V македонска легија

V македонска легија; Legio V Macedonica
	Карта на Римското Царство во 125 г.н.е., за време на владеењето на царот Адријан, на која е прикажана LEGIO V MACEDONICA, сместена на реката Дунав во Троезмис (Романија), во покраината Долна Мизија, од 107 до 161 г.н.е.
Активна	43 г.пр.н.е. до некаде во 7 век
Земја	Римска Република, Римско Царство, Источно Римско Царство
Вид	Римска легија (Маријска); подоцна единица на комитатенси
Улога	Пешадија (со одредена коњичка поддршка)
Големина	Се менувала во текот на постоењето. 5.000–6.000 војници за време на Принципатот
Штаб	Македонија (30 г.пр.н.е.–6); Оеск, Мизија (6–62); Оеск (71–101); Троезмис, Дакија (107–161); Потаиса, Dacia Porolissensis (166–274); Оеск (274–5 век)
Прекари	Urbana и/или Gallica (пред 31 пр.н.е.); Macedonica, „македонска“ (од 6 г.н.е.); Pia Fidelis, „верна и предана“, or Pia Constans, „верна и доверлива“ (од 185–7); Pia III Fidelis III (под Валеријан); Pia VII Fidelis VII (под Gallienus)
Маскота	бик и орел
Битки	Битка кај Акциум (31 пр.н.е.); Корбулон партски поход (63); Прва еврејско-римска војна (66–70); Дакијски војни на Трајан (101–106); Веров партски поход (161–166); Муслиманско освојување на Египет (639-646); ; вексиларии од V македонска легија учествувале во многу други походи.

V македонска легија (Legio V Macedonica) — римска легија. Најверојатно првично била основана во 43 г.пр.н.е. од конзулот Гај Вибиј Панса Кетронијан и Гај Јулиј Цезар Октавијан (подоцна познат како цар Август). Седиштето ѝ било во балканските провинции Македонија, Мизија и Дакија. Во записите Notitia Dignitatum од почетокот на петтиот век, легијата сè уште била стационирана во Дакија, со чети стационирани на исток и во Египет.

Последната позната евиденција кажува дека легијата, или нејзини чети, била стационирана во Египет во седмиот век, една или две години пред муслиманското освојување на Египет. Често се претпоставува дека легијата се борела во оваа војна и била уништена, иако не е сигурно дали само некои чети или целата легија биле во Египет, а нема ни дополнителни докази за евентуалната судбина на легијата.

Нејзин симбол бил бик, но се користел и орел.

Историја

1 век пр.н.е.: Создавање и распоредување во Македонија

V македонска легија била една од првичните дваесет и осум легии што ги основал Октавијан. Забележани се уште две други петти легии: V Gallica и V Urbana. Можно е и двете да биле претходни имиња за V македонска. Легијата веројатно учествувала во битката кај Акциум (31 пр.н.е.). Подоцна се преселила во Македонија, каде што останала од 30 пр.н.е. до 6 н.е., добивајќи го својот когномен, пред да се пресели во Оеск (Мизија).

1 век: Прва еврејско-римска војна

Учествувала во задушувањето на бунтот меѓу Тракијците јужно од Балканскиот Венец за време на основањето на новата провинција Мизија во 45 г.н.е.

Во 62 година, некои вексиларии од Петтата македонска се бореле под водство на Луциј Цезениј Паетус во Нероновата Партска војна во Ерменија. По поразот во битката кај Рандеја, цела V македонска, заедно со III Gallica, VI Ferrata и X Fretensis под команда на Гнеј Домитиј Корбулон (Gnaeus Domitius Corbulo), била испратена на исток да се бори во војната.

Петтата македонска веројатно сè уште била на исток кога започнала Првата еврејско-римска војна во провинцијата Јудеја во 66 година. Нерон му ги дал V македонска, X Fretensis и XV Apollinaris на Тит Флавиј Веспазијан за да му се спротивстави на бунтот. Во 67 година, во Галилеја, градот Сефорис мирно и се предал на римската војска, а подоцна V македонска ја освоила планината Геризим, главното светилиште на Самарјаните . Во годината на четворицата императори, 68, легијата останала неактивна во Емаус, каде што останале неколку надгробни споменици на војниците од V Македонија . По прогласувањето на Веспазијан за император и завршувањето на војната под неговиот син Тит, V Македонија ја напушти Јудеја и се врати во Оеск во 71 година. Учествувал во првата фаза од Дакиската војна на Домицијан во 85-86 година.^[1]

Во 96 година царот Адријан служел на легијата како офицер (tribunus militum).

2 век: Во Дакија и Блискиот Исток

Во 101 година, легијата се преселила во Дакија, за да се бори во походот на царот Трајан против кралот Децебал. По завршувањето на војната во 106 година, легијата останала во Троезмис (денешна Иглита), во близина на делтата на Дунав од 107 година. Еден центурион од легијата, Калвентиус Вијатор, станал познат и бил унапреден во командир на чуварите на царските коњи, Equites singulares Augusti.

Врз основа на римски натпис откриен во близина на Бетар, Адријан ја тргнал V македонска од Дакија (денешна Романија) и ја испратил во Provincia Iudaea, заедно со Legio XI Клаудија,^[2] со цел да го задуши востанието што избувнало во 16-тата година од неговото владеење како римски император, додека Тинеј (Тиниј) Руф бил гувернер на провинцијата,^[3] и кој подоцна станал познат како Еврејски бунт под Бар Кохба.

Римски натпис пронајден во близина на Батир во кој се спомнуваат 5-тата и 11-тата римска легија

Кога императорот Лукиј Вер го започнал својот поход против Партите (161–166), легијата се преселила на исток, но подоцна била вратена во Dacia Porolissensis, со базен камп во Потаиса.

Северната граница била жешка граница на царството; кога императорот Марко Аврелиј морал да се бори против Маркоманите, Јазигите и Квадиите, во овие борби била вклучена и V македонска легија.

На почетокот на владеењето на Комод, V македонска и XIII блчизначка повторно ги поразиле Јазигите, под подоцнежните узурпатори Песцениј Нигер и Клодиј Албинус. Петтата легија подоцна го поддржала Септимиј Север во неговата борба за власт.

Во 185 или 187 година, легијата ја добила титулата Pia Constans („Верна и доверлива“) или Pia Fidelis („Верна и предана“), откако ја поразила платеничката војска во Дакија.

Подоцнежните векови: Почести и еволуција

Додека престојувала во Потаиса во поголемиот дел од III век, V македонска се борела неколку пати, за што добила почести. Валеријан на Петтата македонска ѝ го дал името III Pia III Fidelis; неговиот син Галиен ѝ ја дал титулата VII Pia VII Fidelis, со 4-та, 5-та и 6-та титула доделена веројатно кога легијата била користена како мобилна коњаничка единица против узурпаторите Ингенус и Регалијан (260, Мизија). A vexillatio се бореше против Викторин (Галја, 269–271).

Легијата се вратила во Оеск во 274 година, откако Аврелијан се повлекол од Дакија. Таа ја чувала провинцијата во подоцнежните векови, станувајќи единица на комитатенси под командата на Magister Militum per Orientis. Најверојатно станал дел од византиската војска.

Коњаничката единица создадена од Галиен била дефинитивно одвоена од Диоклецијан и станала дел од неговиот комитатус. Оваа единица била испратена во Месопотамија, каде што успешно се борела против Сасанидското Царство во 296 година, а потоа во Мемфис, каде останала додека не станала дел од византиската војска.

V македонска легија повторно се споменува во Notitia Dignitatum, стационирана во Dacia Ripensis, со одреди во ориенталната полска армија и во Египет.^[4]

V македонска легија повторно се споменува и во Антеаполис и во Хелиополис во натписите, кои се чини дека биле одреди на единиците во Мемфис. Последниот натпис го дава датумот на 635 или 636 година, што покажува дека барем дел од легијата била во Египет до непосредниот почеток на освојувањето на Египет од страна на Арапите во 637 година. Ова ќе ја направи V македонска легија најдолговечната римска легија позната во историјата, која опфаќа 680 години од 43 пр.н.е. до 637 н.е.; целата историја на Римското Царство во класичната ера.^[5]

Галерија

Надгробна плоча на војник од V македонска легија, пронајдена во близина на Емаус. Изложена е во музејот Хехт, Хаифа
LVM Обележана тула во Потаиса
Шема на штитот на V македонска легија во почетокот на 5 век како што е прикажано во Notitia Dignitatum, Or. VII

Поврзано

Список на римски легии

Наводи

↑ ILIAN BOYANOV, Oescus - from castra to colonia. Available from: https://www.researchgate.net/publication/297565828_Oescus_-_from_castra_to_colonia [accessed Apr 03 2021]
↑ C. Clermont-Ganneau, Archaeological Researches in Palestine during the Years 1873-74, London 1899, pp. 463-470.
↑ Yigael Yadin, Bar-Kokhba, Random House New York 1971, p. 258.
↑ Notitia Dignitatum In Partibus Occidentis
↑ Ross Cowan, The Longest Lived Legion, Ancient Warfare

Библиографија

livius.org account Архивирано на 8 декември 2014 г.
E. Ritterling, "Legio", RE XII, col. 1572-5
Rumen Ivanov, "Lixa Legionis V Macedonicae aus Oescus", Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 80, 1990, p. 131-136
D. Barag, S. Qedar, "A Countermark of the Legio Quinta Scytica from the Jewish War", INJ 13 (1994–1999), pp. 66–69.
S. Gerson, "A New Countermark of the Fifth Legion", INR 1 (2006), pp. 97–100
Dr. Gerson, "A Coin Countermarked by Two Roman Legions", Israel Numismatic Journal 16, 2007–08, pp. 100–102
P. M. Séjourné, "Nouvelles de Jérusalem", RB 6, 1897, p. 131
E. Michon, "Inscription d'Amwas", RB 7, 1898, p. 269–271
J. H. Landau, "Two Inscribed Tombstones", Atiqot, vol. XI, Jerusalem, 1976

[1] ILIAN BOYANOV, Oescus - from castra to colonia. Available from: https://www.researchgate.net/publication/297565828_Oescus_-_from_castra_to_colonia [accessed Apr 03 2021]

[2] C. Clermont-Ganneau, Archaeological Researches in Palestine during the Years 1873-74, London 1899, pp. 463-470.

[3] Yigael Yadin, Bar-Kokhba, Random House New York 1971, p. 258.

[4] Notitia Dignitatum In Partibus Occidentis

[5] Ross Cowan, The Longest Lived Legion, Ancient Warfare

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]