Андреј Сахаров
Андреј Дмитриевич Сахаров (руски: Андрей Дмитриевич Сахаров) (21 мај 1921 – 14 декември 1989) — истакнат советски јадрен физичар, дисидент и активист за човекови права. Во 1975 година ја добил Нобеловата награда за мир.
| |
|---|---|
 Андреј Сахаров | |
| Роден(а) | Андреј Димитриевич 21 мај 1921 Москва, Руска СФСР |
| Починал(а) | 14 декември 1989 (возр. 68) Москва, Руска СФСР |
| Живеалиште | Москва, СССР |
| Државјанство | Советски Сојуз |
| Полиња | јадрена физика |
| Образование | |
| Поважни награди |
|
Во негова чест Европскиот парламент секоја година ја доделува Сахаровата награда за слобода на мислата на поединци и организации што се борат за човековите права.
Живот и кариера
уредиАндреј Сахаров е роден во Москва во 1921 година. Во 1938 година се запишува на Московскиот државен универзитет. Поради евакуацијата од Москва во 1941 година, дипломира во Ашкабад, во денешен Туркменистан. По дипломирањето е упатен на работа во лабораторија во Уљјановск. Во Москва се враќа во 1945 година, каде започнува да студира на Теоретскиот отсек на Институтот за физика при Советската академија на науките. Во 1947 година се стекнува со докторска титула.
Од средината на 1948 година Сахаров учествува во советскиот проект за изработка на атомска бомба, која ќе биде тестирана на 29 август 1949 година. По преселувањето во Саров во 1950, тој игра клучна улога во следната фаза, развивање на водородна бомба. Истражувањето успева и на 12 август 1953 година СССР успешно извршува тестирање на водородната бомба. Сахаров продолжува да работи на ова поле и неговите сознанија се клучни при тестирањето на т.н. Цар-бомба, најмоќната бомба која било кога експлодирала, во октомври 1961 година.
Сахаров има и предложено идеја за реактор за контролирано јадрено соединување, кое сè уште претставува основа за истражувањата на ова поле.
Свртување кон активизам
уредиКон крајот на 1950-тите Сахаров почнува да размислува околу моралните и политичките импликации од неговата работа. Во текот на следната декада, почнува да се спротивставува на ширењето на јадреното оружје. Притискајќи за ставање крај на атмосферските тестови, тој одигра улога при потпишувањето во Москва на Договорот за делумна забрана на тестирањата во 1963 година.
Клучната промена во политичката еволуција на Сахаров започнува во 1967 година, кога антибалистичките проектили стануваат клучно прашање во американско-советските односи. Во своето тајно писмо до советското водство од 21 јули 1967 година Сахаров советува да им се верува на Американците и да се направат напори со цел да се спречи јадрена војна. Во истото писмо тој бара дозвола од раководството да го објави својот ракопис во кој предупредува на последиците од воведувањето антибалистичка одбрана. Советската власт го игнорира неговото писмо и не му дозволува да иницира јавна дебата околу антибалистичките проектили во советскиот печат.
Во мај 1968 година Сахаров го завршува својот есеј „Размисли за напредокот, мирољубивиот соживот и интелектуалната слобода“. Откако овој есеј е пуштен во оптек како самиздат во СССР, а потоа и објавен надвор од советските граници, советските власти му забрануваат да се занимава со истражувања поврзани со војската и е принуден да се врати на теоретските истражувања.
Во 1970 година заедно со Валериј Чалидзе и Андреј Твердохлебов, е еден од основачите на Московскиот комитет за човекови права. Во 1975 година ја добива Нобеловата награда за мир, но не му е дозволено да го напушти СССР за да ја прими наградата.
Ставот на Сахаров дека човековите права треба да бидат нова основа за секоја политика наидува на негодување кај советските власти. Сахаров јавно протестира поради советската интервенција во Авганистан, поради што е уапсен на 22 јануари 1980 година и е пратен во внатрешен егзил во Горки.
Таму, од 1980 до 1986 година Сахаров е под строга полициски надзор. Дури откако новиот советски водач Михаил Горбачов ја започнува политиката на перестројка и гласност, на Сахаров во декември 1986 година му е дозволено да се врати во Москва.
Сахаров се вклучува во формирањето на првите легални независни политички организации и станува истакната личност на растечката политичка опозиција во СССР. Во март 1989 година е избран во новиот парламент и станува ководач на демократската опозиција. Подготвувајќи се за еден свој важен говор, вечерта на 14 декември 1989 година, одејќи на спиење, Сахаров доживува срцев удар и умира.
Поврзано
уреди| „Андреј Сахаров“ на Ризницата ? |