Околуполарна ѕвезда

Околуполарна ѕвезда е ѕвезда која, гледана од дадена географска широчина на Земјата, никогаш не заоѓа под хоризонтот поради нејзината очигледна близина до еден од небесните полови. Затоа, околуполарните ѕвезди се видливи од споменатата местоположба кон најблискиот пол цела ноќ во секоја ноќ од годината (и би биле постојано видливи и во текот на денот, доколку не ги обзема сончевиот сјај). Други се нарекувани годишновременски ѕвезди.

Сите кружни ѕвезди лежат во околуполарен круг чија големина е одредувана според географската ширина на набљудувачот. Поточно, аголната мерка на полупречникот на овој круг е еднаква на географската ширина на набљудувачот. Колку е поблиску набљудувачот до Северниот или Јужниот Пол, толку е поголем неговиот околуполарен круг.

Пред дефиницијата за Арктикот да биде формализиран како регион северно од Северниот Поларник кој го доживува полноќното сонце, пошироко значело оние места каде што се „мечкините“ соѕвездија (Голема Мечка и Мала Мечка) биле високо на небото. Така, зборот „Арктик“ е изведен од грчкиот ἀρκτικός (арктикос; мечешки), од ἄρκτος (арктос; мечка).

Објаснување

Геометриски дијаграм кој докажува дека аголот помеѓу северниот небесен пол и хоризонтот на набљудувачот, т.е. аголот што го опфаќа полупречникот на околуполарниот круг, е еднаков на географската ширина на набљудувачот.

Додека Земјата се врти секојдневно околу својата оска, ѕвездите изгледаат како да се движат по кружни патеки околу еден од небесните полови (северниот небесен пол за набљудувачите на северната полутопка или јужниот небесен пол за набљудувачите на јужната полутопка). Се чини дека ѕвездите далеку од небесниот пол вртат во големи кругови; Ѕвездите сместени многу блиску до небесниот пол, се вртат во мали кругови и оттука се чини дека речиси воопшто не се вклучени во некое дневно движење. Во зависност од географската ширина на набљудувачот на Земјата, некои ѕвезди – кружните – се доволно блиску до небесниот пол за да останат постојано над хоризонтот, додека други ѕвезди се спуштаат под хоризонтот за одреден дел од нивната дневна кружна патека (а други остануваат трајно под хоризонтот).

Се чини дека околуполарните ѕвезди лежат во круг што е средишен на небесниот пол и допирачки на хоризонтот. На Северниот Пол на Земјата, северниот небесен пол е директно над главата, и сите ѕвезди што се воопшто видливи (односно, сите ѕвезди на северната небесна полутопка) се околуполарни.^[1] Како што се патува кон југ, северниот небесен пол се движи кон северниот хоризонт. Се повеќе и повеќе ѕвезди кои се на растојание од него почнуваат да исчезнуваат под хоризонтот за одреден дел од нивната дневна „орбита“, а кругот што ги содржи преостанатите кружни ѕвезди станува сè помал. На екваторот, овој круг исчезнува до една точка – самиот небесен пол – кој лежи на хоризонтот, и така сите ѕвезди кои можат да бидат кружни се половина од секој 24 часовен период под хоризонтот. Таму самата ѕвезда кај полот ќе биде направена само од место со доволна висина.

Како што се патува јужно од Екваторот, се случува спротивното. Јужниот небесен пол се појавува сè повисоко на небото, а сите ѕвезди кои лежат во сè поголем круг, сосредочен на тој пол, стануваат околуполарни по него. Ова продолжува сè додека не се стигне до Јужниот Пол на Земјата, каде што, повторно, сите видливи ѕвезди се кружни.

Небесниот северен пол се наоѓа многу блиску (помалку од 1°) до поларната ѕвезда (Северница или Поларис), така што од северната хемисфера, сите кружни ѕвезди изгледаат како да се движат околу Северница. Самата Северница останува речиси неподвижна, секогаш на север (т.е. азимут од 0°) и секогаш на иста висина (агол од хоризонтот), еднаков на географската ширина на набљудувачот. Тие потоа се класифицирани во квадранти.

Северница секогаш има азимут еднаков на нула. Висината на столбот за дадена географска ширина Ø е фиксна, а неговата вредност е дадена со следната формула: A = 90° - Ø. Сите ѕвезди со деклинација помала од А не се околуполарни.^[2]

Дефиниција на околуполарните ѕвезди

Околуполарни ѕвездени траги фотографирани со продолжена изложеност.

Дијаграм на околуполарни ѕвезди под претпоставка дека набљудувачот е на географска ширина +19°.

Дали ѕвездата е околуполарна зависи од географската ширина на набљудувачот.^[3] Бидејќи висината на северниот или јужниот небесен пол (што и да е видливо) е еднаква на апсолутната вредност на географската ширина на набљудувачот,^[3] секоја ѕвезда чие аголно растојание од видливиот небесен пол е помало од апсолутната географска ширина ќе биде околуполарна. На пример, ако географската ширина на набљудувачот е 50° N, секоја ѕвезда ќе биде околуполарна ако е помала од 50° од северниот небесен пол. Ако географската ширина на набљудувачот е 35° S, тогаш сите ѕвезди на 35° од јужниот небесен пол се околуполарни. Ѕвездите на небесниот екватор не се околуполарни кога се набљудувани од која било географска ширина во двете полутопки на Земјата. „Ѕвезда со нејзиното поларно растојание приближно еднакво или помало од географската ширина на набљудувачот“.^[4]

Дали дадената ѕвезда е кружна на географската ширина на набљудувачот ( $θ$ ) може да биде пресметана во однос на деклинацијата на ѕвездата ( $δ$ ). Ѕвездата е кружна ако $θ + δ$ е поголема од +90° (набљудувач на северната полутопка), или $θ + δ$ е помал од -90° (набљудувач во јужната полутопка).

"Ѕвезда чиј дневен круг лежи над хоризонтот никогаш не заоѓа, иако не може да се види во текот на денот. Означувањето на ѕвезда како околуполарна зависи од географската ширина на набљудувачот. На екваторот ниту една ѕвезда не е околуполарна. На Северниот или Јужниот Пол, сите ѕвезди што се видливи се околуполарни, бидејќи само една половина од небесната сфера може да биде видена. За набљудувач на која било друга географска широчина, ѕвездата чија деклинација е поголема од 90° минус географската ширина ќе биде околуполарна, изгледа како да кружи околу небесниот пол и останувајќи секогаш над хоризонтот. Соѕвездието составено целосно од околуполарни ѕвезди е нарекувано и околуполарно. Од поголемиот дел од Соединетите Држави (над висина 40° N) Големата Мечка е околуполарна“.^[4]

Слично на тоа, ѕвездата никогаш нема да се издигне над месниот хоризонт ако $δ - θ$ е помало од -90° (набљудувач во северната полутопка), или $δ - θ$ е поголем од +90° (набљудувач на јужната полутопка). Така, Канопус е невидлив од Сан Франциско и Луисвил, ако е маргинално видлив од Фресно, Тулса и Вирџинија Бич.

Некои ѕвезди во далечното северно соѕвездие (како што се Касиопеја, Кефеј, Голема Мечка и Мала Мечка) приближно северно од Северниот Повратник (23° 26′ N) ќе бидат околуполарни ѕвезди, кои никогаш не изгреваат или заоѓаат.^[3]

За набљудувачите на Британските Острови, на пример, првите ѕвезди со светлинска величина Капела (деклинација +45° 59′) и Денеб (+45° 16′) не заоѓаат од никаде во овие острови. Вега (+38° 47′) е технички кружен северно од географската ширина 51° 13′ N (само јужно од Лондон); земајќи го во предвид атмосферското прекршување, веројатно ќе биде видено дека е зајдено на ниво на морето само од Корнвол и Каналските Острови.

Ѕвезди во далечните јужни соѕвездија (како Јужен Крст, Мува и Мала Водна Змија) приближно јужно од Јужниот Повратник (23° 26′ S) се околуполарник на вообичаени точки на набљудување надвор од тој повратник.^[3]

Ѕвездите (и соѕвездијата) кои се кружни на една полутопка се секогаш невидливи на иста географска ширина (или повисока) од спротивната полутопка, и тие никогаш не се издигнуваат над хоризонтот. На пример, јужната ѕвезда Алфа Јужен Крст е невидлива од поголемиот дел од континенталните Соединети Држави, исто така, седумте ѕвезди на северниот астеризам на Големата Кола се невидливи од поголемиот дел од регионот Патагонија во Јужна Америка.

Соѕвездија

Околуполарно соѕвездие е соѕвездие (група ѕвезди) што никогаш не заоѓа под хоризонтот, гледано од местоположба на Земјата. Гледано од Северниот Пол, сите целосно видливи соѕвездија северно од небесниот екватор се околуполарни, а исто така и за соѕвездијата јужно од небесниот екватор гледани од Јужниот Пол. Како што се гледа од екваторот, нема околуполарни соѕвездија. Гледано од средните северни географски широчини (40-50° северно), околуполарните соѕвездија може да се Голема Мечка, Мала Мечка, Змеј, Кефеј, Касиопеја и помалку познатите Жирафа, Рис и Гуштер.^[5]

Поврзано

Наводи

↑ Ridpath, Ian (2006), Eyewitness Companions: Astronomy, Penguin, стр. 148, ISBN 0756648459.
↑ Karttunen, Hannu; Kröger, Pekka; Oja, Heikki; Poutanen, Markku, уред. (2007), Fundamental Astronomy (5th. изд.), Springer Science & Business Media, стр. 19, ISBN 978-3540341444.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Norton, A. P. "Norton's 2000.0 Star Atlas and Reference Handbook", Longman Scientific and Technical, (1986) стр.39-40
↑ ^4,0 ^4,1 http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/circumpolar star
↑ Young, Charles Augustus (1897), Uranography: A Brief Description of the Constellations Visible in the United States, with Star-maps, and Lists of Objects Observable with a Small Telescope, Ginn, стр. 9–14.

„Околуполарни ѕвезди“. 7 јануари 2015 година. http://www.astronomygcse.co.uk/AstroGCSE/New^{[мртва врска]} Сајт/Тема 3/circumpolar_stars.htm.

Надворешни врски

[Ridpath2006-1] Ridpath, Ian (2006), Eyewitness Companions: Astronomy, Penguin, стр. 148, ISBN 0756648459.

[Hannu2007-2] Karttunen, Hannu; Kröger, Pekka; Oja, Heikki; Poutanen, Markku, уред. (2007), Fundamental Astronomy (5th. изд.), Springer Science & Business Media, стр. 19, ISBN 978-3540341444.

[NortonSA-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Norton, A. P. "Norton's 2000.0 Star Atlas and Reference Handbook", Longman Scientific and Technical, (1986) стр.39-40

[encyclopedia2.thefreedictionary.com-4] 4,0 ^4,1 http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/circumpolar star

[Young1897-5] Young, Charles Augustus (1897), Uranography: A Brief Description of the Constellations Visible in the United States, with Star-maps, and Lists of Objects Observable with a Small Telescope, Ginn, стр. 9–14.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]