Цунами

Цунами (јапонски: 津波 - пристаништен бран) (津 „цу“, пристаниште; 波 „нами“ - бран) е природна појава на огромни бранови кои потекнуваат од земјотрес или вулканско избувнување, при што се поместуваат тектонските плочи на дното на морето и настанува привремено вознемирување на површината на океанот или морето. Исто така цунамите може да бидат создадени од удар од големи вселенски тела, како на пример метеорити.

Шема како настанува едно цунами

Настани

Повеќето цунами се случуваат во Тихиот Океан, но најсмртоносното цунами во историјата на човештвото се случило во индискиот океан во близина на Индонезија, на 26 декември 2004 при што починале околу 300.000 луѓе.

• 1605, Јапонија, 512 000 жртви.
• 1611, Јапонија, 5 000 жртви.
• 1674, Индонезија, 2 500 жртви.
• 1692, Јамајка, 3 000 жртви.
• 1703, Јапонија, 5 000 жртви.
• 1707, Јапонија, 30 000 жртви.
• 1746, Перу, 4 000 жртви.
• 1755, Португалија, 90 000 жртви.
• 1766, Јапонија, 1 500 жртви.
• 1782, Кина, 40 000 жртви.
• 1792, Јапонија, 15 000 жртви.
• 1854, Јапонија, 3 000 жртви.
• 1868, Чиле, 25 000 жртви.
• 1883, Индонезија, 40 000 жртви (поради избувнување на вулканот Кракатау).
• 1896, Јапонија, 25 000 жртви.
• 1899, Индонезија, 3 500 жртви.
• 1923, Јапонија, 2 000 жртви.
• 1933, Јапонија, 3 000 жртви.
• 1976, Целебес (Индонезија), 8 000 жртви.

Јапонија е држава со најредовни земјотреси и цунами. Многу активни тектонски плочи се наоѓаат на нејзината територија и особено во тихиот океан во јапонската околина. Во јапонската историја се регистрирани околу 200 цунами.

Цунамито во популарната култура

• „Нуркање во цунамито“ (англиски: Duckdiving the Tsunami ) - песна на македонската рок-група Molokai од 2012 година.

Надворешни врски

Статии и мрежни места

• База со податоци за цунами со детални статистики Архивирано на 12 ноември 2012 г.
• Мрежно место за образование во врска со цунамито Архивирано на 2 јануари 2007 г.
• NOVA: Бранот кој го потресе светот — Мрежно место и специјален извештај снимен во деновите на цунамито од 2004 во Индискиот Океан.
• NOAA цунами — Општ опис на цунамите и улогата на американската агенција NOAA во справувањето со цунами непогоди Архивирано на 22 август 2006 г., готовност Архивирано на 22 август 2006 г., образование Архивирано на 3 август 2006 г., предвидувања и предупредувања Архивирано на 18 април 2011 г., одговор Архивирано на 22 август 2006 г. и истражување Архивирано на 22 август 2006 г..
• Дали може радар да детектира цунами? — Хамбуршки универзитет .
• Меѓународен центар за гео-непогоди (ICG) Архивирано на 2 март 2008 г.
• ЧПП за цунами на ITIC Архивирано на 7 септември 2005 г.
• USGS: Преживување на цунами (САД)
• ITSU Архивирано на 15 мај 2005 г. — Координациска група за тихоокеанскиот систем за предупредување од цунами.
• Тихоокеански цунами музеј
• Цунами и земјотреси
• Цунами центри — Национален временски сервис на САД
• Весникот Science of Tsunami Hazards
• Систем за предупредување од цунами Envirtech Архивирано на 13 август 2006 г. — Заснован на сеизмички метри на морското дно и површина.
• Што предизвикува цунами?
• Scientific American Magazine (издание од јануари 2006) Цунами: Бран на промена Архивирано на 20 октомври 2007 г. Што може да научиме од цунамито од декември 2004 во Индискиот Океан.

Слики и видео

Поврзано: Слики и видео, земјотрес во Индиски Океан 2004

• [1] 5 аматерски видео снимки од цунамито кое ги удри Шри Ланка, Тајланд и Индонезија на 26 декември 2004.
• „По цунамито“ Документарец на данскиот писател и фотограф Торстен Овергаард по цунамито во југоисточна Азија од 26 декември 2004.
• Сателитски снимки од цунамито во Азиај во 2004 (претходно и после) Архивирано на 3 јануари 2005 г.
• Сателитски слики од области зафатени од цунами Сателитски снимки со висока резолуција кои ги покажуваат ефектите на цунамито од 2004 на областите зафатени од цунамито во Индонезија, Тајланд и островот Никобар во Индија.
• Компјутерски генерирана анимација на цунами Архивирано на 5 јануари 2005 г.
• Компјутерски модели на анимации на вистински и симулирани цунами настани од центарот за цунами истражување NOAA
• Анимација на цунами од 1960 кое потекнува надвор од брего на Чиле Архивирано на 16 јули 2006 г.
• Потеклото на едно цунами - анимација која покажува како преместувањето на континенталните плочи во Индискиот Океан ја содале катастрофата од 26 декември 2004. Архивирано на 14 мај 2011 г.
• Дигитални архиви на CBC – Земјотресите и цунамите на Канада
• 2ра годишнина од цунамито: Многу прашања остануваат неодговорени

Фикција

• State of Fear (2004) на Мајкл Крајтон ги истражува ненамерните последици од човечката интервенција со силите на природата. [2] Архивирано на 21 август 2006 г.