Руска книжевност
Руската книжевност се смета за една од највлијателните и најразвиените во светот, која ги дала едни од најпознатите светски книжевни дела.[2] Руската литературна историја започнува во текот на 10 век. На пример, во својата новела од 1903 година, „Тонио Крегер“, германскиот писател Томас Ман вели дека руската книжевност е достојна за обожување, зашто ја прикажува светата книжевност.[3]
Руската книжевност во 18 век
уредиВо текот на XVIII век, за развој на руската книжевност најмногу придонеле Михаил Василевич Ломоносов и Денис Фонвизин.
Руската книжевност во 19 век
уредиНајголемиот расцвет, руската литература го доживеала во текот на XIX век, кога биле создадени најголемите руски книжевни дела. Овој век е познат како „Златен век на руската литература“. Тој започнал со Александар Сергеевич Пушкин, кој се смета за основач на модерната руска литература и често се нарекува „Рускиот Шекспир“.[4]
Романтизам
уредиРомантизмот е означен како златен век на руската поезија, кога се појавува плејада поети (Жуковски, Батјушков, Бератински, Јазиков, Рилјеев, итн.) кои моќно и автентично го разоткриле лиризмот на руската душа. Во овој период, рускиот романтизам го достигнал врвот во творештвото на Пушкин, Фјодор Тјутчев и Михаил Лермонтов, кои се издвојуваат не само како великани на руската, туку и на европската поезија од XIX век.[5]
Реализам
уредиЗлатниот век на руската литература продолжил во текот на XIX век, со делата на Михаил Јурјевич и Алексеј Некрасов, Александар Островски, Антон Павлович Чехов, Николај Васиљевич Гогољ, Иван Тургенев, Михаил Лермонтов, Лав Николаевич Толстој, Фјодор Михајлович Достоевски, Иван Александрович Гончаров, Алексеј Феофилактович Писемски, Николај Семјонович Лешков и други. Како творец на рускиот реализам се смета Пушкин кој прв создал уметнички дела напишани со реалистичкиот метод, но како што вели Чернишевски, сепак, славата на основач на рускиот реализам Пушким мора да ја дели со Гогољ. Имено, иако Гогољ бил помлад од Пушкин, повеќето свои прозни дела ги објавил пред Пушкин. Навистина, Пушкин почнал да пишува проза во 1827 година, т.е. порано од Гогољ кој првите раскази ги напишал во 1829 година, но првиот дел на збирката раскази „Вечери во селото крај Диканка“ Гогољ го обавил во септември 1831 година, т.е. еден месец пред првото прозно дело на Пушкин, „Белкиновите раскази“, објавено во октомври истата година. Подоцна, до 1836 година, Пушкин објавил само уште еден расказ, „Дама пик“ (1834), додека во меѓувреме Гогољ го објавил вториот дел на „Вечерите во селото крај Диканка“ (1832), како и уште две прозни дела. Оттука, руската публика порано го запознала Гогољ во споредба со Пушкиновите прозни дела и токму поради тоа Чернишевски смета дека Гогољ е таткото на рускиот реализам.[6] Толстој и Достоевски, од гледна точка на книжевните критичари, се определени како најголемите писатели на векот.[7][8]
Во втората половина на 19 век, руските писатели, а особено романсиерите и раскажувачите, ја освоиле читателската публика ширум светот, а руската книжевност се вброила во редот на големите светски книжевности. Иако пресудна улога за успехот на руската книжевност имале генијалните писатели од типот на Гогољ, Толстој и Достоевски, сепак тие не биле осамени поединци, туку претставници на една сосема нова, свежа и оригинална книжевност. Покрај нив, како носители на новите вредности што ги создала руската книжевност се јавиле и бројни други писатели кои придонеле таа да се формира како квалитетна целина. Притоа, успехот на руската книжевност се должи на две нејзини основни особини: бескомпромисниот реализам и длабокиот хуманизам. Ниту во една национална книжевност не е искажана таква осуда на старото општествено уредување и ниту една книжевност не се одликува со толку благородна тенденција како руската. Токму поради тоа, руската книжевност од 19 век родила нова, претходно невидена убавина.[9]
Руската книжевност кон крајот на 19 и почетокот а 20 век
уредиКон крајот на XIX век, руската литература започнала да се менува: Кратката проза и поезијата станале доминантни жанрови во следните неколку децении. Овој период од историјата на руската литература е познат и како „Сребрен век на руската поезија“. За разлика од претходниот период, каде реализмот бил главна одлика, во периодот од 1893 до 1913 година, руската книжевност паднала под силно влијание на симболиката. Најпознати писатели од тој период се: Валериј Брјусов, Андреј Бели, Вјачеслав Иванов, Александар Блок, Николај Гумилев, Дмитриј Мерезковски, Фјодор Сологуб, Ана Ахматова, Осип Мандељштам, Марина Цветаева, Леонид Андреев, Сергеј Есенин, Иван Бунин и Максим Горки.
Руската книжевност по Октомвриската револуција
уредиПо руската револуција од 1917 година, рускиот културен живот во голем степен се променил. Некои истакнати и познати писатели од тој период, како Иван Бунин и Владимир Набоков ја напуштиле земјата, додека пак новата генерација на млади талентирани писатели се приклучиле кон различни организации, со цел создавање на една нова културна книжевност, проследена со новиот режим во склопот на Советскиот Сојуз. Во текот на 1920-тите, писателите уживале широка толеранција. Во 1930-тите, објавувањето на новите книжевни дела било затегнато со оглед на доаѓањето на власт на Јосиф Сталин и неговиот режим. Голем број писатели биле затворани и прогонувани во тој период, а по неговата смрт, во 1960-тите и во 1970-тите започнал процесот на рехабилитација на писателите кои биле забранети за време на Сталиновиот режим. Најпознатите писатели по Октомвриската револуција се: Евгениј Земјатин, Исак Бабел, Владимир Мајаковски, Илja Петров, Јуриј Олеша, Михаил Булгаков, Борис Пастернак, Михаил Шолохов, Александар Солженицин, Андреј Вознесенски и други.
Наводи
уреди- ↑ name="BritannicaRussianLit">„Russian literature“. Encyclopedia Britannica. Посетено на 2008-04-11.
Dostoyevsky, who is generally regarded as one of the supreme psychologists in world literature, sought to demonstrate the compatibility of Christianity with the deepest truths of the psyche.
- ↑ Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007.
- ↑ Tomas Man, Tonio Kreger – Smrt u Veneciji. Beograd: Rad, 1963, стр. 29.
- ↑ Kelly, C (2001). Russian Literature: A Very Short Introduction (Very Short Introductions) (Paperback). Oxford Paperbacks. ISBN 0192801449.
- ↑ Ефтим Клетников, „Руско поетско злато: Пушкин, Тјутчев, Лермонтов“, во: Пушкин, Тјутчев, Лермонтов, Руско поетско злато. Скопје, Три, 2016, стр. 225.
- ↑ Радован Лалић, „Предговор“ во: Николај Васиљевич Гогољ, Мртве душе (поема). Београд: Просвета, 1966, стр. VIII-IX.
- ↑ „Russian literature; Leo Tolstoy“. Encyclopedia Britannica. Посетено на 2008-04-11.
- ↑ Otto Friedrich. „Freaking-Out with Fyodor“. Time Magazine. Архивирано од изворникот на 2012-11-03. Посетено на 2008-04-10.
- ↑ Радован Лалић, „Предговор“ во: Николај Васиљевич Гогољ, Мртве душе (поема). Београд: Просвета, 1966, стр. VII-VIII.
Надворешни врски
уреди- Encyclopedia of Soviet Writers
- Maxim Moshkov's E-library of Russian literature (in Russian)
- Contemporary Russian Poets Database (in English)
- Contemporary Russian Poets in English translation
- La Nuova Europa: international cultural journal about Russia and East of Europe Архивирано на 11 јануари 2011 г.
- Information and Critique on Russian Literature Архивирано на 12 март 2012 г.
- Russian Classics Bulletin by Erik Lindgren (Turgenev, Tolstoy, Dostoyevsky)
- History of Russian literature Brief summary
- Russian Liteary Resources Архивирано на 18 ноември 2008 г. by the Slavic Reference Service
- Search Russian Books (in Russian)
- Philology in Runet. A special search through the sites devoted to the Old Russian literature.
- Публичная электронная библиотека Е.Пескина
. Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
