Конвенција за меѓународна трговија со загрозени видови на дива флора и фауна
Конвенција за меѓународна трговија со загрозени видови на дива фауна и флора (англиски: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora - CITES) како што се нарекува во официјалните документи или, накусо, Договорот од Вашингтон за заштита на видовите — меѓународен договор меѓу владите на земјите-членки, направен на иницијатива на Меѓународниот сојуз за заштита на природата во 1973 година, во Вашингтон.[1] Целта на конвенцијата е да се спречи губењето на биоразновидноста, предизвикано од прекумерната експлоатација на живиот свет од страна на човекот.
| Конвенција за меѓународна трговија со загрозени видови на дива флора и фауна | |
|---|---|
| Потпишан | 3 март 1973 |
| Место |  Женева |
| На сила од | 1 јули 1975 |
| Услов | 10 земји |
| Странки | 183 |
| Чувар | |
| Јазик | |
| Целосен текст | |
 Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora на Викиизвор | |
CITES е исто толку договор, како организација што има за цел да ја контролира меѓународната трговија со растителни и животински видови до степен што не може да го загрози нивниот опстанок. CITES ги постигнува своите цели преку соработка со царински, полициски и судски органи, преку комуникација со меѓудржавни власти, преку изградена мултилатерална мрежа, како и преку билатерална соработка со сите засегнати страни. Како организација, CITES не се меша со суверенитетот на државите, тие се одговорни за спроведување на одредбите од конвенцијата (член VIII), но во тешки случаи на злоупотреба може да обезбеди техничка поддршка при решавање проблеми (на пр. во случај на грубо кршење на меѓународното право, нелегален риболов во меѓународни води или неконтролирано ловокрадство на крајно загрозени видови, како што се тигри, панди или китови). Секретаријатот на Конвенцијата е активен вклучен во давањето препораки, според случајот, и го надгледува спроведувањето на обврските на членките за спречување на нелегална трговија со загрозени видови.
Историја
уреди.jpg)
Поттик за усвојување на овој договор бил растечкиот тренд на меѓународна трговија со одредени животни и нивни деривати (на пр. кожа на влекачи, слонова коска, алтернативни „лековити“ препарати и прехранбени производи направени од животински делови - на пр. кавијар) и дека трговијата и шверцот е една од главните причини за истребување на некои видови.
На овој договор му претходел Лондонскиот договор за заштита на видовите од 1933 година, кој бил потпишан од 9 земји, а се однесува главно на големиот дивеч на Африка (вкупно 42 видови). Веќе во 1964 година започнал првиот предлог за пообемен документ. Чекор по чекор, државите започнале да ја прифаќаат идејата за потребата од поширока заштита на живиот свет, така што на 3 март 1973 година, САД ја свикале основачката конференција на CITES, на која учествувале 80 земји. Договорот стапил на сила во земјите кои прво го ратификувале на 1 јули 1975 година. Текстот на Конвенцијата бил именуван по првото потпишување на градот во Вашингтон и оттогаш е ревидиран на 22 јуни 1979 година во Бон, а потоа повторно на 30 април 1983 година во Боцвана, кога биле додадени амандмани, поради зголемениот број видови загрозени од нелегална трговија. Првиот нацрт на договорот заштитил околу 1.000 видови, додека во моментов околу 5.800 видови животни и 30.000 видови растенија уживаат во заштитата на CITES од злоупотреба, лов и неодржлива економска експлоатација преку меѓународната трговија.[2]
Анекси на Конвенцијата
уредиВидовите определени со прописите на CITES се поделени во три групи со соодветни додатоци ( англиски: Appendices)
Анекс 1 (Додаток I)
уредиРегулира видови кои се во опасност од истребување, со директно влијание на меѓународната (комерцијална) трговија со нивните примероци земени од дивината. Целосната забрана за ваква трговија се однесува на 625 животински и 301 растителен вид (најпознати примери се снежниот леопард, антилопа орикс, викуња, видра, медитеранска фока, син кит, црвена панда, орангутан, планинска зебра, див Ппржевалски коњ итн. Интересно е што тилацинот, веќе долго исчезнат вид, е исто така на листата.
Анекс 2 (Додаток II)
уредиВо него се наведени видови кои не се директно загрозени, но чија трговија треба да се регулира за да не се случи (се однесува на 97% од сите таксони наведени во додатоците). Примери за такви организми се златниот орел, бистар, кафеава мечка, волк, саига, каракал, кајман, зелен паун (Pavo muticus), фазани од паун (Polyplectron ssp). ), камелеони, пеперутка Аполон , сенф, кактуси и сите орхидеи.
Анекс 3 (Додаток III)
уредиВидови за чија заштита одредена членка бара помош од други држави, бидејќи тие можат да бидат зачувани само со меѓународна соработка во спречување на нивната трговија. Овој список вклучува 147 животински и 119 растителни видови, на пример морж ( Канада ), арни ( Индија ), еленска антилопа ( Непал ), елен Бербер ( Тунис, Алжир ), ардвук ( Боцвана ), желка од алигатор (САД), свирче од патка ( Хондурас ), индиски подвид на чакал, итн.
Наводи
уреди- ↑ Контрола промета заштићеним врстама CITES Архивирано на 23 јануари 2019 г. – Управа царина Министарства финансија Репубике Србије
- ↑ Број врста на додацима CITES
Надворешни врски
уреди- Список на земји-членки на CITES
- Уредба за прекугранично движење и трговија со заштитени видови Архивирано на 23 јануари 2019 г. [PDF]
- Прирачник за контрола на прекуграничен сообраќај и трговија со заштитени видови - Министерство за животна средина, рударство и просторно планирање на Република Србија
- Центар за опоравување птици на Фондацијата за заштита на птици грабливки при Институтот за биолошки истражувања „Синиша Станковиќ“ Белград
- Зоолошката градина во Палиќ соработува со Министерството за грижа за нелегално увезени животни - Subotica.com
- Tелките и папагалите најчесто се мета на шверцери - Subotica.com, 5 март 2018 година