Википедија

Хаплогрупа G-M406

Во човечката генетика, хаплогрупата G-M406 — хаплогрупа со Y-хромозом. G-M406 е гранка на хаплогрупата G Y-ДНК (M201). Поконкретно во опаѓачки редослед, G-M406 е исто така подгранка на G2 (P287), G2a (P15) и на G2a2b (L30/S126) хаплогрупата G-M406 се смета дека е најчеста во Турција и Грција. Секундарните концентрации на G-M406 се наоѓаат во северниот и источниот дел на Медитеранот, а се среќава во многу мал број во повеќе внатрешни области на Европа, Блискиот Исток и јужниот дел на планините Кавказ.

Хаплогрупа G2a2b1
Можно време на потеклопомеѓу 15700 и 13300 години пред сегашноста
Можно место на потеклонајверојатно Анадолија
ПредокХаплогрупа G2a2b (L30/PF3267/S126)
ПотомциG2a2b1a1a
Својствени мутацииM406 (G2a2b1), L14/S130 (G2a2b1a1a), L645 (G2a2b1a1b2a )

Генетски карактеристики

уреди

Голем број на G-M406 лица имаат вредност од 21 при STR маркер DYS390, а сите мажи G-M406 ќе имаат M406 SNP мутација што ја карактеризира оваа група. 21 во DYS390 е невообичаено кај G лица надвор од групата G-M406. Кај лицата G-M406, маркерот DYS391 има претежно вредност од 10, но понекогаш и 11, а DYS392 е скоро секогаш 11, освен во еден посебен кластер. Доколку примерокот ги исполнува критериумите наведени за овие три маркери, веројатно примерокот е G-M406.

Овој M406 SNP за првпат бил пријавен во 2008 година [1] Ознаката М покажува дека првпат била идентификувана на Универзитетот Стенфорд. M406 се наоѓа во Y хромозомот на позиција 2809995, навод SNP ID i4000120. Мутацијата вклучува промена од Т во G.

Било откриено дека SNPs L184 и L185 (соодветно 17586994 со мутација од A до G и 20922998 со мутација од C до G) постојат единствено кај некои членови на семејството M406+ и денес се сметаат за приватни SNP без практична употреба надвор од оваа семејството.

Возраст и потекло на G-M406

уреди

Во април 2021 година, YFULL проценил дека мутацијата G-M406 се јавува помеѓу 15700 години пред сегашноста и 13300 години пред сегашноста, TMRCA (најнов заеднички предок) помеѓу сите GM-406 се проценува дека е помеѓу 13800 п.с. и 10700 п.с.[2]

Најстар основан примерок М-406 (јануари 2023):[3][4]
Име Години МЕстоположба Култура Потхаплогрупа (ISOGG - FT DNA)
CBT013 5587 YBP Чамлибел Тарласи, Чорум, Турција Бакарно време G2a2b1a - FGC5089
CBT015 5585 YBP Чамлибел Тарласи, Чорум, Турција Бакарно време G2a2b1a - FGC5089
CBT014 5579 YBP Чамлибел Тарласи, Чорум, Турција Бакарно време G2a2b1a1 - FGC5089 > M3302
IKI037 5576 YBP Икизтепе, Самсун, Турција Бакарно време
CBT005 5502 YBP Чамлибел Тарласи, Чорум, Турција Бакарно време G2a2b1
ART024 5491 YBP Арслантепе, Малатија, Турција Уручки период G2a2b1
ART014 5255 YBP Арслантепе, Малатија, Турција Уручки период G2a2b1
ART027 5245 YBP Арслантепе, Малатија, Турција Уручки период G2a2b1
I14785 3700 YBP Ојлум Хојук, Килис, Турција Бронзено време G2a2b1 - PF3296 > PF3316 [5][6]
MA2208 3650 YBP Каман-Калехојук, Кршехир, Турција Асирски период IIIc G2a2b1a1e1 - FGC5089 > FGC5081 > S9350 > Y24772 [7]
I19612 2750 YBP Чавуштепе, Ван, Турција Урарту G2a2b1
SFI-15 2087 YBP Бејрут, Либан Римско Царство G2a2b1a2a - FGC5089 > M3302 > M3422 [8][9]
I5249 2071 YBP Текеќој Бујуклу, Самсун, Турција Понтиско Кралство
I12293 2050 YBP Таџикистан Кушанско Царство
R131 1900 YBP Рим, Италија Римско Царство G2a2b1a1a1 - FGC5089 > FGC5081 > Y2724 > FGC5124 > L14
R11112 1800 YBP Рим, Италија Римско Царство G2a2b1a1a1 - FGC5089 > FGC5081 > Y2724 > FGC5124 > L14 > FTA64009 [10]
R11119 1800 YBP Рим, Италија Римско Царство G2a2b1a1b1b - G-FGC5089 > G-FGC5081 > Y2724 > Z17887 > Z17886 > Y44432
R47 1717 YBP Рим, Италија Римско Царство G2a2b1b1a1b - PF3293 > PF3296 > Z30814 > S11415
R10654 1667 YBP Клостернобург, Австрија Римско Царство G2a2b1a1a1 - FGC5089 > FGC5081 > Y2724 > FGC5124 > L14 > G-Z17084
3B 1345 YBP Нидерстоцинген, Германија Алемани G2a2b1a1a - FGC5089 > FGC5081 > Y2724 > FGC5124 > FT49621
KKper245 / KK1-245 1313 YBP Кискундорзма-Кетошатар I, Унгарија Авари G2a2b1a1a1a - FGC5089 > FGC5081> L14 > FGC5185 [11]
2039Bolzano / KDA-517 1250 YBP Кискундорзма-Дарухолом, Унгарија Авари G2a2b1b1a2c - PF3293 > PF3296 > Z30814 > S11415 > Y82047
SHE003[12] 1164 YBP Шексово, Ивановска област Киевски Рус / Мерјани G2a2b1a1a1a2b2a - FGC5089 > FGC5081 > Y2724 > FGC5124 > L14 > G-Y181650
I20146 975 YBP Стратоникеја-Западна Црква, Мугла Византија G2a2b1a2a - FGC5089 > M3302 > M3422 > M3230 > FTA35613
I14647 : Locus 2; TH15 BF1020 750 YBP Турбешар, Газиантеп G2a2b1
Greyfriars Skeleton 1 537 YBP Грејфрајарс, Лестер Англија G2a2b1a1a - FGC5089 > FGC5081> L14 (Predicted by STR testing)[13]

Географска распространетост

уреди

Способноста прецизно да се опише распространетоста на G-M406 била оневозможена од прилично неодамнешната идентификација на дефинирачкиот G-M406 SNP и добиениот недостиг на примероци тестирани за M406. Сепак, може да се направи одредена проценка на процентите на G-M406, со забележување на процентот на мажи со STR маркер G примероци кои имаат карактеристична вредност 21 во DYS390, пронајдена речиси исклучиво кај лицата G во рамките на G-M406 и користење на примероци тестирани на комерцијални лаборатории и во истражувачки трудови.

Турција и Грција

уреди

Можеби околу 5% од мажите во Турција ја имаат хаплогрупата G-M406, што е највисок процент од општата популација во која било земја досега земена како примерок. Оваа бројка од 5% се заснова на наодот на вредноста 21 на STR маркерот DYS390 во 21 од 57 G примероци од цела Турција. Помеѓу лицата G, вредноста 21 била забележана претежно кај лицата G-M406. Но, вредностите различни од 21 се јавуваат во мала мера кај лицата G-M406. Така, вкупниот процент на G-M406 во турскиот G е веројатно блиску до 50%, а 57-те G примероци потврдени од SNP претставуваат 11% од 523 турски примероци добиени во најголемото проучување досега спроведено за генетиката на турската популација.[14]

Во соседна Грција, SNP тестирањето утврдило дека половина од осум примероци G се G-M406. G-примероците претставувале 5% од 171 грчки примероци. За разлика од блискиот Крит, G-M406 била само 20% од примероците од 21 G, а примероците G претставуваат 11% од 193 примероци на островот. Иако се третира одделно во оваа проучување, Крит е дел од Грција, но со различна историја на населување. Подалеку во Медитеранот, во помала големина на примерок од Кипар, 4 од 7 G примероци ја имаат карактеристичната вредност 21 забележана убедливо кај лицата G-M406.[15]

Среден Исток

уреди

Единствено на југ од Турција меѓу Курдите во Ирак, 7 од 14 веројатни G STR примероци во базата на податоци на YHRD имаат вредност од 21 според DYS390 што сугерира дека половина од G популацијата таму припаѓа на G-M406.[16] Овој релативно висок процент на G-M406 е ограничен на северниот регион во Ирак, каде живеат Курди.

Либан, Јордан и Палестина, исто така, имаат значителна популација на G-M406, иако малите примероци ги отежнуваат опширните заклучоци. Во едно иследување, 4 од 5 палестински G примероци покажале карактеристична вредност DYS390=21.[17] Во Либан, најмалку 10 од 37 G примероци имале карактеристики на G-M406 и се наоѓаат меѓу сите главни религии.[18] Во Јордан, 7 од 15 достапни G примероци покажале 21 на маркерот DYS390.[15] Ниту еден од примероците G меѓу Друзите на овие места нема вредности на маркери на STR типични за лицата G-M406 според неодамнешните иследувања.[19] Сепак, неодамнешното тестирање на семејното стебло ДНК укажува на некои семејства чие потекло лежи во Палестина/Израел, но кои се преселиле во Либан или Сирија пред периодот 1500-1700 година, кои носат околу 50-60% од Друзите меѓу хаплогрупата G на Друзите. Првично постои разумно уверување дека примероците се во подгрупата DYS459=8 (што е исто така негативно за сопствената подгрупа DYS392=12). Генерално, овие групи поврзани подгрупи сочинуваат голем дел од мажите G-M406 и се негативни за подгрупите дефинирани со L14 и L645 SNP. Примерокот има неколку вредности на маркери кои се малку различни и примероците на Друзи имаат 22 на DYS390 во споредба со потипичните 21 во повеќето примероци G-M406. Тоа значи дека ова е добар индиректен доказ дека барем половина од G меѓу Друзите е G-M406. Во Сирија, G-M406 изгледа поретко отколку во земјите поблиску до Средоземното Море. Само 3 од 17 G примероци таму ја имаат дискутирано вредноста 21.[15]

Кина

уреди

G-M406 и неговите подклади G-PF3293, G-M3302 и G-L14 биле пронајдени во Хуеите во Кина во лабораторијата 23mofang, со вкупно 0,66% од анализираните примероци на луѓето од Хуеи.[20]

Забелешка во врска со G-M3302 меѓу Хуеите е дека сите 5 тестери всушност припаѓаат на многу подлабока подклада пронајдена единствено (засега) во провинцијата Шандунг. Вистинскиот клад е G-M3302>M3422>M3240>M3336>FT203871>FT27194>MF344148. Расцепот на FT27194 се случил околу 500 п.н.е. како што проценува TheYTree.[21]

Други области

уреди

Најголемиот извор на примероци G STR од Иран е базата на податоци на YHRD каде што само 1 од 340 ирански примероци имаат вредност од 21 за DYS390 заедно со другите вредности на маркери во согласност со примероците G-M406.[16] Можно е лицата G-M406 во Иран да имаат различни вредности на маркерот STR. Земјите кои го делат Персискиот Залив и Оманскиот Залив со Иран биле предмет на посебно мало проучување кое обезбедило примероци од STR со G шаблони слични на оние во Иран. Но, процентот на G-M406 (врз основа на вредноста 21) изгледа повисок отколку во Иран во Дубаи со половина од примероците 6 G со 21. Ниту еден од трите примероци G од Јемен и Саудиска Арабија ја немал оваа вредност DYS390.[22]

Во 2012 година, „Антички миграциски настани на Блискиот Исток: Нови индиции од варијацијата на хромозомот Y на современите Иранци“ објавило иследување со близу 1.000 ирански примероци. Од нив 6,1% се G примероци и 0,7% се G-M406+. Ова имплицира дека до 0,6 милиони Иранци може да бидат G-M406+. Ова би било најголемата или втората по големина групација во светот. Најмалку два современи примероци од гранката G-S3950+ се познати дека се од северноиранско, најверојатно азербејџанско потекло.

Според студијата Насиџе [23] за областа Кавказски Планини, неговите 87 веројатни примероци G STR денес во базата на податоци на YHRD имаат единствено 8 примероци со карактеристична вредност DYS390 од 21, што е огромна карактеристика на групата G-M406. Само во Грузија каде што 3 од 16 веројатни примероци G имаат 21, G-M406 очигледно има значително присуство.

Билтенот на проектот Хаплогрупа G [24] постепено го сумира процентот на мажи G-M406 во други области врз основа на веројатните или докажаните G-M406 примероци во големата база на податоци за проектот G на проектот.[25] Овој извор има поголема сигурност во идентификувањето на севкупноста на примероците G-M406 бидејќи не се потпира на вредноста на STR маркерот DYS390 како единствен критериум. Од сите примероци тестирани од FTDNA (Семејно дрво на ДНК) само 5% од примероците G имаат STR вредност од 21, а 75% имаат 22, интересно е дека 91% од примероците од хаплогрупата E3a исто така ја имаат истата вредност STR. Погледнете повеќе на: https://freepages.rootsweb.com/~geneticgenealogy/genealogy/yfreq.htm

Билтенот покажува (по опаѓачки редослед) во Италија 20% од 156 G примероци...... Шпанија 15% од примероците од 56 G..... Холандија 15% од примероците од 20 G...... Швајцарија 8% од 51 G примероци..... Иран 6% од примероците 34 Г.... Полска 4% од примероците од 75 G...... Франција 4% од 46 G примероци...... Ирска 3% од 29 G примероци....... Индија 3% од примероците од 18 G.

Дополнително, едно истражувачко проучување кое обезбедило примероци од индиски и пакистански STR маркери не открило дека ниту еден од примероците од 20 G од различни групи ја содржи вредноста DYS390=21 толку типична за G-M406.[26] И едно истражувачко проучување на Сардинија покажало дека 7% од 51 G STR примероци имале карактеристична вредност 21.[27] Веројатно од значајно, половина од овие „21“ примероци биле пронајдени во земјата за азил на древното население на Сардинија во изолираните централни висорамнини, која нема докази за окупација од страна на надворешните колонијални сили почнувајќи од феникискиот период.[28] На шпанските острови западно од Сардинија, во друго проучување, ниту еден од примероците од 7 G STR од Ибица не е G-M406, но 2 од 4 G примероци во Мајорка имаат вредност DSY390 од 21. Оваа иста студија открила една 21 вредност меѓу 25 Г сефардски Евреи чија историја е испреплетена со Шпанија.[29] Од 291 STR примероци од сите типови во базата на податоци на YHRD од Египет, ниту еден од примероците DYS390=21 не ги има истите карактеристики на познатите примероци G-M406 од други области на Медитеранот.

G-M406 главни гранки

уреди

 </img> [30]

G2a2b1a1b - Z17887

уреди

Проценета возраст: 7800 години пред сегашноста [31] Последни гранки: G-L645, G-Z17886

L645 G2a2b1a1b2a

уреди

G2a2b1a1b2a се карактеризира со поседување на SNP мутација означена како L645. G2a2b1a1b2a лица досега сите имаат вредност од 9 на STR маркерот DYS578. И европските и блискоисточните членови на оваа подгрупа биле идентификувани. L645 првпат била идентификувана на Family Tree DNA во летото 2011 година. Пронајдена е на позицијата на хромозомот 2948673 и претставува мутација од А до С.

Кластер DYS436=14

уреди

Внатре во Z17887 постои кластер од мажи G-M406 кои имаат невообичаена (за мажи G-M406) вредност од 14 на STR маркерот DYS436 наместо вредноста на предците 12 Ова е досега релативно мал кластер со истории на предците ограничени на Галиција и Баскија во Шпанија и во различни делови на Португалија. Премалку примероци се достапни за да се процени со одредена веродостојност кога можеби живеел заедничкиот машки предок на овој кластер. Забелешка: Според заедничкиот проект DNA M406 на семејното стебло, најмалку 10 примероци имаат вредност од 14 на DYS436 и не биле идентификувани како баскиски, португалски или галициски.

G2a2b1a1a - L14

уреди

Проценета возраст : 7800 години пред сегашноста [32] Потемни гранки: G-Z17084, G-Z45043

G2a2b1a1a се карактеризира со поседување на SNP мутација означена како L14 или S130. Имателите на G2a2b1a1a обично поседуваат DYF395S1 вредности од 16,16 и вредност DYS565 од 11.

L14 и S130 се различни ознаки за истата SNP мутација. Верзијата L14 била развиена во Family Tree DNA, а S130 била развиена во Ethnoancestry. Но, оваа мутација за прв пат била идентификувана на Универзитетот во Централна Флорида во 2006 година како U16 и многу пред придружните истражувачи да објават формален опис во 2009 година на нејзината местоположба на 21327383 на хромозомот Y, референтен број rs35474563. Мутацијата вклучува промена од C до T.[33]

Друг SNP од интерес е S133 кој првпат бил идентификуван во 2008 година во Ethnoancestry во Лондон, Англија во лице G-M406, но исто така бил достапен како L90 на друго место. Неговата местоположба на хромозомот Y била дадена како 20087688, наводен број rs35169834. Мутацијата била промена од G во A. Кај неколкуте лица кај кои била пронајдена оваа мутација, било забележано дека таа не формира посебна категорија од G2a2b1a1a бидејќи испитаните лица исто така ја имале мутацијата што ја дефинира G2a2b1a1a (L14 или S130). Можно е да има лица кои се позитивни (изведени) за L14/S130 додека негативни (претци) за L90/S133, а таквата ситуација би наложила да се создаде посебна категорија G-M406.

G2a2b1a1e - S9350

уреди

S9350 (преименуван во G-Z41194 од yfull.com [34]) формирана 8000 години пред сегашноста, за првпат била идентификувана во 2013 година. Нејзината местоположба на хромозомот Y е дадена како 6834584, наводен број rs953306008.[35] Најстариот познат примерок G-S9350 живеел во Каман-Калехојук, провинцијата Киршехир во Турција пред околу 3650 години. Ова претставувало античко асирско трговско место. Според https://www.yfull.com/tree/G-Z41194/ ниту еден од примероците 13 кои биле позитивни досега не е турски, грчки или италијански и оваа гранка е единствената гранка на M406 со Европејци кои не се Ерменци или Турци во потекло, но се смета дека најстарата гранка е либанска. Дополнителни 21 примероци на FamilyTreeDNA го поддржуваат ова. Тестирањето на примероци од 50 примероци во јуни 2023 година (многумина не плаќаат за јавно обелоденување) низ локациите досега покажале примероци во Иранци, Азербејџанци, Палестинци и Либан, сите места на античка асирска контрола. Дополнително, постои подружница преку Австрија, Англија, Шпанија и Белгија. Оваа подгранка можеби била дисперзирана преку освојувањето на Норманите со оглед на истражувањата. Според проектот за соработка на семејното стебло DNA M406, 3 патрилинеални потомци на Гиорги Сакадзе се од G-Y24444, подклада на G-S9350 [36]

G2a2b1a1e - M3302

уреди

Проценета возраст: 7800 години пред сегашноста [37] гранка(и) на потомок: G-BY21756, G-M3422 M3302 првпат била идентификувана од Underhill et al . Неговата локација на хромозомот Y е дадена како 12992361, наводен број rs576974702.[38]

G2a2b1b - PF3293

уреди

Проценета возраст: 8700 години пред сегашноста [39] Последна гранка: G-PF3296

Кластерот DYS454=12

уреди

Постои кластер од мажи G-M406 кои припаѓаат на подгрупата G2a2b1b - PF3293 кои (1) имаат невообичаена (за мажи G-M406) вредност од 12 на STR маркерот DYS454 наместо вредноста на предците 11 (2) и имаат релативно блиску генетско растојание кога се споредуваат 67 маркери. Заедничкиот заеднички предок можеби живеел пред околу 2.000 години. Овој DYS454 STR маркер не е толку сигурен како мутација на SNP за категоризација на мажите, но вредноста 12 плус други невообичаени карактеристики и блиското генетско растојание го прават сигурно дека ова претставува посебна подгрупа. Неколку лица кои припаѓаат на овој кластер можеби имале понови предци кои мутирале на вредност различна од 12, но такви примероци не се појавиле.

Многу мажи во овој кластер развиле една или две други мутации на STR маркери кои го прават кластерот уште полесно да може да биде идентификуван. Најголем број кластери на мажи имаат мутација на DYS459a од предците 9 до 8. И многумина имаат мутација од предците 11 до 12 во DYS392. Вредноста DYS392=12 се гледа речиси исклучиво кај лицата G1, при што овој кластер G-M406 е главен исклучок.

Овој кластер изгледа претежно составен од три препознатливи етнички групи (а) Ашкенашки Евреи врз основа на карактеристични презимиња заедно со потеклото на предците во североисточна Европа јужно од Скандинавија, (б) Конверсои (нови христијани) со шпанско презимиња и (в) мажи со италијанско потекло на предците. Сепак, достапен примерок од Иран, исто така, веројатно припаѓа на овој кластер. Ашкенашките Евреи досега не биле пронајдени во групата со предците 11 на DYS392. А Хиспанците не биле пронајдени во групата DYS392=12. Се смета дека овој кластер бил одреден од SNP FGC41427 или неговата подгрупа S11415, според ДНК хаплотрето на семејното стебло [40] (SNP S9591 е избран од Yfull за оваа гранка)

Кластер Хадрами

уреди

Постои уште еден кластер на мажи G-M406 > G-PF3296 кои ја носат мутацијата G-Y32612. G-Y32612 мутацијата достигнала околу 7200 години пред сегашноста, но TMRCA на сите G-Y32612 носители се проценува само 900 години пред сегашноста.[41] Членовите на овој кластер се наоѓаат во Јемен (Хадрамут), Оман (Зуфар), Индонезија, Малезија и Саудиска Арабија (Мека), многу членови на овој кластер се дел од Ба'Алави сада, Овој кластер се проширил во Индонезија, Г- PF3296 е вообичаена хаплогрупа во заедницата на Арапските Индонезијци, особено меѓу потеклото на сеидските Хадрами.

G2a2b1d - CTS8450

уреди

Кластер DYS459b=10

уреди

Мажите во овој кластер на G-M406 имаат (1) невообичаена (за мажи G-M406) вредност од 10 на STR маркерот DYS459b наместо вредноста на предците 9 (2) и имаат релативно блиско генетско растојание кога се споредуваат 67 маркери. Овој кластер денес претставува релативно мал кластер со француски и британски истории на предците. Премалку примероци се достапни за да се процени со одредена веродостојност кога можеби живеел заедничкиот машки предок на овој кластер.

Миграции на G-M406 лица

уреди

Логично е дека G-M406 се шири кон запад по Средоземното Море од областа каде што е најконцентрирана денес (Турција и земјите од источниот Медитеран) во врска со трговијата, продажбата на робови и другите миграциски настани кои потекнуваат од овие земји. Првото големо трговско царство што ги споило двата краја на Средоземното Море била Феникиското Царство кое потекнува од областа Израел-Либан-Јордан. По падот на Феникијците, Грците, Римјаните, Византијците и некои „варвари“ можеле да го шират G-M406 од источниот Медитеран на запад.

Во споредба на примероците со 67 ознаки G-M406 STR [25] достапни од внатрешноста на Европа со слични примероци од (1) Турција (2) Либан-Јордан и (3) Ерменија може да се направат одредени одбитоци. Повеќето Европејци G-M406 имаат Ерменци како нивни најблиски роднини. Врз основа на бројот на забележани мутации, некои од нив веројатно имаат заеднички машки предци уште во мрачата доба. Единствено една европска филијала покажала примероци од Јордан/Либан како најблиски G роднини. Исто така, ниту еден од Европејците не ги покажало Турците сами како најблиски роднини, туку на некои европски примероци им биле подеднакво поврзани Турците и Ерменците.

Споделувањето на заедничките предци многу поназад во времето (можеби пред 3.500 години) меѓу некои од овие примероци не дава толку корисни информации бидејќи миграцијата кон запад можела да се случи во кое било време во претходниот период. Наоѓањето на веројатни примероци G-M406 во античките изолирани висорамнини на Сардинија, сепак, укажува на пристигнувањето на G-M406 на тој остров пред доаѓањето на Феникијците. Вториот започнал присуство на крајбрежјето на Сардинија пред околу 3.000 години.

Наводи

уреди
  1. ↑ King, R. J.; Özcan, S. S.; Carter, T.; Kalfoğlu, E.; Atasoy, S.; Triantaphyllidis, C.; Kouvatsi, A.; Lin, A. A.; и др. (2008). „Differential Y-chromosome Anatolian Influences on the Greek and Cretan Neolithic“. Annals of Human Genetics. 72 (2): 205–214. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00414.x. PMID 18269686.
  2. ↑ „G-M406 YTree“.
  3. ↑ „Haplotree.info - ancientdna.info. Map based on All Ancient DNA v. 2.07.26“.
  4. ↑ Skourtanioti2020, Daamgard2018, Narasimhan2019, Antonio2019, O'Sullivan2018
  5. ↑ Lazaridis, Iosif; и др. (2022). „The genetic history of the Southern Arc: A bridge between West Asia and Europe“. Science. 377 (6609): eabm4247. doi:10.1126/science.abm4247. PMC 10064553 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 36007055 Проверете ја вредноста |pmid= (help). S2CID 251843620 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  6. ↑ „Lazaridis (2022) Southern Arc Sample Information“.
  7. ↑ „MA2208 Kaman Kalehöyük Kırşehir Province Colony period 3650 year - G-Y24772 / H6a1b2e - 祖源树TheYtree“.
  8. ↑ Haber, Marc; Nassar, Joyce; Almarri, Mohamed A.; Saupe, Tina; Saag, Lehti; Griffith, Samuel J.; Doumet-Serhal, Claude; Chanteau, Julien; Saghieh-Beydoun, Muntaha; Xue, Yali; Scheib, Christiana L.; Tyler-Smith, Chris (2020). „A Genetic History of the Near East from an aDNA Time Course Sampling Eight Points in the Past 4,000 Years“. The American Journal of Human Genetics. 107 (1): 149–157. doi:10.1016/j.ajhg.2020.05.008. PMC 7332655. PMID 32470374.
  9. ↑ „G-M3422 YTree“.
  10. ↑ „Ancient G-M201s with sequencing“.
  11. ↑ Maróti, Zoltán; и др. (2022). „The genetic origin of Huns, Avars, and conquering Hungarians“ (PDF). Current Biology. 32 (13): 2858–2870.e7. doi:10.1016/j.cub.2022.04.093. PMID 35617951 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  12. ↑ „Genetic admixture and language shift in the medieval Volga-Oka interfluve“.
  13. ↑ „Richard III of England and the House of Plantagenet 17 STRS (G2a-P15)“.
  14. ↑ Cinnioglu, C.; King, R; Kivisild, T; Kalfoğlu, E; Atasoy, S; Cavalleri, GL; Lillie, AS; Roseman, CC; и др. (January 2004). „Excavating Y-chromosome haplotype strata in Anatolia“ (PDF). Human Genetics. 114 (2): 127–48. doi:10.1007/s00439-003-1031-4. PMID 14586639. Архивирано од изворникот (PDF) на 2006-06-19.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 El Sibai, M.; и др. (2009). „Geographical structure of the Y-chromosomal genetic landscape of the Levant: a coastal-inland contrast“. Annals of Human Genetics. 73 (6): 568–81. doi:10.1111/j.1469-1809.2009.00538.x. PMC 3312577. PMID 19686289.
  16. ↑ 16,0 16,1 „YHRD : Y-Chromosome STR Haplotype Reference Database“. yhrd.org.
  17. ↑ Zalloua, P.; и др. (2008). „Identifying Genetic Traces of Historical Expansions: Phoenician Footprints in the Mediterranean“. American Journal of Human Genetics. 83 (5): 633–42. doi:10.1016/j.ajhg.2008.10.012. PMC 2668035. PMID 18976729.
  18. ↑ Zalloua, P.; и др. (2008). „Y-Chromosomal Diversity in Lebanon Is Structured by Recent Historical Events“. American Journal of Human Genetics. 82 (4): 873–82. doi:10.1016/j.ajhg.2008.01.020. PMC 2427286. PMID 18374297.
  19. ↑ Shlush, L.; Skorecki, Karl; Yudkovsky, Guennady; Templeton, Alan; Hadid, Yarin; Basis, Fuad; Hammer, Michael; Itzkovitz, Shalev; и др. (2008). Gemmell, Neil John (уред.). „The Druze: A Population Genetic Refugium of the Near East“. PLOS ONE. 3 (5): e2105. Bibcode:2008PLoSO...3.2105S. doi:10.1371/journal.pone.0002105. PMC 2324201. PMID 18461126.
  20. ↑ „A Brief Introduction to Patrilineal Haplogroups and the National Ancestry Composition of the Hui Nationality in China“.
  21. ↑ „M3302: Hui Chinese“. Архивирано од изворникот на 2023-05-11. Посетено на 2024-02-05.
  22. ↑ Alshamali, F; и др. (2009). „Local population structure in Arabian Peninsula revealed by Y-STR diversity“. Human Heredity. 68 (1): 45–54. doi:10.1159/000210448. PMID 19339785.
  23. ↑ Nasidze, I.; и др. (2003). „Testing hypotheses of language replacement in the Caucasus: evidence from the Y-chromosome“ (PDF). Human Genetics. 112 (3): 255–61. doi:10.1007/s00439-002-0874-4. PMID 12596050. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-12-27. Посетено на 2009-11-17.
  24. ↑ „Yahoo! Groups“. tech.groups.yahoo.com. Архивирано од изворникот на July 18, 2012.
  25. ↑ 25,0 25,1 „..Project Rosters - Haplogroup G Project“. sites.google.com.
  26. ↑ Senpugta, S.; и др. (2006). „Polarity and Temporality of High-Resolution Y-Chromosome Distributions in India Identify Both Indigenous and Exogenous Expansions and Reveal Minor Genetic Influence of Central Asian Pastoralists“. American Journal of Human Genetics. 78 (2): 202–21. doi:10.1086/499411. PMC 1380230. PMID 16400607.
  27. ↑ Contu, D.; Cucca, Francesco; Santoni, Federico; Foster, Jamie W.; Francalacci, Paolo; и др. (2008). Hawks, John (уред.). „Y-Chromosome Based Evidence for Pre-Neolithic Origin of the Genetically Homogeneous but Diverse Sardinian Population: Inference for Association Scans“. PLOS ONE. 3 (1): e1430. Bibcode:2008PLoSO...3.1430C. doi:10.1371/journal.pone.0001430. PMC 2174525. PMID 18183308.
  28. ↑ Zei, G.; и др. (2003). „From surnames to the history of Y chromosomes: the Sardinian population as a paradigm“. European Journal of Human Genetics. 11 (10): 802–07. doi:10.1038/sj.ejhg.5201040. PMID 14512971.
  29. ↑ Adams, F.; и др. (2009). „The Genetic Legacy of Religious Diversity and Intolerance: Paternal Lineages of Christians, Jews, and Muslims in the Iberian Peninsula“. American Journal of Human Genetics. 83 (6): 725–36. doi:10.1016/j.ajhg.2008.11.007. PMC 2668061. PMID 19061982.
  30. ↑ Y-DNA Haplogroup G and its Subclades - 2019-2020 : https://docs.google.com/spreadsheets/d/111Iqo0vRt-sr8MJT7pavKQ0qoWxYSc1P7hnMRq3GijU/edit#gid=0
  31. ↑ „G-Z17887 – Haplogroup“. Архивирано од изворникот на 2022-05-17. Посетено на 2024-02-05.
  32. ↑ „G-L14 – Haplogroup“. Архивирано од изворникот на 2022-09-27. Посетено на 2024-02-05.
  33. ↑ Sims, L.; Ballantyne, Jack; и др. (2009). Batzer, Mark A. (уред.). „Improved Resolution Haplogroup G Phylogeny in the Y Chromosome, Revealed by a Set of Newly Characterized SNPs“. PLOS ONE. 4 (6): e5792. Bibcode:2009PLoSO...4.5792S. doi:10.1371/journal.pone.0005792. PMC 2686153. PMID 19495413.
  34. ↑ „G-FGC5081 YTree“.
  35. ↑ genetichomeland.com/welcome/dnamarkerindex.asp?chromosome=Y&snp=S9350
  36. ↑ „Family Tree DNA - G-M406 Y-DNA - DNA Results | Family Tree DNA“. www.familytreedna.com. Архивирано од изворникот на 2017-03-02.
  37. ↑ „G-M3302 – Haplogroup“. Архивирано од изворникот на 2021-04-27. Посетено на 2024-02-05.
  38. ↑ „Genetic Homeland DNA Marker Index for M3302 on y chromosome“.
  39. ↑ „G-PF3293 – Haplogroup“. Архивирано од изворникот на 2021-11-30. Посетено на 2024-02-05.
  40. ↑ „FamilyTreeDNA - Genetic Testing for Ancestry, Family History & Genealogy“.
  41. ↑ „G-Y32612 YTree“.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаплогрупа_G-M406&oldid=5252346“