Википедија

Дебрец

Дебрец (грчки: Αναρράχη, Анарахи; до 1928 г. Τέπρε, Тепре; до 1961 г. Δέβρη, Деври,[2] турски: Debre) — село во Кајларско, Егејска Македонија, денес во општината Еордеја на Кожанскиот округ, Грција. Денес има мешано македонско-грчко население.

Дебрец
Πέτρα
Поглед на Дебрец
Поглед на Дебрец
Дебрец is located in Грција
Дебрец
Дебрец
Местоположба во областа
Дебрец во рамките на Еордеја (општина)
Дебрец
Местоположба на Дебрец во општината Еордеја и областа Западна Македонија
Координати: 40°29.34′N 21°34.18′E / 40.48900° СГШ; 21.56967° ИГД / 40.48900; 21.56967
ЗемјаГрција
ОбластЗападна Македонија
ОкругКожански
ОпштинаЕордеја
Општ. единицаМурик
Надм. вис.&10000000000000710000000710 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно753
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Селото се наоѓа на 13 км западно од Кајлари (Птолемаида) и на 1 км од Емборе. Лежи во подножјето на планината Мурик и Кајларскиот Рид.[3]

Историја

уреди

Над Дебрец има остатоци од две средновековни тврдини во месностите Кастри и Кула, каде се откриени монети од времето на Комнините. Во местността Фрурио има остатоци од средновековна црква.

Во Отоманското Царство

уреди

Во османлиските дефтери за Леринскиот вилает од 1626-1627 г. селото е означено под името Дебри со 2 даночно обврзани домаќиства.[4] Во XIX век Дебрец било мешано македонско-турско село. Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович („Очерк путешествия по Европейской Турции“) го опишал селото (Дебрецъ) како македонско село.[5][6] Според грчки податоци, во 1878 г. Деврец (Devretz), Мегленска епархија, имал 1.540 жители.[7] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Дебрец (Débretz) било село во Костурската каза со 450 домаќинства на 600 жители муслимани и 580 Македонци.[8][9]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Дебрец имал 740 жители Македонци христијани и 700 жители Турци.[8][10]

На Етнографската карта на Битолскиот вилает од 1901 г. Дебрец е претставен како како село во Кајларската каза на Серфичкиот санџак со 260 куќи на етнички мешано население.[11]

На почетокот на XX век целото село било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во селото имало 960 Македонци под Егзархијата и во него работело бугарско училиште.[8][12]

Во 1910/1911 г. учител во Дебрец бил Никола Апчев од Конуј.[13]

Според Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) пред Балканските војни во Дебре имало 120 куќи на Македонци христијани и 250 куќи на Турци.[14]

Во Грција

уреди
 
Црквата „Св. Ѓорѓи“.

За време на Првата балканска војна (1912) во селото влегле четите на Марко Иванов, Пандил Шишков, свештеникот Трпко Карапалев и андартската чета на Кондурас, а војводите одржале свечени говори. Учителот Киро Јанков влегол во конфликт со андартскиот капетан, задушен од Пандил Шишков.[15]

За време на војната во селото влегла грчка војска и по Втората балканска војна селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата 1913 г. Дебрец имал 1.414 жители.[16] Дел од македонското население се иселило во Бугарија. Сепак, во 1920 г. во селото се попишани 1.396 лица, што значи дека иселувањето не било значајно.[16] Турското население било подложено на репресалии од страна на грчката армија, а дебренецот Стерјо Апов го скрил во стојот дом Али Салипашев, пријател на војводата Алеко Џорлев.[17] Во 1924 г. по сила на Лозанскиот договор од селото е иселено сето турско население, а на негово место е доведен 641 грчки колонист од Мала Азија. Во 1928 г. името на селото го добило грчкиот облик Деври. На пописот од 1928 г. селото имало 1.271 жители, од кои биле 856 грчки дојденци (214 семејства).[18]

Во документ на грчката училишна управа од 1 декември 1941 г. се вели дека во Дебец живееле 110 македонојазични семејства[19] и 220 грчки дојденски семејства од Понд и Мала Азија.[20]

Во 1940 г. селото имало 1.628 лица. И покрај претрпените загуби меѓу Македонците во Втората светска и Граѓанската војна, бројот на жители не покажал значително намалување. Така, во 1951 г. во Дебрец се попишани 1.519 лица.[16] Во 1961 г. селото е преименувано во Анарахи за да добие вистинско грчко име. Во следните десетлетија селото бележи намалување, претежно поради иселување во поголемите градови, претежно во Кајлари.

Месности во Дебрец преименувани со службен указ на 31 јули 1969 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Кавраташ[3] Καβραντάσι Фрурион Φρούριον[21] врв на Мурик на ЈЈИ од Дебрец и на ЈЗ од Радуништа[3]
Капуш Καπούς Агиос Јоанис Άγιος Ιωάννης[21]
Кајлар Оваси[3] Καϊλάρ Όβάσι Синорон Σύνορον[21] месност на И од Дебрец[3]
С’лповско[3] Σουλποβίτικο Склирон Σκληρόν[21] местост на Мурик на Ј од Дебрец и на ЈЗ од С’лпово[3]
Армутлук[3] Άρμουτλούκ Артесијана Άρτεσιανά[21] месност на С од Дебрец[3]
Мело[3] Μέλο Теотокос Θεοτόκος[21] врв на СИ од Дебрец (746,3 м)[3]

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 1628 1519 1478 1131 1036 1192 1150 926 753
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

уреди
 
Надгробна плоча на на Димитри Димов (1878 - 1948) од Дебрец во Торонто, Канада.
Родени во Дебрец
Поврзани со Дебрец
  • Андреј Д. Пејков (р. 1939) — американски стопанственик-магнат, основач на претпријатието „Ниајгара ботлинг“, роден во САД од родители од Дебрец
  • Енди Пејков (Андреј Пејков Помладиот) (р. 1974) — американски стопанственик-магнат, директор на „Нијагара ботлинг“ по 2002 г., син на Андреј Д. Пејков

Наводи

уреди
  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  4. ↑ Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, стр. 333
  5. ↑ Нарекувајќи го бугарско под влијание на бугарската пропаганда.
  6. ↑ Очеркъ путешествія по Европейской Турціи (съ картою окресностей охридскаго и преспанскаго озеръ) Виктора Григоровича (PDF) (Изданіе второе. изд.). Москва: Типографія М. Н. Лаврова и Ко. 1877. стр. 93.
  7. ↑ Synvet, A (1878). Les Grecs de l'Empire ottoman: Etude statistique et ethnographique (PDF) (2. изд.). Constantinople: Imprimerie de «l'Orient illustré». стр. 51.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  9. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 110–111. ISBN 954-8187-21-3.
  10. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 269. ISBN 954430424X.
  11. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 63.
  12. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 178–179.
  13. ↑ Пеловски, Филип (2021). Македоно-одрински свидетелства. Регистър на участниците в освободителните борби в Македония, Тракия и Добруджа, получили български народни пенсии през 1943 г (PDF). I. Дел I. София: Библиотека Струмски. стр. 314. ISBN 978-619-1885718.
  14. ↑ Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 23.
  15. ↑ Генов, Георги (2007). Беломорска Македония : 1908 - 1916 (PDF). Toronto, New York: Благотворително издание на бежанците от Вардарска и Егейска Македония, емигранти в САЩ и Канада, Veritas et Pneuma Publishers Ltd., Multi-lingual Publishing House. стр. 172. ISBN 978-954-679-146-4 Проверете ја вредноста |isbn=: checksum (help).
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). I дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 295. ISBN 9989-9819-5-7.
  17. ↑ Генов, Георги (2007). Беломорска Македония : 1908 - 1916 (PDF). Toronto, New York: Благотворително издание на бежанците от Вардарска и Егейска Македония, емигранти в САЩ и Канада, Veritas et Pneuma Publishers Ltd., Multi-lingual Publishing House. стр. 170–171. ISBN 978-954-679-146-4 Проверете ја вредноста |isbn=: checksum (help).
  18. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  19. ↑ Нарекувајќи ги „бугаројазични“ согласно политиката на негирање на македонштината.
  20. ↑ Наведено во Даскалов, Георги. Българите в Егейска Македония, мит или реалност, Македонски научен институт, София, 1996, стр. 235.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 483. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 147): 1051. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  22. ↑ „Дневник на четите, изпратени в Македония от пункт Кюстендил. 1903-1908“, ДА - Враца, ф. 617к, оп.1, а.е.1, л.33

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Дебрец&oldid=5221783“