Википедија

Воѓани

село во Општина Кривогаштани, Македонија

Воѓани — село во Општина Кривогаштани, во околината на градот Прилеп.

Воѓани

Сретселото

Воѓани во рамките на Македонија
Воѓани
Местоположба на Воѓани во Македонија
Воѓани на карта

Карта

Координати 41°17′0″N 21°20′21″E / 41.28333° СГШ; 21.33917° ИГД / 41.28333; 21.33917
Регион  Пелагониски
Општина  Кривогаштани
Област Прилепско Поле
Население 349 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 7525
Повик. бр. 048
Шифра на КО 20011
Надм. вис. 603 м
Слава Свети Никола
Воѓани на општинската карта

Атарот на Воѓани во рамките на општината
Воѓани на Ризницата

Потекло и значење на името

уреди

Според народната традиција се вели дека името на селото потекнува од легендата дека околу ова место имало вода.

Географија и местоположба

уреди
 
регионалниот пат 2339 низ селото

Селото се наоѓа во крајниот југозападен дел на Прилепското Поле, а на јужната страна на Општина Кривогаштани, чиј атар се допира со подрачјето на Општина Крушево.[2] Селото е рамничарско, на надморска височина од 603 метри. Од градот Прилеп е оддалечено 26 километри,[2] додека од општинското средиште Кривогаштани е оддалечено 10 километри. Селото е споено со соседното село Воѓани, но отсекогаш се сметале за посебни села.[3]

Низ селото поминува регионалниот пат 2339, кој ја поврзува Пелагонија со Железник.

Воѓани е рамничарско село, кое е потполно споено со соседното село Бела Црква. Атарот на селото граничи со атарите на селата: Обршани на исток, Бела Црква на југ, Бучин и Пресил на запад и Крушеани на север. Во минатото, водата за пиење се добивала од бунари. Во селото нема извори.[3]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Самурје, Висои, Сува Река, Плоча, Долно Патче, Бревче, Станково Трло, Чаирски Пат, Браненица, Кара Асаница и Стари Лозја.[3]

Селото има збиен тип, поделено на две маала: Долно и Горно Маало. Некои делови на маалата носат имиња на родовите кои живеат во нив.[3]

Во минатото, Црна Река течела преку Воѓани и Бела Црква во Обршани. Овој крак денес е наречен Сува Река и тој порано се вливал во Блато.[3]

Историја

уреди

Селото се споменува во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Прилепскиот Вилает (Vilayet-I Prilepe) под името В-д-н-а-н-и и имало 50 семејства, 5 неженети и 5 вдовици, сите христијани.[4]

Мештаните говорат дека селото најпрвин се наоѓало на месноста Кара Асаница, каде денес има ниви. Месноста е околу половина километар северно од денешното село. Тоа село било напуштено поради чума. По чумата останале три семејства, кои го основале селото на денешното место. Тие три рода се Ермановци, Шијаковци и Здравевци.[3]

Некои мештани говорат дека на месноста Манастириште, источно од селото, некогаш постоел манастир. Материјалот од срушените ѕидови бил употребен за градење на беговските кули, како и при изградбата на црквата. Денес, на месноста има ниви.[3]

Стопанство

уреди

Атарот е мал и зафаќа простор од 4,4 км2. На него преовладува обработливото земјиште на површина од 374,9 хектари, на пасиштата отпаѓаат 32,8 хектари, а на шумите отпаѓаат само 0,6 хектари.[2]

Селото, во основа, има полјоделска функција. Во селото постојат продавници и угостителски објекти.[2]

За време на отоманскиот период, во Воѓани имало девет чифлици, од кои шест биле битолски (Шерифов, Малик-пашин, Мамут-агин, Исмет-бегов, Мефаилов, Зеќиров) и по еден прилепски (Чакревски) и врбоечки. По 1912 година, селаните започнале да ја купуваат земјата од чифлиците. Една четвртина од земјата на крај селаните ја добиле со аграрната реформа во 1925 година.[3]

Население

уреди
Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948431—    
1953489+13.5%
1961538+10.0%
1971551+2.4%
1981554+0.5%
ГодинаНас.±%
1991511−7.8%
1994473−7.4%
2002454−4.0%
2021349−23.1%

Според статистиката на бугарскиот етнограф Васил К’нчов, селото во 1900 година имало 160 жители, христијани Македонци.[5] Според податоците на бугарскиот публицист Димитар Мишев, селото имало 96 христијани Македонци.[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Воѓани се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 12 куќи.[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Македонци.[8]

Селото е средно по големина, без некои значително промени во населението. Во 1961 година селото броело 538 жители, а во 1994 година 473 жители, македонско население.[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Воѓани живееле 454 жители, од кои 452 Македонци, 1 Србин и 1 останат.[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 349 жители, од кои 334 Македонци, 2 Албанци и 13 лица без податоци.[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 160 96 431 489 538 551 554 511 473 454 349
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]

Родови

уреди

Воѓани е македонско село.[3]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1955 година родови во селото се:

  • Староседелски родови: Здравевци (2 к.), Шијаковци (2 к.) и Ермановци (1 к.).
  • Доселеници: Пасковци (12 к.), доселени се од селото Растојца во Железник, таму се доселени од некое место во Албанија; Грашковци (9 к.), доселени се во XIX век од Бабино во Железник, таму имаат истоимени роднини; Чалевци (7 к.), Николовци (6 к.) и Кукевци (1 к.), доселени се во XIX век од Бела Црква, подалечно потекло имаат од Смилево во Железник; Ѓоревци (16 к.), исто така доселени од Бела Црква, таму се викале Танушевци, подалечно потекло имаат од Лесково во Железник; Благодушковци (2 к.), деленици се од родот Ѓоревци; Сидоровци (5 к.), и тие се доселени од селото Бела Црква; Шукуловци (3 к.), доселени се крајот на XIX век од Крушеани, таму биле старинци; Поповци (2 к.), доселени се од Бела Црква таму им биле род Милошевци, а во Бела Црква се доселени од Демирхисарско (Железник); Банковци (1 к.), од Воѓани се преселиле во Крушево, но по некое време се вратиле назад и Консуловци (2 к.), доселени се од градот Крушево (не се Власи).

Иселеништво

уреди

Староседелскиот род Торневци се иселиле во Гнеотино и во Битола. Од родот Ермановци има иселеници во Белград (браќата Грозданови). Други иселеници од селото се: Новевци (12 к.), живеат во Подвис, Танушевци (17 к.) и Сидоровци (8 к.), живеат во Бела Црква, Мисковци (11 к.), Пасковци (11 к.) и Козаровци (2 к.), живеат во Обршани. Родот Воѓанци живее во Логоварди.[3]

Населението во Воѓани опаѓа. Една четвртина од жителите се иселени во Австралија, Америка, Германија, Италија, но и во градовите од Македонија: Прилеп, Битола, Скопје, Кичево, Крушево и други места.

Општествени установи

уреди
  • Амбуланта
  • Пошта (7525)
  • Месна заедница
  •  
    Поштата
  •  
    Амбулантата
  •  
    Фудбалскиот терен

Самоуправа и политика

уреди
 
Поглед на селото во далечина

Во XIX век, Воѓани било село во Битолската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Кривогаштани, која била една од ретките општини во Македонија која не била изменета при територијалната поделба во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Прилеп. Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Бела Црква, во која покрај селото Воѓани, се наоѓале и селата Бела Црква, Бучин, Обршани, Пашино Рувци, Пресил и Света. Општината Бела Црква постоела и во периодот 1950-1952.

Избирачко место

уреди

Во селото постои избирачкото место бр. 1513 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месна канцеларија.[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 313 гласачи.[16] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 308 гласачи.[17]

Културни и природни знаменитости

уреди
 
Главната селска црква „Св. Никола“
Археолошки наоѓалишта[3][18]
Цркви[19]
Споменици
  • Споменик во чест на НОБ.

Редовни настани

уреди
Слави

Личности

уреди
Родени во или по потекло од Воѓани
Жртви во војната 1941-1945[21]
  • Доне Ѓорески (1904 — 1944), умрел во затвор во Бугарија
  • Најдо Најдоски (1925 — 1945) во НОБ, кај Вучитрн

Култура и спорт

уреди

Во селото работи фудбалскиот клуб „Воѓани“, кој во минатото се викал ФК „Земјоделец“.[22]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 57. Посетено на 5 јануари 2022.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Трифуноски; Јован Ф. (1998). Bitoljsko-Prilepska kotlina: antropogeografska proučavanja. Белград: Српска академија на науките и уметностите. ISBN 8670252678. OCLC 41961345.
  4. ↑ Турски документи за историјата на македонскиот народ кн.4, Методија Соколоски, д-р Александар Стојановски, Скопје 1971, стр.68
  5. ↑ Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 237.
  6. ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 166-167.
  7. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 14.
  8. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  9. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 5 јануари 2022.
  10. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  11. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  12. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  13. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  14. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  16. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
  17. ↑ „Локални избори 2021“. Архивирано од изворникот на 2021-12-02. Посетено на 5 јануари 2022.
  18. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 291. ISBN 9989-649-28-6.
  19. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  20. ↑ . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)
  21. ↑ Žrtve rata 1941-1945 (PDF). Muzej žrtava genocida Beograd. 1997. стр. 222.
  22. ↑ „ФК Воѓани“. OLDPRILEP.COM. 2021-01-15. Посетено на 2022-01-05.

Поврзано

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Воѓани&oldid=5173917“