10 Хигија
Хигија (привремена ознака: 10 Хигија[6]) — главен астероид и можна џуџеста планета сместена во главниот Астероиден појас. Со пречник од 434 километри и маса која се проценува на 3% од вкупната маса на појасот, тој е четвртиот по големина астероид во Сончевиот Систем и по волумен и по маса. Во некои спектрални класификации тој е најголемиот од темните астероиди од типот C со јаглеродна површина, додека во други е втор по 1 Церера .
 Слика направена од VLT-SPHERE | |
| Откривање[1] | |
|---|---|
| Откривач | Анибале де Гаспарис |
| Откриено во | Каподимонте |
| Откриено | 12 април 1849 |
| Ознаки | |
| Изговор | /haɪˈdʒiːə/[3] |
Наречена по | Хигија[2] |
| A900 GA | |
| Главен појас (Хигиско семејство) | |
| Орбитални особености[1] | |
| Епоха 27 април 2019 (јд 2458600,5) | |
| Параметар на неодреденост 0 | |
| Лак на набљудување | 170.23 yr (62,175 days) |
| Афел | 3.4948 ае |
| Перихел | 2.7882 ае |
| 3.1415 ае | |
| Занесеност | 0.1125 |
| 5.57 a (2033.8 days) | |
Просечна орбитална брзина | 16.76 km/s |
| 152.18° | |
| Наклон | 3.8316° |
| 283.20° | |
| 312.32° | |
| Сопствени орбитални елементи[5] | |
Сопствена голема полуоска | 3.14178 АЕ |
Сопствено занесеност | 0.1356 |
Сопствен наклон | 5.1039° |
Сопствено средно движење | 64.6218 ° / г |
Сопствен орбитален период | 5.57088 г (2034.762 d) |
Прецесија на перихел | 128.544 лс / г |
Прецесија на искачувачки јазол | −96.9024 лс / г |
| Физички особености | |
| Димензии | c/a = ,94 ± ,05[6] 450+x 430 km ± 10+x 10 km |
Среден пречник | 433 ± 8 km 434 ± 14 km[8] |
| Маса | (87,4 ± 6,9)⋅1018 kg[6] (83,2 ± 8,0)⋅1018 kg (representative)[7] |
Средна густина | 2,06 ± ,20 g/cm3[6] 1,94 ± 0,19 g/cm3[7] |
| 13,82559 ± 0,00005 h[8] 27.623 h (1.15 d)[1] (dated) | |
| 0.063[6] 0.0717 [1] | |
| Температура | ≈164 K max: 247 K (−26°C)[9] |
| C-type[1] | |
| 9.0[10] to 11.97 | |
| 5.43[1] | |
| 0.321″ to 0.133″ | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Набљудувањата направени на Многу голем телескоп во 2017 и 2018 година, а објавени кон крајот на 2019 година, откриле дека Хигија е речиси сферична и е блиску до форма на хидростатичка рамнотежа. Затоа, авторите на студијата ја сметаат за можна џуџеста планета.[11][12] Сепак, се претпоставува дека Хигија е нарушена од удар, при што последователните остатоци повторно се акумулираат, наместо да бидат доволно масивни за да бидат пластични.[13] Нарушувачкиот удар го произвел најголемото познато судирно семејство .
Набљудување
уреди
И покрај неговата големина, Хигија изгледа многу слабо кога се набљудува од Земјата. Ова се должи на неговата темна површина и положба во надворешниот главен појас. Поради оваа причина, шест помали астероиди биле забележани пред Анибале де Гаспарис да ја открие Хигија на 12 април 1849 година. Во повеќето противположби, Хигија има магнитуда која е за четири степени потемна од онаа на Веста, и за нејзино набљудување обично се потребни најмалку 100 милиметарски телескоп. Меѓутоа, додека е во перихелична спротивставеност, може да се набљудува само со двоглед од 10x50 бидејќи Хигија би имала светлинска величина +9,1.
Откритие и име
уреди.svg)
На 12 април 1849 година, во Неапол, Италија, астрономот Анибале де Гаспарис ја открил Хигија. Тоа било првото од неговите девет откритија на астероиди. Директорот на опсерваторијата во Неапол, Ернесто Капочи, го именувал астероидот. Тој избра да ја нарече Игеа Борбоника („Бурбонска хигија“), по грчката божица на здравјето, ќерката на Асклепиј, и во чест на владејачкото семејство на Кралството на Двете Сицилии каде што се наоѓал Неапол.
Во 1852 година, Џон Расел Хајнд напишал дека „универзално се нарекува Хигија, а непотребниот додаток „Борбоника“ се исфрла“.
Симбол
уредиОригиналниот астрономски симбол за Хигија бил змија во форма на ζ крунисана со ѕвезда,.svg){kind=small}
. Почесто во подоцнежните години била стапот на Асклепиј,.svg){kind=small}
(U+2695 ⚕) – змија испреплетена околу стап, што ја одразува поврзаноста на Хигија со медицината. Овие симболи се во голема мера застарени. Во моментов, заеднички астролошки симбол е кадуцеј,.svg){kind=small}
(U+2BDA ⯚), кој во САД долго време се меша со стапот на Асклепиј.
Физички одлики
уреди
Врз основа на спектралните докази, се смета дека површината на Хигија се состои од примитивни јаглеродни материјали слични на оние кои се наоѓаат во јаглеродните хондритни метеорити. На неговата површина се откриени водени производи, што може да укаже на присуство на воден мраз во минатото кој бил доволно загреан за да се стопи. Примитивниот сегашен состав на површината би покажал дека Хигија не била стопена за време на раниот период на формирањето на Сончевиот Систем, за разлика од другите големи планетезимали како 4 Веста . Сепак, набљудувањата во 2019 година сугерираат дека Хигија претрпела директен судир што ја нарушило, при што нејзиното повторно натрупување резултирало во сегашната сферична форма. На сликите на VLT не се видливи длабоки базени, што укажува на тоа дека сите големи кратери мора да имаат рамни подови, во согласност со ледениот состав од типот C.
На снимките направени со Многу големиот телескоп во 2017 година, видлива е одлика на светла површина, како и најмалку два темни кратери, кои неформално [б 1] наречени Змија и Каликс по латинските зборови за змија и чаша, соодветно. Змија има големина од 180 км, Каликс е околу 90 km во пречник.
Хигија е најголемиот од класата темни астероиди од типот C кои се доминантни во надворешниот астероиден појас, надвор од Кирквудската Зона на 2,82 ае. Хигија има просечен пречник од 434 ± 14 км. Додека раните студии (Рагацони, 2000) пронашле забележливо заоблена форма со сооднос на голема полуоска од 1,11 (многу повеќе отколку за другите објекти во „големата четворка“ - 2 Палада, 4 Веста и џуџестата планета Церера), неодамнешните резултати покажуваат дека Хигија е повеќе сферична, со сооднос на оската од 1,06, соглносМеклоринскиот елипсоидт Освен што е најмала од „големата четворка“Хигијаea, како и Церера, има релативно мала густина, што е повеќе споредливо со ледените сателити на Јупитер или Сатурн отколку со копнените планети или камените астероиди.
Иако е најголемото тело во својот регион, поради неговата темна површина и подалеку од просечното растојание од Сонцето, Хигија изгледа многу слабо кога се набљудува од Земјата. Всушност, тој е трет најмрачен од првите дваесет и три откриени астероиди, при што само 13 Егерија и 17 Тетда имаат помали средни спротивставени магнитуди. Во повеќето опозиции, Хигија има магнитуда од околу +10,2, што е дури четири реда послабо од Веста, а набљудувањето бара најмалку 100 милиметарски телескоп за разрешување. Сепак, на перихил, Хигија може да достигне 9,1 степени и може да биде само решлива со 10x50 двогледи, за разлика од следните две најголемиот астероиди во астероидниот појас, 704 Интерамнија и 511Давида.
Вкупно 17 ѕвездени прикривања од Хигија биле следени од астрономи од Земјата, вклучувајќи две (во 2002 и 2014 година) кои биле видени од голем број набљудувачи. Набљудувањата се користени за ограничување на големината, обликот и оската на вртење на Хигија. Вселенскиот телескоп Хабл го отфрлил присуството на придружници кои орбитираат поголеми од околу 16 километри во пречник.
Орбита и ротација
уреди
Орбитирајќи во просек од 3,14 ае од Сонцето, Хигија е најоддалечениот од „големите четири“ астероиди. Лежи поблиску и до еклиптиката, со орбитална наклонетост од 4°. Неговата орбита е помалку кружна од оние на Церера или Веста, со ексцентричност од околу 0,12. Неговиот перихел е на сосема слична географска должина со оние на Веста и Церера, иако неговите растечки и опаѓачки јазли се спротивни на соодветните за тие објекти. Иако неговиот перихел е исклучително блиску до средното растојание на Церера и Палада, судирот помеѓу Хигија и неговите поголеми придружници е невозможен бидејќи на тоа растојание тие се секогаш на спротивните страни на еклиптиката. Во 2056 година, Хигија ќе помине 0,025 AU од Церера, а потоа во 2063 година, Хигија ќе помине 0,020 од Палада. Кај афелионот Хигија допира до крајниот раб на астероидниот појас во перихелијата на семејството Хилда, што е во орбитална резонанца 3:2 со Јупитер.
Како еден од најмасивните астероиди, Хигија се користи од Центарот за мали планети за пресметување на растројувањето .
Хигија е во нестабилна резонанца на средно движење со три тела со Јупитер и Сатурн. Пресметаното Љапуново време за овој астероид е 30.000 години, што покажува дека тој зафаќа хаотична орбита што ќе се менува случајно со текот на времето поради гравитациските пертурбации од планетите. Тој е најнискиот нумериран астероид во таква резонанца.
Хигија има вртежен период од околу 13,8256 часа, утврден од набљудувањата со VLT во 2017 и 2018 година Нејзината светлинска крива со еден врв има амплитуда од 0,27 mag, што во голема мера се припишува на варијациите на албедото. Од септември 2019 година, насоката на ротацијата на Хигија не е позната, поради двојната двосмисленост во податоците за светлинската крива што се влошува со нејзиниот долг вртежен период - што прави набљудувањата на телескопот од една ноќ да опфаќаат во најдобар случај само дел од целосното свртување - но се верува дека е повратна. Анализата на светлинската крива покажува дека полот на Хигија покажува или кон еклиптичките координати (β, λ) = (30°, 115°) или (30°, 300°) со неизвесност од 10°. Ова дава осен наклон од околу 60° во двата случаи.
Семејство Хигија
уреди
Хигија е главниот член на семејството на астероиди што сочинува околу 1% од астероидите во главниот појас. Семејството е формирано кога објект со пречник од околу 100километри се судрил со прото-Хигија пред околу 2 милијарди години. Бидејќи ударните кратери на Хигија денес се премали за да го содржат волуменот на исфрлен материјал, се смета дека Хигија била целосно нарушена од ударот и дека поголемиот дел од остатоците повторно се акумулирале откако парчињата што го формирале остатокот од семејството избегале. Хигија ја содржи речиси целата маса (над 98%) од семејството.
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „JPL Small-Body Database Browser: 10 Hygiea“ (2019-08-18 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. Посетено на 2019-10-28.
- ↑ Schmadel, L. D. (2007). „(10) Hygiea“. Dictionary of Minor Planet Names – (10) Hygiea. Springer Berlin Heidelberg. стр. 16. doi:10.1007/978-3-540-29925-7_11. ISBN 978-3-540-29925-7.
- ↑ „Hygeia“, Oxford English Dictionary (3rd. изд.), Oxford University Press, September 2005 Invalid
|mode=CS1(help) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .) - ↑ „hygeian“, Oxford English Dictionary (3rd. изд.), Oxford University Press, September 2005 Invalid
|mode=CS1(help) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .) - ↑ „AstDyS-2 Hygiea Synthetic Proper Orbital Elements“. Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Посетено на 2019-04-28.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 P. Vernazza et al. (2021) VLT/SPHERE imaging survey of the largest main-belt asteroids: Final results and synthesis. Astronomy & Astrophysics 54, A56
- ↑ 7,0 7,1 Vernazza, P.; Jorda, L.; Ševeček, P.; Brož, M.; Viikinkoski, M.; Hanuš, J.; и др. (2019-10-28). „A basin-free spherical shape as an outcome of a giant impact on asteroid Hygiea, Supplementary Information“ (PDF). Nature Astronomy. doi:10.1038/s41550-019-0915-8. hdl:10045/103308. S2CID 209938346. Посетено на 2019-10-30.
- ↑ 8,0 8,1 Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеVernazza2019. - ↑ Lim, L. F.; McConnochie, T.; Belliii, J.; Hayward, T. (2005). „Thermal infrared (8–13 μm) spectra of 29 asteroids: the Cornell Mid-Infrared Asteroid Spectroscopy (MIDAS) Survey“. Icarus. 173 (2): 385. Bibcode:2005Icar..173..385L. doi:10.1016/j.icarus.2004.08.005.
- ↑ „AstDys (10) Hygiea Ephemerides“. Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Посетено на 2010-06-26.
- ↑ „Asteroid Hygiea May be the Smallest Dwarf Planet in the Solar System“. 28 October 2019.
- ↑ „The solar system may have a new smallest dwarf planet: Hygiea“. 28 October 2019.
- ↑ Yang, B.; Hanuš, J.; Carry, B.; Vernazza, P.; Brož, M.; Vachier, F.; Rambaux, N.; Marsset, M.; Chrenko, O. (2020), „Binary asteroid (31) Euphrosyne: Ice-rich and nearly spherical“, Astronomy & Astrophysics, 641: A80, arXiv:2007.08059, Bibcode:2020A&A...641A..80Y, doi:10.1051/0004-6361/202038372CS1-одржување: display-автори (link)
Надворешни врски
уреди- 3D модел на астероидот Hygiea
- Симулација на орбитата на Hygiea
- Ѕвездено прикривање на 11 август 2013 година (видео)
- „Elements and Ephemeris for (10) Hygiea“. Minor Planet Center. Архивирано од изворникот на 4 March 2016. Посетено на 26 May 2011. (го прикажува Елонг од Сонце и V маг за 2011 година)
- 10 Хигија — AstDyS-2
- 10 Хигија — База на мали небесни тела на JPL
Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.