Википедија

Минтака

За други значења на поимот, погл. Минтака (појаснување).

Минтака,[17] ознака Делта Орионис (δ Орионис, скратено Делта Ори, δ Ори) и 34 Орионис (34 Ори), ― повеќекратен ѕвезден систем на околу 1.200 светлосни години од Сонцето во соѕвездието Орион. Заедно со Алнитак (Зета Орионис) и Алнилам (Ипсилон Орионис), трите ѕвезди го образуваат Орионовиот Појас, познат по многу имиња меѓу древните култури. Ѕвездата се наоѓа многу блиску до небесниот екватор. Кога Орион е во близина на меридијанот, Минтака е најдесната од ѕвездите на Појасот кога се гледа од северната хемисфера свртена кон југ.

Минтака

Орионовиот Појас (составен од трите најсветли ѕвезди прикажани), Минтака е најдесната, на западната страна
Податоци од набљудување
Епоха J2000      Рамноденица J2000
Соѕвездие Орион
δ Ori A (Aa1 + Aa2 + Ab)
Ректасцензија 05ч 32м &1000000000004000900000000,40009с[1]
Деклинација −00° 17′ &1000000000056742400000056,7424″[1]
Привидна величина (V) 2.23[2] (2.50 + 3.90[3])
δ Ori B
Ректасцензија 05ч 31м &1000000000005874500000058,745с[4]
Деклинација −00° 18′ &1000000000000186500000018,65″[4]
Привидна величина (V) 14.0[5]
HD 36485
Ректасцензија 05ч 32м &1000000000000040600000000,406с[6]
Деклинација −00° 17′ &1000000000000043800000004,38″[6]
Привидна величина (V) 6.85[5]
Особености
A
Спектрален тип O9.5II + B1V +B0IV[7]
U−B Боен показател −1.05[2]
B−V Боен показател −0.22[2]
Променлив тип Затемнувачка двојна ѕвезда[8]
C
Спектрален тип B3V + A0V[9]
U−B Боен показател −0.71[10]
B−V Боен показател −0.16[10]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)18,50 ± 0,5[11] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: 0,64 ± 0,56[1] млс/г
Дек.: −0,69 ± 0,27[1] млс/г
Паралакса (π)4.71 ± 0.58[1] млс
Оддалеченост1,200[7] сг
(380[7] пс)
Апсолутна величина (MV)−5.8[5]
δ Ori Aa1
Апсолутна величина (MV)−5.4[5]
δ Ori Aa2
Апсолутна величина (MV)−2.9[5]
δ Ori Ab
Апсолутна величина (MV)−4.2[5]
HD 36485
Сопствено движење (μ) Рект: +1.523[12] млс/г
Дек.: −1.653[12] млс/г
Паралакса (π)2.6245 ± 0.0538[12] млс
Оддалеченост1.240 ± 30 сг
(381 ± 8 пс)
Орбита[13]
Главнаδ Ori Aa1
Придружникδ Ori Aa2
Период (P)5.732436 days
Голема полуоска (a)43,1 ± 1,7 R☉
Занесеност (e)0,1133 ± 0,0003
Наклон (i)76,5 ± 0,2°
Перицентарска епоха (T)2,456,295,674 ± 0,062
Аргумент на перицентарот (ω)
(споредна)		141,3 ± 0,2°
Орбита[9]
Главнаδ Ori Aa1/2
Придружникδ Ori Ab
Период (P)53,839 days
Голема полуоска (a)20,038 R☉
Занесеност (e)0,5886 ± 0,016
Наклон (i)104,7 ± 0,4°
Должина (Ω)122,4 ± 0,5°
Перицентарска епоха (T)2,458,773,2 ± 0,1
Аргумент на перицентарот (ω)
(споредна)		259 ± 2°
Податоци
δ Ori Aa1
Маса17,8 ± 1[9] M☉
Полупречник13,1 ± 1[9] R☉
Површ. грав. (log g)3,55 ± 0,05[9]
Сјајност190,000[7] L☉
Температура31.400 ± 1.000[9] K
Вртежна брзина (v sin i)114 ± 20[9] км/с
δ Ori Aa2
Маса8,518 ± 1[9] M☉
Полупречник4,168 ± 0,5[9] R☉
Површинска гравитација (log g)3,48 ± 0,06[9]
Сјајност16,000[7] L☉
Температура25,442 ± 1.500[9] K
Вртежна брзина (v sin i)89 ± 15[9] км/с
Податоци
δ Ori Ab
Маса8,787 ± 1[9] M☉
Полупречник12,045 ± 1[9] R☉
Површ. грав. (log g)3,64 ± 0,05[9]
Сјајност63,000[7] L☉
Температура30.250 ± 1.000[9] K
Вртежна брзина (v sin i)216 ± 25[9] км/с
Податоци
δ Ori B
Полупречник0.77[14] R☉
Сјајност0.431[14] L☉
Температура5,324[14] K
HD 36485
Маса6-11[15] M☉
Полупречник5.7[16] R☉
Површинска гравитација (log g)4.41[16]
Сјајност3,300[16] L☉
Температура18,400[16] K
Други ознаки
Минтака, δ Орионис, 34 Орионис, 88 G. Orionis, FK5 206, HIP 25930, ADS 4134, CCDM J05320-0018, WDS J05320-0018
Наводи во бази
SIMBAD— податоци
— δ Ori B
— HD 36485

Номенклатура

уреди

Делта Орионис е Бајерова ознака на ѕвездата, 34 Орионис е нејзината Флемстидова ознака. Самото име Минтака е изведено од арапскиот поим за „појас“: منطقة или мантака.[18] Во 2016 година, Меѓународниот астрономски сојуз организирал Работна група за имиња на ѕвезди (РГИЅ)[19] за да ги каталогизира и стандардизира соодветните имиња за ѕвездите. Првиот билтен на РГИЅ од јули 2016 година[20] вклучувал табела со првите две групи на имиња одобрени од РГИЅ, во кои било вклучено името Минтака за оваа ѕвезда. Сега е внесено во Каталогот на имиња на ѕвезди на МАС.[21]

Историја на набљудување

уреди
Местоположба на δ Орионис (заокружен), како што е прикажано на конвенционална ѕвездена карта со север нагоре

Минтака е најзападната од трите ѕвезди на Орионовиот Појас. Лесно е видлива со голо око, една од најсветлите ѕвезди на небото и е позната уште од антиката.

Мерењата на радијалната брзина направени од Анри-Александре Десландрес во 1900 година во Париската набљудувачница покажале дека Минтака има променлива радијална брзина и затоа е спектроскопска двоѕвезда.[22] Неговата прелиминарна проценка на орбиталниот период од 1,92 дена било покажана како неточна во 1904 година кога Јоханес Франц Хартман користејќи фотографски плочи направени во Потсдамската набљудувачница покажало дека орбиталниот период е 5,7 дена.[23] Хартман, исто така, забележал дека линијата на калциум К на 393,4 нанометри во ѕвездениот спектар не учествувала во периодичните поместувања на линиите поради орбиталното движење на ѕвездата и теоретизирал дека има облак на видното поле до Минтака што содржи калциум. Ова било првото откривање на меѓуѕвездениот медиум.[23]

Систем

уреди

δ Орионис е систем со повеќе ѕвезди. Има ѕвезда со светлинска величина 7 на околу 52 лачни секунди од примарната со втора светлинска величина и многу побледа ѕвезда помеѓу. Системот е означен како WDS 05320-0018 во Вашингтонскиот каталогот со двоѕвезди, со придружник со 14-та светлинска величина наведена како компонента B и ѕвездата со седма величина како компонента C.[24]

 
Светлинска крива на зелената лента за Делта Орионис, нацртана од податоците објавени од Кох и Хривнак (1981).[25]

Главниот составен дел е сама по себе троен систем: светол џин од класа О9,5 и ѕвезда од главната низа од класа Б орбитираат на секои 5,73 дена и покажуваат плитки затемнувања кога ѕвездата се затемнува за околу 0,2 од светлинската величина,[8] и B -класата подџин е решен на 0,26" оддалеченост.[3] При примарното затемнување, привидната величина (на целиот систем) паѓа од 2,23 на 2,35, додека паѓа само на 2,29 при второто затемнување.[26]

Надворешната ѕвезда на тројниот систем кружи околу внатрешниот пар еднаш на секои 53,839 денови (147.40 години) . Орбитата е прилично ексцентрична, со одвојување што варира помеѓу 8,244 сончеви полупречници (38.34 ае) и 31,832 сончеви полупречници (148.03 ае).[9]

Седмиот придружник со величина, HD 36485, е хемиски чудна ѕвезда од главната низа од Б-тип и самата спектроскопска двоѕвездност со слаб придружник од видот А во 30-дневна орбита. Има необичен спектар со H-алфа емисија и невообичаено силни линии на примање на хелиум. Има силно магнетно поле и многу бавна вртежна брзина што создава хемиска стратификација во нејзината атмосфера, што доведува до невообичаено изобилство што се гледа во спектарот.[15]

Сметано е дека придружничката со величина од 14 е на исто растојание и е нешто поладна и помалку светла ѕвезда од Сонцето.[14]

Минтака е опкружен со јато слаби ѕвезди, веројатно дел од јатото што го опкружува σ Ори.[27]

Растојание

уреди

Растојанието добиено од сателитската паралакса Хипаркос е 212 ± 30,[1] додека спектроскопските растојанија, споредбите со слични ѕвезди и членството во јатото наведуваат вредност повеќе од двојно поголема.[13] Овој вид непомирливо несовпаѓање не е единствен за Минтака и причините за тоа допрва треба да бидат разјаснети.[7] Во третото објавување податоци на Гаја, компонентата C е наведена со паралакса од 3,4531 ± 0,0371,[12] во согласност со растојанијата добиени со други методи, но не се согласуваат со вредноста добиена од Хипаркос за примарната.[1]

Паралаксата Гаја DR3 за компонентата Б е 3,5002 ± 0,0119 ", што силно наведува дека е значително поблиску од другите членови на системот и е само случајно усогласување.[28] На тоа растојание најверојатно е ѕвезда од главната низа од вид К.[9]

Етимологија и културно значење

уреди

Минтака била гледана од астролозите како предзнак за добра среќа.[18]

Орионов Појас

уреди
Главна статија: Орионов Појас
 
Ѕвезден атлас Дунхуанг – Орион.

Трите ѕвезди на појасот биле збирно познати со многу имиња во многу култури. Арапските поими се Ал Ниџад „Појас“, Ал Насак „Линија“, Ал Алкат „Златни зрна или јаткасти плодови“ и, на современиот арапски, Ал Мизан ал Хак „зрак на точна скала“. Во кинеската митологија, тие биле познати и како Зрак за мерење.[се бара извор]

На кинески ,參宿</link>(Shēn Sù), што значи Три Ѕвезди (астеризам), се однесува на астеризам кој се состои од Минтака, Алнилам и Алнитак (Орионовиот Појас), со подоцна додадени Бетелгез, Белатрикс, Саиф и Ригел.[29] Следствено, кинеското име за Минтака е參宿三</link>( Shēn Sù sān, во превод: третата ѕвезда од трите ѕвезди).[30] Таа е една од западните дворци на Белиот Тигар.

Имињаци

уреди

УСС Минтака (АК-94) бил товарен брод од класата Кратер на Морнарицата на Соединетите Држави, именуван по ѕвездата.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 van Leeuwen, F. (2007). „Validation of the new Hipparcos reduction“. Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. S2CID 18759600. Vizier catalog entry
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Hoffleit, Dorrit; Jaschek, Carlos (1991). The Bright star catalogue (5th Revised. изд.). New Haven, Conn.: Yale University Observatory. Bibcode:1991bsc..book.....H.
  3. ↑ 3,0 3,1 Tokovinin, A. A. (1997). „MSC - a catalogue of physical multiple stars“. Astronomy and Astrophysics Supplement Series. 124: 75–84. Bibcode:1997A&AS..124...75T. doi:10.1051/aas:1997181.
  4. ↑ 4,0 4,1 Zacharias, N.; Finch, C. T.; Girard, T. M.; Henden, A.; Bartlett, J. L.; Monet, D. G.; Zacharias, M. I. (2012). „VizieR Online Data Catalog: UCAC4 Catalogue (Zacharias+, 2012)“. VizieR On-line Data Catalog: I/322A. Bibcode:2012yCat.1322....0Z.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Harvin, James A.; Gies, Douglas R.; Bagnuolo, William G.; Penny, Laura R.; Thaller, Michelle L. (2002). „Tomographic Separation of Composite Spectra. VIII. The Physical Properties of the Massive Compact Binary in the Triple Star System HD 36486 (δ Orionis A)“. Astrophysical Journal. 565 (2): 1216. arXiv:astro-ph/0110683. Bibcode:2002ApJ...565.1216H. doi:10.1086/324705. S2CID 118957476.
  6. ↑ 6,0 6,1 Høg, E.; Fabricius, C.; Makarov, V. V.; Urban, S.; Corbin, T.; Wycoff, G.; Bastian, U.; Schwekendiek, P.; Wicenec, A. (2000). „The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars“. Astronomy and Astrophysics. 355: L27. Bibcode:2000A&A...355L..27H. doi:10.1888/0333750888/2862.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Shenar, T.; Oskinova, L.; Hamann, W.-R.; Corcoran, M. F.; Moffat, A. F. J.; Pablo, H.; Richardson, N. D.; Waldron, W. L.; Huenemoerder, D. P.; Maíz Apellániz, J.; Nichols, J. S.; Todt, H.; Nazé, Y.; Hoffman, J. L.; Pollock, A. M. T.; Negueruela, I. (2015). „A Coordinated X-Ray and Optical Campaign of the Nearest Massive Eclipsing Binary, δ Orionis Aa. IV. A Multiwavelength, Non-LTE Spectroscopic Analysis“. Astrophysical Journal. 809 (2): 135. arXiv:1503.03476. Bibcode:2015ApJ...809..135S. doi:10.1088/0004-637X/809/2/135. hdl:10045/59172. S2CID 14909574.
  8. ↑ 8,0 8,1 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Bibcode:2009yCat....102025S.
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 Oplištilová, A.; Mayer, P.; Harmanec, P.; Brož, M.; Pigulski, A.; Božić, H.; Zasche, P.; Šlechta, M.; Pablo, H.; Kołaczek-Szymański, P. A.; Moffat, A. F. J.; Lovekin, C. C.; Wade, G. A.; Zwintz, K.; Popowicz, A.; Weiss, W. W. (2023). „Spectrum of the secondary component and new orbital elements of the massive triple star δ Ori A“. Astronomy and Astrophysics. 672: A31. arXiv:2301.10290. Bibcode:2023A&A...672A..31O. doi:10.1051/0004-6361/202245272. S2CID 256226821 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  10. ↑ 10,0 10,1 Renson, P.; Manfroid, J. (May 2009). „Catalogue of Ap, HgMn and Am stars“. Astronomy and Astrophysics. 498 (3): 961–966. Bibcode:2009A&A...498..961R. doi:10.1051/0004-6361/200810788.
  11. ↑ Pourbaix, D.; Tokovinin, A. A.; Batten, A. H.; Fekel, F. C.; Hartkopf, W. I.; Levato, H.; Morrell, N. I.; Torres, G.; Udry, S. (2004). „SB9: The ninth catalogue of spectroscopic binary orbits“. Astronomy and Astrophysics. 424 (2): 727–732. arXiv:astro-ph/0406573. Bibcode:2004A&A...424..727P. doi:10.1051/0004-6361:20041213. S2CID 119387088.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Vallenari, A.; и др. (Gaia collaboration) (2023). „Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties“. Astronomy and Astrophysics. 674: A1. arXiv:2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875 Проверете ја вредноста |s2cid= (help). Запис на Gaia DR3 за овој извор на VizieR.
  13. ↑ 13,0 13,1 Corcoran, M. F.; Nichols, J. S.; Pablo, H.; Shenar, T.; Pollock, A. M. T.; Waldron, W. L.; Moffat, A. F. J.; Richardson, N. D.; Russell, C. M. P. (2015). „A Coordinated X-Ray and Optical Campaign of the Nearest Massive Eclipsing Binary, δ Orionis Aa. I. Overview of the X-Ray Spectrum“. Astrophysical Journal. 809 (2): 132. arXiv:1507.05101. Bibcode:2015ApJ...809..132C. doi:10.1088/0004-637X/809/2/132.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Brown, A. G. A.; и др. (Gaia collaboration) (август 2018). „Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties“. Astronomy & Astrophysics. 616. A1. arXiv:1804.09365. Bibcode:2018A&A...616A...1G. doi:10.1051/0004-6361/201833051. Запис на DR2 од „Гаја“ за овој извор на VizieR.
  15. ↑ 15,0 15,1 Leone, F.; Bohlender, D. A.; Bolton, C. T.; Buemi, C.; Catanzaro, G.; Hill, G. M.; Stift, M. J. (2010). „The magnetic field and circumstellar environment of the helium-strong star HD36485 = δ Ori C“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 401 (4): 2739. Bibcode:2010MNRAS.401.2739L. doi:10.1111/j.1365-2966.2009.15858.x.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Zboril, M.; North, P.; Glagolevskij, Yu. V.; Betrix, F. (1997). „Properties of He-rich stars. I. Their evolutionary state and helium abundance“. Astronomy and Astrophysics. 324: 949. Bibcode:1997A&A...324..949Z.
  17. ↑ Rumrill, H. B. (јуни 1936). „Star Name Pronunciation“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. San Francisco, California. 48: 139. Bibcode:1936PASP...48..139R. doi:10.1086/124681.
  18. ↑ 18,0 18,1 Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star-names and their meanings. New York, NY: Dover Publications. стр. 314. ISBN 1-931559-44-9.
  19. ↑ „IAU Working Group on Star Names (WGSN)“. Посетено на 30 август 2024.
  20. ↑ „Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1“ (PDF). Посетено на 30 август 2024.
  21. ↑ „IAU Catalog of Star Names“. Посетено на 30 август 2024.
  22. ↑ Deslandres, H. (1900). „Variable velocity in line of sight of delta Orionis. (Notes)“. The Observatory. 23: 148. Bibcode:1900Obs....23..148D.
  23. ↑ 23,0 23,1 Hartmann, J. (1904). „Investigations on the spectrum and orbit of delta Orionis“. Astrophysical Journal. 19: 268–286. Bibcode:1904ApJ....19..268H. doi:10.1086/141112.
  24. ↑ Mason, Brian D.; Wycoff, Gary L.; Hartkopf, William I.; Douglass, Geoffrey G.; Worley, Charles E. (2001). „The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog“. The Astronomical Journal. 122 (6): 3466. Bibcode:2001AJ....122.3466M. doi:10.1086/323920.
  25. ↑ Koch, R. H.; Hrivnak, B. J. (August 1981). „A photometric study of the close binary delta Orionis A“. Astrophysical Journal. 248: 249–255. doi:10.1086/159148. Посетено на 30 август 2024.
  26. ↑ Zasche, P.; Wolf, M.; Hartkopf, W. I.; Svoboda, P.; Uhlař, R.; Liakos, A.; Gazeas, K. (2009). „A Catalog of Visual Double and Multiple Stars with Eclipsing Components“. Astronomical Journal. 138 (2): 664. arXiv:0907.5172. Bibcode:2009AJ....138..664Z. doi:10.1088/0004-6256/138/2/664.
  27. ↑ Caballero, J. A.; Solano, E. (2008). „Young stars and brown dwarfs surrounding Alnilam (ɛ Orionis) and Mintaka (δ Orionis)“. Astronomy and Astrophysics. 485 (3): 931. arXiv:0804.2184. Bibcode:2008A&A...485..931C. doi:10.1051/0004-6361:200809595.
  28. ↑ Vallenari, A.; и др. (Gaia collaboration) (2023). „Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties“. Astronomy and Astrophysics. 674: A1. arXiv:2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875 Проверете ја вредноста |s2cid= (help). Запис на Gaia DR3 за овој извор на VizieR.
  29. ↑ (на кинески) 中國星座神話, written by 陳久金.
  30. ↑ (на кинески) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 25 日 Архивирано на 16 јули 2011 г.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Минтака&oldid=5273127“