Дунавски лимес

Дунавски лимес (германски: Donaulimes) ― поим кој се однесува на римската воена граница или лимес што лежи покрај реката Дунав во денешна германска покраина Баварија, во Австрија, Словачка, Унгарија, Хрватска, Србија, Бугарија и Романија.

Граници на Римското Царство – Дунавски лимес

светско наследство на УНЕСКО
Место	Германија, Австрија, Словачка
Дел од	Граници на Римското Царство
Критериум	културно: (ii)(iii)(iv)
Навод	1608
Запис	2021 (XLV заседание)

Дунав не бил секогаш или насекаде користен од Римјаните како воена граница која била поместувана на север или на југ на некои локации според воените освојувања, но на многу места бил одржуван како прилично постојана одбранбена структура долги периоди. Границата била засилена со бројни караули, легиски кампови (кастри) и тврдини (кастели). Поради мочуришната и дендритичната природа на бреговите на реката Дунав, не биле изградени гранични бедеми, за разлика од Некар-Оденвалдскиот лимес во Германија. Логорите биле изградени во средината на 1 век. Подоцна, под Трајан, логорите, кои првично биле опкружени само со земјени насипи, биле оградени со камени ѕидови.

Еден римски пат, Дунавски пат (латински: Via Istrum) беше поставен покрај лимесот, кој ги поврзувал станиците, логорите и тврдините до делтата на Дунав.

Во 2021 година, западниот сегмент на Дунавскиот лимес бил впишан на списокот на светско наследство на УНЕСКО како дел од збирката на места за светско наследство „Границите на Римската Империја“.

Делови

Поради огромната должина на оваа граница, дунавските лимес често се поделени на следните помали делови:

• Ретиски лимес, само оние елементи долж Дунав се вбројуваат како дел од Дунавскиот лимес.
• Норички лимес
• Панонски лимес (во Горна и Долна Панонија)
• Мизиски лимес

• 
  Горногерманско-ретиски лимес помеѓу Рајна и Дунав
• 
  Норичко-панонските лимес во денешна Австрија
• 
  Панонските лимес во денешна Словачка, Унгарија, Хрватска и Србија
• 
  Снимка од мизискиот лимес од еден период во денешна Бугарија и Романија

Германија и Австрија

Кулата Залц (Salzturm) во Тулн, Долна Австрија, поранешната западна потковичеста кула (Hufeisenturm) во Комагена.

Најстариот римски логор во Австрија бил Карнунтум. Четиринаесет километри на запад била изградена помошна тврдина (Hilfskastell) во близина на Шлеген (денес во општината Хајбах на Дунав) во Горна Австрија. Во тоа време, лимесите се движеле од Виена до Линц приближно по денешната улица „Винер“ (Б. 1).

Бидејќи Дунав не обезбедувал секогаш соодветна заштита, на неговите северни брегови биле изградени мостови против Маркоманите, како оној во Штилфрид или кај Оберлајзер Берг. Сепак, тие биле повторно расчистени под команда на синот на Марк Аврелиј, Комод, а долж Дунав била поставена „појас на смртта“ широка седум километри.

Зголемениот број на утврдувања кои пропаѓале биле повторно обновени за време на императорот Валентинијан I (364–375) и надградени во согласност со најновите воени тактики. Ѕидовите биле задебелени, а одбранбените ровови биле обновени. Покрај тоа, покрај ѕидовите биле изградени кули, како што е караулата откриена во близина на Оберана во 1960 година. Овие утврдувања траеле само уште сто години пред падот на Римската Империја. Во 488 година земјата на денешна Австрија била исчистена. Римските утврдувања долж долните текови на Дунав биле повторно обновени, особено за време на Анастасиј I и Јустинијан I. Тие конечно служеле за време на балканските походи на Маврики, неговиот наследник, Фока, како основа за поголеми воени операции, а некои биле задржани во провинцијата Втора Мизија до инвазијата на Бугарите во 679 година.

Преживеале неколку одбранбени кули: во Бахарнсдорф во Долна Австрија, во Маутерн (Favianis) и во Траизмауер (Augustiana). Во Тулн и Цајзелмауер, исто така, има преживеани остатоци. Во Кирнбершката шума во близина на Линц има остатоци од караула од римскиот период.

Легиски логори биле основани во:

• Лауријакум (Енс)
• ? (Олбинг)
• Виндобона (Виена)
• Карнунтум

Кампови (кастра) и тврдини (кастела) во Австрија од запад кон исток:

• Станакум (Енгелхартсцел)
• Јовијакум (Шлеген)
• Ад Маурос (Ефердинг)
• Лентија (Линц)
• Ад Јувенсе (Валзе)
• Арелапе (Пехларн)
• Намаре (Мелк на Дунав)
• Фавијанис (Маутерн)
• Барбарикум (Фелз на Ваграм – Нердлих на Дунав)
• Августијанис (Трајзмауер)
• Астурис (Цвентендорф)
• Комагена (Тулин)
• Канабијака (Цајзелмауер)
• Аријанис/Астурис (Клостернејбург)
• Ала Нова (Швехат)
• ? (Микулов -Чечиен)
• Еквиноктиум (Фишаменд)
• Римска тврдина (Хефлајн)
• Римска тврдина, Штопфенројт (Енгелхартштетен)

Долна Панонија

Остатоци од каструмот во Белградската тврдина

Во 103 година од нашата ера, императорот Трајан ја поделил провинцијата Панонија на два дела: Горна Панонија и Долна Панонија, или Долна Панонија. Провинцијата Долна Панонија се протегала по источната страна на Дунав, денес дел од Унгарија, Србија, Хрватска и Босна и Херцеговина. Низ целата област од двете страни на Дунав биле изградени колонии и градови, покрај римските тврдини, гарнизони и бази. Некои од најзначајните биле:

• Трансаквинкум, Контра Аквинкум (Пешта)
• Матрика (Сазхаломбата)
• Горсиум (Тац)
• Ветус Салина (Адоњ)
• Интеркиса (Дунајварош)
• Лусониум (Дунакомлод)
• Алиска на Јатус (Очењ)
• Ад Статуас (Вардомб)
• Лугио/Флорентија (Дунасекчо)
• Алтинум (Колкед)
• Ад Милитаре (Батина)
• Ад Новас (Змајевац)
• Колонија Аелија Мурса (Осиек)
• Тевтобургиум ( Даљ)
• Кукиум (Илок)
• Кусум (Петроварадин)
• Бургенае (Нови Бановци)
• Колонија Сингидунум (Белград)

Римски провинции и варвари на долен Дунав околу 200 г

Долнодунавските лимес и северен Балкан во 6 век. Наведени се провинциите, главните населби и воените патишта

На Долниот Дунав, помеѓу денешна Бугарија и Романија, под царот Тибериј во 1 век од нашата ера бил изграден Долнодунавскиот пат на бугарската страна на реката.

Римски кампови, помали гарнизони и караули биле изградени на двете страни на Дунав. Биле изградени и цивилни населби, претежно за ветерани и поранешни легионери. Следниве римски гарнизони биле првите што биле формирани во текот на 1 век на Долниот Дунав:

• Августае (во близина на селото Хурлец)
• Валеријана (во близина на селото Долни Вадин)
• Варијана (во близина на селото Лесковез)
• Алмус (во близина на градот Лом)
• Регианум (во близина на градот Козлодуј)
• Сексагинта Приста (во близина на градот Русе)
• Доросторум (во близина на градот Силистра)
• Ратиарија (во близина на градот Арчар)
• Новае (во близина на градот Свиштов)
• Виминатиум
• Сингидунум (Белград)
• Оескус

Литература

• • Ralph F. Hoddinott: Bulgaria in Antiquity. An archeological introduction. Ernest Benn Ltd., London, 1975, ISBN 0-510-03281-8, pp. 111–142.
  • Kurt Genser: Der Donaulimes in Österreich (= Schriften des Limesmuseums Aalen. Vol. 44). Württembergisches Landesmuseum, Stuttgart, 1990.
  • Gerda von Bülow et al. (eds.): Der Limes an der unteren Donau von Diokletian bis Heraklios. Vorträge der Internationalen Konferenz Svištov, Bulgarien (1–5 September 1998). Verlag NOUS, Sofia, 1999, ISBN 954-90387-2-6.
  • Susanne Biegert (ed.): Von Augustus bis Attila. Leben am ungarischen Donaulimes (= Schriften des Limesmuseums Aalen. Vol. 53). Theiss, Stuttgart, 2000, ISBN 3-8062-1541-3.
  • Herwig Friesinger et al. (eds.): Der römische Limes in Österreich. Führer zu den archäologischen Denkmälern. 2nd, revised edition. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Vienna, 2002, ISBN 3-7001-2618-2.
  • Sonja Jilek: Grenzen des Römischen Reiches: Der Donaulimes, eine römische Flussgrenze. Uniwersytet Warszawski, Warsaw, 2009, ISBN 978-83-928330-7-9.
  • Breeze, David J.; Schwarcz, Andreas; Ployer, René (2023). The Danube limes in Austria. Oxford: Archaeopress. ISBN 9781803276083.

Надворешни врски

• • Monuments Board of the Slovak Republic (publ.): Danube Limes in Slovakia. Ancient Roman Monuments on the Middle Danube. Printed Final Document to nominate the Slovakian Limes as a UNESCO World Heritage Site. Bratislava, 2011, retrieved 4 May 2013 (pdf; 5.8 MB).
  • Zsolt Máté u. a.: Frontiers of the Roman Empire. Ripa Pannonica in Hungary (RPH). Nomination statement Vol. 1. National Office of Cultural Heritage, Budapest, 2011, ISBN 978-963-7474-31-6, retrieved 4 May 2013 (pdf; 3.1 MB).
  • Zsolt Máté u. a.: Frontiers of the Roman Empire. Ripa Pannonica in Hungary (RPH). Nomination statement Vol. 2. Maps and plans, showing the boundaries of the nominated property and the buffer zone. National Office of Cultural Heritage, Budapest, 2011, retrieved 4 May 2013 (pdf; 119 MB).
  • Zsolt Visy: The Danube Limes Project Archaeological Research Between 2008–2011. University of Pécs, Department of Archaeology, Pécs, 2011, ISBN 978-963-642-447-3, retrieved 4 May 2013 (pdf; 24 MB).
  • Beitrag im ORF
  • Information pages on the Danubian Limes (German, English)