво Бугарско Царство
уредиОткако државата се распаднала под нападот на Хазарите во 668 година, Аспарух се разделил со своите браќа и повел некои од Прабугарите да бараат сигурен дом. Го следеле од 30.000 до 50.000 Прабугари.[26]
По битката кај Онгала, Аспарух го основал Првото Бугарско Царство, кое било официјално признато како независна држава од Византиското Царство во 681 година.
Наводи
уреди- ↑ Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250, Florin Curta, Cambridge University Press, 2006, ISBN 0521815398, p. 78.
- ↑ John of Nikiû, Chronicle
- ↑ Golden 1992, стр. 245.
- ↑ Golden 2011, стр. 145.
- ↑ Fiedler 2008.
- ↑ Leif Inge Ree Petersen (2013). Siege Warfare and Military Organization in the Successor States (400-800 AD. стр. 112.
- ↑ Theophanes, Op. cit., p. 356-357
- ↑ Gurov, Dilian (March 2007). „The Origins of the Bulgars“ (PDF). стр. 3.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Golden 1992.
- ↑ Bowersock, Brown, Grabar 1999.
- ↑ Maenchen-Helfen 1973.
- ↑ Chen 2012.
- ↑ Leif Inge Ree Petersen (2013). Siege Warfare and Military Organization in the Successor States (400-800 AD): Byzantium, the West and Islam. Brill. стр. 369. ISBN 9789004254466.
- ↑ 14,0 14,1 Golden 2011.
- ↑ 15,0 15,1 Patriarch Nikephoros I of Constantinople, Historia syntomos, breviarium
- ↑ Zimonyi Istvan: "History of the Turkic speaking peoples in Europe before the Ottomans".
- ↑ Rasho Rashev, Die Protobulgaren im 5.-7.
- ↑ 18,0 18,1 Mingazov S. Kubrat - the Ruler of Great Bulgaria and Ketrades - character of John of Nikiu work - Kazan: Institute of History of Academy of Science of Republic of Tatarstan, 2012
- ↑ „Mingazov S. The Heirs of Great Bulgaria in Western Europe// Philology and Culture. - 2012“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-01-20. Посетено на 2023-09-28.
- ↑ The Other Europe in the Middle Ages: Avars, Bulgars, Khazars, and Cumans, Florin Curta, BRILL, 2008, ISBN 9004163891, p. 351.
- ↑ Diaconis, Paulus (787). Historia Langobardorum. Monte Cassino, Italy. Book V chapter 29. Архивирано од изворникот на 2008-05-17. Посетено на 2012-08-07.
- ↑ Genito, Bruno (2001). „Sepolture Con Cavallo Da Vicenne (Cb)“ (PDF). I° Congresso Nazionale di Archeologia Medievale. Архивирано од изворникот (PDF) на June 2, 2006. Посетено на 2007-09-27.
- ↑ Belcastro, M. G.; Faccini F. (2001). „Anthropological and cultural features of a skeletal sample of horsemen from the medieval necropolis of Vicenne-Campochiaro (Molise, Italy)“ (PDF). Collegium Antropologicum. 25 (2): 387–401. PMID 11811269. Архивирано од изворникот (PDF) на 2009-02-27. Посетено на 2007-09-27.
- ↑ „Longobard necropolis of Campochiaro“. Архивирано од изворникот на November 6, 2007. Посетено на 2007-09-27.
- ↑ Conte Miltenova, N. - I Bulgari di Gallo Matese - Prefazione e postfazione di Giuseppe Mario Tufarulo Passaporto Editore, Roma, 1993.
- ↑ Васил Н. Златарски. История на Първото българско Царство. Епоха на хуно-българското надмощие с. 188.
- Charles, Robert H. (2007) [1916]. The Chronicle of John, Bishop of Nikiu: Translated from Zotenberg's Ethiopic Text. Merchantville, NJ: Evolution Publishing. ISBN 9781889758879.
- Ostrogorsky, George (1956). History of the Byzantine State. Oxford: Basil Blackwell.