Википедија

Каптајнова Ѕвезда

ѕвезда во соѕвездието Сликар

Каптајнова Ѕвезда ― црвено подџуџе од класата М1 на околу 12,83 светлосни години од Земјата во јужното соѕвездие Сликар; таа е најблиската ореолска ѕвезда до Сончевиот Систем. Со привидна величина од скоро 9, тој е видлив преку двоглед или телескоп.[9]

Каптајнова Ѕвезда
Каптајнова Ѕвезда is located in 100x100
Каптајнова Ѕвезда
Каптајнова Ѕвезда

Местоположба на Каптајновата Ѕвезда во соѕвездието Сликар
Податоци од набљудување
Епоха J2000      Рамноденица J2000
Соѕвездие Сликар
Ректасцензија 05ч 11м &1000000000405898400000040,58984с[1]
Деклинација −45° 01′ &1000000000006361700000006,3617″[1]
Прив. величина (V) 8,853 ± 0,008[2]
Особености
Спектрален тип sdM1[3] or M1.5V[2][4]
U−B Боен показател +1.21[5]
B−V Боен показател 1,57 ± 0,012[2]
Променлив тип BY Змеј[6]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)245,05 ± 0,13[1] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: 6.491,223[1] млс/г
Дек.: −5.708,614[1] млс/г
Паралакса (π)254.1986 ± 0.0168[1] млс
Оддалеченост12,8308 ± 0,0008 сг
(3,9339 ± 0,0003 пс)
Апсолутна величина (MV)10.89[3]
Податоци [2]
Маса0,281 ± 0,014 M☉
Полупречник0,291 ± 0,025 R☉
Површ. грав. (log g)4,96 ± 0,13
Сјајност0.012 L☉
Температура3.570 ± 80 K
Вртење124,71 ± 0,19[7]
Вртежна брзина (v sin i)9.15[8] км/с
Старост11,5+0,5
1,5 Гг.
Други ознаки
VZ Pictoris, CD−45°1841, CP(D)-44°612, GJ 191, HD 33793, HIP 24186, SAO 217223, LFT 395, LHS 29, LTT 2200[5]
Наводи во бази
SIMBAD— Ѕвездата
— планета b
— planet c

Нејзиниот пречник е 30% од пречникот на Сонцето, но нејзината сјајност е само 1,2% од онаа на Сонцето. Можеби некогаш бил дел од збиеното јато Омега Кентаур, и самата веројатно била јадро на џуџеста галаксија проголтана од Млечниот Пат во далечното минато. Откривањето на две планети - Каптајн b и Каптајн c - било објавено во 2014 година,[10] но имало мешана историја на отфрлања и потврди, сè додека студијата од 2021 година не ги побила двете планети. „Планетите“ се всушност артефакти на вртењето и активноста на ѕвездата.[7]

Историја на набљудувања

уреди
 
Јакобус Корнелиус Каптајн, холандскиот астроном кој ја открил Каптајновата Ѕвезда.

Вниманието за првпат било привлечено кон она што сега е познато како Каптајновата Ѕвезда од страна на холандскиот астроном Јакобус Каптајн во 1898 година.[11] Под името CPD-44 612 тој бил вклучен во „Кејпскиот фотографски преглед за рамноденицата 1875 (−38 до −52)“ од Дејвид Гил и Јакобус Корнелиус Каптајн во 1897 година.[12] Овој каталог се заснова на набљудувањата на Гил од Кејпската набљудувачница во 1885–1889 година и е создаден во соработка со Каптајн. Додека ги прегледувал ѕвездените карти и фотографските плочи, Каптајн забележал дека ѕвезда, претходно каталогизирана во 1873 година од Бенџамин Гулд како CZ V 243,[13] и се чинело дека недостасува. Сепак, Роберт Инес пронашол некаталогизирана ѕвезда на околу 15 лачни секунди оддалеченост од положбата на отсутната ѕвезда. Станало јасно дека ѕвездата има многу високо сопствено движење од повеќе од 8 лачни секунди годишно и дека значително се движела. Подоцна, CPD-44 612 почна да биде нарекувана Каптајнова Ѕвезда[14] иако еднаква заслуга треба да му биде дадена на Роберт Инес.[15] Во времето на нејзиното откривање, таа имала највисоко сопствено движење од сите познати ѕвезди, надминувајќи ја ѕвездата Грумбриџ 1830. Во 1916 година, било откриено дека Барнардовата ѕвезда има уште поголемо сопствено движење.[14][16][17] Во 2014 година, било објавени двајца кандидати за суперземјини планети во орбитата околу ѕвездата,[10] но подоцна биле побиени.[7]

Особини

уреди
 
Светлинска крива на видлива лента за VZ Сликар, прилагодена од Гинан и соработниците (2016).[2] Црвената крива ја покажува синусната функција која најдобро одговара на податоците.

Врз основа на мерењата на паралаксата, Каптајновата Ѕвезда е 12.83 светлосни години (3.93 парцеци) од Земјата.[1] Дојде во рамките 2.144 пс (7.0 сг) на Сонцето пред околу 10.900 години и од тоа време се оддалечува.[18] Каптајновата Ѕвезда е особена во повеќе погледи: има висока радијална брзина,[14] кружи повратно околу Млечниот Пат,[17] и е најблиската ореолска ѕвезда до Сонцето.[19] Таа е член на движечка група на ѕвезди кои делат заедничка траекторија низ вселената, наречена Каптајнова подвижна група.[20] Врз основа на нивното изобилство на елементи, овие ѕвезди можеби некогаш биле членови на Омега Кентаур, збиено јато за кое се смета дека е остаток од џуџеста галаксија која се споила со Млечниот Пат. За време на оваа постапка, ѕвездите во групата, вклучувајќи ја и Каптајновата Ѕвезда, можеби биле соблечени како остатоци од плимата и осеката.[17][21][22]

 
Споредба со Сонцето, Јупитер и Земјата.

Каптајновата Ѕвезда е помеѓу една четвртина и една третина од големината и масата на Сонцето и има многу поладна делотворна температура на околу 3500 К, со одредено несогласување во точните мерења помеѓу различни набљудувачи.[17] Ѕвездената класификација е sdM1,[3] што покажува дека таа е подџуџе со сјај помала од онаа на ѕвезда од главната низа на истиот спектрален вид М1. Изобилството на други елементи освен водород и хелиум, што астрономите го нарекуваат металичност, е околу 14% од изобилството на Сонцето.[23][24] Тоа е променлива ѕвезда од видот BY Змеј со идентификатор VZ Сликар. Ова значи дека сјајноста на ѕвездата се менува поради магнетната активност во хромосферата заедно со вртењето што ги придвижува добиените ѕвездени точки во и надвор од линијата на видот во однос на Земјата.[6]

Ѕвездата има маса од 0,27 M☉, полупречник од 0,29 R☉ и има околу 1,2% од сјајноста на Сонцето. Има површинска температура од 3.550 и е стара околу 11 милијарди години.[10] За споредба, Сонцето е старо околу 4,6 милијарди години[25] и има температура на површината од 5.778 К.[26] Ѕвездите како Каптајновата Ѕвезда на имаат способност да живеат до 100-200 милијарди години, десет до дваесет пати подолго од Сонцето ќе живее.[27]

Потрага по планети

уреди

Во 2014 година, за Каптајновата Ѕвезда било најавено дека ќе биде домаќин на две планети, Каптајн b и Каптајн c, врз основа на набљудувањата со Доплерова спектроскопија со спектрометарот при Пребарувачот на планети со радијална брзина со голема точност, кој се наоѓа во Набљудувачницата Ла Сила на Европската јужна набљудувачница во Чиле, во Набљудувачницата „В.М. Кек“ во Хаваи и на Набљудувачницатта ПФС, исто така во Чиле.[28] Каптајн b била опишана како најстарата позната потенцијално животопогодна планета, која се проценува дека е стара 11 милијарди години,[10] додека Каптајн c била опишана како надвор од зоната погодна за живот на ѕвездата-домаќин.[10][29][30]

Било сметано дека Каптајн b прави целосна орбита околу својата матична ѕвезда на секои 48,62 дена на растојание од 0,17 АЕ, со ексцентричност од 0,21, што значи дека нејзината орбита е благо елипсовидна. Било сметано дека Каптајн c кружи со период од 121,5 дена на растојание од 0,31 АЕ, со ексцентричност од 0,23. Било сметано дека и двете планети се супер-Земји, со минимална маса од 4,8 и 7,0 M Е, соодветно.[10]

Било сметано дека наводните планети се блиску до споредливост на период од 5:2, но резонанциите не можеле да бидат потврдени. Динамичката интеграција на орбитите наведувало[10] дека двојката планети се во динамичка состојба наречена апсидална коротација, што обично посочува дека системот е динамички стабилен во долги временски размери.[31] Гинан и соработниците (2016) предложиле дека денешната ѕвезда може потенцијално да поддржува живот на Каптајн b, но дека атмосферата на планетата можеби била одземена кога ѕвездата била млада (~0,5 милијарда година) и многу активна.[2] Објавувањето на планетарниот систем бил придружено со научнофантастичен расказ „Тажниот Каптајн“, напишана од писателот Аластер Рејнолдс.[32]

Сепак, последователните истражувања на Робертсон и сор. (2015) откриле дека орбиталниот период на Каптајн b е цел број (1/3) од нивниот проценет период на вртење на ѕвездите, и затоа планетарниот сигнал е најверојатно артефакт на ѕвездената активност. Авторите не го исклучиле постоењето на Каптајн c, повикувајќи на дополнително набљудување.[33] Ова побивање било доведено во прашање од работниот состав што го објавил документот за откривање на вонсончеви планети.[34] Гинан и соработниците (2016) (како и претходните автори) пронашле помала вредност за ѕвезденото вртење, што му дале поддршка на првичниот планетарен наод.[2]

Во 2021 година, новата анализа не нашла докази за ниту една планета и откри дека набљудуваните сигнали за радијална брзина се всушност артефакти на вртењето и активноста на ѕвездата, откако вртежниот период на ѕвездата бил подобро истражен, со вртежен период многу сличен на оној на кандидатот Каптајн c.[7] Во моментов нема докази за планети кои кружат околу Каптајновата Ѕвезда.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Vallenari, A.; и др. (Gaia collaboration) (2023). „Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties“. Astronomy and Astrophysics. 674: A1. arXiv:2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875 Проверете ја вредноста |s2cid= (help). Запис на Gaia DR3 за овој извор на VizieR.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Guinan, Edward F.; Engle, Scott G.; Durbin, Allyn (April 2016), „Living with a Red Dwarf: Rotation and X-Ray and Ultraviolet Properties of the Halo Population Kapteyn's Star“, The Astrophysical Journal, 821 (2): 14, arXiv:1602.01912, Bibcode:2016ApJ...821...81G, doi:10.3847/0004-637X/821/2/81, S2CID 119283541, 81.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Koen, C.; и др. (April 2010), „UBV(RI)C JHK observations of Hipparcos-selected nearby stars“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 403 (4): 1949–1968, Bibcode:2010MNRAS.403.1949K, doi:10.1111/j.1365-2966.2009.16182.x.
  4. ↑ Demory, Brice-Olivier; Ségransan, Damien; Forveille, Thierry; Queloz, Didier; Beuzit, Jean-Luc; Delfosse, Xavier; Di Folco, Emmanuel; Kervella, Pierre; Le Bouquin, Jean-Baptiste; Perrier, Christian; Benisty, Myriam; Duvert, Gilles; Hofmann, Karl-Heinz; Lopez, Bruno; Petrov, Romain (October 2009), „Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI“, Astronomy and Astrophysics, 505 (1): 205–215, arXiv:0906.0602, Bibcode:2009A&A...505..205D, doi:10.1051/0004-6361/200911976, S2CID 14786643.
  5. ↑ 5,0 5,1 „V* VZ Pic -- Variable Star“, SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, Архивирано од изворникот 2016-03-03, Посетено на 2009-10-14..
  6. ↑ 6,0 6,1 „VZ Pic“, Општ каталог на променливи ѕвезди, Штернбергов астрономски институт, Москва, Русија, Архивирано од изворникот 2011-09-27, Посетено на 26 август 2024.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Bortle, Anna; и др. (2021), „A Gaussian Process Regression Reveals No Evidence for Planets Orbiting Kapteyn's Star“, The Astronomical Journal, 161 (5): 230, arXiv:2103.02709, Bibcode:2021AJ....161..230B, doi:10.3847/1538-3881/abec89, S2CID 232110395 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  8. ↑ Houdebine, E. R. (септември 2010), „Observation and modelling of main-sequence star chromospheres - XIV. Rotation of dM1 stars“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 407 (3): 1657–1673, Bibcode:2010MNRAS.407.1657H, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16827.x.
  9. ↑ Kapteyn b and c: Two Exoplanets Found Orbiting Kapteyn's Star, Sci-News, Архивирано од изворникот 3 август 2014, Посетено на 26 август 2024.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Anglada-Escudé, Guillem; и др. (2014), „Two planets around Kapteyn's star : a cold and a temperate super-Earth orbiting the nearest halo red-dwarf“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 443: L89–L93, arXiv:1406.0818, Bibcode:2014MNRAS.443L..89A, doi:10.1093/mnrasl/slu076, S2CID 67807856.
  11. ↑ Kapteyn, J. C. (1898), „Stern mit grösster bislang bekannter Eigenbewegung“, Astronomische Nachrichten, 145 (9–10): 159–160, Bibcode:1897AN....145..159K, doi:10.1002/asna.18981450906..
  12. ↑ „Dictionary of Nomenclature of Celestial Objects“, SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 2015-09-25, Архивирано од изворникот на 2015-09-25.
  13. ↑ Resultados del Observatorio Nacional Argentino, 7, 1884, стр. 98, Bibcode:1884RNAO....7...96..
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Kaler, James B. (2002), „Kapteyn's Star“, The Hundred Greatest Stars, Copernicus Books, стр. 108–109..
  15. ↑ Gill, D. (1899), „On the Discovery of a Certain Proper Motion“, The Observatory: 99–101.
  16. ↑ Barnard, E. E. (1916), „A small star with large proper motion“, Astronomical Journal, 29 (695): 181, Bibcode:1916AJ.....29..181B, doi:10.1086/104156..
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Kotoneva, E.; и др. (2005), „A study of Kapteyn's star“, Astronomy & Astrophysics, 438 (3): 957–962, Bibcode:2005A&A...438..957K, doi:10.1051/0004-6361:20042287..
  18. ↑ Bailer-Jones, C. A. L. (March 2015), „Close encounters of the stellar kind“, Astronomy & Astrophysics, 575: 13, arXiv:1412.3648, Bibcode:2015A&A...575A..35B, doi:10.1051/0004-6361/201425221, S2CID 59039482, A35.
  19. ↑ Woolf, V. M.; Wallerstein, G. (2004), „Chemical abundance analysis of Kapteyn's Star“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 350 (2): 575–579, Bibcode:2004MNRAS.350..575W, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07671.x, S2CID 15907478..
  20. ↑ Eggen, O. J. (December 1996), „The Ross 451 Group of Halo Stars“, Astronomical Journal, 112: 2661, Bibcode:1996AJ....112.2661E, doi:10.1086/118210.
  21. ↑ Wylie-de Boer, Elizabeth; Freeman, Ken; Williams, Mary (февруари 2010), „Evidence of Tidal Debris from ω Cen in the Kapteyn Group“, The Astronomical Journal, 139 (2): 636–645, arXiv:0910.3735, Bibcode:2010AJ....139..636W, doi:10.1088/0004-6256/139/2/636, S2CID 119217292.
  22. ↑ „Backward star ain't from round here“, New Scientist, 4 ноември 2009, Архивирано од изворникот 25 мај 2015, Посетено на 26 август 2024.
  23. ↑ Woolf, Vincent M.; Wallerstein, George (јануари 2005), „Metallicity measurements using atomic lines in M and K dwarf stars“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 356 (3): 963–968, arXiv:astro-ph/0410452, Bibcode:2005MNRAS.356..963W, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08515.x, S2CID 15664454.
  24. ↑ The abundance is given by taking the metallicity to the power of 10. From Woolf and Wallerstein (2005), [M/H] ≈ –0.86 dex. Thus:
    10−0.86 = 0.138
  25. ↑ Cain, Fraser (16 септември 2008), How Old is the Sun?, Universe Today, Архивирано од изворникот на 18 август 2010, Посетено на 26 август 2024.
  26. ↑ Cain, Fraser (15 септември 2008), Temperature of the Sun, Universe Today, Архивирано од изворникот на 29 август 2010, Посетено на 26 август 2024.
  27. ↑ Adams, Fred C.; Laughlin, Gregory; Graves, Genevieve J. M. (2004), „Red Dwarfs and the End of the Main Sequence“, Gravitational Collapse: From Massive Stars to Planets, Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica, 22, стр. 46–49, Bibcode:2004RMxAC..22...46A.
  28. ↑ Wall, Mike (3 јуни 2014), „Found! Oldest Known Alien Planet That Might Support Life“, Space.com, Посетено на 26 август 2024.
  29. ↑ Dickinson, David (4 јуни 2014), „Discovered: Two New Planets for Kapteyn's Star“, Universe Today.
  30. ↑ Kapteyn's Star at SolStations.com.
  31. ↑ Michtchenko, Tatiana A.; Rodríguez, Adrián (август 2011), „Modeling the secular evolution of migrating planet pairs“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 415 (3): 2275–2292, arXiv:1103.5485, Bibcode:2011MNRAS.415.2275M, doi:10.1111/j.1365-2966.2011.18857.x, S2CID 85449365.
  32. ↑ „Sad Kapteyn“, Science fiction story released with the announcement of planetary system, 4 јуни 2014, Архивирано од изворникот 6 јуни 2014, Посетено на 26 август 2024.
  33. ↑ Robertson, Paul; Roy, Arpita; Mahadevan, Suvrath (June 2015), „Stellar activity mimics a habitable-zone planet around Kapteyn's star“, The Astrophysical Journal Letters, 805 (2): 6, arXiv:1505.02778, Bibcode:2015ApJ...805L..22R, doi:10.1088/2041-8205/805/2/L22, S2CID 117871083, L22.
  34. ↑ Anglada-Escudé, G.; Tuomi, M.; Arriagada, P.; Zechmeister, M.; Jenkins, J. S.; Ofir, A.; Dreizler, S.; E. Gerlach; Marvin, C. J. (2016), „No Evidence for Activity Correlations in the Radial Velocities of Kapteyn's Star“, The Astrophysical Journal (англиски), 830 (2): 74, arXiv:1506.09072, Bibcode:2016ApJ...830...74A, doi:10.3847/0004-637X/830/2/74, hdl:2299/17695, ISSN 0004-637X, S2CID 14348277.

Дополнителна книжевност

уреди

 

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Каптајнова_Ѕвезда&oldid=5263892“