Википедија

Список на меѓуѕвездени и околуѕвездени молекули

список на статии на Викимедија

Ова е список на молекули кои се откриени во меѓуѕвездената средина и околуѕвездeните обвивки, групирани според бројот на составните атоми. Хемиската формула е наведена за секое забележано соединение, заедно за секој забележан јонизиран облик.

 

Заднина

уреди

Сите молекулите наведени во табелите се откриени преку астрономска спектроскопија . Нивните спектрални одлики се јавуваат затоа што молекулите или впиваат или оддаваат фотон на светлина кога преминуваат помеѓу две различни нивоа на молекуларната енергија. Енергијата (а со тоа и брановата должина ) на фотонот се совпаѓа со енергетската разлика помеѓу споменатите нивоа. Молекуларните електронски премини се случуваат кога еден од електроните на молекулата се движи помеѓу молекулските орбитали, создавајќи спектрална линија во ултравиолетовите, оптичките или блиску инфрацрвените делови од електромагнетниот спектар . Дополнително, вибрационен премин пренесува кванти на енергија на (или од) вибрациите на молекуларните врски, создавајќи записи во средното или далечното инфрацрвено подрачје. Молекулите од гасната фаза, исто така, имаат квантизирани вртежни нивоа, што доведува до премините да се случуваат при микробранови или радио бранови должини.[1]

Понекогаш преминот може да вклучува повеќе од еден од овие типови на нивоа на енергија, на пр. вртежно-вибрациската спектроскопија ги менува вртежното и вибрационото ниво на енергија. Повремено сите три се појавуваат заедно, како кај Филипсовиот опсег на C2 (двоатомски јаглерод), во кој електронскиот премин создава линија во блиската инфрацрвена светлина, која потоа се дели на неколку вибрациони појаси при истовремена промена на вибрационото ниво, што пак повторно ќе се поделат на вртежните гранки.[2]

Спектарот на одредена молекула е регулиран од правилата на квантната хемија и молекуларната симетрија. Некои молекули имаат едноставни спектри кои лесно се препознатливи, додека други (дури и некои мали молекули) имаат крајно сложени спектри со ток кој е распространет меѓу многу различни линии, што прави нивното забележување да биде посложено.[3] Заемодејството помеѓу атомските јадра и електроните понекогаш предизвикува дополнителна хиперфина структура на спектралните линии. Ако молекулата постои во повеќе изотополози (типови молекули кои содржат различни атомски изотопи), спектарот дополнително се усложнува со изотопското поместување.

Откривањето на нова меѓуѕвездена или околуѕвездена молекула побарува препознавање на соодветно астрономско тело каде постои веројатност за присуство на таа молекула, а потоа и негово набљудување со телескоп опремен со спектрограф кој работи на потребната бранова должина, со соодветна спектрална разделна моќ и чувствителност. Првата молекула откриена во меѓуѕвездената средина беше радикалот метилидин (CH•) во 1937 година, преку силниот електронски премин на 4300 ангстреми (во оптичката светлина).[4] Напредокот во астрономските инструменти доведе до зголемен број на нови откритија. Од 1950-тите па наваму, радиоастрономијата почнува да доминира при забележувањата на нови молекули, а и подмилиметарската астрономија, исто така, станува важна од 1990-тите.[3]

Списокот на откриени молекули е крајно пристрасен кон одредени типови молекули чие забележување е полесно па така на пр. радиоастрономијата е најчувствителна на мали линиски молекули со висок молекуларен дипол.[3] Најчеста молекула во универзумот е H2 ( молекуларен водород) која пак е целосно невидлива за радиотелескопите поради фактот што нема дипол;[3] неговите електронски премини се премногу енергични за оптичките телескопи, ова значи дека за забележувањето на молекулата H2 потребно е да се користи ултравиолетово набљудување со метеоролошка ракета.[5] Вибрационите линии често не се специфични за поединечна молекула, што овозможува да се препознае само општата класа. На пример, вибрационите линии на полицикличните ароматични јаглеводороди (ПАЈ) биле препознаени во 1984 година,[6] со што се утврдило дека оваа класа на молекули е многу честа појава во вселената,[7] но било потребно до 2021 година да се препознаат сите специфични ПАЈ преку нивните вртежни линии.[8][9]

Еден од најбогатите извори за откривање на меѓуѕвездени молекули е Стрелец B2 (Sgr B2), џиновски молекуларен облак во близина на центарот на Млечниот Пат. Околу половина од молекулите наведени во табелите за прв пат се пронајдени во Sgr B2, а повеќето и од другите молекули подоцна се откриени во истиот облак.[10] Богат извор на околуѕвездени молекули е CW Лав (позната и како IRC+10216), блиска јаглеродна ѕвезда, каде што се препознаени околу 50 молекули.[11] Не постои јасна граница помеѓу меѓуѕвездената и околуѕвездената средина, и од таа причина и двете се вклучени во табелите подолу.

Астрохемијата го вклучува и разбирањето за тоа како се образуваат овие молекули и го објаснува нивното изобилство. Крајно малата густина на меѓуѕвездената средина не е погодна за образување на молекули, што ги прави неефикасни вообичаените реакции во гасната фаза помеѓу неутралните единки (атоми или молекули). Многу области, исто така, имаат многу ниски температури (обично 10 келвини во молекуларен облак), што дополнително ги намалува стапките на реакција или пак постоење на високо ултравиолетово зрачни полиња, кои ги уништуваат молекулите преку фотохемијата.[12] Објаснувањето на забележаното изобилство на меѓуѕвездени молекули побарува пресметување на рамнотежата помеѓу стапките на формирање и уништување на молекулите со помош гасно-фазната јонска хемија (честопати предизвикана од космичките зраци), површинската хемија на космичката прашина, зрачниот пренос вклучувајќи го и меѓуѕвездено згаснување и сложени реакциони мрежи.[13]

Повеќе информации: Молекуларна астрофизика

Молекули

уреди

Во следниве табели се наведени молекулите ки биле забележани во меѓуѕвездената средина или околуѕвездениот материјал, групирани според бројот на делови атоми. Неутралните молекули и нивните молекуларни јони се подредени во одделни колони; доколку не постои запис во молекуларната колона, забележана е само јонскиот облик на молекулата. Ознаките (имињата на молекулите) се оние кои се користат во научната литература за нивниот опис и забележување; доколку не постои запис полето е оставено празно. Масата е изразена во атомски единици за маса. Деутериумските молекули, кои содржат најмалку еден атом на деутериум (2H), имаат малку поинакви маси и се наведени во посебна табела. Вкупниот број на посебни видови, вклучувајќи ги тука и јонизираните состојби, се назначени во секој од насловите.

Повеќето од молекулите кои се забележани се органски молекули. Единствената забележана неорганска молекула со пет или повеќе атоми е SiH4.[14] Молекулите со поголем број на атоми во својот состав го вклучуваат еден атом на јаглерод, без присуство на N−N или O−O врски.[14]

 
Јаглерод моноксид честопати се користи за да се определи распределбата на масата во молекуларниот облак.[15]

Двоатомски (43)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
AlCl Алуминиум монохлорид[16][17] 62.5 —
AlF Алуминиум монофлуорид[16][18] 46 —
AlO Алуминиум моноксид[19] 43 —
— Аргониум[20][21] 37[note 1] ArH+
C2 Двоатомски јаглерод[22][23] 24 —
— Флурометилидиниум 31 CF+[24]
CH Метилидин радикал[25][26] 13 CH+[27]
CN Цијанорадикал[16][26][28][29] 26 CN+,[30] CN−[31]
CO Јаглерод моноксид[16][32][33] 28 CO+[34]
CP Јаглерод монофосфид[29] 43 —
CS Јаглерод моносулфид[16] 44 —
FeO Железо (II) оксид[35] 82 —
— Хелиумхидриден јон[36][37] 5 HeH+
H2 Молекуларен водород[5] 2 —
HCl Водороден хлорид[38] 36.5 HCl+[39]
HF Флуороводород[40] 20 —
HO Хидроксилен радикал[16] 17 OH+[41]
KCl Калиум хлорид[16][17] 75.5 —
NH Имидоген радикал[42][43] 15 —
N2 Молекуларен азот[44][45] 28 —
NO Азотен оксид[46] 30 NO+[30]
NS Сулфур мононитрид[16] 46 —
NaCl Натриум хлорид[16][17] 58.5 —
— Магнезиум монохидрид катјон 25.3 MgH+[30]
O2 Молекуларен кислород[47] 32 —
PN Фосфорен мононитрид[48][49] 45 —
PO Фосфорен моноксид[50] 47 —
SH Сулфур монохидрид[51] 33 SH+[52]
SO Сулфур моноксид[16] 48 SO+[27]
SiC Карборундум[16][53] 40 —
SiN –[54] 42 —
SiO Силициум моноксид[16] 44 —
SiS Силициум моносулфид[16] 60 —
TiO Титан (II) оксид[55] 63.9 —
 
The H+
3 катјонот е еден од најзастапените јони во универзумот. За првпат е забележан во 1993 година.[56][57]

Триатомски (44)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
AlNC Алуминиум изоцијанид[16] 53 —
AlOH Алуминиум хидроксид[58] 44 —
C3 Тријаглерод[59][60] 36 —
C2H Етинил радикал[16][28] 25 —
CCN Цијанометилидин[61] 38 —
C2O Дијаглерод монокид[62] 40 —
C2S Тиоксоетенилиден[63] 56 —
C2P —[64] 55 —
CO2 Јаглерод диоксид[65] 44 —
CaNC Калциум изоцијанид[66] 92 —
FeCN Железо цијанид[67] 82 —
— Триводороден катјон 3 H+
3[56][57]
H2C Метилен радикал[68] 14 —
— Хлорниум 37.5 H2Cl+[69]
H2O Вода[70] 18 H2O+[71]
HO2 Хидропероксил[72] 33 —
H2S Водороден сулфид[16] 34 —
HCN Водороден цијанид[16][28][73] 27 —
HNC Водороден изоцијанид[74][75] 27 —
HCO Формил радикал[76] 29 HCO+[27][76][77]
HCP Фосфаетин[78] 44 —
HCS Тиоформил[79] 45 HCS+[27][77]
— Диазенилиум[27][77][80] 29 HN+
2
HNO Нитроксил[81] 31 —
— Изоформил 29 HOC+[28]
HSC Изотиоформил[79] 45 —
KCN Калиум цијанид[16] 65 —
MgCN Магнезиум цијанид[16] 50 —
MgNC Магнезиум изоцијанид[16] 50 —
NH2 Амино радикал[82] 16 —
N2O Диазотен оксид[83] 44 —
NaCN Натриум цијанид[16] 49 —
NaOH Натриум хидрооксид[84] 40 —
OCS Карбонил сулфид[85] 60 —
O3 Озон[86] 48 —
SO2 Сулфур диоксид[16][87] 64 —
c-SiC2 c-Силициум дикарбид[16][53] 52 —
SiCSi Дисилициум карбид[88] 68 —
SiCN Силициум јаглероднитрид[89] 54 —
SiNC [90] 54 —
TiO2 Титан диоксид[55] 79.9 —
 
Формалдехид е органска молекула која е нашироко распостранета во меѓуѕвездената средина.[91]

Четириатомски (30)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
CH3 Метил радикал[92] 15 —
l-C3H Пропинилидин[16][93] 37 l-C3H+[94]
c-C3H Циклопропинилидин[95] 37 —
C3N Цијаноетинил[96] 50 C3N−[97]
C3O Тријаглерод моноксид[93] 52 —
C3S Тријаглерод сулфид[16][63] 68 —
— Хидрониум 19 H3O+[98]
C2H2 Ацетилен[99] 26 —
H2CN Метилен амидоген[100] 28 H2CN+[27]
H2NC Аминокарбин[101] 28 —
H2CO Формалдехид[91] 30 —
H2CS Тиоформалдехид[102] 46 —
HCCN —[103] 39 —
HCCO Кетинил[104] 41 —
— Протонизиран водороден цијанид 28 HCNH+[77]
— Протонизиран јаглерод диоксид 45 HOCO+[105]
HCNO Фулмидна киселина[106] 43 —
HOCN Цијанидна киселина[107] 43 —
CNCN Изоцијан[108] 52 —
HOOH Водороден пероксид[109] 34 —
HNCO Изоцијанидна киселина[87] 43 —
HNCN Цијаномидил радикал[110] 41 —
HNCS Изотиоцијанидна киселина[111] 59 —
NH3 Амонијак[16][112] 17 —
HSCN Тиоцијанидна киселина[113] 59 —
SiC3 Силициум трикарбид[16]  64 —
HMgNC Хидромагнезиум изоцијанид[114]  51.3 —
HNO2 Азотеста киселнина[115] 47 —
 
Метан, главната состојка на природниот гас, исто така е забележан кај кометите и во атмосферата на неколку планети во Сончевиот Систем.[116]

Петатомски (20)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
— Амониум јон[117][118]  18 NH+
4
CH4 Метан[119] 16 —
CH3O Метокси радикал[120] 31 —
c-C3H2 Циклопропенилиден[28][121][122] 38 —
l-H2C3 Пропадиенилиден[122] 38 —
H2CCN Цијанометил[123] 40 —
H2C2O Кетен[87] 42 —
H2CNH Метиленимин[124] 29 —
HNCNH Карбодиамид[125] 42 —
— Протонизиран формалдехид 31 H2COH+[126]
C4H Бутадинил[16] 49 C4H−[127]
HC3N Цијаноацетилен[16][28][77][128][129] 51 —
HCC-NC Изоцијаноацетилен[130] 51 —
HCOOH Мравја киселина[128][131] 46 —
NH2CN Цијанамид[132][133] 42 —
NH2OH Хидроксиламин[134] 37 —
— Протонизиран цијан 53 NCCNH+[135]
HC(O)CN Цијаноформалдехид[136] 55 —
C5 Линиски C5[137] 60 —
SiC4 Силициум-карбидна групација[53] 92 —
SiH4 Силан[138] 32 —
 
Во меѓуѕвездената средина, формалдехидот (погоре) може да се искомбинира со метилен и да образува ацетамид.[139]

Шестатомски (16)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
c-H2C3O Циклопропенон[140] 54 —
E-HNCHCN E-Цијанометанимин[141] 54 —
C2H4 Етилен[142] 28 —
CH3CN Ацетонитрил[87][143][144] 40 —
CH3NC Метил изоцијанид[143] 40 —
CH3OH Метанол[87][145] 32 —
CH3SH Метанетиол[146] 48 —
l-H2C4 Диацетилен[16][147] 50 —
— Протонизиран цијаноацетилен 52 HC3NH+[77]
HCONH2 Формамид[139] 44 —
C5H Пентинилидин[16][63] 61 —
C5N Цијанобутадинил радикал[148] 74 —
HC2CHO Пропинал[149] 54 —
HC4N —[16]  63 —
CH2CNH Кетенимин[121] 40 —
C5S —[150] 92 —
 
Ацеталдехид (погоре) и неговите изомери винил алкохол и етилен оксид се забележани во меѓуѕвездената средина.[151]

Седуматомски (13)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
c-C2H4O Етилен оксид[152] 44 —
CH3C2H Метилацетилен[28] 40 —
H3CNH2 Метиламин[153] 31 —
CH2CHCN Акрилонитрил[87][143] 53 —
HCCCHNH Пропаргилимин[154] 53 —
H2CHCOH Винил алкохол[151] 44 —
C6H Хексатринил радикал[16][63] 73 C6H−[122][155]
HC4CN Цијаноацетилен[87][129][143] 75 —
HC4NC Изоцијанодиацетилен[156] 75 —
HC5O —[157] 77 —
CH3CHO Ацеталдехид[16][152] 44 —
CH3NCO Метил изоцијаниат[158] 57 —
HOCH2CN Гликолонитрил[159] 57 —
 
Радиозаписот на ацетната киселина, соединение присутно во оцетот, потврдено во 1997 година.[160]

Осуматомски (13)

уреди
Молекула Ознака Маса
H3CC2CN Метилцијаноацетилен[161] 65
HC3H2CN Пропаргил цијанид[162] 65
H2COHCHO Гликолалдехид[163] 60
HCOOCH3 Метил формат[87][128][163] 60
CH3COOH Ацетна киселина[160] 60
H2C6 Хексапентаенилиден[16][147] 74
CH2CHCHO Пропенал[121] 56
CH2CCHCN Цијаноален[121][161] 65
CH3CHNH Етанимин[164] 43
C2H3NH2 Виниламин[165] 43
C7H Хептатриенил радикал[166] 85
NH2CH2CN Аминоацетонитрил[167] 56
(NH2)2CO Уреа[168] 60

Деветатомски (10)

уреди
Молекула Ознака Маса Јони
CH3C4H Метилдиацетилен[169] 64 —
CH3OCH3 Диметил етер[170] 46 —
CH3CH2CN Пропионитрил[16][87][143] 55 —
CH3CONH2 Ацетамид[121][133][139] 59 —
CH3CH2OH Етанол[171] 46 —
C8H Оцтатетраинил радикал[172] 97 C8H−[173][174]
HC7N Циклохексатрин или цијанотриацетилен[16][112][175][176] 99 —
CH3CHCH2 Пропилен (пропен)[177] 42 —
CH3CH2SH Етил меркаптан[178] 62 —
CH3NHCHO N-метилформамид[133]
 
 
 
Дел од полинско-добиените хемикалии се меѓу најтешките молекули кои се забележани во меѓуѕвездената средина.

Десет или повеќе атоми (21)

уреди
Атоми Молекула Ознака Маса Јони
10 (CH3)2CO Ацетон[87][179] 58 —
10 (CH2OH)2 Етилен гликол[180][181] 62 —
10 CH3CH2CHO пропанал[121] 58 —
10 CH3OCH2OH Метоксиметанол[182] 62 —
10 CH3C5N Метилцијаноацетилен[121] 89 —
10 CH3CHCH2O Пропилен оксид[183] 58 —
11 NH2CH2CH2OH Етаноламин[184] 61 —
11 HC8CN Цијанотетраацетилен[16][175] 123 —
11 C2H5OCHO Етил формат[185] 74 —
11 CH3COOCH3 Метил ацетат[186] 74 —
11 CH3C6H Метилтриацетилен[121][169] 88 —
12 C6H6 Бензен[147] 78 —
12 C3H7CN n-пропил цијанид[185] 69 —
12 (CH3)2CHCN изо-пропил цијанид[187][188] 69 —
13 C6H5CN Бензонитрил[189] 104 —
13 HC10CN Цијанопентацетилен[175] 147 —
17 C9H8 Инден[9] 116 —
19 C10H7CN 1-цијанонафтален[8] 153 —
19 C10H7CN 2-цијанонафтален[8] 153 —
60 C60 Бакминстерфулерен
(C60 фулерен)[190]		 720 C+
60[191][192][193]
70 C70 C70 фулерен[190] 840 —

Деутериумски молекули (22)

уреди

Овие молекули содржат еден или повеќе атоми на деутриум, потежок изотоп на водородот.

Атоми Молекули Ознака
2 HD Водороден деутерид[194][195]
3 H2D+, HD+
2		 Триводороден катјон[194][195]
3 HDO, D2O Тешка вода[196][197]
3 DCN Водороден цијанид[198]
3 DCO Формил радикал[198]
3 DNC Водороден изоцијанид[198]
3 N2D+ —[198] 
3 NHD, ND2 Амидоген[199] 
4 NH2D, NHD2, ND3 Амонијак[195][200][201]
4 HDCO, D2CO Формалдехид[195][202]
4 DNCO Изоцијанска киселина[203]
5 NH3D+ Амониумов јон[204][205]
6 NH2CDO; NHDCHO Формамид[203]
7 CH2DCCH, CH3CCD Метилацетилен[206][207]

Непотврдени (13)

уреди

Доказите за постоењето на следниве молекули е запишана во научната литература, но нивното забележување е колебливо опишано од страна на авторите, или пак нивото забележување е оспорено од други истражувачи. Потребна е потврда од независни извори.

Атоми Молекули Ознака
2 SiH Силилидин[74]
4 PH3 Фосфин[208]
4 MgCCH МАгнезиум моноацетилид[150]
4 NCCP Цијанофосфаетин[150]
5 H2NCO+ —[209]
4 SiH3CN Силил цијанид[150]
10 H2NCH2COOH Глицин[210][211]
10 C2H5NH2 Етиламин[165]
12 CO(CH2OH)2 Дихидроксиацетон[212][213]
12 C2H5OCH3 Етил метил етер[214]
18 C10H+
8		 Нафтален cation[215]
24 C24 Графен[216]
24 C14H10 Антрацен[217][218]
26 C16H10 Пирен[217]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Shu, Frank H. (1982), The Physical Universe: An Introduction to Astronomy, University Science Books, ISBN 978-0-935702-05-7
  2. ↑ Chaffee, Frederick H.; Lutz, Barry L.; Black, John H.; Vanden Bout, Paul A.; Snell, Ronald L. (1980). „Rotational fine-structure lines of interstellar C2 toward Zeta Persei“. The Astrophysical Journal. 236: 474. Bibcode:1980ApJ...236..474C. doi:10.1086/157764.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 McGuire, Brett A. (2018). „2018 Census of Interstellar, Circumstellar, Extragalactic, Protoplanetary Disk, and Exoplanetary Molecules“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 239 (2): 17. arXiv:1809.09132. Bibcode:2018ApJS..239...17M. doi:10.3847/1538-4365/aae5d2.
  4. ↑ Woon, D. E. (May 2005), Methylidyne radical, The Astrochemist, Посетено на 2007-02-13
  5. ↑ 5,0 5,1 Carruthers, George R. (1970), „Rocket Observation of Interstellar Molecular Hydrogen“, Astrophysical Journal, 161: L81–L85, Bibcode:1970ApJ...161L..81C, doi:10.1086/180575
  6. ↑ Leger, A.; Puget, J. L. (1984). „Identification of the "unidentified" IR emission features of interstellar dust ?“. Astronomy and Astrophysics. 137: L5. Bibcode:1984A&A...137L...5L.
  7. ↑ Tielens, A.G.G.M. (2008). „Interstellar Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Molecules“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 46: 289–337. Bibcode:2008ARA&A..46..289T. doi:10.1146/annurev.astro.46.060407.145211.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 McGuire, Brett A.; Loomis, Ryan A.; Burkhardt, Andrew M.; Lee, Kin Long Kelvin; Shingledecker, Christopher N.; Charnley, Steven B.; Cooke, Ilsa R.; Cordiner, Martin A.; Herbst, Eric; Kalenskii, Sergei; Siebert, Mark A.; Willis, Eric R.; Xue, Ci; Remijan, Anthony J.; McCarthy, Michael C. (19 March 2021). „Detection of two interstellar polycyclic aromatic hydrocarbons via spectral matched filtering“. Science. 371 (6535): 1265–1269. arXiv:2103.09984. Bibcode:2021Sci...371.1265M. doi:10.1126/science.abb7535. PMID 33737489 Проверете ја вредноста |pmid= (help). S2CID 232269920 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  9. ↑ 9,0 9,1 Burkhardt, Andrew M.; Long Kelvin Lee, Kin; Bryan Changala, P.; Shingledecker, Christopher N.; Cooke, Ilsa R.; Loomis, Ryan A.; Wei, Hongji; Charnley, Steven B.; Herbst, Eric; McCarthy, Michael C.; McGuire, Brett A. (1 June 2021). „Discovery of the Pure Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Indene (c-C9H8) with GOTHAM Observations of TMC-1“. The Astrophysical Journal Letters. 913 (2): L18. arXiv:2104.15117. Bibcode:2021ApJ...913L..18B. doi:10.3847/2041-8213/abfd3a. S2CID 233476519 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  10. ↑ Cummins, S. E.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1986), „A survey of the millimeter-wave spectrum of Sagittarius B2“, Astrophysical Journal Supplement Series, 60: 819–878, Bibcode:1986ApJS...60..819C, doi:10.1086/191102
  11. ↑ Kaler, James B. (2002), The hundred greatest stars, Copernicus Series, Springer, ISBN 978-0-387-95436-3, Посетено на 2011-05-09
  12. ↑ Brown, Laurie M.; Pais, Abraham; Pippard, A. B. (1995), „The physics of the interstellar medium“, Twentieth Century Physics (2. изд.), CRC Press, стр. 1765, ISBN 978-0-7503-0310-1
  13. ↑ Dalgarno, A. (2006), „Interstellar Chemistry Special Feature: The galactic cosmic ray ionization rate“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12269–12273, Bibcode:2006PNAS..10312269D, doi:10.1073/pnas.0602117103, PMC 1567869, PMID 16894166
  14. ↑ 14,0 14,1 Klemperer, William (2011), „Astronomical Chemistry“, Annual Review of Physical Chemistry, 62: 173–184, Bibcode:2011ARPC...62..173K, doi:10.1146/annurev-physchem-032210-103332, PMID 21128763
  15. ↑ The Structure of Molecular Cloud Cores, Centre for Astrophysics and Planetary Science, University of Kent, Посетено на 2007-02-16
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 16,13 16,14 16,15 16,16 16,17 16,18 16,19 16,20 16,21 16,22 16,23 16,24 16,25 16,26 16,27 16,28 16,29 16,30 16,31 16,32 16,33 16,34 16,35 16,36 16,37 Ziurys, Lucy M. (2006), „The chemistry in circumstellar envelopes of evolved stars: Following the origin of the elements to the origin of life“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12274–12279, Bibcode:2006PNAS..10312274Z, doi:10.1073/pnas.0602277103, PMC 1567870, PMID 16894164
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Cernicharo, J.; Guelin, M. (1987), „Metals in IRC+10216 - Detection of NaCl, AlCl, and KCl, and tentative detection of AlF“, Astronomy and Astrophysics, 183 (1): L10–L12, Bibcode:1987A&A...183L..10C
  18. ↑ Ziurys, L. M.; Apponi, A. J.; Phillips, T. G. (1994), „Exotic fluoride molecules in IRC +10216: Confirmation of AlF and searches for MgF and CaF“, Astrophysical Journal, 433 (2): 729–732, Bibcode:1994ApJ...433..729Z, doi:10.1086/174682
  19. ↑ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2009), „Millimeter Detection of AlO (X2Σ+): Metal Oxide Chemistry in the Envelope of VY Canis Majoris“, Astrophysical Journal, 694 (1): L59–L63, Bibcode:2009ApJ...694L..59T, doi:10.1088/0004-637X/694/1/L59
  20. ↑ Barlow, M. J.; Swinyard, B. M.; Owen, P. J.; Cernicharo, J.; Gomez, H. L.; Ivison, R. J.; Lim, T. L.; Matsuura, M.; Miller, S.; Olofsson, G.; Polehampton, E. T. (2013), „Detection of a Noble Gas Molecular Ion, 36ArH+, in the Crab Nebula“, Science (journal), 342 (6164): 1343–1345, arXiv:1312.4843, Bibcode:2013Sci...342.1343B, doi:10.1126/science.1243582, PMID 24337290, S2CID 37578581
  21. ↑ Quenqua, Douglas (13 December 2013). „Noble Molecules Found in Space“. New York Times. Посетено на 13 December 2013.
  22. ↑ Souza, S. P; Lutz, B. L (1977). „Detection of C2 in the interstellar spectrum of Cygnus OB2 number 12 /VI Cygni number 12/“. The Astrophysical Journal. 216: L49. Bibcode:1977ApJ...216L..49S. doi:10.1086/182507.
  23. ↑ Lambert, D. L.; Sheffer, Y.; Federman, S. R. (1995), „Hubble Space Telescope observations of C2 molecules in diffuse interstellar clouds“, Astrophysical Journal, 438: 740–749, Bibcode:1995ApJ...438..740L, doi:10.1086/175119
  24. ↑ Neufeld, D. A.; и др. (2006), „Discovery of interstellar CF+“, Astronomy and Astrophysics, 454 (2): L37–L40, arXiv:astro-ph/0603201, Bibcode:2006A&A...454L..37N, doi:10.1051/0004-6361:200600015, S2CID 119471648
  25. ↑ Landau, Elizabeth (12 October 2016). „Building Blocks of Life's Building Blocks Come From Starlight“. NASA. Посетено на 13 October 2016.
  26. ↑ 26,0 26,1 Adams, Walter S. (1941), „Some Results with the COUDÉ Spectrograph of the Mount Wilson Observatory“, Astrophysical Journal, 93: 11–23, Bibcode:1941ApJ....93...11A, doi:10.1086/144237
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 27,5 Smith, D. (1988), „Formation and Destruction of Molecular Ions in Interstellar Clouds“, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 324 (1578): 257–273, Bibcode:1988RSPTA.324..257S, doi:10.1098/rsta.1988.0016, S2CID 120128881
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 Fuente, A.; и др. (2005), „Photon-dominated Chemistry in the Nucleus of M82: Widespread HOC+ Emission in the Inner 650 Parsec Disk“, Astrophysical Journal, 619 (2): L155–L158, arXiv:astro-ph/0412361, Bibcode:2005ApJ...619L.155F, doi:10.1086/427990, S2CID 14004275
  29. ↑ 29,0 29,1 Guelin, M.; Cernicharo, J.; Paubert, G.; Turner, B. E. (1990), „Free CP in IRC + 10216“, Astronomy and Astrophysics, 230: L9–L11, Bibcode:1990A&A...230L...9G
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Dopita, Michael A.; Sutherland, Ralph S. (2003), Astrophysics of the diffuse universe, Springer-Verlag, ISBN 978-3-540-43362-0
  31. ↑ Agúndez, M.; и др. (2010-07-30), „Astronomical identification of CN−, the smallest observed molecular anion“, Astronomy & Astrophysics, 517: L2, arXiv:1007.0662, Bibcode:2010A&A...517L...2A, doi:10.1051/0004-6361/201015186, S2CID 67782707, Посетено на 2010-09-03
  32. ↑ Khan, Amina. „Did two planets around nearby star collide? Toxic gas holds hints“. LA Times. Посетено на March 9, 2014.
  33. ↑ Dent, W.R.F.; и др. (March 6, 2014). „Molecular Gas Clumps from the Destruction of Icy Bodies in the β Pictoris Debris Disk“. Science (journal). 343 (6178): 1490–1492. arXiv:1404.1380. Bibcode:2014Sci...343.1490D. doi:10.1126/science.1248726. PMID 24603151. S2CID 206553853.
  34. ↑ Latter, W. B.; Walker, C. K.; Maloney, P. R. (1993), „Detection of the Carbon Monoxide Ion (CO+) in the Interstellar Medium and a Planetary Nebula“, Astrophysical Journal Letters, 419: L97, Bibcode:1993ApJ...419L..97L, doi:10.1086/187146
  35. ↑ Furuya, R. S.; и др. (2003), „Interferometric observations of FeO towards Sagittarius B2“, Astronomy and Astrophysics, 409 (2): L21–L24, Bibcode:2003A&A...409L..21F, doi:10.1051/0004-6361:20031304
  36. ↑ Fisher, Christine (17 April 2019). „NASA finally found evidence of the universe's earliest molecule - The elusive helium hydride was found 3,000 light-years away“. Engadget. Посетено на 17 April 2018.
  37. ↑ Güsten, Rolf; и др. (17 April 2019). „Astrophysical detection of the helium hydride ion HeH+“. Nature (journal). 568 (7752): 357–359. arXiv:1904.09581. Bibcode:2019Natur.568..357G. doi:10.1038/s41586-019-1090-x. PMID 30996316. S2CID 119548024.
  38. ↑ Blake, G. A.; Keene, J.; Phillips, T. G. (1985), „Chlorine in dense interstellar clouds - The abundance of HCl in OMC-1“ (PDF), Astrophysical Journal, Part 1, 295: 501–506, Bibcode:1985ApJ...295..501B, doi:10.1086/163394
  39. ↑ De Luca, M.; Gupta, H.; Neufeld, D.; Gerin, M.; Teyssier, D.; Drouin, B. J.; Pearson, J. C.; Lis, D. C.; и др. (2012), „Herschel/HIFI Discovery of HCl+ in the Interstellar Medium“, The Astrophysical Journal Letters, 751 (2): L37, Bibcode:2012ApJ...751L..37D, doi:10.1088/2041-8205/751/2/L37
  40. ↑ Neufeld, David A.; и др. (1997), „Discovery of Interstellar Hydrogen Fluoride“, Astrophysical Journal Letters, 488 (2): L141–L144, arXiv:astro-ph/9708013, Bibcode:1997ApJ...488L.141N, doi:10.1086/310942, S2CID 14166201
  41. ↑ Wyrowski, F.; и др. (2009), „First interstellar detection of OH+“, Astronomy & Astrophysics, 518: A26, arXiv:1004.2627, Bibcode:2010A&A...518A..26W, doi:10.1051/0004-6361/201014364, S2CID 119265403
  42. ↑ Meyer, D. M.; Roth, K. C. (1991), „Discovery of interstellar NH“, Astrophysical Journal Letters, 376: L49–L52, Bibcode:1991ApJ...376L..49M, doi:10.1086/186100
  43. ↑ Wagenblast, R.; и др. (January 1993), „On the origin of NH in diffuse interstellar clouds“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 260 (2): 420–424, Bibcode:1993MNRAS.260..420W, doi:10.1093/mnras/260.2.420
  44. ↑ Astronomers Detect Molecular Nitrogen Outside Solar System, Space Daily, June 9, 2004, Посетено на 2010-06-25
  45. ↑ Knauth, D. C; и др. (2004), „The interstellar N2 abundance towards HD 124314 from far-ultraviolet observations“, Nature, 429 (6992): 636–638, Bibcode:2004Natur.429..636K, doi:10.1038/nature02614, PMID 15190346, S2CID 4302582
  46. ↑ McGonagle, D.; и др. (1990), „Detection of nitric oxide in the dark cloud L134N“, Astrophysical Journal, Part 1, 359 (1 Pt 1): 121–124, Bibcode:1990ApJ...359..121M, doi:10.1086/169040, PMID 11538685
  47. ↑ Staff writers (March 27, 2007), Elusive oxygen molecule finally discovered in interstellar space, Physorg.com, Посетено на 2007-04-02
  48. ↑ Turner, B. E.; Bally, John (1987). „Detection of interstellar PN - the first identified phosphorus compound in the interstellar medium“. The Astrophysical Journal. 321: L75. Bibcode:1987ApJ...321L..75T. doi:10.1086/185009.
  49. ↑ Ziurys, L. M. (1987), „Detection of interstellar PN - The first phosphorus-bearing species observed in molecular clouds“, Astrophysical Journal Letters, 321 (1 Pt 2): L81–L85, Bibcode:1987ApJ...321L..81Z, doi:10.1086/185010, PMID 11542218
  50. ↑ Tenenbaum, E. D.; Woolf, N. J.; Ziurys, L. M. (2007), „Identification of phosphorus monoxide (X 2 Pi r) in VY Canis Majoris: Detection of the first PO bond in space“, Astrophysical Journal Letters, 666 (1): L29–L32, Bibcode:2007ApJ...666L..29T, doi:10.1086/521361
  51. ↑ Yamamura, S. T.; Kawaguchi, K.; Ridgway, S. T. (2000), „Identification of SH v=1 Ro-vibrational Lines in R Andromedae“, The Astrophysical Journal, 528 (1): L33–L36, arXiv:astro-ph/9911080, Bibcode:2000ApJ...528L..33Y, doi:10.1086/312420, PMID 10587489, S2CID 32928458
  52. ↑ Menten, K. M.; и др. (2011), „Submillimeter Absorption from SH+, a New Widespread Interstellar Radical, 13CH+ and HCl“, Astronomy & Astrophysics, 525: A77, arXiv:1009.2825, Bibcode:2011A&A...525A..77M, doi:10.1051/0004-6361/201014363, S2CID 119281811, Архивирано од изворникот на 2011-07-19, Посетено на 2010-12-03.
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 Pascoli, G.; Comeau, M. (1995), „Silicon Carbide in Circumstellar Environment“, Astrophysics and Space Science, 226 (1): 149–163, Bibcode:1995Ap&SS.226..149P, doi:10.1007/BF00626907, S2CID 121702812
  54. ↑ Turner, B. E. (1992). „Detection of SiN in IRC + 10216“. The Astrophysical Journal. 388: L35. Bibcode:1992ApJ...388L..35T. doi:10.1086/186324.
  55. ↑ 55,0 55,1 Kamiński, T.; и др. (2013), „Pure rotational spectra of TiO and TiO2 in VY Canis Majoris“, Astronomy and Astrophysics, 551: A113, arXiv:1301.4344, Bibcode:2013A&A...551A.113K, doi:10.1051/0004-6361/201220290, S2CID 59038056
  56. ↑ 56,0 56,1 Oka, Takeshi (2006), „Interstellar H3+“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12235–12242, Bibcode:2006PNAS..10312235O, doi:10.1073/pnas.0601242103, PMC 1567864, PMID 16894171
  57. ↑ 57,0 57,1 Geballe, T. R.; Oka, T. (1996), „Detection of H3+ in Interstellar Space“, Nature, 384 (6607): 334–335, Bibcode:1996Natur.384..334G, doi:10.1038/384334a0, PMID 8934516, S2CID 4370842
  58. ↑ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2010), „Exotic Metal Molecules in Oxygen-rich Envelopes: Detection of AlOH (X1Σ+) in VY Canis Majoris“, Astrophysical Journal, 712 (1): L93–L97, Bibcode:2010ApJ...712L..93T, doi:10.1088/2041-8205/712/1/L93
  59. ↑ Hinkle, K. W; Keady, J. J; Bernath, P. F (1988). „Detection of C3 in the Circumstellar Shell of IRC+10216“. Science. 241 (4871): 1319–22. Bibcode:1988Sci...241.1319H. doi:10.1126/science.241.4871.1319. PMID 17828935. S2CID 40349500.
  60. ↑ Maier, John P; Lakin, Nicholas M; Walker, Gordon A. H; Bohlender, David A (2001). „Detection of C3 in Diffuse Interstellar Clouds“. The Astrophysical Journal. 553 (1): 267–273. arXiv:astro-ph/0102449. Bibcode:2001ApJ...553..267M. doi:10.1086/320668. S2CID 14404584.
  61. ↑ Anderson, J. K.; и др. (2014), „Detection of CCN (X2Πr) in IRC+10216: Constraining Carbon-chain Chemistry“, Astrophysical Journal, 795 (1): L1, Bibcode:2014ApJ...795L...1A, doi:10.1088/2041-8205/795/1/L1
  62. ↑ Ohishi, Masatoshi, Masatoshi; и др. (1991), „Detection of a new carbon-chain molecule, CCO“, Astrophysical Journal Letters, 380: L39–L42, Bibcode:1991ApJ...380L..39O, doi:10.1086/186168, PMID 11538087
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 63,3 Irvine, William M.; и др. (1988), „Newly detected molecules in dense interstellar clouds“, Astrophysical Letters and Communications, 26: 167–180, Bibcode:1988ApL&C..26..167I, PMID 11538461
  64. ↑ Halfen, D. T.; Clouthier, D. J.; Ziurys, L. M. (2008), „Detection of the CCP Radical (X 2Πr) in IRC +10216: A New Interstellar Phosphorus-containing Species“, Astrophysical Journal, 677 (2): L101–L104, Bibcode:2008ApJ...677L.101H, doi:10.1086/588024
  65. ↑ Whittet, Douglas C. B.; Walker, H. J. (1991), „On the occurrence of carbon dioxide in interstellar grain mantles and ion-molecule chemistry“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 252: 63–67, Bibcode:1991MNRAS.252...63W, doi:10.1093/mnras/252.1.63
  66. ↑ Cernicharo, J.; Velilla-Prieto, L.; Agúndez, M.; Pardo, J. R.; Fonfría, J. P.; Quintana-Lacaci, G.; Cabezas, C.; Bermúdez, C.; Guélin, M. (2019). „Discovery of the first Ca-bearing molecule in space: CaNC“. Astronomy & Astrophysics. 627: L4. arXiv:1906.09352. Bibcode:2019A&A...627L...4C. doi:10.1051/0004-6361/201936040. PMC 6640036. PMID 31327871.
  67. ↑ Zack, L. N.; Halfen, D. T.; Ziurys, L. M. (June 2011), „Detection of FeCN (X 4Δi) in IRC+10216: A New Interstellar Molecule“, The Astrophysical Journal Letters, 733 (2): L36, Bibcode:2011ApJ...733L..36Z, doi:10.1088/2041-8205/733/2/L36
  68. ↑ Hollis, J. M.; Jewell, P. R.; Lovas, F. J. (1995), „Confirmation of interstellar methylene“, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 259–264, Bibcode:1995ApJ...438..259H, doi:10.1086/175070
  69. ↑ Lis, D. C.; и др. (2010-10-01), „Herschel/HIFI discovery of interstellar chloronium (H2Cl+)“, Astronomy & Astrophysics, 521: L9, arXiv:1007.1461, Bibcode:2010A&A...521L...9L, doi:10.1051/0004-6361/201014959, S2CID 43898052.
  70. ↑ „Europe's space telescope ISO finds water in distant places“, XMM-Newton Press Release: 12, April 29, 1997, Bibcode:1997xmm..pres...12., Архивирано од изворникот на December 22, 2006, Посетено на 2007-02-08
  71. ↑ Ossenkopf, V.; и др. (2010), „Detection of interstellar oxidaniumyl: Abundant H2O+ towards the star-forming regions DR21, Sgr B2, and NGC6334“, Astronomy & Astrophysics, 518: L111, arXiv:1005.2521, Bibcode:2010A&A...518L.111O, doi:10.1051/0004-6361/201014577, S2CID 85444481.
  72. ↑ Parise, B.; Bergman, P.; Du, F. (2012), „Detection of the hydroperoxyl radical HO2 toward ρ Ophiuchi A. Additional constraints on the water chemical network“, Astronomy & Astrophysics Letters, 541: L11–L14, arXiv:1205.0361, Bibcode:2012A&A...541L..11P, doi:10.1051/0004-6361/201219379, S2CID 40297948
  73. ↑ Snyder, L. E.; Buhl, D. (1971), „Observations of Radio Emission from Interstellar Hydrogen Cyanide“, Astrophysical Journal, 163: L47–L52, Bibcode:1971ApJ...163L..47S, doi:10.1086/180664
  74. ↑ 74,0 74,1 Schilke, P.; Benford, D. J.; Hunter, T. R.; Lis, D. C., Phillips, T. G.; Phillips, T. G. (2001), „A Line Survey of Orion-KL from 607 to 725 GHz“, Astrophysical Journal Supplement Series, 132 (2): 281–364, Bibcode:2001ApJS..132..281S, doi:10.1086/318951
  75. ↑ Schilke, P.; Comito, C.; Thorwirth, S. (2003), „First Detection of Vibrationally Excited HNC in Space“, The Astrophysical Journal, 582 (2): L101–L104, Bibcode:2003ApJ...582L.101S, doi:10.1086/367628
  76. ↑ 76,0 76,1 Schenewerk, M. S.; Snyder, L. E.; Hjalmarson, A. (1986), „Interstellar HCO - Detection of the missing 3 millimeter quartet“, Astrophysical Journal Letters, 303: L71–L74, Bibcode:1986ApJ...303L..71S, doi:10.1086/184655
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 77,3 77,4 77,5 Kawaguchi, Kentarou; и др. (1994), „Detection of a new molecular ion HC3NH(+) in TMC-1“, Astrophysical Journal, 420: L95, Bibcode:1994ApJ...420L..95K, doi:10.1086/187171
  78. ↑ Agúndez, M.; Cernicharo, J.; Guélin, M. (2007), „Discovery of Phosphaethyne (HCP) in Space: Phosphorus Chemistry in Circumstellar Envelopes“, The Astrophysical Journal, 662 (2): L91, Bibcode:2007ApJ...662L..91A, doi:10.1086/519561, hdl:10261/191973
  79. ↑ 79,0 79,1 Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J; Tafalla, M (2018). „Detection of interstellar HCS and its metastable isomer HSC: New pieces in the puzzle of sulfur chemistry“. Astronomy & Astrophysics. 611: L1. arXiv:1802.09401. Bibcode:2018A&A...611L...1A. doi:10.1051/0004-6361/201832743. PMC 6031296. PMID 29983448.
  80. ↑ Womack, M.; Ziurys, L. M.; Wyckoff, S. (1992), „A survey of N2H(+) in dense clouds - Implications for interstellar nitrogen and ion-molecule chemistry“, Astrophysical Journal, Part 1, 387: 417–429, Bibcode:1992ApJ...387..417W, doi:10.1086/171094
  81. ↑ Hollis, J. M.; и др. (1991), „Interstellar HNO: Confirming the Identification - Atoms, ions and molecules: New results in spectral line astrophysics“, Atoms, 16: 407–412, Bibcode:1991ASPC...16..407H
  82. ↑ van Dishoeck, Ewine F.; и др. (1993), „Detection of the Interstellar NH 2 Radical“, Astrophysical Journal Letters, 416: L83–L86, Bibcode:1993ApJ...416L..83V, doi:10.1086/187076, hdl:1887/2194
  83. ↑ Ziurys, L. M.; и др. (1994), „Detection of interstellar N2O: A new molecule containing an N-O bond“, Astrophysical Journal Letters, 436: L181–L184, Bibcode:1994ApJ...436L.181Z, doi:10.1086/187662
  84. ↑ Hollis, J. M.; Rhodes, P. J. (November 1, 1982), „Detection of interstellar sodium hydroxide in self-absorption toward the galactic center“, Astrophysical Journal Letters, 262: L1–L5, Bibcode:1982ApJ...262L...1H, doi:10.1086/183900
  85. ↑ Goldsmith, P. F.; Linke, R. A. (1981), „A study of interstellar carbonyl sulfide“, Astrophysical Journal, Part 1, 245: 482–494, Bibcode:1981ApJ...245..482G, doi:10.1086/158824
  86. ↑ Phillips, T. G.; Knapp, G. R. (1980), „Interstellar Ozone“, American Astronomical Society Bulletin, 12: 440, Bibcode:1980BAAS...12..440P
  87. ↑ 87,00 87,01 87,02 87,03 87,04 87,05 87,06 87,07 87,08 87,09 Johansson, L. E. B.; и др. (1984), „Spectral scan of Orion A and IRC+10216 from 72 to 91 GHz“, Astronomy and Astrophysics, 130 (2): 227–256, Bibcode:1984A&A...130..227J
  88. ↑ Cernicharo, José; и др. (2015), „Discovery of SiCSi in IRC+10216: a Missing Link Between Gas and Dust Carriers OF Si–C Bonds“, Astrophysical Journal Letters, 806 (1): L3, arXiv:1505.01633, Bibcode:2015ApJ...806L...3C, doi:10.1088/2041-8205/806/1/L3, PMC 4693961, PMID 26722621
  89. ↑ Guélin, M.; и др. (2004), „Astronomical detection of the free radical SiCN“, Astronomy and Astrophysics, 363: L9–L12, Bibcode:2000A&A...363L...9G
  90. ↑ Guélin, M.; и др. (2004), „Detection of the SiNC radical in IRC+10216“, Astronomy and Astrophysics, 426 (2): L49–L52, Bibcode:2004A&A...426L..49G, doi:10.1051/0004-6361:200400074
  91. ↑ 91,0 91,1 Snyder, Lewis E.; и др. (1999), „Microwave Detection of Interstellar Formaldehyde“, Physical Review Letters, 61 (2): 77–115, Bibcode:1969PhRvL..22..679S, doi:10.1103/PhysRevLett.22.679
  92. ↑ Feuchtgruber, H.; и др. (June 2000), „Detection of Interstellar CH3“, The Astrophysical Journal, 535 (2): L111–L114, arXiv:astro-ph/0005273, Bibcode:2000ApJ...535L.111F, doi:10.1086/312711, PMID 10835311, S2CID 9194055
  93. ↑ 93,0 93,1 Irvine, W. M.; и др. (1984), „Confirmation of the Existence of Two New Interstellar Molecules: C3H and C3O“, Bulletin of the American Astronomical Society, 16: 877, Bibcode:1984BAAS...16..877I
  94. ↑ Pety, J.; и др. (2012), „The IRAM-30 m line survey of the Horsehead PDR. II. First detection of the l-C3MH+ hydrocarbon cation“, Astronomy & Astrophysics, 548: A68, arXiv:1210.8178, Bibcode:2012A&A...548A..68P, doi:10.1051/0004-6361/201220062, S2CID 56425162
  95. ↑ Mangum, J. G.; Wootten, A. (1990), „Observations of the cyclic C3H radical in the interstellar medium“, Astronomy and Astrophysics, 239: 319–325, Bibcode:1990A&A...239..319M
  96. ↑ Bell, M. B.; Matthews, H. E. (1995), „Detection of C3N in the spiral arm gas clouds in the direction of Cassiopeia A“, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 223–225, Bibcode:1995ApJ...438..223B, doi:10.1086/175066
  97. ↑ Thaddeus, P.; и др. (2008), „Laboratory and Astronomical Detection of the Negative Molecular Ion C3N-“, The Astrophysical Journal, 677 (2): 1132–1139, Bibcode:2008ApJ...677.1132T, doi:10.1086/528947
  98. ↑ Wootten, Alwyn; и др. (1991), „Detection of interstellar H3O(+) - A confirming line“, Astrophysical Journal Letters, 380: L79–L83, Bibcode:1991ApJ...380L..79W, doi:10.1086/186178
  99. ↑ Ridgway, S. T.; и др. (1976), „Circumstellar acetylene in the infrared spectrum of IRC+10216“, Nature, 264 (5584): 345, 346, Bibcode:1976Natur.264..345R, doi:10.1038/264345a0, S2CID 4181772
  100. ↑ Ohishi, Masatoshi; и др. (1994), „Detection of a new interstellar molecule, H2CN“, Astrophysical Journal Letters, 427 (1): L51–L54, Bibcode:1994ApJ...427L..51O, doi:10.1086/187362, PMID 11539493
  101. ↑ Cabezas, C.; Agúndez, M.; Marcelino, N.; Tercero, B.; Cuadrado, S.; Cernicharo, J. (October 2021). „Interstellar detection of the simplest aminocarbyne H2NC: an ignored but abundant molecule“. Astronomy & Astrophysics. 654: A45. arXiv:2107.08389. Bibcode:2021A&A...654A..45C. doi:10.1051/0004-6361/202141491.
  102. ↑ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Brewer, M. K. (1991), „H2CS abundances and ortho-to-para ratios in interstellar clouds“, Astronomy and Astrophysics, 244: 181–189, Bibcode:1991A&A...244..181M, PMID 11538284
  103. ↑ Guelin, M.; Cernicharo, J. (1991), „Astronomical detection of the HCCN radical - Toward a new family of carbon-chain molecules?“, Astronomy and Astrophysics, 244: L21–L24, Bibcode:1991A&A...244L..21G
  104. ↑ Agúndez, M.; и др. (2015), „Discovery of interstellar ketenyl (HCCO), a surprisingly abundant radical“, Astronomy and Astrophysics, 577: L5, arXiv:1504.05721, Bibcode:2015A&A...577L...5A, doi:10.1051/0004-6361/201526317, PMC 4693959, PMID 26722130
  105. ↑ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Ziurys, L. M. (1988), „Observations of interstellar HOCO(+) - Abundance enhancements toward the Galactic center“, Astrophysical Journal, Part 1, 334 (1): 175–181, Bibcode:1988ApJ...334..175M, doi:10.1086/166827, PMID 11538465
  106. ↑ Marcelino, Núria; и др. (2009), „Discovery of fulminic acid, HCNO, in dark clouds“, Astrophysical Journal, 690 (1): L27–L30, arXiv:0811.2679, Bibcode:2009ApJ...690L..27M, doi:10.1088/0004-637X/690/1/L27, S2CID 16009836
  107. ↑ Brünken, S.; и др. (2010-07-22), „Interstellar HOCN in the Galactic center region“, Astronomy & Astrophysics, 516: A109, arXiv:1005.2489, Bibcode:2010A&A...516A.109B, doi:10.1051/0004-6361/200912456, S2CID 55371600
  108. ↑ Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J (2018). „Discovery of Interstellar Isocyanogen (CNCN): Further Evidence that Dicyanopolyynes Are Abundant in Space“. The Astrophysical Journal. 861 (2): L22. arXiv:1806.10328. Bibcode:2018ApJ...861L..22A. doi:10.3847/2041-8213/aad089. PMC 6120679. PMID 30186588.
  109. ↑ Bergman; Parise; Liseau; Larsson; Olofsson; Menten; Güsten (2011), „Detection of interstellar hydrogen peroxide“, Astronomy & Astrophysics, 531: L8, arXiv:1105.5799, Bibcode:2011A&A...531L...8B, doi:10.1051/0004-6361/201117170, S2CID 54611741.
  110. ↑ Rivilla, V. M.; Jiménez-Serra, I.; García De La Concepción, J.; Martín-Pintado, J.; Colzi, L.; Rodríguez-Almeida, L. F.; Tercero, B.; Rico-Villas, F.; Zeng, S.; Martín, S.; Requena-Torres, M. A.; De Vicente, P. (2021). „Detection of the cyanomidyl radical (HNCN): A new interstellar species with the NCN backbone“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 506 (1): L79–L84. arXiv:2106.09652. Bibcode:2021MNRAS.506L..79R. doi:10.1093/mnrasl/slab074.
  111. ↑ Frerking, M. A.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1979), „Interstellar isothiocyanic acid“, Astrophysical Journal Letters, 234: L143–L145, Bibcode:1979ApJ...234L.143F, doi:10.1086/183126
  112. ↑ 112,0 112,1 Nguyen-Q-Rieu; Graham, D.; Bujarrabal, V. (1984), „Ammonia and cyanotriacetylene in the envelopes of CRL 2688 and IRC + 10216“, Astronomy and Astrophysics, 138 (1): L5–L8, Bibcode:1984A&A...138L...5N
  113. ↑ Halfen, D. T.; и др. (September 2009), „Detection of a New Interstellar Molecule: Thiocyanic Acid HSCN“, The Astrophysical Journal Letters, 702 (2): L124–L127, Bibcode:2009ApJ...702L.124H, doi:10.1088/0004-637X/702/2/L124
  114. ↑ Cabezas, C.; и др. (2013), „Laboratory and Astronomical Discovery of Hydromagnesium Isocyanide“, Astrophysical Journal, 775 (2): 133, arXiv:1309.0371, Bibcode:2013ApJ...775..133C, doi:10.1088/0004-637X/775/2/133, S2CID 118694017
  115. ↑ Coutens, A.; Ligterink, N. F. W.; Loison, J.-C.; Wakelam, V.; Calcutt, H.; Drozdovskaya, M. N.; Jørgensen, J. K.; Müller, H. S. P.; Van Dishoeck, E. F.; Wampfler, S. F. (2019). „The ALMA-PILS survey: First detection of nitrous acid (HONO) in the interstellar medium“. Astronomy & Astrophysics. 623: L13. arXiv:1903.03378. Bibcode:2019A&A...623L..13C. doi:10.1051/0004-6361/201935040. S2CID 119274002.
  116. ↑ Butterworth, Anna L.; и др. (2004), „Combined element (H and C) stable isotope ratios of methane in carbonaceous chondrites“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 347 (3): 807–812, Bibcode:2004MNRAS.347..807B, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07251.x
  117. ↑ „NH4+ in the ISM“. Архивирано од изворникот на 2015-05-26. Посетено на 2013-08-29.
  118. ↑ Detection Of The Ammonium Ion In Space - Iopscience
  119. ↑ Lacy, J. H.; и др. (1991), „Discovery of interstellar methane - Observations of gaseous and solid CH4 absorption toward young stars in molecular clouds“, Astrophysical Journal, 376: 556–560, Bibcode:1991ApJ...376..556L, doi:10.1086/170304
  120. ↑ Cernicharo, J.; Marcelino, N.; Roueff, E.; Gerin, M.; Jiménez-Escobar, A.; Muñoz Caro, G. M. (2012), „Discovery of the Methoxy Radical, CH3O, toward B1: Dust Grain and Gas-phase Chemistry in Cold Dark Clouds“, The Astrophysical Journal Letters, 759 (2): L43–L46, Bibcode:2012ApJ...759L..43C, doi:10.1088/2041-8205/759/2/L43
  121. ↑ 121,0 121,1 121,2 121,3 121,4 121,5 121,6 121,7 Finley, Dave (August 7, 2006), „Researchers Use NRAO Telescope to Study Formation Of Chemical Precursors to Life“, NRAO Press Release: 9, Bibcode:2006nrao.pres....9., Посетено на 2006-08-10
  122. ↑ 122,0 122,1 122,2 Fossé, David; и др. (2001), „Molecular Carbon Chains and Rings in TMC-1“, Astrophysical Journal, 552 (1): 168–174, arXiv:astro-ph/0012405, Bibcode:2001ApJ...552..168F, doi:10.1086/320471, S2CID 16107034
  123. ↑ Irvine, W. M.; и др. (1988), „Identification of the interstellar cyanomethyl radical (CH2CN) in the molecular clouds TMC-1 and Sagittarius B2“, Astrophysical Journal Letters, 334 (2): L107–L111, Bibcode:1988ApJ...334L.107I, doi:10.1086/185323, PMID 11538463
  124. ↑ Dickens, J. E.; и др. (1997), „Hydrogenation of Interstellar Molecules: A Survey for Methylenimine (CH2NH)“, Astrophysical Journal, 479 (1 Pt 1): 307–12, Bibcode:1997ApJ...479..307D, doi:10.1086/303884, PMID 11541227
  125. ↑ McGuire, B.A.; и др. (2012), „Interstellar Carbodiimide (HNCNH): A New Astronomical Detection from the GBT PRIMOS Survey via Maser Emission Features“, The Astrophysical Journal Letters, 758 (2): L33–L38, arXiv:1209.1590, Bibcode:2012ApJ...758L..33M, doi:10.1088/2041-8205/758/2/L33, S2CID 26146516
  126. ↑ Ohishi, Masatoshi; и др. (1996), „Detection of a New Interstellar Molecular Ion, H2COH+ (Protonated Formaldehyde)“, Astrophysical Journal, 471 (1): L61–4, Bibcode:1996ApJ...471L..61O, doi:10.1086/310325, PMID 11541244
  127. ↑ Cernicharo, J.; и др. (2007), „Astronomical detection of C4H−, the second interstellar anion“, Astronomy and Astrophysics, 61 (2): L37–L40, Bibcode:2007A&A...467L..37C, doi:10.1051/0004-6361:20077415
  128. ↑ 128,0 128,1 128,2 Liu, S.-Y.; Mehringer, D. M.; Snyder, L. E. (2001), „Observations of Formic Acid in Hot Molecular Cores“, Astrophysical Journal, 552 (2): 654–663, Bibcode:2001ApJ...552..654L, doi:10.1086/320563
  129. ↑ 129,0 129,1 Walmsley, C. M.; Winnewisser, G.; Toelle, F. (1990), „Cyanoacetylene and cyanodiacetylene in interstellar clouds“, Astronomy and Astrophysics, 81 (1–2): 245–250, Bibcode:1980A&A....81..245W
  130. ↑ Kawaguchi, Kentarou; и др. (1992), „Detection of isocyanoacetylene HCCNC in TMC-1“, Astrophysical Journal, 386 (2): L51–L53, Bibcode:1992ApJ...386L..51K, doi:10.1086/186290
  131. ↑ Zuckerman, B.; Ball, John A.; Gottlieb, Carl A. (1971). „Microwave Detection of Interstellar Formic Acid“. Astrophysical Journal. 163: L41. Bibcode:1971ApJ...163L..41Z. doi:10.1086/180663.
  132. ↑ Turner, B. E.; и др. (1975), „Microwave detection of interstellar cyanamide“, Astrophysical Journal, 201: L149–L152, Bibcode:1975ApJ...201L.149T, doi:10.1086/181963
  133. ↑ 133,0 133,1 133,2 Ligterink, Niels F. W.; и др. (September 2020). „The Family of Amide Molecules toward NGC 6334I“. The Astrophysical Journal. 901 (1): 23. arXiv:2008.09157. Bibcode:2020ApJ...901...37L. doi:10.3847/1538-4357/abad38. S2CID 221246432. 37.
  134. ↑ Rivilla, Víctor M.; Martín-Pintado, Jesús; Jiménez-Serra, Izaskun; Martín, Sergio; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Requena-Torres, Miguel A.; Rico-Villas, Fernando; Zeng, Shaoshan; Briones, Carlos (2020). „Prebiotic Precursors of the Primordial RNA World in Space: Detection of NH2OH“. The Astrophysical Journal. 899 (2): L28. arXiv:2008.00228. Bibcode:2020ApJ...899L..28R. doi:10.3847/2041-8213/abac55. S2CID 220935710.
  135. ↑ Agúndez, M.; и др. (2015), „Probing non-polar interstellar molecules through their protonated form: Detection of protonated cyanogen (NCCNH+)“, Astronomy and Astrophysics, 579: L10, arXiv:1506.07043, Bibcode:2015A&A...579L..10A, doi:10.1051/0004-6361/201526650, PMC 4630856, PMID 26543239
  136. ↑ Remijan, Anthony J.; и др. (2008), „Detection of interstellar cyanoformaldehyde (CNCHO)“, Astrophysical Journal, 675 (2): L85–L88, Bibcode:2008ApJ...675L..85R, doi:10.1086/533529
  137. ↑ Bernath, P. F; Hinkle, K. H; Keady, J. J (1989). „Detection of C5 in the Circumstellar Shell of IRC+10216“. Science. 244 (4904): 562–4. Bibcode:1989Sci...244..562B. doi:10.1126/science.244.4904.562. PMID 17769400. S2CID 20960839.
  138. ↑ Goldhaber, D. M.; Betz, A. L. (1984), „Silane in IRC +10216“, Astrophysical Journal Letters, 279: –L55–L58, Bibcode:1984ApJ...279L..55G, doi:10.1086/184255
  139. ↑ 139,0 139,1 139,2 Hollis, J. M.; и др. (2006), „Detection of Acetamide (CH3CONH2): The Largest Interstellar Molecule with a Peptide Bond“, Astrophysical Journal, 643 (1): L25–L28, Bibcode:2006ApJ...643L..25H, doi:10.1086/505110
  140. ↑ Hollis, J. M.; и др. (2006), „Cyclopropenone (c-H2C3O): A New Interstellar Ring Molecule“, Astrophysical Journal, 642 (2): 933–939, Bibcode:2006ApJ...642..933H, doi:10.1086/501121
  141. ↑ Zaleski, D. P.; и др. (2013), „Detection of E-Cyanomethanimine toward Sagittarius B2(N) in the Green Bank Telescope PRIMOS Survey“, Astrophysical Journal Letters, 765 (1): L109, arXiv:1302.0909, Bibcode:2013ApJ...765L..10Z, doi:10.1088/2041-8205/765/1/L10, S2CID 53552345
  142. ↑ Betz, A. L. (1981), „Ethylene in IRC +10216“, Astrophysical Journal Letters, 244: –L105, Bibcode:1981ApJ...244L.103B, doi:10.1086/183490
  143. ↑ 143,0 143,1 143,2 143,3 143,4 Remijan, Anthony J.; и др. (2005), „Interstellar Isomers: The Importance of Bonding Energy Differences“, Astrophysical Journal, 632 (1): 333–339, arXiv:astro-ph/0506502, Bibcode:2005ApJ...632..333R, doi:10.1086/432908, S2CID 15244867
  144. ↑ „Complex Organic Molecules Discovered in Infant Star System“. NRAO. Astrobiology Web. 8 April 2015. Посетено на 2015-04-09.
  145. ↑ First Detection of Methyl Alcohol in a Planet-forming Disc. 15 June 2016.
  146. ↑ Lambert, D. L.; Sheffer, Y.; Federman, S. R. (1979), „Interstellar methyl mercaptan“, Astrophysical Journal Letters, 234: L139–L142, Bibcode:1979ApJ...234L.139L, doi:10.1086/183125
  147. ↑ 147,0 147,1 147,2 Cernicharo, José; и др. (1997), „Infrared Space Observatory's Discovery of C4H2, C6H2, and Benzene in CRL 618“, Astrophysical Journal Letters, 546 (2): L123–L126, Bibcode:2001ApJ...546L.123C, doi:10.1086/318871
  148. ↑ Guelin, M.; Neininger, N.; Cernicharo, J. (1998), „Astronomical detection of the cyanobutadiynyl radical C_5N“, Astronomy and Astrophysics, 335: L1–L4, arXiv:astro-ph/9805105, Bibcode:1998A&A...335L...1G
  149. ↑ Irvine, W. M.; и др. (1988), „A new interstellar polyatomic molecule - Detection of propynal in the cold cloud TMC-1“, Astrophysical Journal Letters, 335 (2): L89–L93, Bibcode:1988ApJ...335L..89I, doi:10.1086/185346, PMID 11538462
  150. ↑ 150,0 150,1 150,2 150,3 Agúndez, M.; и др. (2014), „New molecules in IRC +10216: confirmation of C5S and tentative identification of MgCCH, NCCP, and SiH3CN“, Astronomy and Astrophysics, 570: A45, arXiv:1408.6306, Bibcode:2014A&A...570A..45A, doi:10.1051/0004-6361/201424542, S2CID 118440180
  151. ↑ 151,0 151,1 „Scientists Toast the Discovery of Vinyl Alcohol in Interstellar Space“, NRAO Press Release: 16, October 1, 2001, Bibcode:2001nrao.pres...16., Посетено на 2006-12-20
  152. ↑ 152,0 152,1 Dickens, J. E.; и др. (1997), „Detection of Interstellar Ethylene Oxide (c-C2H4O)“, The Astrophysical Journal, 489 (2): 753–757, Bibcode:1997ApJ...489..753D, doi:10.1086/304821, PMID 11541726
  153. ↑ Kaifu, N.; Takagi, K.; Kojima, T. (1975), „Excitation of interstellar methylamine“, Astrophysical Journal, 198: L85–L88, Bibcode:1975ApJ...198L..85K, doi:10.1086/181818
  154. ↑ Bizzocchi, L.; Prudenzano, D.; Rivilla, V. M.; Pietropolli-Charmet, A.; Giuliano, B. M.; Caselli, P.; Martín-Pintado, J.; Jiménez-Serra, I.; Martín, S.; Requena-Torres, M. A.; Rico-Villas, F. (2020-08-01). „Propargylimine in the laboratory and in space: millimetre-wave spectroscopy and its first detection in the ISM“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 640: A98. arXiv:2006.08401. doi:10.1051/0004-6361/202038083. ISSN 0004-6361.
  155. ↑ McCarthy, M. C.; и др. (2006), „Laboratory and Astronomical Identification of the Negative Molecular Ion C6H−“, Astrophysical Journal, 652 (2): L141–L144, Bibcode:2006ApJ...652L.141M, doi:10.1086/510238
  156. ↑ Xue, Ci; Willis, Eric R.; Loomis, Ryan A.; Kelvin Lee, Kin Long; Burkhardt, Andrew M.; Shingledecker, Christopher N.; Charnley, Steven B.; Cordiner, Martin A.; Kalenskii, Sergei; McCarthy, Michael C.; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J.; McGuire, Brett A. (2020). „Detection of Interstellar HC4NC and an Investigation of Isocyanopolyyne Chemistry under TMC-1 Conditions“. The Astrophysical Journal. 900 (1): L9. arXiv:2008.12345. Bibcode:2020ApJ...900L...9X. doi:10.3847/2041-8213/aba631. S2CID 221370815.
  157. ↑ McGuire, Brett A; Burkhardt, Andrew M; Shingledecker, Christopher N; Kalenskii, Sergei V; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J; McCarthy, Michael C (2017). „Detection of Interstellar HC5O in TMC-1 with the Green Bank Telescope“. The Astrophysical Journal. 843 (2): L28. arXiv:1706.09766. Bibcode:2017ApJ...843L..28M. doi:10.3847/2041-8213/aa7ca3. S2CID 119189492.
  158. ↑ Halfven, D. T.; и др. (2015), „Interstellar Detection of Methyl Isocyanate CH3NCO in Sgr B2(N): A Link from Molecular Clouds to Comets“, Astrophysical Journal, 812 (1): L5, arXiv:1509.09305, Bibcode:2015ApJ...812L...5H, doi:10.1088/2041-8205/812/1/L5, S2CID 119191839
  159. ↑ Zeng, S.; Quénard, D.; Jiménez-Serra, I.; Martín-Pintado, J.; Rivilla, V. M.; Testi, L.; Martín-Doménech, R. (2019). „First detection of the pre-biotic molecule glycolonitrile (HOCH2CN) in the interstellar medium“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 484 (1): L43–L48. arXiv:1901.02576. Bibcode:2019MNRAS.484L..43Z. doi:10.1093/mnrasl/slz002. S2CID 119382820.
  160. ↑ 160,0 160,1 Mehringer, David M.; и др. (1997), „Detection and Confirmation of Interstellar Acetic Acid“, Astrophysical Journal Letters, 480 (1): L71, Bibcode:1997ApJ...480L..71M, doi:10.1086/310612
  161. ↑ 161,0 161,1 Lovas, F. J.; и др. (2006), „Hyperfine Structure Identification of Interstellar Cyanoallene toward TMC-1“, Astrophysical Journal Letters, 637 (1): L37–L40, Bibcode:2006ApJ...637L..37L, doi:10.1086/500431
  162. ↑ McGuire, Brett A.; Burkhardt, Andrew M.; Loomis, Ryan A.; Shingledecker, Christopher N.; Kelvin Lee, Kin Long; Charnley, Steven B.; Cordiner, Martin A.; Herbst, Eric; Kalenskii, Sergei; Momjian, Emmanuel; Willis, Eric R.; Xue, Ci; Remijan, Anthony J.; McCarthy, Michael C. (2020). „Early Science from GOTHAM: Project Overview, Methods, and the Detection of Interstellar Propargyl Cyanide (HCCCH2CN) in TMC-1“. The Astrophysical Journal. 900 (1): L10. arXiv:2008.12349. Bibcode:2020ApJ...900L..10M. doi:10.3847/2041-8213/aba632. S2CID 221370721.
  163. ↑ 163,0 163,1 Sincell, Mark (June 27, 2006), „The Sweet Signal of Sugar in Space“, Science (journal), American Association for the Advancement of Science, Посетено на 2016-01-14
  164. ↑ Loomis, R. A.; и др. (2013), „The Detection of Interstellar Ethanimine CH3CHNH) from Observations Taken during the GBT PRIMOS Survey“, Astrophysical Journal Letters, 765 (1): L9, arXiv:1302.1121, Bibcode:2013ApJ...765L...9L, doi:10.1088/2041-8205/765/1/L9, S2CID 118522676
  165. ↑ 165,0 165,1 Zeng, Shaoshan; Jiménez-Serra, Izaskun; Rivilla, Víctor M.; Martín-Pintado, Jesús; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Tercero, Belén; de Vicente, Pablo; Rico-Villas, Fernando; Colzi, Laura; Martín, Sergio; Requena-Torres, Miguel A. (1 October 2021). „Probing the Chemical Complexity of Amines in the ISM: Detection of Vinylamine (C2H3NH2) and Tentative Detection of Ethylamine (C2H5NH2)“. The Astrophysical Journal Letters. 920 (2): L27. arXiv:2110.01791. Bibcode:2021ApJ...920L..27Z. doi:10.3847/2041-8213/ac2c7e.
  166. ↑ Guelin, M.; и др. (1997), „Detection of a new linear carbon chain radical: C7H“, Astronomy and Astrophysics, 317: L37–L40, Bibcode:1997A&A...317L...1G
  167. ↑ Belloche, A.; и др. (2008), „Detection of amino acetonitrile in Sgr B2(N)“, Astronomy & Astrophysics, 482 (1): 179–196, arXiv:0801.3219, Bibcode:2008A&A...482..179B, doi:10.1051/0004-6361:20079203, S2CID 21809828
  168. ↑ Remijan, Anthony J.; и др. (2014), „Observational Results of a Multi-telescope Campaign in Search of Interstellar Urea [(NH2)2CO]“, Astrophysical Journal, 783 (2): 77, arXiv:1401.4483, Bibcode:2014ApJ...783...77R, doi:10.1088/0004-637X/783/2/77, S2CID 13902461
  169. ↑ 169,0 169,1 Remijan, Anthony J.; и др. (2006), „Methyltriacetylene (CH3C6H) toward TMC-1: The Largest Detected Symmetric Top“, Astrophysical Journal, 643 (1): L37–L40, Bibcode:2006ApJ...643L..37R, doi:10.1086/504918
  170. ↑ Snyder, L. E.; и др. (1974), „Radio Detection of Interstellar Dimethyl Ether“, Astrophysical Journal, 191: L79–L82, Bibcode:1974ApJ...191L..79S, doi:10.1086/181554
  171. ↑ Zuckerman, B.; и др. (1975), „Detection of interstellar trans-ethyl alcohol“, Astrophysical Journal, 196 (2): L99–L102, Bibcode:1975ApJ...196L..99Z, doi:10.1086/181753
  172. ↑ Cernicharo, J.; Guelin, M. (1996), „Discovery of the C8H radical“, Astronomy and Astrophysics, 309: L26–L30, Bibcode:1996A&A...309L..27C
  173. ↑ Brünken, S.; и др. (2007), „Detection of the Carbon Chain Negative Ion C8H− in TMC-1“, Astrophysical Journal, 664 (1): L43–L46, Bibcode:2007ApJ...664L..43B, doi:10.1086/520703
  174. ↑ Remijan, Anthony J.; и др. (2007), „Detection of C8H− and Comparison with C8H toward IRC +10 216“ (PDF), Astrophysical Journal, 664 (1): L47–L50, Bibcode:2007ApJ...664L..47R, doi:10.1086/520704
  175. ↑ 175,0 175,1 175,2 Bell, M. B.; и др. (1997), „Detection of HC11N in the Cold Dust Cloud TMC-1“, Astrophysical Journal Letters, 483 (1): L61–L64, arXiv:astro-ph/9704233, Bibcode:1997ApJ...483L..61B, doi:10.1086/310732, S2CID 119459042
  176. ↑ Kroto, H. W.; и др. (1978), „The detection of cyanohexatriyne, H (C≡ C)3CN, in Heiles's cloud 2“, The Astrophysical Journal, 219: L133–L137, Bibcode:1978ApJ...219L.133K, doi:10.1086/182623
  177. ↑ Marcelino, N.; и др. (2007), „Discovery of Interstellar Propylene (CH2CHCH3): Missing Links in Interstellar Gas-Phase Chemistry“, Astrophysical Journal, 665 (2): L127–L130, arXiv:0707.1308, Bibcode:2007ApJ...665L.127M, doi:10.1086/521398, S2CID 15832967
  178. ↑ Kolesniková, L.; и др. (2014), „Spectroscopic Characterization and Detection of Ethyl Mercaptan in Orion“, Astrophysical Journal Letters, 784 (1): L7, arXiv:1401.7810, Bibcode:2014ApJ...784L...7K, doi:10.1088/2041-8205/784/1/L7, S2CID 119115343
  179. ↑ Snyder, Lewis E.; и др. (2002), „Confirmation of Interstellar Acetone“, The Astrophysical Journal, 578 (1): 245–255, Bibcode:2002ApJ...578..245S, doi:10.1086/342273
  180. ↑ Hollis, J. M.; и др. (2002), „Interstellar Antifreeze: Ethylene Glycol“, Astrophysical Journal, 571 (1): L59–L62, Bibcode:2002ApJ...571L..59H, doi:10.1086/341148
  181. ↑ Hollis, J. M. (2005), „Complex Molecules and the GBT: Is Isomerism the Key?“ (PDF), Complex Molecules and the GBT: Is Isomerism the Key?, Proceedings of the IAU Symposium 231, Astrochemistry throughout the Universe, Asilomar, CA, стр. 119–127
  182. ↑ McGuire, Brett A; Shingledecker, Christopher N; Willis, Eric R; Burkhardt, Andrew M; El-Abd, Samer; Motiyenko, Roman A; Brogan, Crystal L; Hunter, Todd R; Margulès, Laurent; Guillemin, Jean-Claude; Garrod, Robin T; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J (2017). „ALMA Detection of Interstellar Methoxymethanol (CH3OCH2OH)“. The Astrophysical Journal. 851 (2): L46. arXiv:1712.03256. Bibcode:2017ApJ...851L..46M. doi:10.3847/2041-8213/aaa0c3. S2CID 119211919.
  183. ↑ McGuire, B. A.; Carroll, P. B.; Loomis, R. A.; Finneran, I. A.; Jewell, P. R.; Remijan, A. J.; Blake, G. A. (2016). „Discovery of the interstellar chiral molecule propylene oxide (CH3CHCH2O)“. Science. 352 (6292): 1449–52. arXiv:1606.07483. Bibcode:2016Sci...352.1449M. doi:10.1126/science.aae0328. PMID 27303055. S2CID 23838503.
  184. ↑ Rivilla, Víctor M.; Jiménez-Serra, Izaskun; Martín-Pintado, Jesús; Briones, Carlos; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Rico-Villas, Fernando; Tercero, Belén; Zeng, Shaoshan; Colzi, Laura; Vicente, Pablo de; Martín, Sergio (2021-06-01). „Discovery in space of ethanolamine, the simplest phospholipid head group“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 118 (22). arXiv:2105.11141. doi:10.1073/pnas.2101314118. ISSN 0027-8424. PMID 34031247 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  185. ↑ 185,0 185,1 Belloche, A.; и др. (May 2009), „Increased complexity in interstellar chemistry: Detection and chemical modeling of ethyl formate and n-propyl cyanide in Sgr B2(N)“, Astronomy and Astrophysics, 499 (1): 215–232, arXiv:0902.4694, Bibcode:2009A&A...499..215B, doi:10.1051/0004-6361/200811550, S2CID 98625608
  186. ↑ Tercero, B.; и др. (2013), „Discovery of Methyl Acetate and Gauche Ethyl Formate in Orion“, Astrophysical Journal Letters, 770 (1): L13, arXiv:1305.1135, Bibcode:2013ApJ...770L..13T, doi:10.1088/2041-8205/770/1/L13, S2CID 119251272
  187. ↑ Eyre, Michael (26 September 2014). „Complex organic molecule found in interstellar space“. BBC News. Посетено на 2014-09-26.
  188. ↑ Belloche, Arnaud; Garrod, Robin T.; Müller, Holger S. P.; Menten, Karl M. (26 September 2014). „Detection of a branched alkyl molecule in the interstellar medium: iso-propyl cyanide“. Science. 345 (6204): 1584–1587. arXiv:1410.2607. Bibcode:2014Sci...345.1584B. doi:10.1126/science.1256678. PMID 25258074. S2CID 14573206.
  189. ↑ McGuire, Brett A.; Burkhardt, Andrew M.; Kalenskii, Sergei; Shingledecker, Christopher N.; Remijan, Anthony J.; Herbst, Eric; McCarthy, Michael C. (12 January 2018). „Detection of the aromatic molecule benzonitrile (c-C6H5CN) in the interstellar medium“. Science (journal). 359 (6372): 202–205. arXiv:1801.04228. Bibcode:2018Sci...359..202M. doi:10.1126/science.aao4890. PMID 29326270. S2CID 206663501.
  190. ↑ 190,0 190,1 Cami, Jan; и др. (July 22, 2010), „Detection of C60 and C70 in a Young Planetary Nebula“, Science, 329 (5996): 1180–2, Bibcode:2010Sci...329.1180C, doi:10.1126/science.1192035, PMID 20651118, S2CID 33588270
  191. ↑ Foing, B. H.; Ehrenfreund, P. (1994), „Detection of two interstellar absorption bands coincident with spectral features of C60+“, Nature, 369 (6478): 296–298, Bibcode:1994Natur.369..296F, doi:10.1038/369296a0, S2CID 4354516.
  192. ↑ Campbell, Ewen K.; Holz, Mathias; Gerlich, Dieter; Maier, John P. (2015), „Laboratory confirmation of C60+ as the carrier of two diffuse interstellar bands“, Nature, 523 (7560): 322–323, Bibcode:2015Natur.523..322C, doi:10.1038/nature14566, PMID 26178962, S2CID 205244293
  193. ↑ Berné, Olivier; Mulas, Giacomo; Joblin, Christine (2013), „Interstellar C60+“, Astronomy & Astrophysics, 550: L4, arXiv:1211.7252, Bibcode:2013A&A...550L...4B, doi:10.1051/0004-6361/201220730, S2CID 118684608
  194. ↑ 194,0 194,1 Lacour, S.; и др. (2005), „Deuterated molecular hydrogen in the Galactic ISM. New observations along seven translucent sightlines“, Astronomy and Astrophysics, 430 (3): 967–977, arXiv:astro-ph/0410033, Bibcode:2005A&A...430..967L, doi:10.1051/0004-6361:20041589, S2CID 15081425
  195. ↑ 195,0 195,1 195,2 195,3 Ceccarelli, Cecilia (2002), „Millimeter and infrared observations of deuterated molecules“, Planetary and Space Science, 50 (12–13): 1267–1273, Bibcode:2002P&SS...50.1267C, doi:10.1016/S0032-0633(02)00093-4
  196. ↑ Green, Sheldon (1989), „Collisional excitation of interstellar molecules - Deuterated water, HDO“, Astrophysical Journal Supplement Series, 70: 813–831, Bibcode:1989ApJS...70..813G, doi:10.1086/191358
  197. ↑ Butner, H. M.; и др. (2007), „Discovery of interstellar heavy water“, Astrophysical Journal, 659 (2): L137–L140, Bibcode:2007ApJ...659L.137B, doi:10.1086/517883, hdl:10261/2640
  198. ↑ 198,0 198,1 198,2 198,3 Turner, B. E.; Zuckerman, B. (1978), „Observations of strongly deuterated molecules - Implications for interstellar chemistry“, Astrophysical Journal Letters, 225: L75–L79, Bibcode:1978ApJ...225L..75T, doi:10.1086/182797
  199. ↑ Melosso, M.; Bizzocchi, L.; Sipilä, O.; Giuliano, B. M.; Dore, L.; Tamassia, F.; Martin-Drumel, M.-A.; Pirali, O.; Redaelli, E.; Caselli, P. (2020). „First detection of NHD and ND2 in the interstellar medium“. Astronomy & Astrophysics. 641: A153. arXiv:2007.07504. Bibcode:2020A&A...641A.153M. doi:10.1051/0004-6361/202038490. S2CID 220525367.
  200. ↑ Lis, D. C.; и др. (2002), „Detection of Triply Deuterated Ammonia in the Barnard 1 Cloud“, Astrophysical Journal, 571 (1): L55–L58, Bibcode:2002ApJ...571L..55L, doi:10.1086/341132.
  201. ↑ Hatchell, J. (2003), „High NH2D/NH3 ratios in protostellar cores“, Astronomy and Astrophysics, 403 (2): L25–L28, arXiv:astro-ph/0302564, Bibcode:2003A&A...403L..25H, doi:10.1051/0004-6361:20030297, S2CID 118846422.
  202. ↑ Turner, B. E. (1990), „Detection of doubly deuterated interstellar formaldehyde (D2CO) - an indicator of active grain surface chemistry“, Astrophysical Journal Letters, 362: L29–L33, Bibcode:1990ApJ...362L..29T, doi:10.1086/185840.
  203. ↑ 203,0 203,1 Coutens, A.; и др. (9 May 2016). „The ALMA-PILS survey: First detections of deuterated formamide and deuterated isocyanic acid in the interstellar medium“. Astronomy & Astrophysics. 590: L6. arXiv:1605.02562. Bibcode:2016A&A...590L...6C. doi:10.1051/0004-6361/201628612. S2CID 32878172.
  204. ↑ Cernicharo, J.; и др. (2013), „Detection of the Ammonium ion in space“, Astrophysical Journal Letters, 771 (1): L10, arXiv:1306.3364, Bibcode:2013ApJ...771L..10C, doi:10.1088/2041-8205/771/1/L10, S2CID 118461954
  205. ↑ Doménech, J. L.; и др. (2013), „Improved Determination of the 10-00 Rotational Frequency of NH3D+ from the High-Resolution Spectrum of the ν4 Infrared Band“, Astrophysical Journal Letters, 771 (1): L11, arXiv:1306.3792, Bibcode:2013ApJ...771L..11D, doi:10.1088/2041-8205/771/1/L10, S2CID 118461954
  206. ↑ Gerin, M.; и др. (1992), „Interstellar detection of deuterated methyl acetylene“, Astronomy and Astrophysics, 253 (2): L29–L32, Bibcode:1992A&A...253L..29G.
  207. ↑ Markwick, A. J.; Charnley, S. B.; Butner, H. M.; Millar, T. J. (2005), „Interstellar CH3CCD“, The Astrophysical Journal, 627 (2): L117–L120, Bibcode:2005ApJ...627L.117M, doi:10.1086/432415.
  208. ↑ Agúndez, M.; и др. (2008-06-04), „Tentative detection of phosphine in IRC +10216“, Astronomy & Astrophysics, 485 (3): L33, arXiv:0805.4297, Bibcode:2008A&A...485L..33A, doi:10.1051/0004-6361:200810193, S2CID 16668630
  209. ↑ Gupta, H.; и др. (2013), „Laboratory Measurements and Tentative Astronomical Identification of H2NCO+“ (PDF), Astrophysical Journal Letters, 778 (1): L1, Bibcode:2013ApJ...778L...1G, doi:10.1088/2041-8205/778/1/L1
  210. ↑ Snyder, L. E.; и др. (2005), „A Rigorous Attempt to Verify Interstellar Glycine“, Astrophysical Journal, 619 (2): 914–930, arXiv:astro-ph/0410335, Bibcode:2005ApJ...619..914S, doi:10.1086/426677, S2CID 16286204.
  211. ↑ Kuan, Y. J.; и др. (2003), „Interstellar Glycine“, Astrophysical Journal, 593 (2): 848–867, Bibcode:2003ApJ...593..848K, doi:10.1086/375637.
  212. ↑ Widicus Weaver, S. L.; Blake, G. A. (2005), „1,3-Dihydroxyacetone in Sagittarius B2(N-LMH): The First Interstellar Ketose“, Astrophysical Journal Letters, 624 (1): L33–L36, Bibcode:2005ApJ...624L..33W, doi:10.1086/430407
  213. ↑ Apponi, A. J.; Halfen, D. T.; Ziurys, L. M.; Hollis, J. M.; Remijan, Anthony J.; Lovas, F. J. (2006). „Investigating the Limits of Chemical Complexity in Sagittarius B2(N): A Rigorous Attempt to Confirm 1,3-Dihydroxyacetone“. The Astrophysical Journal. 643 (1): L29–L32. Bibcode:2006ApJ...643L..29A. doi:10.1086/504979.
  214. ↑ Fuchs, G. W.; и др. (2005), „Trans-Ethyl Methyl Ether in Space: A new Look at a Complex Molecule in Selected Hot Core Regions“, Astronomy & Astrophysics, 444 (2): 521–530, arXiv:astro-ph/0508395, Bibcode:2005A&A...444..521F, doi:10.1051/0004-6361:20053599, S2CID 14314388, Архивирано од изворникот на 2011-07-19, Посетено на 2010-07-18
  215. ↑ Iglesias-Groth, S.; и др. (2008-09-20), „Evidence for the Naphthalene Cation in a Region of the Interstellar Medium with Anomalous Microwave Emission“, The Astrophysical Journal Letters, 685 (1): L55–L58, arXiv:0809.0778, Bibcode:2008ApJ...685L..55I, doi:10.1086/592349, S2CID 17190892 - This spectral assignment has not been independently confirmed, and is described by the authors as "tentative" (page L58).
  216. ↑ García-Hernández, D. A.; и др. (2011), „The Formation of Fullerenes: Clues from New C60, C70, and (Possible) Planar C24 Detections in Magellanic Cloud Planetary Nebulae“, Astrophysical Journal Letters, 737 (2): L30, arXiv:1107.2595, Bibcode:2011ApJ...737L..30G, doi:10.1088/2041-8205/737/2/L30, S2CID 118504416.
  217. ↑ 217,0 217,1 Battersby, S. (2004). „Space molecules point to organic origins“. New Scientist. Посетено на 11 December 2009.
  218. ↑ Iglesias-Groth, S.; и др. (May 2010), „A search for interstellar anthracene toward the Perseus anomalous microwave emission region“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 407 (4): 2157–2165, arXiv:1005.4388, Bibcode:2010MNRAS.407.2157I, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17075.x, S2CID 56343980

Белешки

уреди
  1. ↑ На Земјата, преовладувачки изотоп на аргон е 40Ar, па така ArH+ би имал маса од 41 amu. Сепак, молекулата забележана во меѓуѕвездената средина е 36ArH+ изотополог, со маса од 37 amu.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Список_на_меѓуѕвездени_и_околуѕвездени_молекули&oldid=5271522“