Премиер лига на Босна и Херцеговина

WWin лига на Босна и Херцеговина
Земја	Босна и Херцеговина
Конфедерација	УЕФА
Основана	2002
Број на клубови	12
Нивоа на пирамида	1
Испаѓање во	Прва лига на Федерација БиХ; Прва лига РС
Домашен куп	Куп на Босна и Херцеговина
Тековен првак	Сараево; (5. титулa) ; (2019-2020)
Најмногу титули	Железничар,; Зрињски; (6 титули)
Мрежно место	Службено мрежно место на ФСБиХ
	Премиер лига на Босна и Херцеговина 2020-2021

Премиер лига на Босна и Херцеговина, спонзорски позната како WWin лига на Босна и Херцеговина, позната и како Лига 12, - највисока фудбалска лига во Босна и Херцеговина и е управувана од Фудбалскиот сојуз на Босна и Херцеговина. Како најпрестижно ниво на фудбалско натпреварување во земјата, лигата го сменила форматот во сезоната 2016/17 и се натпреварува со 12 клуба со испаѓање од последните два тима на крајот на секоја сезона.

Лигата, од сезоната 2020–21, е претставена од четири клуба во европско натпреварување. Победникот во Премиер лигата започнува од првата квалификациска рунда во Лигата на Прваките на УЕФА. Освојувачот на Фудбалскиот куп во Босна и Херцеговина, како и второпласираниот и третопласираниот тим на табелата започнува од првото квалификациско коло во Лигата на Европа на УЕФА. Од сезоната 2021–22, вицепрвакот и третопласираната екипа на табелата ќе започнат од првото квалификациско коло на нововоспоставената Конференциската европска лига на УЕФА.

На крајот на сезоната, двата најдобри тима испаѓаат од титулата, додека победниците од Првата лига на Федерацијата Босна и Херцеговина и Првата лига на Република Српска се унапредуваат во Премиер лигата на Босна и Херцеговина.

Историја

Воен период 1992–1996 година

По распадот на Југославија и по прогласувањето на независноста кон крајот на зимата 1992 година, клубовите од Босна и Херцеговина ја напуштиле Првата југословенска лига, која престанала да постои по сезоната 1991/92. Веќе во април истата година ФСБиХ се пријавил за членство во ФИФА и УЕФА.^[1] Во меѓувреме, поради избувнувањето на Босанско-херцеговската војна во април 1992 година, во сезоната 1992–93 немало одиграно ниту еден натпревар. Кон крајот на 1993 година, некои делови од земјата повторно започнале фудбалски натпреварувања со намален обем. Но, исто како што земјата била поделена по етничка линија, така бил и фудбалот.

Во 1993 година, босанскохерцеговските Хрвати го започнале Фудбалскиот сојуз на Херцег-Босна и нејзината Прва лига на Херцег-Босна, во кои само хрватските клубови се натпреварувале во мештански размери во границите на Западна Херцеговина и неколку други енклави. Во истата година, босанско-херцеговските Срби исто така организирале своја Прва лига на Република Српска, на територијата што ја имал тогаш режимот на Република Српска. Дошло само фудбал на територија под контрола на тогашните установи на Република Босна и Херцеговина и покровителство на ФСБиХ, во тоа време, како резултат на тоа со бошњачко мнозинство, освен краткото натпреварување за сезоната 1994/95 (го освоил Челик Зеница), дошло до мртва точка. Натпреварувањето под покровителство на ФСБиХ не продолжило сè до сезоната 1995–96 кога била започната Првата лига на Босна и Херцеговина.^[1]

Повоен период 1996–2000 година

Овие три одделни фудбалски лиги работеле во Босна и Херцеговина до 1998 и 2000 година. Бидејќи ФИФА и УЕФА покажала поддршка само за здружението кое работи под покровителство на официјалните и меѓународно признати државни установи, за време на војната и пред Дејтонскиот мировен договор, како и по неговото потпишување, тие го одобриле обединувањето на сите три организации како ФСБиХ. Ова исто така дошло како последица на одлуката на ФИФА да го признае ФСБиХ веќе во јули 1996 година, додека истата година УЕФА го примила ФСБиХ како кандидат за членка, сè до 1998 година кога го признала нејзиното полноправно членство. Ова значело дека само клубовите на ФСБиХ и нејзината репрезентација можат да се натпреваруваат на меѓународно и официјално ниво.^[1]

На конечното обединување му претходеле неколку фази. Отпрвин бил создаден бараж каде клубовите играле за првак под покровителство на ФСБиХ. Идејата била дека баражот под обединето покровителство на ФСБиХ треба да обедини клубови кои се натпреваруваат под три одделни организации за прв пат, но била одбиена од српската асоцијација, оставајќи клубови од хрватската фудбалски сојуз и ФСБиХ да учествуваат во баражот за сезоните 1997/98 и 1999/00, додека баражот од 1998/99 бил откажан поради двоумење на хрватската асоцијација за одлуката за тоа на кои стадиони треба да се игра. Следната сезона баражот бил обновен за последен пат пред целосниот и конечен договор за обединет ФСБиХ и нејзиното натпреварување, Премиер лига на БиХ, во есента 2000 година.

Создавање на Премиер лигата 2000/01

Целосен и конечен договор за обединет ФСБиХ и нејзиното натпреварување, Премиер лига на БиХ, се случило есента 2000 година. Сепак, во првата сезона 2000.01 имало клубови само од Федерацијата БиХ, додека клубовите од Република Српска продолжиле да се натпреваруваат во нивната посебна лига, бидејќи нивното здружение на ентитети сè уште одбило да се приклучи на договорениот обединет ФСБиХ и нејзиното ново натпреварување. Сепак, УЕФА и ФИФА никогаш немале намера да ја признаат оваа посебна организација ниту нејзиното натпреварување, што значело дека клубовите не можат да се натпреваруваат надвор од територијата на ентитетот и нема да се натпреваруваат на меѓународно ниво. Оваа ситуација ги принудило клубовите да инсистираат нивната организација исто така да се приклучи на ФСБиХ, и две години подоцна тие станале дел од натпреварувањето за сезоната 2002/03 . Уште од 2000 година, Премиер лигата е највисоко ниво во фудбалот во Босна и Херцеговина, со две лиги со седиште во ентитетите, Првата лига на Република Српска и Првата лига на Федерацијата на БиХ, поместени во второто ниво на фудбалската пирамида и служат како пополнувачки лиги во Премиер лигата.^[1]

Премиер лигата како Лига 12 од 2016/17 до 2018/19

За време на сезоната 2016/17 и сезоната 2017/18, БХ Телеком Премиер лигата го сменила својот формат во целост, намалувајќи голем број клубови од 16 на 12, со што понекогаш се нарекува „Лига 12“, а календарот исто така бил соодветно изменет и воведување на група за првак и група за опстанок. Број на натпревари што ги играл секој клуб во текот на регуларната сезона, по што, според нивната положба, тие влегле во игра за првак или за опстанок. Групата за првак се натпреварувала од најдобрите 6 клуба во регуларниот дел од сезоната, при што секој клуб играл двапати меѓусебно за титулата, што гарантирало квалификациите во Лигата на шампионите, второ и трето место, гарантирајќи места за квалификации во Лигата на Европа. Шест клуба се натпреварувале во групата за опстанок, со испаѓање од последните две екипи.

Стар формат од 2018/19

Од сезоната 2018/19, лигата не се игра како последните две сезони претходно. Всушност, многу едноставно, откако сите 12 клуба играле едни со други двапати, еднаш дома и еднаш на гости, тие играат едни со други трипати, исто така играјќи дома или на гости во зависност од тоа како се прави распоредот. Со тоа, сезоната во лигата има 33 целосни кола наместо 22 кола и дополнителни 10 кола во игрите за испаѓање и првак.^[2]

Спонзорство

На 31 јули 2012 година, Фудбалскиот сојуз на Босна и Херцеговина потпишал двегодишен договор со БХ Телеком во врска со спонзорирањето на лигата, со што лигата ја преименувале во БХ Телеком Премиер лига.^[3] Договорот бил продолжен уште еднаш пред почетокот на сезоната 2014/15. На 24 јули 2020 година, било објавено дека Мтел станал новиот спонзор на лигата за следните три години со проценка вредна 23 милиони марки^[4] преименувајќи ја лигата во м:тел Премиер лига.

Прваци во Босна и Херцеговина

Прваци на Првата лига на Босна и Херцеговина

1994/95 - Челик - „Првак на БиХ“
1995/96 - Челик - „Првак на БиХ“
1996/97 - Челик - „Првак на БиХ“
1997/98 - Босна Високо - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Прва рунда)
1997/98 - Железничар - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Бараж) - Официјални прваци
1998/99 - Сараево - „Првак на БиХ“
1999/2000 - Јединство Бихаќ - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Прва рунда)
1999/2000 - Бротњо - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Бараж) - Официјални прваци

Прваци на Првата лига на Херцег-Босна

1993/94 - Широки Бријег^[5] - Марио Прскало (10 гола, Широки Бријег)
1994/95 - Широки Бријег - Анѓелко Марушиќ (15, Широки Бријег)
1995/96 - Широки Бријег - Марио Марушиќ (15, Груде), Дејан Џепина (15, Нови Травник)
1996/97 - Широки Бријег - Анѓелко Марушиќ (21, Широки Бријег)
1997/98 - Широки Бријег - Станко Бубало (31, Широки Бријег)
1998/99 - Посушје - Слаѓан Филиповиќ (19, Широки Бријег)
1999/00 - Посушје - Роберт Ристовски (18, Кисељак)

Прваци на Првата лига на Република Српска

Сезона	Првак	Второпласиран	Најдобар стрелец	Клуб	Голови
1995/96	Боксит	Рудар (Приједор)	Синиша Ѓуриќ; Зоран Мајсторовиќ	Козара (Градишка); Боксит	16 голови
1996/97	Рудар (Угљевик)	Слога (Трн)	Младен Згоњанин; Мариќ	Слога (Трн); Гласинац (Соколац)	14 голови
1997/98	Рудар (Угљевик)	Борац Бања Лука	Никола Бала	Рудар (Угљевик)	31 гол
1998/99	Радник Бјељина	Рудар (Угљевик)	Младен Згоњанин	Слога (Трн)	23 голови
1999/00	Боксит	Рудар (Угљевик)	Недо Ѓелар	Слобода (Нови Град)	29 голови
2000/01	Борац Бања Лука	Слобода (Нови Град)	Миланко Ѓериќ	Боксит	26 голови
2001/02	Леотар	Козара	Павле Делибашиќ; Синиша Јовановиќ	Леотар; Гласинац (Соколац)	21 гол

Прваци на Босна и Херцеговина

Набројувањето на сезони (настрана од сезоната 1998–99) пред создавањето на Премиер лигата на Босна и Херцеговина, каде првакот бил решен преку бараж игран помеѓу најдобро пласираните клубови кои играле во Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига во Херцег- Босна (без клубови од Првата лига на Република Српска).

Сезона	Победник во баражот	Второпласиран во баражот	Победник тренер	Најдобар стрелец(и) во баражот
Сезона	Победник во баражот	Второпласиран во баражот	Победник тренер	Играч(и) (клуб)	Голови
1997/98¹	Железничар (1)	Сараево	Енвер Хаџиабдиќ (1)	Станко Бубало (Широки Бријег) Хадис Зубановиќ (Железничар)	3
1998/99²	Сараево (1)		Нермин Хаџиахметовиќ (3)	-	-
1999/00³	Бротњо (1)	Будуќност	Иво Иштук (1)	Зикрет Кулјаниновиќ (Будуќност) Ален Шкоро (Сараево) Халим Ступак (Јединство)	5

¹ Било играно бараж помеѓу најдобро пласираните екипи од Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига на Херцег-Босна; без клубови од Првата лига на Република Српска. Најдобрите два клуба добиле право да играат во Купот на УЕФА 1998/99.
² Бараж бил закажан, но подоцна бил откажан поради проблеми со стадионот. Играле три различни лиги, немало спорен бараж, затоа ниту еден клуб немал право да игра во европско натпреварување.
³ Бараж меѓу најдобро пласираните екипи на Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига на Херцег-Босна се одиграл без клубови од Првата лига на Република Српска. Три клуба добиле право да играат во европско натпреварување.

Прваци во Премиер лигата

Од сезоната 2000/01, првото ниво на фудбалско натпреварување во Босна и Херцеговина станало Премиер лига на Босна и Херцеговина.

Сезона	Првак (прволигашки титули)	Вицепрвак	Трето место	Победник тренер	Најдобар стрелец(и)
Сезона	Првак (прволигашки титули)	Вицепрвак	Трето место	Победник тренер	Играч(и) (Клуб)	Голови
2000/01¹	Железничар (2)	Бротњо	Сараево	Амар Осим (1)	Џелалудин Мухаремовиќ (Железничар)	31
2001/02¹	Железничар (3)	Широки Бријег	Бротњо	Амар Осим (2)	Ивица Хуљев (Железничар)	15
2002/03	Леотар (1)	Железничар	Сараево	Милан Јовин (1)	Емир Обуќа (Сараево)	24
2003/04	Широки Бријег (1)	Железничар	Сараево	Иво Иштук (1)	Ален Шкоро (Сараево)	20
2004/05	Зрињски (1)	Железничар	Широки Бријег	Фрањо Џидиќ (1)	Зоран Рајовиќ (Зрињски)	17
2005/06	Широки Бријег (2)	Сараево	Зрињски	Ивица Барбариќ (1)	Петар Јелиќ (Модрича)	19
2006/07	Сараево (2)	Зрињски	Славија	Хусреф Мусемиќ (1)	Стево Николиќ (Модрича) Драган Бениќ (Борац)	19
2007/08	Модрича (1)	Широки Бријег	Челик (Зеница)	Славиша Божичиќ (1)	Дарко Спалевиќ (Славија)	18
2008/09	Зрињски (2)	Славија	Слобода (Тузла)	Драган Јовиќ (1)	Дарко Спалевиќ (Славија)	17
2009/10	Железничар (4)	Широки Бријег	Борац	Амар Осим (3)	Феѓа Дудиќ (Травник)	16
2010/11	Борац (1)	Сараево	Железничар	Владо Јагодиќ (1)	Иван Лендриќ (Зрињски)	16
2011/12	Железничар (5)	Широки Бријег	Борац Бања Лука	Амар Осим (4)	Елдин Адиловиќ (Железничар)	19
2012/13	Железничар (6)	Сараево	Борац Бања Лука	Амар Осим (5)	Емир Хаџиќ (Сараево)	20
2013/14	Зрињски (3)	Широки Бријег	Сараево	Бранко Карачиќ (1)	Вагнер (Широки Бријег)	18
2014/15	Сараево (3)	Железничар	Зрињски	Џенан Ушчипиќ (1)	Риад Бајиќ (Железничар)	15
2015/16	Зрињски (4)	Слобода (Тузла)	Широки Бријег	Винко Мариновиќ (1)	Леон Бенко (Сараево)	17
2016/17	Зрињски (5)	Железничар	Сараево	Блаж Слишковиќ (1)	Иван Лендриќ (Железничар)	19
2017/18	Зрињски (6)	Железничар	Сараево	Блаж Слишковиќ (2)	Милош Филиповиќ (Зрињски)	16
2018/19	Сараево (4)	Зрињски	Широки Бријег	Хусреф Мусемиќ (2)	Сулејман Крпиќ (Железничар)	16
2019/20^{[nb 1]}	Сараево (5)	Железничар	Зрињски	Винко Мариновиќ (2)	Мерсудин Ахметовиќ (Сараево)	16

0Лигашките прваци исто така го освоиле и Купот на Босна и Херцеговина, односно двојната круна.0

¹ Играно без клубови од Република Српска кои учествувале во лигата само од 2002 година.

Поврзано

Фудбалски куп на Босна и Херцеговина

Белешки

↑ Премиер лигата 2019/2020 била прекината во март 2020 година поради пандемијата на КОВИД-19 во Босна и Херцеговина]]; сезоната била забранета да продолжи и конечните пласмани (вклучувајќи го ФК Сараево како првак) биле прогласени со сооднос поен спрема натпревар на 1 јуни 2020.^[6]

Наводи

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 „N/FSBiH History“. www.nfsbih.ba (англиски). N/FSBiH. Архивирано од изворникот на 30 ноември 2016. Посетено на 23 март 2021.
↑ E.B. (19 јуни 2018). „Premijer liga BiH se igra u trokružnom formatu, broj stranih igrača smanjen na četiri“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.
↑ „BH Telecom the first ever sponsor of the Premier League, signing a two year deal!“ (босански). SportSport.ba. Посетено на 23 март 2021.
↑ E. Škorić (24 јули 2020). „NFSBiH i zvanično dobio novog sponzora!“ (босански). sportsport.ba. Посетено на 23 март 2021.
↑ „Zlatne godine“ (PDF). Nk-sirokibrijeg.com\accessdate=18 December 2018. стр. 138. Посетено на 23 март 2021.
↑ F.Z. (1 јуни 2020). „Zvanično! Sarajevo prvak BiH drugu godinu zaredom, Čelik i Zvijezda ispadaju“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.

Надворешни врски

plbih.ba Архивирано на 27 февруари 2021 г. (бошњачки)
Архивирана страница на ФСБиХ (бошњачки)
ФСБиХ (англиски)
Лигата кај УЕФА
Стадиони на World Stadiums

Најдобри фудбалски лиги во Европа (УЕФА)

[7] Премиер лигата 2019/2020 била прекината во март 2020 година поради пандемијата на КОВИД-19 во Босна и Херцеговина]]; сезоната била забранета да продолжи и конечните пласмани (вклучувајќи го ФК Сараево како првак) биле прогласени со сооднос поен спрема натпревар на 1 јуни 2020.^[6]

[N-FSBiH_History-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 „N/FSBiH History“. www.nfsbih.ba (англиски). N/FSBiH. Архивирано од изворникот на 30 ноември 2016. Посетено на 23 март 2021.

[2] E.B. (19 јуни 2018). „Premijer liga BiH se igra u trokružnom formatu, broj stranih igrača smanjen na četiri“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.

[3] „BH Telecom the first ever sponsor of the Premier League, signing a two year deal!“ (босански). SportSport.ba. Посетено на 23 март 2021.

[4] E. Škorić (24 јули 2020). „NFSBiH i zvanično dobio novog sponzora!“ (босански). sportsport.ba. Посетено на 23 март 2021.

[5] „Zlatne godine“ (PDF). Nk-sirokibrijeg.com\accessdate=18 December 2018. стр. 138. Посетено на 23 март 2021.

[6] F.Z. (1 јуни 2020). „Zvanično! Sarajevo prvak BiH drugu godinu zaredom, Čelik i Zvijezda ispadaju“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[nb 1]

[6]