Википедија

Опсада на Малта (1565)

Големата опсада на Малта (малтешки: L-Assedju l-Kbir) — опсада која се случила во 1565 година кога Отоманското Царство се обидело да го освои островот Малта, кој тогаш го држеле Витезите Болничари. Опсадата траела скоро четири месеци, од 18 мај до 12 септември 1565 година.

Опсада на Малта
Дел од Отоманско-хабсбуршки војни

Dimostrazione di tutte le batterie, фреска од Матео Перес д'Алецио во Палатата на Големиот мајстор во Валета
Датум 18 мај – 11 септември 1565
(3 месеци, 3 недели и 3 денови)
Место Големо Пристаниште, Малта
35°53′31″N 14°31′06″E / 35.89194° СГШ; 14.51833° ИГД / 35.89194; 14.51833
Исход Христијанска победа
Завојувани страни
Отоманско Царство

Сила:[2]

Команданти и водачи
Сила
35,000–40,000 2,500 (6,100, вклучувајќи милиција, слуги и робови)
  • 900 војници од Шпанската империја
  • 800 војници од италијанските држави надвор од империјата
  • 600 витези болничари
  • 200 неповрзани војници од Сицилија и Грција
Жртви и загуби
25,000[3]–35,000 убиени во борба и од болест[4][5] непознато

Витезите имале седиште во Малта од 1530 година, откако биле протерани од Родос, исто така од Османлиите, во 1522 година, по опсадата на Родос. Османлиите првпат се обиделе да ја заземат Малта во 1551 година, но не успеале. Во 1565 година, Сулејман Величествениот, османлискиот султан, направил втор обид да ја заземе Малта. Витезите, кои броеле околу 500 заедно со околу 6.000 пешаци, ја издржале опсадата и ги одбиле напаѓачите. Оваа победа станала еден од најславните настани во Европа во шеснаесеттиот век, до тој степен што Волтер рекол: „Ништо не е попознато од опсадата на Малта“. Тоа несомнено придонело за евентуална ерозија на европската перцепција за отоманската непобедливост, иако Медитеранот продолжил да биде оспоруван меѓу христијанските коалиции и муслиманските Турци долги години.[6]

Опсадата претставува врв на ескалирачкиот натпревар помеѓу христијанските сојузи и исламското царство за контрола на Медитеранот, натпревар кој го вклучил турскиот напад на Малта во 1551 година, отоманското уништување на сојузничката христијанска флота во битката кај Џерба во 1560 година и решавачкиот османлиски пораз во битката кај Лепанто во 1571 година.

Витезите од Малта

уреди

До крајот на 1522 година, Сулејман Величествениот, османлискиот султан, насилно ги исфрлил витезите од нивната база на Родос по шестмесечната опсада на Родос. Од 1523 до 1530 година на Редот му недостигал постојан дом. Тие станале познати како витези на Малта кога, на 26 октомври 1530 година, Филип Вилиер де Адам, Големиот мајстор на витезите, отпловил во Големото пристаниште на Малта со голем број негови следбеници за да полага право на Малта и Гозо по кое им бил доделен од светиот римски цар Карло V [7] во замена за еден сокол што годишно му се испраќал на вицекралот на Сицилија и свечена миса што требало да се слави на Денот на сите светци. Карло, исто така, барал од витезите да го гарниционираат Триполи на северноафриканскиот брег, кој бил на територијата што ја контролирале варварските пирати , сојузници на Османлиите. Витезите ја прифатиле понудата неволно. Малта била мал, пуст остров и некое време, многу од витезите се држеле до сонот за повторно заземање на Родос.

Сепак, Редот наскоро ја претворил Малта во поморска база. Позицијата на островот во центарот на Средоземното Море го направил стратешки клучна порта меѓу Истокот и Западот, особено затоа што варварските пирати ги зголемиле своите напади во западниот Медитеран во текот на 1540-тите и 1550-тите.

 
Жан Парисо де Валет

Конкретно, корсарот Драгут се покажал како голема закана за христијанските народи од централниот Медитеран. Драгут и Витезите постојано биле во судир. Во 1551 година, Драгут и отоманскиот адмирал Синан решиле да ја заземат Малта и го нападнале островот со сила од околу 10.000 луѓе. Меѓутоа, по само неколку дена, Драгут ја прекинал опсадата и се преселил на соседниот остров Гозо, каде што неколку дена ја бомбардирал Цитадела. Гувернерот на витешкиот ред на Гозо, Гелатијан де Сеса, откако одлучил дека отпорот е залуден, ги отворил вратите на Цитадела. Корсарите го ограбиле градот и го одвеле практично целото население на Гозо (околу 5.000 луѓе) во заробеништво. Драгут и Синан потоа отпловиле на југ кон Триполи, каде набрзо го зазеле тамошниот гарнизон на Витезите. Тие првично поставиле локален водач, Ага Морат, за гувернер, но подоцна самиот Драгут ја презел контролата врз областа.

Очекувајќи уште една отоманска инвазија во рок од една година, големиот мајстор на витешкиот ред Хуан де Хомедес наредил зајакнување на тврдината Свети Анжело на врвот на Биргу (сега Виториоза), како и изградба на две нови тврдини, тврдината Сент Михаил на гребенот Сенглеа и Форт Сент Елмо на крајот на морето на планината Скиберас (денес Валета). Двете нови тврдини биле изградени во извонредно краток период од шест месеци во 1552 година. Сите три тврдини се покажале како клучни за време на Големата опсада.

Следните неколку години биле релативно мирни, иако битката помеѓу муслиманите и христијаните продолжила со несмалено темпо. Во 1557 година витезите го избрале Жан Парисо де Валет за голем мајстор на Редот. Тој продолжил со нападите на нехристијански бродови, а се знае дека неговите приватни бродови зеле околу 3.000 муслимански и еврејски робови за време на неговиот мандат како Голем мајстор.[8]

До 1559 година Драгут им предизвикувал таква неволја на христијанските сили, дури и ги напаѓал бреговите на Шпанија, што Филип II ја организирал најголемата поморска експедиција во последните педесет години за да го истера корсарот од Триполи. Витезите се приклучиле на експедицијата, која се состоела од околу 54 галии и 14.000 луѓе. Оваа несреќна кампања достигнала кулминација во битката кај Џерба во мај 1560 година, кога османлискиот адмирал Пијале-паша ја изненадил христијанската флота во близина на тунискиот остров Џерба, заробувајќи или потопувајќи околу половина од христијанските бродови. Битката била катастрофа за христијаните и ја означила највисоката точка на отоманската доминација на Медитеранот.

Кон опсадата

уреди
 
Сент Анжело
 
Сулејман I

По Џерба немало сомнеж дека Турците на крајот повторно ќе ја нападнат Малта. Малта била од огромно стратешко значење за отоманскиот долгорочен план за освојување на повеќе од Европа, бидејќи Малта била отскочна штица за Сицилија, а Сицилија, пак, може да биде база за инвазија на Кралството Неапол.[9] Во август 1560 година, Жан де Валет испратил наредба сите витези да се подготват да се вратат во Малта веднаш штом ќе биде издадена цитазија (покана).[10] Турците направиле стратешка грешка што не нападнале одеднаш, додека шпанската флота била во урнатини, бидејќи петгодишното доцнење и овозможило на Шпанија да ги обнови своите сили.[11]

Во меѓувреме, витезите продолжиле да пленат турски бродови. Во средината на 1564 година, Ромегас, најозлогласениот морепловец на Редот, заробил неколку големи трговци, вклучително и еден што му припаѓал на главниот евнух на сарајот, и зел бројни високи затвореници, вклучувајќи го гувернерот на Каиро, гувернерот на Александрија и поранешната медицинска сестра на ќерката на султанот Сулејман I. Подвизите на Ромегас им дале на Турците casus belli, а до крајот на 1564 година, Сулејман решил да ги избрише витезите од Малта од лицето на земјата.

До почетокот на 1565 година, мрежата на шпиони на Големиот мајстор де Валет во Константинопол го информирала дека инвазијата е неизбежна. Де Валет започнал да собира војници во Италија, и да ја заврши работата на тврдините Сен Анжело, тврдината Сент Михаил и тврдината Сен Елмо.[12]

Тактики и оружје

уреди

За време на опсадата на Малта биле користени сите познати техники на опсадна војна. Турските сили имале огромна опсадна кула со подвижен мост од кој стрелците пукале над ѕидините на тврдината Сент Анжело. Кулата била конструирана да биде отпорна на оган со кожни листови кои се чуваат влажни од резервоарите за вода содржани во кулата. И покрај тоа, ѕидарите од Малта имале скриена артилерија во ѕидовите, оставајќи го надворешниот ѕидар на место да го сокрие од погледот. Сокриени од очите, бранителите можеле да го преместат топот во позиција, наполнет со ланец, без да им ја откријат локацијата на Турците, кои веќе зазеле позиции во кулата кога била уништена.[13]

Армии

уреди

Турската армада, која испловила од Истанбул на 22 март, според сите сметки била една од најголемите собрани од антиката. Според една од најраните и најкомплетните истории на опсадата, онаа на официјалниот историчар на Редот Џакомо Босио, флотата се состоела од 193 пловни објекти, кои вклучувале 131 галии, седум галиоти (мали галии) и четири големи галии, а остатокот биле транспортни пловни објекти.[5] Современите писма од Дон Гарсија, вицекралот на Сицилија, даваат слични бројки.“ [14]

Италијанскиот платеник Франциско Балби ди Кореџо (служејќи како аркебисиер во шпанскиот корпус), ги дал силите како:[4]

Витезите во болница Османлиите
500 витези-болничари 6.000 спахии (коњаница)
400 шпански војници 500 спахии од Караманија
800 италијански војници 6.000 јаничари
500 војници од галиите (Шпанија) 400 авантуристи од Митилина
200 грчки и сицилијански војници 2.500 спахии од Румелија
100 војници од гарнизонот на Сент Елмо 3.500 авантуристи од Румелија
100 слуги на витезите 4.000 „верски слуги“
500 робови 6.000 други волонтери
3.000 војници извлечени од малтешкото население Разни пирати од Триполи и Алжир
Вкупно: 6.100 Вкупно: 28.500 од исток, вкупно 40.000
 
Првото издание на извештајот на Балби за опсадата на Малта, отпечатен во Алкала де Енарес во 1567 година.

Витезот Хиполито Санс наведува околу 48.000 напаѓачи, иако не е јасно колку неговата работа е независна од онаа на Балби.[3] Други современи автори даваат многу пониски бројки. Во писмото напишано до Филип Втори само четири дена по почетокот на опсадата, самиот Де Валет вели дека „бројот на војници што е помеѓу 15.000 и 16.000, вклучувајќи седум илјади аркебузери или повеќе, односно четири илјади јаничари и три илјади. спахии“.[15] Од друга страна, во писмо до Германецот, еден месец по опсадата, де Валет пишува: „Оваа флота се состоеше од двесте и педесет бродови, триреми, биреми и други пловни објекти; најблиската проценка што можевме да ја направиме за непријателските силата беше 40.000 борци“.[16] Тоа што Де Валет ѝ дава на непријателската флота од 250 бродови, бројка многу повеќе од која било друга, покажува дека самиот Голем мајстор не претерал.

Писмото напишано за време на опсадата од страна на врската со Сицилија, капетанот Винченцо Анастаги, наведува дека непријателската сила била само 22.000 и неколку други писма од тоа време даваат слични бројки.[17][18] Сепак, Босио пристигнува до вкупно околу 30.000, што е во согласност со „именуваните трупи“ на Балби.[19] Историјата на Ричард Нолс во суштина ја дава истата бројка.[20]

Опсада

уреди

Пристигнување на Османлиите

уреди

Пред да пристигнат Турците, де Валет наредил да се соберат сите култури, вклучително и незрело жито, за да се лиши непријателот од секакви локални резерви на храна. Понатаму, витезите ги загадиле сите бунари со горчливи билки и мртви животни.

Турската армада пристигнала во мугрите во петокот, на 18 мај, но не слетала веднаш.[21] Првите борби избувнале на 19 мај.[22] Еден ден подоцна, отоманската флота отпловила до јужниот брег на островот, се свртела и конечно се закотвила во заливот Марсакслок (Марса Сироко), на речиси 10 километри (6,2 милји) од регионот Големо Пристаниште. Според повеќето извештаи, особено онаа на Балби, настанал спор помеѓу водачот на копнените сили, четвртиот везир сердар Кизилахмедли Мустафа-паша,[23] и врховниот поморски командант, Пијале-паша, за тоа каде да се закотви флотата. Пијале сакал да го засолни во пристаништето Марсамксет, северно од Големо Пристаниште, со цел да го избегне сирокото и да биде поблиску до акцијата, но Мустафа не се согласил, бидејќи за закотвување на флотата таму прво ќе требало да се освои тврдината Сент Елмо, која ја сметал како влез во пристаништето. Мустафа имал намера, според овие извештаи, да ја нападне лошо одбраната поранешна престолнина Мдина, која стоела во центарот на островот, а потоа да ги нападне тврдините Сент Анжело и Михаил по копно. Ако е така, нападот на Сент Елмо ќе бил целосно непотребен. Сепак, Мустафа попуштил, очигледно верувајќи дека ќе бидат потребни само неколку дена за да се уништи Елмо. Откако Турците успеале да ги стават во употреба топовите, на крајот на мај тие започнале со бомбардирање.

 
Опсада на Свети Елмо на 27 мај 1565 година

Се смета дека Сулејман I сериозно згрешил кога ја поделил командата на три начини. Тој не само што ја поделил командата меѓу Пијале и Мустафа, туку им наредил на двајцата да му се потчинат за Драгут кога тој пристигнал од Триполи. Меѓутоа, современите писма од шпиони во Константинопол сугерираат дека планот отсекогаш бил прво да се земе Сент Елмо.[24] Во секој случај, за Турците да ги концентрираат своите напори на тоа се покажало како критична грешка.

Додека Османлиите слетувале, витезите и Малтежаните направиле некои подобрувања во последен момент во одбраната на Биргу и Сенглеа. Османлиите го поставиле својот главен логор во Марса, која била блиску до утврдувањата на витезите.[25] Во следните денови, Османлиите поставиле кампови на ридот Санта Маргерита [26] и на полуостровот Скиберас.[27] Нападите на Биргу започнале на 21 мај, додека Сенглеа првпат била нападната еден ден подоцна.[28]

 
Карта на Малта во времето на големата опсада. Натписи на француски

Освојување на Сент Елмо

уреди
„ Темнината на ноќта тогаш стана светла како ден, поради огромното количество вештачки пожари. Беше навистина толку светло што можевме да ја видиме Сент Елмо сосема јасно. Топџиите на Сент Анжело... можеа да ги положат и да ги обучат своите парчиња врз Турците кои напредуваа, кои беа избрани во светлината на пожарите. “

— Франциско Балби, шпански војник[29]

Откако правилно пресметал дека Турците ќе се обидат да обезбедат точка за спуштање на нивната флота и на тој начин ќе ја започнат кампањата со обид да ја заземат тврдината Сент Елмо, де Валет испратил засилување и концентрирал половина од својата тешка артилерија во тврдината.[30][31] Неговата намера била тие да го издржат олеснувањето што го ветил Дон Гарсија, вицекралот на Сицилија. Незапирливото бомбардирање на тврдината од триесетина топови на повисокиот терен на планината Скиберас започнало на 27 мај,[32] и ја претворило тврдината во урнатини во рок од една недела, но Де Валет ги евакуирал ранетите ноќе и ја снабдувал тврдината од другата страна на пристаништето. По пристигнувањето во мај, Драгут поставил нови топови за да ја загрози спасувачката линија на траектот. На 3 јуни, една партија јаничари успеала да го заземе гребенот и ровот на тврдината.[30][33] Сепак, до 8 јуни, витезите испратиле порака до Големиот мајстор дека тврдината повеќе не може да се држи, но биле одбиени со пораки што тврдината мора да се држи додека не пристигнат засилувањата.[30]

Турците ги нападнале оштетените ѕидови на 10 и 15 јуни и извршиле севкупен напад на 16 јуни, при што дури и робовите и најмените веслачи во галијата сместени во Сент Елмо, како и домородните малтешки војници, наводно се бореле и загинале „речиси храбро како и самите витези“. Два дена подоцна, Драгут бил виден во рововски топови како се расправа со турските стрелци за нивното ниво на оган. На инсистирање на Драгут, целта на топот била спуштена, но целта била премногу ниска, а при испуканата топка се откачила дел од ровот, кој го погодил Драгут во главата, убивајќи го,[34] (иако според Босио, тој бил убиен кога од Форт Сент Анжело било пукано кон).[30]

Конечно, на 23 јуни, Турците го зазеле она што останало од тврдината Сент Елмо.[30] Тие ги убиле сите бранители, вкупно над 1.500 луѓе, но поштедиле девет витези кои пиратите ги заробиле. Мал број Малтежани успеале да побегнат со пливање преку пристаништето.[35]

Иако Турците успеале да го заземат Сент Елмо, дозволувајќи му на Пијале да ја закотви својата флота во Марсамксет, опсадата на тврдината Сент Елмо ги чинела Турците најмалку 6.000 луѓе, вклучително и половина од нивните јаничари.[30]

Мустафа ги обезглавил телата на витезите и нивните тела лебделе низ заливот. Како одговор на тоа, Де Валет ги обезглавил сите свои турски затвореници, ги натоварил нивните глави во своите топови и ги испукал во турскиот логор.

Паника

уреди

Во тоа време, веста за опсадата се ширела. Додека војниците и авантуристите се собирале на Сицилија за помош на Дон Гарсија, се проширила и паника. Не може да има мало сомневање дека влогот бил голем, можеби поголем од кој било друг момент во натпреварот меѓу Отоманското Царство и Европа. Кралицата Елизабета I од Англија напишала:[36]

„ Ако Турците победат над островот Малта, не е сигурно каква понатамошна опасност може да следи за остатокот од христијанскиот свет. “

Сите современи извори укажуваат на тоа дека Турците имале намера да продолжат кон туниската тврдина Ла Голета и да ја одземат од Шпанците, а Сулејман исто така зборувал за инвазија на Европа преку Италија.

Сепак, современите научници имаат тенденција да не се согласуваат со ова толкување на важноста на опсадата. Х.ЈА. Сире, историчар кој напишал историја на Редот, е на мислење дека опсадата претставува преголемо проширување на османлиските сили и тврди дека ако островот паднел, тој брзо би бил повторно преземен со масовен шпански контранапад.[30]

Иако Дон Гарсија не го испратил веднаш ветеното олеснување (трупите сè уште се собирале), тој го убедил Филип II да му дозволи да ослободи напредна сила од околу 600 луѓе под команда на Дон Мелкиор де Роблес, шпански витез. По неколку обиди, ова пиколо сокорсо успеал да слета на Малта на почетокот на јули и да се прикраде во Биргу, неизмерно подигнувајќи го духот на опколениот гарнизон. Сепак, оваа сила за помош била премала за да има некое значајно влијание. Дон Гарсија го молел Филип II да одобри распоредување на многу поголеми сили за помош, но шпанскиот крал бил неодлучен и се плашел да ја ризикува својата новособрана флота.[37]

Полуостров Сенглеа

уреди
 
Опсадата на Свети Михаил, покажувајќи ги христијанските витези отсечени од морето и опкружени во нивните преостанати тврдини Биргу, Свети Анжело и Свети Михаил. 

На 15 јули, Мустафа наредил двоен напад врз полуостровот Сенглеа. Тој превезол 100 мали пловила низ планината Скиберас до Големото Пристаниште, со што ги избегнал силните топови на тврдината Сент Анжело, со цел да изврши морски напад против гребенот користејќи околу 1.000 јаничари, додека пиратите ја нападнале тврдината Свети Михаил на копнениот крај. За среќа за Малтежанецот, еден дезертер го предупредил Де Валет за претстојната стратегија и Големиот мајстор имал време да изгради палисада долж гребенот Сенглеа, што успешно помогнало да се одврати нападот. Како и да е, нападот веројатно ќе бил успешен доколку турските чамци не дошле на дострел (помалку од 200 јарди) на атилеријата на ниво на морето од пет топови што ја конструирал командантот Шевалие де Гирал во основата на тврдината Сент Анжело со единствена цел да запре ваков амфибиски напад. Само два салвоа ги потонале сите пловила освен еден, убивајќи над 800 од напаѓачите. Копнениот напад не успеал истовремено кога силите за помош успеале да преминат на Свети Михаил преку пловечки мост, со што Малта била спасена за тој ден.

Турците до тој момент ги окупирале Биргу и Сенглеа со околу 65 опсадни топови и го подложиле градот на веројатно најодржливото бомбардирање во историјата до тоа време. (Балби тврди дека во текот на опсадата биле испукани 130.000 бомби) Откако во голема мера уништил еден од клучните бастиони на градот, Мустафа наредил уште еден масивен двоен напад на 7 август, овој пат против Свети Михаил и самиот Биргу. Во таа прилика, Турците ги пробиле градските ѕидини и се чинело дека опсадата е завршена, но неочекувано напаѓачите се повлекле. Како што се случило, командантот на коњаницата, капетанот Винченцо Анастаги ја нападна незаштитената турска теренска болница, убивајќи ги сите и обезглавувајќи повеќе од шеесет Турци.[38] Турците, мислејќи дека христијанското засилување пристигнало од Сицилија, го прекинале нападот.

Свети Михаил и Биргу

уреди

По нападот на 7 август, Турците продолжиле со бомбардирањето на Свети Михаил и Биргу, изведувајќи барем уште еден голем напад врз градот на 19-21 август. Што всушност се случило за време на тие денови на интензивни борби не е сосема јасно.

 
Напад на кастилските витези на 21 август 1565 година

Извештајот на Бредфорд за кулминацијата на опсадата вели за една мина која експлодирала со огромна експлозија, пробивајќи ги градските ѕидини и предизвикувајќи камен и прашина да паднат во рововите. Балби, во својот дневник за 20 август, вели само дека на Де Валет му било кажано дека Турците се во ѕидините; Големиот мајстор се стрчал на „загрозениот пост каде што неговото присуство правеше чуда. Меч во рака, тој остана на најопасното место додека Турците не се повлекоа.“ [38] Босио исто така не спомнува за успешна детонација на мина. Наместо тоа, според неговиот извештај настанало паника кога жителите на градот ги шпионирале турските стандарди надвор од ѕидините. Големиот мајстор истрчал таму, но не нашол Турци. Во меѓувреме, канонада на врвот Свети Анжело, зафатен од истата паника, убил голем број граѓани со „пријателски оган“.[39]

Свети Михаил и Мдина

уреди

Ситуацијата била доволно страшна што, во одреден момент во август, Советот на старешини одлучил да го напушти градот и да се повлече во тврдината Сент Анжело. Де Валет, сепак, ставил вето на овој предлог. Ако погодил дека Турците ја губат волјата, бил во право. Иако бомбардирањето и малите напади продолжиле, напаѓачите биле погодени од сè поголем очај. Кон крајот на август, Турците се обиделе да ја заземат тврдината Свети Михаил, прво со помош на манта (слична на формацијата Тестудо), мал опсаден мотор покриен со штитови, а потоа со употреба на целосно разнесување на опсадната кула. Во двата случаи, малтешките инженери излегле низ урнатините и ги уништиле конструкциите.

На почетокот на септември, времето се менувало и Мустафа наредил марш до Мдина, со намера да презимува таму. Сепак, нападот не успеал. Слабо одбранетиот и снабден град намерно почнал да пука со своите топови кон Турците кои се приближувале на бесмислено долгиот дострел; овој блеф ги исплашил со тоа што ги измамил веќе деморализираните Турци да мислат дека градот има муниција.[40] До 8 септември, Турците ја започнале својата артилерија и се подготвувале да го напуштат островот, откако изгубиле можеби една третина од своите луѓе поради борби и болести.

Поглед на Мдина (горе) и карта на градските утврдувања какви што биле во 1565 година (долу)

Гран Сокорсо

уреди

На 7 септември, Дон Гарсија, конечно, слетал со околу 8.000 луѓе во заливот Сент Пол на северниот крај на островот. Таканаречените Гранде Сокорсо („големо засилување“) се позиционирале на сртот на Сан Паул тат-Тарџа на 13 септември, чекајќи го отоманскиот напад. Се вели дека, кога некои вжештени витези на силите за помош го виделе отоманското повлекување и запалените села, во пресрет на тоа, тие се зафатиле со напад без да чекаат наредби од Асканио дела Коргна. Тој, гледајќи ги војниците во таков дух, немал друг избор освен да нареди општа обвинение што резултирало со масакр на османлиските сили кои се повлекувале од островите на 13 септември.

Малта го преживеала отоманскиот напад и низ цела Европа луѓето ја прославиле последната епска битка во која биле вклучени крстоносците витези.

Силите за помош се состоеле главно од шпански и италијански војници, испратени од Шпанското Царство, како и од Војводството Фиренца, Република Џенова, Папските држави и Војводството Савоја.[2]

Последици

уреди
 
Крај на опсадата на Малта од Чарлс-Филип Ларивиер (1798–1876). Версајски дворец.
 
Споменик на големата опсада од Антонио Скиортино во Валета

Бројот на жртви е спор колку и бројот на напаѓачите. Балби дава 35.000 турски жртви,[4] Босио 30.000 жртви (вклучувајќи ги и морнарите).[5] Неколку други извори даваат околу 25.000.[41] Витезите изгубиле третина од својот број, а Малта третина од своите жители. Биргу и Сенглеа биле суштински срушени до темел. Сепак, 9.000 бранители успеале да издржат опсада од повеќе од четири месеци во жешкото лето, и покрај тоа што издржале бомбардирање од околу 130.000 топови.

Жан де Валет, Големиот мајстор на витезите од Малта, имал клучно влијание во победата против Османлиите со неговиот пример и неговата способност да ги охрабрува и држи луѓето заедно. Овој пример имал големо влијание, соединувајќи ги кралевите на Европа во сојуз против претходно навидум непобедливите Османлии; резултатот бил огромниот сојуз на силите против Османлиите во битката кај Лепанто шест години подоцна. Таква била благодарноста на Европа за херојската одбрана на витезите што парите набрзо почнале да се слеваат на островот, дозволувајќи му на Де Валет да изгради утврден град, Валета, на планината Скиберас. Неговата намера била да ја ускрати позицијата на сите идни непријатели. Самиот Де Валет починал во Бускет во ловечка несреќа во 1568 година.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ At least two companies of Spanish Tercios took part in the defence of Fort St Elmo. Cañete, Hugo A. (3 July 2020). „La leyenda negra del fuerte de San Telmo y los tres capitanes españoles del Tercio Viejo de Sicilia que lo defendieron (Malta 1565) | Grupo de Estudios de Historia Militar“. Grupo de Estudios de Historia Militar (шпански). Посетено на 4 July 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 Paoletti, Ciro (2008). A Military History of Italy. Greenwood Publishing Group. стр. 16–17. ISBN 9780275985059.
  3. ↑ 3,0 3,1 Arnold Cassola, The 1565 Great Siege of Malta and Hipolito Sans's La Maltea (Publishers Enterprise Group: Malta, 1999).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Francesco Balbi di Correggio / translated by: Ernle Bradford (1965). The Siege of Malta, 1565. London.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Giacomo Bosio, Histoire des Chevaliers de l'ordre de S. Iean de Hierusalem, edited by J. Baudoin (Paris, 1643).
  6. ↑ Fernand Braudel, The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II, vol.
  7. ↑ Abbe de Vertot, The History of the Knights of Malta vol.
  8. ↑ Godfrey Wettinger, Slavery in the Islands of Malta and Gozo, (Publishers Enterprise Group: Malta, 2002), p. 34
  9. ↑ Setton, Kenneth Meyer (1984). The Papacy and the Levant, 1204–1571. Philadelphia: American Philosophical Society. стр. 854. ISBN 0-87169-162-0.
  10. ↑ Carmel Testa, Romegas (Midsea Book: Malta, 2002), p. 61.
  11. ↑ Braudel, op cit.
  12. ↑ „Malta prepares for an imminent Ottoman invasion“. Heritage Malta. 17 May 2015. Архивирано од изворникот на 1 February 2016.
  13. ↑ Hindley, G. (2009).
  14. ↑ Coleccion de Documentos Ineditos Para La Historia de Espana, vol. 29 (Madrid, 1856).
  15. ↑ Coleccion, op. cit., p. 367
  16. ↑ Celio Secondo Curione, A New History of the War in Malta, translated from the Latin by Emanuele F. Mizzi (Tipografia Leonina: Rome, 1928).
  17. ↑ Giovanni Bonello, Histories of Malta, Volume III, Versions and Perversions (Patrimonju Publishing Ltd: Malta, 2002)
  18. ↑ Coleccion, op. cit.
  19. ↑ Giacomo Bosio, op. cit.
  20. ↑ Richard Knolles, The Generall Historie of the Turke (London, 1603).
  21. ↑ „Hostile Ottoman fleet anchored in Malta today“. Heritage Malta. 18 May 2015. Архивирано од изворникот на 1 February 2016.
  22. ↑ „Rash decision ruins the day“. Heritage Malta. 19 May 2015. Архивирано од изворникот на 4 February 2016.
  23. ↑ Aurel Decei Istoria Imperiului Otoman, Ed. Ştiinţifică şi enciclopedică, București 1978, page 185
  24. ↑ Coleccion, op. cit., pp. 6–7
  25. ↑ „Ottoman troops land in Malta“. Heritage Malta. 20 May 2015. Архивирано од изворникот на 6 February 2016.
  26. ↑ „Birgu attacked: Greek betrays Order of St John“. Heritage Malta. 21 May 2015. Архивирано од изворникот на 5 February 2016.
  27. ↑ „Liberated prisoners enrolled as soldiers“. Heritage Malta. 24 May 2015. Архивирано од изворникот на 5 February 2016.
  28. ↑ „Turks planning to sabotage Fort St Elmo“. Heritage Malta. 22 May 2015. Архивирано од изворникот на 5 February 2016.
  29. ↑ Grant, R.G. (2005). Battle a Visual Journey Through 5000 Years of Combat. London: Dorling Kindersley. стр. 133.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 30,6 Sire, H. J. A. (1993). „5“. The Knights of Malta. New Haven and London: Yale University Press. стр. 68–70. ISBN 0-300-05502-1.
  31. ↑ „Refugees ordered to leave Fort St Elmo“. Heritage Malta. 25 May 2015. Архивирано од изворникот на 6 February 2016.
  32. ↑ „Fort St Elmo under fire: Renegade reveals Ottoman plan“. Heritage Malta. 27 May 2015. Архивирано од изворникот на 5 March 2016.
  33. ↑ „Ravelin of Fort St Elmo taken over by Ottomans“. Heritage Malta. 3 June 2015. Архивирано од изворникот на 5 February 2016.
  34. ↑ Setton, Kenneth Meyer (1984). The papacy and the Levant. 4. Philadelphia: American Philosophical Society. стр. 860. ISBN 9780871691620.
  35. ↑ Bruce Ware Allen (22 October 2015). The Great Siege of Malta: The Epic Battle between the Ottoman Empire and the Knights of St. John. University Press of New England. стр. 160. ISBN 978-1-61168-843-6.
  36. ↑ Felix Pryor, Elizabeth I: Her Life in Letters, (University of California Press, 2003), p.39.
  37. ↑ Roger Crowley: Empires Of the Sea https://books.google.com/books/about/Empires_of_the_Sea.html?id=2jUhAQAAIAAJ
  38. ↑ 38,0 38,1 Francisco Balbi, The Siege of Malta 1565, translated by H.A. Balbi (Copenhagen, 1961).
  39. ↑ Bosio, op. cit., p. 552.
  40. ↑ Grima, Noel (15 June 2015). „The Mdina siege of 1429 was 'greater than the Great Siege' of 1565“. The Malta Independent. Архивирано од изворникот на 15 August 2015.
  41. ↑ Arnold Cassola, The 1565 Ottoman Malta Campaign Register, (Publishers Enterprise Group: Malta, 1998), p. 111.

Надворешни врски

уреди
  • Ален, Брус Вер, Големата опсада на Малта: Епската битка помеѓу Отоманската Империја и Витезите на Свети Јован, Хановер NH, ForeEdge 2017ISBN 1512601160.
  • 1-84022-206-9
  • Бредфорд, Ернле, Адмиралот на султанот: Животот на Барбароса, Лондон, 1968 година.
  • 0-14-101202-1
  • Кари, Е. Хамилтон, Морски волци на Медитеранот, Лондон, 1910 г.
  • Кисели краставички, Тим. Малта 1565: Последна битка на крстоносните војни ; Серија на кампањата Osprey #50, издаваштво Osprey, 1998 година.
  • Ротман, Тони, „Големата опсада на Малта“, во Историја денес, јануари 2007 година.
  • Spiteri, Stephen C. The Great Siege: Knights vs. Турци, 1565 година. Малта, авторот, 2005 година.
  • Волф, Џон Б., Варварскиот брег: Алжир под Турците. Њујорк, 1979 година;ISBN 0-393-01205-0
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Опсада_на_Малта_(1565)&oldid=5275975“