Аделаида

Аделаида;
	Аделаида
Држава/територија	Јужна Австралија
Координати	34°55′44.4″S 138°36′3.6″E / 34.929000° ЈГШ; 138.601000° ИГД
Население	1,291,666 (2013) (5.)
• Густина	659 жит/км2 (2006)
Основан	28 декември 1836
Површина	1.826,9 км2
Часовен појас	ACST (UTC+9:30)
• Лете (DST)	ACDT (UTC+10:30)
Местоположба	654 км СЗ од Мелбурн ; 958 км З од Канбера ; 1.161 км З од Сиднеј ; 1.600 км ЈЗ од Бризбејн ; 2.130 км И од Перт ;
Самоуп. подрачја	18

Аделаида (англиски: Adelaide, изг. Аделејд) — административен центар и најнаселен град во Јужна Австралија, една од австралиските држави. Според пописот од 2006 година во градот живееле 1.040.719 жители. Со своите 1,1 милиони живетли во поширокото подрачје е петти најголем град според големина во Австралија по Сиднеј, Мелбурн, Бризбејн и Перт, но сепак поголем од главниот град Канбера.

Се наоѓа на брегот на Јужниот Океан и името го добил според германската принцеза Аделаида и сопругата на кралот Вилијам IV.

Историја

Пред доселувањето на Британците, територијата на денешниот град Аделаида била населена со абориџински племиња Каурни (се изговара Гарнер или Гауна). До 1852 година, вкупниот број на населението Абориџини е сведено на само 650 во овој регион, а оваа бројка и понатаму продолжува да се намалува.

Јужна Австралија е официјално прогласена за нова британска покрајна на 28 декември 1836 година. Основниот план е направен тогаш многу млад англиски полковник Вилијам Лајт кого тука го довела туберкулозата поради малата влажност на воздухот. Планот е направен по војничките идеали од тоа време па денешните пространи зелени зеони и коридори всушност се планирани како воени зони и канали за одбрана. Со игра на случајност Аделаида станал главен град на Јужна Австралија наместо Порт Линколн кој во тоа време имал многу предности.

Стопанство

Аделаида е познат како центар на уметнички, кулинарски и винарски вештини. Поради големиот број на црковни градби, Аделаида уште го нарекуваат и „град на црквите“ (агл. The City of Churches). Од индустријата важно е производството на автомобили, винаррско-прехранбената индустрија, воената индустрија (градење подморници за морнарицата), електронската индустрија и туризмот.

Население

Една точка претставува 100 личности родени во Велика Британија (тамно-сина), Грција (светлосина), Кина (црвена), Италиј (светлозелена), Германија (портокалова), Ирак (виолетова) и Виетнам (жолта) според пописот на населението од 2006 година

Движење на бројот на население
1991	1996	2001	2006
957.480^[3]	978.100^[3]	1.002.127^[3]	1.040.719^[3]

Според пописот на населението од 2006 година, во урбаните области на Аделаида живееле 1,105,839 жители, правејќи го Аделаида петти најголем град во Австралија. Во периодот меѓу 2002 година и 2003 година бројот на населението се покачил за 0,6%, додека просечниот пораст на национално ниво изнесува 1,2%. Околу 70,3% од населението на Јужна Австралија живее во урбаните области на Адеалида со што Јужна Австралија е една од најцентрализираните држави во Австралија. Населението на Аделаида живее во 341,227 куќи, 54,826 полуодвоени куќи (идентични куќи одвоени само со еден ѕид, наредени во ред по должината на улицата, популарни во англосаксонските држави) и во 49,327 станови.

Жителите со поголеми приноси се концентрирани во крајбрежните предградија (Брајтон и Гленелг), источни предградија (Ватл Парк, Кинсиннгтон Гарденс, Сент Питерс, Лединди и Колеџ Парк) и во внатрешните југоисточни предградија (Вотерфол Гали и Анли). Скоро петтина (17,9%) од населението има некој вид на високо образование. Бројот на населението на Аделаида со високи комуникациски способности (трговџи, менаџери итн.) паднал од 62,1% според пописот од 1991 година на 52,4% според пописот од 2001 година.

Половина од населението се изјаснува како христијани, при што најмногу се католици (22,1%), ангиканци (14%), припадници на Обединетите цркви на Австралија (8,4%) и православци (3,8%). Приближно 24% од населението се изјаснило дека не припаѓа на ниту една вера, што е повеќе од националниот просек кој изнесува 18,7%.

Во целост, населението на Аделаида старее побргу од некои други главни градови на Австралија. Нешто над 26,7% од населението е постаро од 55 ггодини, што е повеќе од националниот просек кој изнесува 24,3%. Во Аделаида живеат најмногу деца (испод 15 години) - вкупно 17,8% од населението (националниот просек е 19,8%).

Жителите на Аделаида родени надвор од Австралија сочинуваат 23,7% од вкупниот број на население. Најголем сооднос на овие жители во однос на останатите е во северозападните предградија како што се Вудвил и Атол Парк и предградијата во близина на главниот работен центар (англ. Central Business District, CBD). Пет најголеми групации родени надвор од Австралија потекнуваат од Англија (7,3%), грчки (2,2%), виетнамски (1,2%), мандарински (0,8%) и кантонски (0,7%).^[4]

Аделаида како тема во уметноста и во популарната култура

„Аделаида“ (англиски: Adelaide) — песна на американскиот рок-музичар Џон Кејл (John Cale) од 1970 година.^[5]
„Аделаида“ — песна на австралискиот рок-музичар Пол Кели од 1986 година.^[6]

Клима

Климата е изразито сува со долги врели лета и многу благи зими, скоро без температури под нула. Недостатокот на водата во последните години достугнува драматични размери и има сè поголемо негативно влијание на онака многу уредени и одржувани зелени површини. Следи табела со просечни климатски мерења од 1977 година до денес::^[7]

	Јан	Феб	Мар	Апр	Мај	Јун	Јул	Авг	Сеп	Окт	Ное	Дек	Година
Просек на макс. дневни температури (°C)	32,1	31,3	29,2	26,3	23,0	19,1	17,3	18,2	22,1	25,4	27,2	30,0
Просек на мин. дневни температури (°C)	20,0	19,1	17,1	15,3	13,2	11,1	9,4	10,2	13,4	15,2	17,3	18,1
Просек на количество врнежи (во mm)	19,2	13,7	26,2	38,7	62,6	83.1	77,8	68,1	63,6	48,5	29,6	26,8	558,1
Просек на врнежливи денови	4,3	3,4	5,7	7,9	12,3	15,4	16,2	16,4	132	10,8	8,1	6,7	120,5

Наводи

↑ „3218.0 - Regional Population Growth, Australia, 2012-13: ESTIMATED RESIDENT POPULATION, States and Territories - Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs)“. Австралиско статистичко биро. 3 April 2014. Посетено на 8 April 2014.
↑ Австралиско статистичко биро (17 March 2008). „Explore Your City Through the 2006 Census Social Atlas Series“. Посетено на 19 May 2008.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Australian Bureau of Statistics: 2006 Census QuickStats by Location“. Архивирано од изворникот на 2019-10-17. Посетено на 6 декември 2012.
↑ Статистичка поделба на Аделаида Архивирано на 10 август 2013 г. посет. 3 октомври 2008 г
↑ John Cale – Vintage Violence (пристапено на 22.5.2022)
↑ YouTube, Paul Kelly and The Coloured Girls - Adelaide (пристапено на 12 октомври 2017)
↑ Австралиско метеоролошко биро

Надворешни врски

[ABSERP13-1] „3218.0 - Regional Population Growth, Australia, 2012-13: ESTIMATED RESIDENT POPULATION, States and Territories - Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs)“. Австралиско статистичко биро. 3 April 2014. Посетено на 8 April 2014.

[2] Австралиско статистичко биро (17 March 2008). „Explore Your City Through the 2006 Census Social Atlas Series“. Посетено на 19 May 2008.

[Censusdata-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Australian Bureau of Statistics: 2006 Census QuickStats by Location“. Архивирано од изворникот на 2019-10-17. Посетено на 6 декември 2012.

[ABS-4] Статистичка поделба на Аделаида Архивирано на 10 август 2013 г. посет. 3 октомври 2008 г

[5] John Cale – Vintage Violence (пристапено на 22.5.2022)

[6] YouTube, Paul Kelly and The Coloured Girls - Adelaide (пристапено на 12 октомври 2017)

[7] Австралиско метеоролошко биро

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]