Променлива ѕвезда од типот на Бета Кефеј
Променлива ѕвезда од типот на Бета Кефеј (бета-кефеида) или ѕвезда од типот на Бета Големо Куче — вид променливи ѕвезди кои покажуваат мали брзи промени во нивната сјајност поради пулсирањата на нивната површина, што се должи на наобичните својства на железото при температура од 200.000 K во нивната внатрешност. Ваквите ѕвезди обично се врели и синобели од спектралната класа B, и не треба да се мешаат со кефеидите, кои се наречени по ѕвездата Делта Кефеј и се сјајни суперџинови.
Својства
уредиБета-кефеидите се ѕвезди на главната низа со маса од 7 до 20 M (т.е. маса 7–20 пати поголема од Сончевата). Меѓу нив се некои од најсјајните ѕвезди на небото, како што се Бета Јужен Крст и Бета Кентаур; Спика исто така се смета за бета-кефеида, но престанала да пулсира во 1970 г. од необјасниви причини.[1] Обично сјајноста им се колеба од 0,01 до 0,3 величини во период од 0,1 до 0,3 дена (2,4–7,2 часа).[1] Прототипната Бета Кефеј (β Cep) покажува колебање на привидната величина од +3,16 до +3,27 со период од 4,57 часа. Најголемата сјајност ја достигнува кога е најмала и најврела. Најголем замав во сјајноста (до 1 величина) имаат на ултравиолетови бранови должини.[2] Кај мал број на ѕвезди е забележан период покус од еден час, што одговара на 1⁄4 од фундаменталниот периодот на радијално пулсирање и 3⁄8 од фундаменталниот период. Овие ѕвезди исто така имаат и релативно мали замави и мошне тесен опсег на спектрални типови B2-3 IV-V. Тие се нарекуваат краткопериодна група со акронимот BCEPS.[3][4]
Пулсирањето на бета-кефеидите се дело на капа-механизмот и пулсирањата на p-начин. На длабочина каде температурата достигнува 200.000 K, ѕвездата изобилува со железо. При овие температури, железото има зголемена (наместо намалена) непровидност, поради што доаѓа до насобирање на енергија во тој слој. Ова води до зголемен притисок кој повторно го истуркува слојот нанадвор, и циклусот се повторува во рок од неколку часа. Ова се нарекува Fe-туркање или Z-туркање (Z ја означува металичноста на ѕвездата).[5] Сличните бавнопулсирачки B-ѕвезди покажуваат пулсирања на g-начин водени од истите промени во непровидноста на железото, но тука ѕвездите се со помала маса, а периодите се подолги.[6]
Историја на набљудување
уредиАмериканскиот астроном Едвин Брент Фрост ги открил колебањата во радијалната брзина на Бета Кефеј во 1902 г., првично заклучувајќи дека се работи за спектроскопска двојка. Колебањата во сјајноста прв ги открил германскиот астроном Паул Гутник во 1913 г.[7] Наскоро ваквата колебливост била забележана и кај Бета Големо Куче и Сигма Скорпија,[2] Весто Слајфер во 1904 г. забележал дека радијалната брзина на Сигма Скорпија се колеба, а Р.Д. Леви (1952) и Ото Струве (1955) потоа заклучиле дека ова мора да се должи на нејзиното пулсирање.[8] Овие ѕвезди почнале да се нарекуваат променливи од типот на Бета Големо Куче бидејќи таа ѕвезда била најтемелно проучена во првата половина на XX век, иако набљудувањата биле отежнати од фактот што се наоѓа ниско јужното небо.[9] Меѓутоа, Бета Кефеј бил првиот откриен член на класата и затоа денес ваквите ѕвезди се нарекуваат бета-кефеиди, иако носат слично име на кефеидите и можат да бидат помешани со нив.[2]
Сесилија Пејн-Гапошкин и Сергеј Гапошкин завеле 17 веројатни членови на класата во нивното дело Променливи ѕвезди од 1938 г., иако тие ги ставиле заедно во со променливите од типот на Делта Штит.[10] Доста проучувана пред 1952 г. била и ѕвездата 16 Гуштер.[9] Бројот на познати членови се накачил на 41 во 1966 г.[11] Ото Струве доста темелно ги проучувал бета-кефеидите во 1950-тите, но посветеноста на нив опаднала по неговата смрт.[2]
Христијан Л. Стеркен и Миколај Јежикевич во 1993 г. завеле 59 како конечни, и уште 79 како претпоставени бета-кефеиди.[12] Станков завел 93 члена во неговиот каталог од 2005 г. и додал уште 77 кандидати и 61 слаби или отфрлени ѕвезди.[13] Кај шест ѕвезди (Јота Херкул, 53 Риби, Ни Еридан, Гама Пегаз, HD 13745 (V354 Персеј) и 53 Овен) е утврдена променливост на бета-кефеиди, а воедно и на бавнопулсирачки B-ѕвезди.[14]
Список на бета-кефеиди
уредиИме | Соѕвездие | Откриена | Најголема привидна величина (mV)[15] | Најмала привидна величина (mV)[15] | Период (часови)[13] | Спектрална класа[13] | Забелешка |
---|---|---|---|---|---|---|---|
β CMa | Големо Куче | 1909 (Вилијам Волес Кемпбел[16]) | 1св,93 | 2св,00 | 6.031 | B1II-III | пулсирање од 6,03, 6,00 и 4,74 часа[17] |
ξ1 CMa | Големо Куче | [18] | 4св,33 | 4св,36 | 5.030 | B0.5IV | |
15 CMa | Големо Куче | [18] | 4св,79 | 4св,84 | 4.429 | B1III-IV | |
V376 Car[19] | Кобилица | 4св,91 | 4св,96 | 0.4992 | B2IV-V | BCEPS-ѕвезда | |
V372 Car | Кобилица | [20] | 5св,70 | 2.78 | B2III | ||
β Cen | Кентаур | 0св,61 | 3.768[12] | B1II | |||
ε Cen | Кентаур | 2св,29 | 2св,31 | 4.070 | B1V | ||
κ Cen | Кентаур | 3св,13 | 3св,14 | 2.288 | B2IV | ||
χ Cen[19] | Кентаур | 4св,40[13] | 0.84 | B2V | BCEPS-ѕвезда | ||
β Cep | Кефеј | 1902 (Едвин Брент Фрост)[21] | 3св,16 | 3св,27 | 4.572 | B2IIIe | прототипна |
δ Cet | Кит | [18] | 4св,05 | 4св,1 | 3.867 | B2IV | |
β Cru | Јужен Крст | 1св,23 | 1св,31 | 4.589 | B0.5IV | ||
δ Cru[15][22] | Јужен Крст | 2св,78 | 2св,84 | 3.625 | B2IV | ||
ω1 Cyg | Лебед | 4св,94 | B2.5IV | потврдена со високоразделна спектроскопија[22] | |||
ν Eri | Еридан | 3св,87 | 4св,01 | 4.164 | B2III | повеќепериодична; воедно и бавнопулсирачка B-ѕвезда | |
12 Lac | Гуштер | 5св,16 | 5св,28 | 4.634 | B1.5III | воедно и бавнопулсирачка B-ѕвезда | |
16 Lac | Гуштер | 5св,30 (B) | 5св,52 (B) | 4.109 | B2IV | ||
α Lup | Волк | 1956 (Бернард Пагел)[23] | 2св,29 | 2св,34 | 6.235 | B1.5III | |
δ Lup[13] | Волк | 3св,20 | 3св,24 | 3.972 | B2IV | ||
ε Lup[24] | Волк | 3св,36 | 3св,38 | 2.316 | B2IV + B3V | троен систем; главната е спектроскопска двојка | |
ι Lup[25] | Волк | 3св,54 | 3св,3.55 | B2.5IV | не се заведува како BCEP од 1997 г. наваму | ||
τ1 Lup[13] | Волк | 4св,54 | 4св,58 | 4.257 | B2IV | ||
19 Mon | Еднорог | 4св,96 | 5св,01 | 4.589 | B1IV-Vea | ||
α Mus[15] | Мува | 2св,68 | 2св,73 | 2.167 | B2IV-V | првично сомнителна, потврдена со високоразделна спектроскопија[22] | |
θ Oph | Змијоносец | 3св,25 | 3св,31 | 3.373 | B2IV | ||
η Ori | Орион | 3св,31 | 3св,35 | 7.247 | B0.5Vea + B3V | четвороѕвезда; воедно и алголска променлива; составницата Ab е пулсирачката ѕвезда | |
γ Peg | Пеаз | 1953 (Д. Харолд Мекнамара) | 2св,78 | 2св,89 | 3.643 | B2IV | воедно и бавнопулсирачка B-ѕвезда |
ε Per | Персеј | 2св,88 | 3св,00 | 3.847 | B0.5V | ||
PT Pup | Крма | [13] | 5св,72 | 5св,74 | 3.908 | B2III | |
λ Sco | Скорпија | 1св,59 | 1св,65 | 5.129 | B1.5IV + PMS + B2IV | троен систем; воедно и алголска променлива | |
κ Sco | Скорпија | 2св,41 | 2св,42 | 4.795 | B1.5III | ||
σ Sco | Скорпија | 1904 (Весто Слајфер) | 2св,86 | 2св,94 | 5.923 | B1III | четирикратен систем |
Спика | Девица | 0св,85 | 1св,05 | 6.520 | B1IV | сјајноста престанала да се колеба во 1970 г.[26] | |
BW Vul | Лисица | 6св,44 | 6св,68 | 4.8 | B2IIIv | бета-кефеида со најголема промена во радијалната брзина |
Список на поранешни, отфрлени или кандидатни бета-кефеиди
уредиИме | Соѕвездие | Откриена | Најголема привидна величина (mV)[15] | Најмала привидна величина (mV)[15] | Период (часови)[13] | Спектрална класа[13] | Забелешка |
---|---|---|---|---|---|---|---|
ι CMa | Големо Куче | 4м,36 | 4м,40 | 33.6[15] | B3Ib/II | не се смета за β Cep-променлива[13][27] | |
FN CMa[28] | Големо Куче | 5м,38 | 5м,42 | 36.7[29] | B0.5IV | повеќе не се смета за β Cep-променлива[13] | |
χ Car[30] | Кобилица | 3м,46 | 2.42 | B2IV | не се смета за β Cep-променлива[13] | ||
V343 Car | Кобилица | 4м,30[13] | 57.11 | B1.5III | не се смета за β Cep-променлива[13] | ||
ζ Cha[25] | Камелеон | 5м,06 | 5м,17 | 25.91[25] | B5V | се смета за SBP[20] | |
λ Cru | Јужен Крст | 4м,60 | 4м,64 | 9.482[15] | B4Vne | не се смета за β Cep-променлива[13] | |
θ2 Cru | Јужен Крст | 4м,70 | 4м,74 | 2.134[15] | B2IV | не се смета за β Cep-променлива[13] | |
25 Cyg | Лебед | 5м,09[31] | 5м,21[31] | 5.04[32] | B3IVe | γ Cas-променлива, не се смета за β Cep-променлива[13] | |
ι Her | Херкул | 2м,93 | B3IV | повеќе не се смета за бета-кефеида[13] | |||
η Hya | Водна Змија | 4м,27 | 4м,33 | ~4[30] | B3V | повеќе не се смета за бета-кефеида[13] | |
NW Pup | Крма | 5м,04 | 5м,18 | 3.00 | B3Vea | воедно и втречка елипсоидна променлива, не се смета за β Cep-променлива[13] | |
α Pyx[18] | Компас | 3м,67 | 3м,70 | B1.5III | кандидат за бета-кефеида | ||
Меропа | Бик | 4м,17 | 4м,19 | B6IVe | B(e)-ѕвезда, не е бета-кефеида[13] | ||
IS Vel[15] | Едро | 5м,23 | 2.592 | B1IVn | кандидат за бета-кефеида[13] | ||
HR 3440 (HW Vel)[15] |
Едро | 5м,46 | 5м,52 | 6.275 | B6V | кандидат за бета-кефеида[13] | |
2 Vul | Лисица | 5м,36 | 5м,48 | 14.63 | O8IV-B0.5IVeV | B(e)-ѕвезда, не е бета-кефеида[13] |
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 BSJ (16 јули 2010). „The Beta Cephei Stars and Their Relatives“. Variable Star of the Season. American Association of Variable Star Observers. Посетено на 2 август 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Lesh, Janet Roundtree; Aizenman, Morris L. (1978). „The Observational Status of the β Cephei Stars“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 16: 215–240. Bibcode:1978ARA&A..16..215L. doi:10.1146/annurev.aa.16.090178.001243.
- ↑ Bezdenezhnyi, V. P. (2001). „On the Periods of the β Cephei Stars“. Odessa Astronomical Publications. 14: 118. Bibcode:2001OAP....14..118B.
- ↑ Good, Gerry A. (2003). „Pulsating Variable Stars“. Observing Variable Stars. стр. 57–95. doi:10.1007/978-1-4471-0055-3_4. ISBN 978-1-85233-498-7.
- ↑ LeBlanc, Francis (2010). An Introduction to Stellar Astrophysics. John Wiley and Sons. стр. 196. ISBN 978-0-470-69957-7.
- ↑ Miglio, A. (2007). „Revised instability domains of SPB and β Cephei stars“. Communications in Asteroseismology. 151: 48–56. arXiv:0706.3632. Bibcode:2007CoAst.151...48M. doi:10.1553/cia151s48. ISSN 1021-2043. S2CID 16623201.
- ↑ Guthnick, P. (1913). „Nachweis der Veränderlichkeit des kurzperiodischen spektroskopischen Doppelsternsβ Cephei mittels photoelektrischer Messungen“. Astronomische Nachrichten. 196 (26): 357–364. Bibcode:1913AN....196..357G. doi:10.1002/asna.19131962602. ISSN 0004-6337.
- ↑ Tkachenko, A.; Aerts, C.; Pavlovski, K.; Degroote, P.; Papics, P. I.; Moravveji, E.; Lehmann, H.; Kolbas, V.; Clemer, K. (2014). „Modelling of Scorpii, a high-mass binary with a Cep variable primary component“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 442 (1): 616–628. arXiv:1405.0924. Bibcode:2014MNRAS.442..616T. doi:10.1093/mnras/stu885.
- ↑ 9,0 9,1 Struve, Otto (1952). „The present state of our knowledge of the β Canis Majoris or β Cephei Stars“. Annales d'Astrophysique. 15: 157. Bibcode:1952AnAp...15..157S.
- ↑ Payne-Gaposchkin, Cecilia; Gaposchkin, Sergei (1938). „Variable stars“. Cambridge. 5. Bibcode:1938HarMo...5.....P. Reprinted in Payne-Gaposchkin, Cecilia; Gaposchkin, Sergei (1942). „On the Dimensions and Constitution of Variable Stars“. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 28 (11): 490–5. Bibcode:1942PNAS...28..490P. doi:10.1073/pnas.28.11.490. PMC 1078523. PMID 16578062.
- ↑ Percy, John R. (1967). „The Beta Cephei Stars“. Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. 61: 117. Bibcode:1967JRASC..61..117P.
- ↑ 12,0 12,1 Sterken, Christiaan; Jerzykiewicz, Mikolaj (1993). „Beta Cephei stars from a photometric point of view“. Space Science Reviews. 62 (1–2): 95–171. Bibcode:1993SSRv...62...95S. doi:10.1007/bf00208707. ISSN 0038-6308. S2CID 122300362.
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 13,15 13,16 13,17 13,18 13,19 13,20 13,21 13,22 13,23 Stankov, Anamarija; Handler, Gerald (2005). „Catalog of Galactic β Cephei Stars“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 158 (2): 193–216. arXiv:astro-ph/0506495. Bibcode:2005ApJS..158..193S. doi:10.1086/429408. ISSN 0067-0049. S2CID 119526948.
- ↑ de Cat, P. (2007). „Observational Asteroseismology of slowly pulsating B stars“. Communications in Asteroseismology. 150: 167–74. Bibcode:2007CoAst.150..167D. doi:10.1553/cia150s167.
- ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1: 02025. Bibcode:2009yCat....102025S.
- ↑ Campbell, W. W. (1909). „Eleven stars having variable radial velocities“. The Astrophysical Journal. 29: 224. Bibcode:1909ApJ....29..224C. doi:10.1086/141644. ISSN 0004-637X.
- ↑ Mazumdar, A.; и др. (ноември 2006), „An asteroseismic study of the β Cephei star β Canis Majoris“, Astronomy and Astrophysics, 459 (2): 589–596, arXiv:astro-ph/0607261, Bibcode:2006A&A...459..589M, doi:10.1051/0004-6361:20064980, S2CID 11807580
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Hubrig, S.; и др. (јануари 2009). „New magnetic field measurements of beta Cephei stars and Slowly Pulsating B stars“. 0901: 3319. arXiv:0901.3319. Bibcode:2009arXiv0901.3319H. Наводот journal бара
|journal=
(help) - ↑ 19,0 19,1 Jakate, S. M. (1979). „A new class of early-type ultra-short-period variables“. The Astronomical Journal. 84: 1042. Bibcode:1979AJ.....84.1042J. doi:10.1086/112510. ISSN 0004-6256.
- ↑ 20,0 20,1 Dubath, P.; Rimoldini, L.; Süveges, M.; Blomme, J.; López, M.; Sarro, L. M.; De Ridder, J.; Cuypers, J.; Guy, L.; Lecoeur, I.; Nienartowicz, K.; Jan, A.; Beck, M.; Mowlavi, N.; De Cat, P.; Lebzelter, T.; Eyer, L. (2011). „Random forest automated supervised classification of Hipparcos periodic variable stars“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 414 (3): 2602–17. arXiv:1101.2406. Bibcode:2011MNRAS.414.2602D. doi:10.1111/j.1365-2966.2011.18575.x. S2CID 118560311.
- ↑ Lesh, Janet Roundtree; Aizenman, Morris L. (1978). „The Observational Status of the β Cephei Stars“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 16 (1): 215–240. Bibcode:1978ARA&A..16..215L. doi:10.1146/annurev.aa.16.090178.001243. ISSN 0066-4146.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Telting, J. H.; Schrijvers, C.; Ilyin, I. V.; Uytterhoeven, K.; De Ridder, J.; Aerts, C.; Henrichs, H. F. (2006). „A high-resolution spectroscopy survey of β Cephei pulsations in bright stars“. Astronomy and Astrophysics. 452 (3): 945–953. Bibcode:2006A&A...452..945T. doi:10.1051/0004-6361:20054730. ISSN 0004-6361.
- ↑ Pagel, B. E. J. (1956), „Results of a search for bright β Cephei variables in the southern sky“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 116: 10–24, Bibcode:1956MNRAS.116...10P, doi:10.1093/mnras/116.1.10
- ↑ Uytterhoeven, K.; и др. (септември 2005), „The orbit of the close spectroscopic binary epsilon Lup and the intrinsic variability of its early B-type components“, Astronomy and Astrophysics, 440 (1): 249–260, arXiv:astro-ph/0507376, Bibcode:2005A&A...440..249U, doi:10.1051/0004-6361:20053009, S2CID 16644667
- ↑ 25,0 25,1 25,2 ESA (1997). The HIPPARCOS and TYCHO catalogues. Astrometric and photometric star catalogues derived from the ESA HIPPARCOS Space Astrometry Mission. Esa Special Publication. 1200. Bibcode:1997ESASP1200.....E. ISBN 978-9290923992.
- ↑ Palate, M.; Koenigsberger, G.; Rauw, G.; Harrington, D.; Moreno, E. (2013). „Spectral modelling of theαVirginis (Spica) binary system“. Astronomy & Astrophysics. 556: A49. arXiv:1307.1970. Bibcode:2013A&A...556A..49P. doi:10.1051/0004-6361/201321909. ISSN 0004-6361. S2CID 53519054.
- ↑ Balona, L. A.; Engelbrecht, C. A. (1985). „Photometry and frequency analysis of line profile variables“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 214 (4): 559–574. Bibcode:1985MNRAS.214..559B. doi:10.1093/mnras/214.4.559.
- ↑ Hill, Graham (1967). „On Beta Cephei Stars: a Search for Beta Cephei Stars“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 14: 263. Bibcode:1967ApJS...14..263H. doi:10.1086/190156. ISSN 0067-0049.
- ↑ Lefèvre, L.; Marchenko, S. V.; Moffat, A. F. J.; Acker, A. (2009). „A systematic study of variability among OB-stars based on HIPPARCOS photometry“. Astronomy and Astrophysics. 507 (2): 1141–1201. Bibcode:2009A&A...507.1141L. doi:10.1051/0004-6361/200912304. ISSN 0004-6361.
- ↑ 30,0 30,1 Elst, E. W. (1979). „Short Periodic Variation of One Northern and Five Southern Bright Early B-Type Stars“. Information Bulletin on Variable Stars. 1562: 1. Bibcode:1979IBVS.1562....1E.
- ↑ 31,0 31,1 Percy, J. R.; Harlow, J.; Hayhoe, K. A. W.; Ivans, I. I.; Lister, M.; Plume, R.; Rosebery, T.; Thompson, S.; Yeung, D. (1997). „Photometric Monitoring of Bright Be Stars. III. 1988–89 and 1992–95“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 109: 1215. Bibcode:1997PASP..109.1215P. doi:10.1086/133998. ISSN 0004-6280.
- ↑ Percy, J. R.; Jakate, S. M.; Matthews, J. M. (1981). „Short-period light variations in Be stars“. The Astronomical Journal. 86: 53. Bibcode:1981AJ.....86...53P. doi:10.1086/112855. ISSN 0004-6256.