Википедија

Ета Близнаци

Ета Близнаци (η Geminorum, скратено Eta Gem, η Gem), формално именувана Propus) — троен ѕвезден систем во соѕвездието Близнаци[13][15]. Тоа е променлива ѕвезда со голо око на околу 380 светлосни години од Сонцето .

Ета Близнаци
Местоположба на η Близнаци (заокружено)
Положба на небото
Епоха J2000.0      Рамноденица J2000.0
Соѕвездие Близнаци
A
Рекстацензија 06ч 14м &1000000000005265700000052,657с[1]
Деклинација +22° 30′ &1000000000000244800000024,48″[1]
Привидна величина (V) 3.1 – 3.7[2]
B
Рекстацензија 06ч 14м &1000000000005256900000052,569с[1]
Деклинација +22° 30′ &1000000000000243100000024,31″[1]
Привидна величина (V) 6.04[1]
Особености
Спектрален тип M2 IIIa[3] (Aa)
A[4] (Ab)
G0 III[5] (B)
Променлив тип SRa + EA[6]
Астрометрија
Сопствено движење (μ) Рект: −59,530 ± 1,450[7] млс/г
Дек.: −7,766 ± 1,385[7] млс/г
Паралакса (π)8.48 ± 1.23[8] млс
Оддалеченостприб. 380 сг
(приб. 120 пс)
Апсолутна величина (MV)−1.87[9]
Орбита[4][10]
ГлавнаAa
ПридружникAb
Период (P)8.161 г.
Голема полуоска (a)0.077"
Занесеност (e)0.5507
Перицентарска епоха (T)JD 2444489.1
Аргумент на перицентарот (ω)
(главна)		174.20°
Полузамав (K1)
(главна)		9.438 км/с
Орбита[11]
ГлавнаA
ПридружникB
Период (P)473.7 г.
Голема полуоска (a)1.08"
Занесеност (e)0.54
Податоци
Aa
Маса5.1[4] M☉
Полупречник275+49
−66[12] R☉
Сјајност10,276 ± 4.445[12] L☉
Температура3,502[12] K
Старост0.81[5] Гг.
Ab
Маса2[4] M☉
Полупречник1.65[4] R☉
Сјајност16[4] L☉
Температура9,000[4] K
Други ознаки
Propus,[13] Praepes, Tejat Prior, Pish Pai,[14] η Geminorum, 7 Geminorum, ХД 42995, ХР 2216, БП+22°1241, ХИП 29655, САО 78135, кдпѕ J06149+2230, ADS 4841
Наводи во бази
SIMBAD— податоци

Номенклатура

уреди

Eta Geminorum е Бајерова ознака на ѕвездата. Традиционалните имиња Tejat Prior, Propus (од грчки, што значи предна нога) и Praepes и Pish Pai (од персиското Pīshpāy, پیش‌پای, што значи предна нога). Во 2016 година, Меѓународниот астрономски сојуз организирал Работна група за имиња на ѕвезди (РГИЅ)[16] за да ги каталогизира и стандардизира соодветните имиња за ѕвездите. Првиот билтен на РГИЅ од јули 2016 година[17] вклучувал табела со првите две серии на имиња одобрени од РГИЅ; во кој била вклучена и Пропус за оваа ѕвезда.

Оваа ѕвезда, заедно со γ Близнаци (Алхена), μ Близнаци (Теџат), ν Близнаци и ξ Близнаци (Алзир) биле познати како Al Han'ah, (вратот на камилата). Тие, исто така, биле поврзани во ел-Нухатаи, двојната форма на ел-Нухат, „Камилска грпка“.[14]

Во кинеската лунарна замок, Теџат Приор е единствениот член на лунарната палата 钺 ( Пинјин: Yuè)[14][18]

Околина

уреди
 
η Gem (десно), μ Gem (лево) и маглина помеѓу нив

η Близнаци лежи во подножјето на страната на Кастор, околу два степени западно од μ Близнаци и два степени југоисточно од сјајноторасеано јато M35. Помеѓу двете ѕвезди има неколку слаби области на небулозност. η Близнаци веднаш западно од обвивката од остатоците од суперновата IC 443. Понатаму на исток околу μ Близнаци се наоѓа оддавна маглина S 249. Помеѓу е малата слаба емисиона маглина IC 444 околу 7-та светлинска величина 12 Близнаци.

η Близнаци е 0,9 степени јужно од еклиптиката, така што може да биде прикриена од Месечината[19] и, ретко, од планетите. Последното прикрвање од страна на една планета се случила на 27 јули 1910 година, од страна на Венера,[20] а следната на 11 јули 1837 година, од страна на Меркур.

Варијабилност

уреди
 
Визуелна светлинска крива на лентата за затемнувањето на Ета Близнаци од 1979-1980 година[21]

Во 1865 година, Јулиуј Шмит за прв пат објавил дека η Близнаци е променлива ѕвезда. Светлинските варијации биле опишани од Шмит и други набљудувачи како со долги максимални константни осветлености, минимум со многу различна големина и форма и период од околу 231 денови.[22] Ѕвездата била класифицирана и како полуправилна променлива и како двојна. Периодот на затемнување е поставен на околу осум години, што одговара на орбитата на невиден придружник. Затемнувањата првично биле доведени во прашање, но специјалните проекти довеле до тоа што затемнувањата од февруари 1980, април 1988 и октомври 2012 година биле добро набљудувани. Затемнувањата имаат длабочини од околу половина величина и времетраење од неколку недели.[21][23]

Полуправилните варијации се класифицирани како тип SRa, што укажува на релативно предвидлива периодичност со некои варијации во амплитудата и обликот на светлосната крива. Овие типови на променливи се сметаат за многу слични на променливата Мирида, но со помали амплитуди.[6] Многу долги периодични променливи покажуваат долги секундарни периоди, обично десет пати подолги од главниот период, но овие промени не се откриени за η Близнаци. Главниот период е рафиниран во просек од 234 денови.[24]

Систем

уреди
 
η Близнаци е сјајна ѕвезда што лежи веднаш надвор од остатокот од суперновата IC 443 (инфрацрвена слика од WISE)

η Близнаци е троен систем, при што сјајната ѕвезда од класа М има близок придружник познат само од радијалните варијации на брзината, а подалечниот придружник решен визуелно.

Во 1881 година, Бурнам забележал дека η Близнаци имала близок придружник (η Близнаци B). Во тоа време разделбата била измерена на 1,08".[25] Ова денес е зголемено на 1,65" и е пресметано дека орбитата е долга 474 години и прилично ексцентрична. Малку се знае за придружникот, иако е со 6-та величина. Неа и е дадена спектрален тип G0 и се претпоставува дека е џин врз основа на нејзината осветленост.[5]

Во 1902 година, Вилијам Валас Кембел објавил дека η Близнаци A покажува радијални варијации на брзината. Претпоставката била дека ѕвездата е спектроскопска бинарна форма, иако не биле одредени периоди или други орбитални параметри.[26] Орбитата пресметана во 1944 година е суштински непроменета и денес, со период од 2.983 дена и ексцентричност од 0,53. Биле направени набљудувања барајќи знак за затемнување што одговара на изведената орбита, но доказите се сметале за неубедливи, и затемнувањата не биле потврдени.[27] Поради изгледот на спектарот, постои сомнеж дека спектроскопскиот придружник е побледа ѕвезда од класата М.[5] Бидејќи секундарната ѕвезда сама по себе би била премногу мала за да ги предизвика набљудуваните затемнувања, веројатно е опкружена со околуѕвезден диск.[4]

Развој

уреди

Светлечката главна компонента на η Близнаци е асимптотична гранка на џиновска ѕвезда, високо еволуирана ладна сјајна ѕвезда која првично била 2-8 M☉ на главната низа.[28]

Во културата

уреди

USS Propus (AK-132) бил товарен брод од класата Кратер на морнарицата на Соединетите Американски Држави, именуван по ѕвездата.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Høg, E.; Fabricius, C.; Makarov, V. V.; Urban, S.; Corbin, T.; Wycoff, G.; Bastian, U.; Schwekendiek, P.; Wicenec, A. (2000). „The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars“. Astronomy and Astrophysics. 355: L27. Bibcode:2000A&A...355L..27H. doi:10.1888/0333750888/2862.
  2. ↑ „VSX : Detail for eta Gem“, AAVSO, Посетено на 2024-06-25
  3. ↑ Keenan, Philip C.; McNeil, Raymond C. (1989). „The Perkins catalog of revised MK types for the cooler stars“. Astrophysical Journal Supplement Series. 71: 245. Bibcode:1989ApJS...71..245K. doi:10.1086/191373. S2CID 123149047.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Torres, Guillermo; Sakano, Kristy (2022). „η Geminorum: An eclipsing semiregular variable star orbited by a companion surrounded by an extended disc“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 516 (2): 2514–2521. arXiv:2208.07375. Bibcode:2022MNRAS.516.2514T. doi:10.1093/mnras/stac2322.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Hunsch, Matthias; Schmitt, Jurgen H. M. M.; Schroder, Klaus-Peter; Zickgraf, Franz-Josef (1998). „On the X-ray emission from M-type giants“. Astronomy and Astrophysics. 330: 225. Bibcode:1998A&A...330..225H.
  6. ↑ 6,0 6,1 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1. Bibcode:2009yCat....102025S.
  7. ↑ 7,0 7,1 Brown, A. G. A.; и др. (Gaia collaboration) (август 2018). „Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties“. Astronomy & Astrophysics. 616. A1. arXiv:1804.09365. Bibcode:2018A&A...616A...1G. doi:10.1051/0004-6361/201833051. Запис на DR2 од „Гаја“ за овој извор на VizieR.
  8. ↑ van Leeuwen, F. (2007-11-01). „Validation of the new Hipparcos reduction“. Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. ISSN 0004-6361.
  9. ↑ Ryon, Jenna; и др. (August 2009). „Comparing the Ca ii H and K Emission Lines in Red Giant Stars“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 121 (882): 842. arXiv:0907.3346. Bibcode:2009PASP..121..842R. doi:10.1086/605456. S2CID 17821279.
  10. ↑ Malkov, O. Yu.; Tamazian, V. S.; Docobo, J. A.; Chulkov, D. A. (2012). „Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries“. Astronomy & Astrophysics. 546: A69. Bibcode:2012A&A...546A..69M. doi:10.1051/0004-6361/201219774.
  11. ↑ Tokovinin, A. A. (1997). „MSC - a catalogue of physical multiple stars“. Astronomy and Astrophysics Supplement Series. 124: 75–84. Bibcode:1997A&AS..124...75T. doi:10.1051/aas:1997181.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Baines, Ellyn K.; Thomas Armstrong, J.; Clark, James H.; Gorney, Jim; Hutter, Donald J.; Jorgensen, Anders M.; Kyte, Casey; Mozurkewich, David; Nisley, Ishara; Sanborn, Jason; Schmitt, Henrique R. (November 2021). „Angular Diameters and Fundamental Parameters of Forty-four Stars from the Navy Precision Optical Interferometer“. The Astronomical Journal. 162 (5): 198. arXiv:2211.09030. Bibcode:2021AJ....162..198B. doi:10.3847/1538-3881/ac2431. ISSN 0004-6256. S2CID 238998021 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  13. ↑ 13,0 13,1 „IAU Catalog of Star Names“. Посетено на 28 July 2016.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star Names: Their Lore and Meaning. New York, NY: Dover Publications. ISBN 0-486-21079-0 – преку LacusCurtius.
  15. ↑ Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2nd rev.. изд.). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. ISBN 978-1-931559-44-7.
  16. ↑ „IAU Working Group on Star Names (WGSN)“. Посетено на 22 May 2016.
  17. ↑ „Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1“ (PDF). Посетено на 28 July 2016.
  18. ↑ (на кинески) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 26 日 Архивирано на 21 мај 2011 г.
  19. ↑ White, Nathaniel M.; Feierman, Barry H. (September 1987). „A Catalog of Stellar Angular Diameters Measured by Lunar Occultation“. Astronomical Journal. 94: 751. Bibcode:1987AJ.....94..751W. doi:10.1086/114513.
  20. ↑ Können, G. P.; Van Maanen, J. (April 1981). „Planetary occultations of bright stars“. Journal of the British Astronomical Association. 91: 148–157. Bibcode:1981JBAA...91..148K.
  21. ↑ 21,0 21,1 „Variable Star of the Year 2012“ (PDF). Посетено на August 12, 2016.
  22. ↑ Hassforther, B. (2007). „Eta Geminorum - wirklich ein Bedeckungsveraenderlicher?“. BAV Rundbrief. 56: 205. Bibcode:2007BAVSR..56..205H.
  23. ↑ „The 2004 eclipse of Eta Geminorum“ (PDF). Посетено на August 12, 2016.
  24. ↑ Percy, J. R.; Nasui, C. O.; Henry, G. W. (2008). „Long-Term Photometric Variability of 13 Bright Pulsating Red Giants“. The Journal of the American Association of Variable Star Observers. 36 (1): 139. Bibcode:2008JAVSO..36..139P.
  25. ↑ Clerke, A. M. (1902). „The system of eta Geminorum“. The Observatory. 25: 389. Bibcode:1902Obs....25..389C.
  26. ↑ Campbell, W. W. (1902). „Six stars whose velocities in the line of sight are variable“. Astrophysical Journal. 16: 114. Bibcode:1902ApJ....16..114C. doi:10.1086/140954. S2CID 123054295.
  27. ↑ McLaughlin, Dean B.; Van Dijke, Suzanne E. A. (1944). „The Spectrographic Orbit and Light-Variations of η Geminorum“. Astrophysical Journal. 100: 63. Bibcode:1944ApJ...100...63M. doi:10.1086/144637.
  28. ↑ Eggen, Olin J. (1992). „Asymptotic giant branch stars near the sun“. Astronomical Journal. 104: 275. Bibcode:1992AJ....104..275E. doi:10.1086/116239.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ета_Близнаци&oldid=5276366“