Википедија

Потсдамска конференција

Потсдамската конференција (германски: Potsdamer Konferenz) се одржала од 17 јули до 2 август 1945 во Потсдам, Германија, а нејзина главна цел била трите главни челници на сојузничките сили во Втората светска војна да го испланираат повоениот мир, а притоа да се избегнaт грешките од Париската мировна конференција од 1919 година. На конференцијата учествувале Советскиот Сојуз, Обединетото Кралство и САД, а биле претставени (соодветно) од генералниот секретар Јосиф Сталин, премиерите Винстон Черчил и Клемент Атли и претседателот Хари Труман. Се собрале да одлучат како да управуваат со Германија, која девет недели претходно безусловно капитулирала. На конференцијата требало да се воспостави новиот светски повоен поредок, да се надминат спорните прашања од мировниот договор и да се одредат начини за надминување на негативните ефекти од војната.

Потсдамска конференција
"Големата тројка" на Потсдамската конференција, Винстон Черчил, Хари Труман и Јосиф Сталин
Потпишан17 јули – 2 август 1945
Конференциска седница на која присуствуваат Клемент Атли, Ернест Бевин, Јосиф Сталин, Вјачеслав Молотов, Вилијам Д. Лихи, Џозеф Е. Дејвис, Џејмс Ф. Бирнс и Хари С. Труман
Од лево кон десно, прв ред: генерален секретар Јосиф Сталин; Претседателот Хари Труман, советскиот амбасадор во САД Андреј Громико, државниот секретар Џејмс Ф. Бирнс и советскиот министер за надворешни работи Вјачеслав Молотов . Втор ред: бригадниот генерал Хари Х. Вон, доверлив и воен помошник на Труман, рускиот преведувач Чарлс Болен, поморскиот помошник на Труман Џејмс К. Вардаман Џуниор и (делумно заматен) Чарлс Грифит Рос [1]
Седнати (од лево): Клемент Атли, Хари Труман, Јосиф Сталин и назад: адмиралот на флотата Вилијам Даниел Лихи, секретарот за надворешни работи Ернест Бевин, државниот секретар Џејмс Бирнс и министерот за надворешни работи Вјачеслав Молотов
Сесилиенхоф, место на одржување на Потсдамската конференција, слика од 2014 година

Од 17 јули до 25 јули биле одржани девет состаноци, а потоа Конференцијата била прекината на два дена, додека се чекало да се објават резултатите од британските општи избори. На изборите Етли го победил Черчил и го заменил како претставник на Велика Британија. За време на Конференцијата, Труман бил тајно бил информиран дека пробата на првата атомска бомба (Тринити) завршила успешно на 16 јули. Тој на Сталин му навестил дека САД ќе употребат нов вид оружје против Јапонците. Иако ова бил првпат официјално да им се дадат информации на Советите за атомската бомба, Сталин веќе знаел за проектот преку информациите прибрани со шпионажа.[2]

Клучните одлуки на оваа конференција се: Германија да биде поделена на четири окупациски зони (меѓу трите сили и Франција); Германската граница требало да се помести на запад кон линијата Одер-Најсе; како легитимна влада на Полска се признава групата поддржана од Советскиот Сојуз; а Виетнам требало да биде поделен кај 16-та паралела. Советите го потврдиле своето ветување од Јалта дека веднаш ќе започнат инвазија на областите под контрола на Јапонија.[3]

Биле разменети мислења и за многу други прашања. Сепак, разгледувањето на тие прашања било ставено во надлежност на Советот на министри за надворешни работи, кој бил формиран на оваа конференција. Конференцијата завршила со зближивање меѓу трите влади како последица на нивната соработка, што ја обновила довербата дека заедно со другите Обединети нации ќе овозможат праведен и траен мир. Сепак, за 18 месеци односите се влошиле и започнала Студената војна.[4][5]

Односи меѓу лидерите

Во периодот од пет месеци од Конференцијата на Јалта до Потсдамската конференција се случиле многу промени кои влијаеле на односите меѓу лидерите. Советите ја окупирале Средна и Источна Европа, а Црвената армија ги контролирала и балтичките држави, Полска, Чехословачка, Унгарија, Бугарија и Романија. Сталин формирал марионетска комунистичка влада во Полска, инсистирал на тоа дека неговата контрола врз Источна Европа е одбранбена мерка против можни идни напади и тврдел дека тоа е легитимна сфера на советско влијание.[6]

Винстон Черчил, кој поголемиот дел од војната бил британски премиер, за време на конференцијата бил сменет откако Клемент Атли станал нов премиер.

Рузвелт умрел на 12 април 1945 година, а американскиот потпретседател Хари Труман го презел претседателството. Тој посведочил на Денот на победата во Европа и еден месец подоцна на Денот на победата над Јапонија. За време на војната, за да го зачува единството меѓу сојузниците, Рузвелт ги отфрлил предупредувањата за потенцијална доминација на Сталин над делови од Европа.[7]

Труман внимателно го следел напредувањето на сојузниците во војната. По крајот на војната, приоритетот за единство меѓу сојузниците бил засенет од предизвикот на односите меѓу двете нови велесили.[8] Меѓу нив се јавил сомнеж и недоверба.[9]

Труман, за разлика од Рузвелт бил многу посомничав кон Советите и за намерите на Сталин.[8] Труман советските дејствија во Источна Европа ги сметал за агресивен експанзионизам, и кој не соодветствувал со договорите кои Сталин ги потпишал во февруари на Јалта.

Сталин се спротивставил на предлогот на Черчил за повлекување на сојузниците од Иран пред времето договорено на Конференцијата во Техеран. Конференцијата во Потсдам е единствено време и место кога Труман и Сталин лично се сретнале.[10][11]

На конференцијата во Јалта, на Франција ѝ била доделена окупациска зона во Германија. Франција учествувала во Берлинската декларација и требало да биде рамноправен член на Сојузничкиот контролен совет. Сепак, на инсистирање на Американците, Шарл де Гол не бил поканет во Потсдам. Де Гол се почувствувал навреден, и ова оставило длабока и трајна огорченост кај него.[12] Британците и Американците сметале дека француските цели, за многу точки од агендата на конференцијата, веројатно се во спротивност на претходно договорените англо-американски цели.[13]

Договори

 
Демографска карта користена за разграничување на конференцијата
 
Линијата Oder–Neisse (кликнете за да зголемите)

На крајот од конференцијата тројцата шефови на влади се договорија за следните активности. Сите други прашања требаше да се решат со завршната мировна конференција, која требаше да биде свикана што е можно поскоро.

Германија

  • Сојузниците објавиле изјава за целите на нивната окупација на Германија: демилитаризација, денацификација, демократизација, децентрализација, разоружување и декартелизација. Поконкретно, за демилитаризација и разоружување на Германија, сојузниците одлучиле да ги укинат СС; СА; СД, Гестапо; и организациите, штабовите и институциите кои биле задолжени за одржување на воената традиција во Германија. За демократизација на Германија, „Големата тројка“ сметала дека треба да се уништи Нацистичката партија и организациите поврзани со неа. Така, сојузниците би ги спречиле сите нацистички активности и ќе овозможат реорганизација на политичкиот живот во Германија како една демократска држава.[14]
  • Сите нацистички закони, со кои се воспоставува дискриминација врз основа на раса, вера и политичко мислење да бидат поништени.[15]
  • Германија и Австрија требало да бидат поделени на четири окупациски зони, како што било начелно договорено на Јалта, и исто така, двата главни града (Берлин и Виена) да се поделат на четири зони.
  • Нацистичките воени злосторници требало да бидат изведени пред суд. Поточно, на конференцијата во Потсдам, трите влади се обиделе да постигнат договор за методите на судење на воените злосторници чии злосторства според Московската декларација од октомври 1943 година не биле географски ограничени. Првиот список на обвинети ќе биде објавен пред 1 септември.[16]
  • Анексиите на Германија во Европа требало да се поништат. Ова било важна политичка мерка за да се ублажат геополитичките амбиции на Германија во повоеното сценарио.[17]
  • Источната граница на Германија требало да биде поместена кон запад до линијата Одер-Најсе, со што територијата на Германија делотворно се намалува за приближно 25% од онаа која ја поседувала во 1937 година..
  • Хумано протерување на германското население кое ќе остане вон новите источни граници на Германија - од Полска, Чехословачка и Унгарија, но не и од Југославија.
  • Членовите на Нацистичката партија кои биле на јавни позиции и кои се спротивставувале на повоените цели на сојузниците требало да бидат отстранети од функцијата и да бидат заменети со оние кои, врз основа на нивните политички и морални убедувања, давале поддршка на демократскиот систем.[18]
  • Германскиот правосуден систем требало да се реорганизира врз основа на демократските идеали за еднаквост и правда според законот.[19]
  • Германскиот образовен систем требало да се контролира за да се елиминираат фашистичките доктрини и за да се развијат демократски идеи.[20]
  • Сојузниците го охрабрувале постоењето на демократски партии во Германија со право на здружување и на јавна дискусија.[21]
  • Треба да се почитуваат слободите на говорот, печатот, религијата и верските институции. Треба да се дозволи и формирање на слободни синдикати.[22]
  • Биле договорени воените репарации на Советскиот Сојуз од неговата окупациска зона во Германија. Покрај репарациите, Советскиот Сојуз ќе добие репарации и од западните зони на окупација, но морал да се откаже од претензиите кон германските индустрии во западните зони. Поточно, 15% од употребливата индустриска капитална опрема, составена од металуршка, хемиска и машинска индустрија, требало да биде отстранета од западните зони во замена за храна, јаглен, поташа, цинк, дрво, глина и нафтени производи од источните зони. Советскиот Сојуз ја презел одговорноста да ги пренесе производите од источната зона во рок од пет години. Покрај тоа, 10% од индустрискиот капацитет на западните зони кои не биле потребни за германската економија требало да се пренесат во Советскиот Сојуз во рок од две години, без никаква обврска за понатамошно плаќање за возврат. Советскиот Сојуз ветил дека ќе ги подмири барањата за репарација на Полска од сопствениот дел од репарациите.[23] Сталин успешно предложил Полска да биде исклучена од поделбата на германските репарации и подоцна да ѝ се доделат 15% од компензацијата дадена на Советскиот Сојуз.[24][25]  Советскиот Сојуз не поднел барања за златото одзамено од сојузничките трупи во Германија.[26]
  • Конференцијата заклучила дека е неопходно да се постават ограничувања во однос на распоредот и идната употреба на поразената германска морнарица и на трговските бродови. Американската, британската и советската влада одлучиле да назначат експерти за соработка.[27]
  • Воените репарации за Соединетите Американски Држави, Обединетото Кралство и другите земји ќе се извлечат од нивните сопствени зони на окупација, а износите ќе се утврдат во рок од шест месеци. Соединетите Држави и Обединетото Кралство ќе се откажат од сите побарувања за германските индустрии сместени во источната зона на окупација, како и за германските странски вложувања во Бугарија, Финска, Унгарија, Романија и источна Австрија. Отстранувањето на индустриската опрема од западните зони за да се задоволат репарациите требало да заврши во рок од две години од утврдувањето на репарациите. Сојузничкиот контролен совет требало да ја одреди опремата по политиките поставени од Сојузничката комисија и со учество на Франција.[24][28]
  • Германскиот животен стандард не смеел да го надмине европскиот просек.
  • Требало да биде уништен целокупниот германски индустриски воен потенцијал преку уништување или контрола на сите индустрии со воен потенцијал..

Франција, која бил исклучена од конференцијата, се спротивставила на спроведувањето на договорите од Потсдам во нејзината окупациска зона. Особено, Французите одбиле тука да ги населат сите Германци протерани од исток. Покрај тоа, Французите не презеле обврска да ги почитуваат договорите од Потсдам. Односно, го задржале правото да блокираат предлози за воспоставување заеднички политики и институции ширум Германија како целина.[29]

Австрија

Советскиот Сојуз предложил власта на привремената влада на Карл Ренер да се прошири на цела Австрија. Сојузниците се согласиле да го разгледаат предлогот по навлегувањето на британските и американските сили во Виена.[30]

Полска

 
Старите и новите граници на Полска, 1945 година. Територијата која претходно била дел од Германија е во розова боја.
  • Привремената влада на национално единство, создадена од Советите (позната како Лублински Полјаци), требало да биде признаена од сите три сили. Признавањето на владата контролирана од Советскиот Сојуз од страна на Големата тројка значело крај на признавањето на полската влада во егзил со седиште во Лондон.
  • Британската и американската влада презеле мерки за полската привремена влада да поседува имот на територијата на Полска и да ги поседува сите законски права врз имотот за да не може да биде во владение на друга влада.[31]
  • Полјаците кои служат во британската армија ќе можат слободно да се вратат во комунистичка Полска. 
  • Сите Полјаци кои се вратиле во Полска ќе добијат лични и имотни права.[32]
  • Полската привремена влада се согласила да одржи слободни избори со тајно гласање. Право на учество би имале и демократските и антинацистичките партии, а претставниците на сојузничкиот печат би имале целосна слобода да известуваат за случувањата за време на изборите.[33]
  • Советскиот Сојуз објавил дека ќе ги подмири побарувањата за репарација на Полска од сопствениот дел од вкупните исплати за репарација.[24][34]
  • Привремената западна граница ќе биде дефинирана по течението на реките Одра и Нејсе. Но, конечната демаркација на западната граница на Полска ќе биде утврдена на мировното решение 45 години подоцна, во 1990 година, за време на Договорот за конечното решение во однос на Германија.[24]

Советскиот Сојуз ѝ предложил на Конференцијата територијалните прашања да бидат трајно решени откако ќе се воспостави мир во тие региони. Поконкретно, предлогот се однесувал на делот од западната советска граница во близина на Балтичкото Море.

Откако конференцијата ја разгледала советската препорака, се согласила градот Кенигсберг и неговата околона да се префрлат на Советскиот Сојуз.

Труман и Винстон Черчил гарантирале дека ќе ги поддржат предлозите на конференцијата по обезбедувањето на конечен мир.[35]

Италија

Советскиот Сојуз дал предлог до конференцијата во врска со мандатните територии и се усогласил со она што бил решено на Конференцијата во Јалта и Повелбата на Обединетите нации .

Откако било разговарано за различните мислења за ова прашање, се одлучило да се подготови мировен договор за Италија, заедно со располагањето на сите поранешни италијански територии. Во септември, Советот на министри за надворешни работи ќе го испита прашањето за италијанската територија.[36]

Уредни трансфери на германско население

На конференцијата, сојузничките лидери донеле одлука за пренесување на германското население од Полска, Чехословачка и Унгарија во Германија. Трансферите на германските цивили требало да се одвива на уреден и хуман начин, но според современите проценки, меѓу 600.000 и 2,2 милиони Германци загинале за време на протерувањето.[37][38][39]

Водачите одлучиле Сојузничкиот контролен совет во Германија да се занимава со ова прашање, а приоритет бил ставен на еднаквата распределба на Германците во различните зони на окупација. Претставниците на Контролниот совет требало да ги известат нивните влади и секоја од зонските администрации за бројот на луѓе кои веќе влегле во Германија од источните земји.[24]

Ревизија на процедурите на Сојузничката контролна комисија во Романија, Бугарија и Унгарија

Големата тројка забележала дека советските претставници во Сојузничките контролни комисии во Романија, Бугарија и Унгарија им ги доставиле на своите колеги (Британците и Американците) предлозите за усовршување на работата на Контролната комисија по завршувањето на војната во Европа. Тројцата лидери се согласиле за ревизија на процедурите на комисиите во овие земји и ги зеле предвид интересите на нивните влади.[24][40]

Совет на министри за надворешни работи

Конференцијата дала согласност за формирање на Совет на министри за надворешни работи кој ќе ги претставува петте водечки сили, ќе ја продолжи суштинската прелиминарна работа за мировните спогодби и ќе му бидат доделени други задачи со договор на владите што учествуваат во него. Формирањето на Советот не бил во спротивност со договорот од Конференцијата на Јалта кој предвидува да има периодични состаноци меѓу секретарите за надворешни работи на трите влади. Според текстот на договорот за формирање на Советот, било одлучено:[24]

  1. Треба да се формира Совет составен од министрите за надворешни работи на Обединетото Кралство, Сојузот на Советските Социјалистички Републики, Кина, Франција и САД.[24][41]
  2. (I) Советот треба да се состане во Лондон и да формира Заеднички секретаријат. Секој од министрите за надворешни работи би бил придружуван од висок заменик, овластен да ја продолжи работата на Советот во отсуство на нивниот министер за надворешни работи и од мал персонал технички советници. (II) Првиот состанок на Советот треба да се одржи во Лондон најдоцна до 1 септември 1945 година. Состаноците би можеле да се одржат со заеднички договор и во други главни градови.[24][42]
  3. (I) Советот треба да биде овластен да пишува, со цел да ги достави до Обединетите нации, мировни договори со Италија, Романија, Бугарија, Унгарија и Финска и да предложи решавање на територијалните прашања во очекување на завршувањето на војната во Европа. Советот, исто така, треба да подготви мировно решение за Германија кое ќе биде прифатено од владата на Германија кога ќе се формира влада соодветна за таа цел. (II) За да ги исполни претходните задачи, Советот ќе биде составен од членови кои ги претставуваат оние држави кои биле потписнички на условите за предавање наметнати на односната непријателска држава.[43]
  4. (I) Во секоја прилика Советот ќе разгледува прашање од директен интерес на држава која не е застапена, од таа држава треба да се побара да испрати претставници да учествуваат во дискусијата за тоа прашање. (II) Советот ќе може да ја прилагоди својата процедура на конкретниот проблем што се разгледува. Во некои случаи, таа би можела да ги одржи своите првични дискусии пред учеството на другите заинтересирани држави. По одлуката на Конференцијата, големата тројка упатила покана до владите на Кина и Франција, да го усвојат текстот и да се приклучат во формирањето на Советот.[24][44]

Потсдамска декларација

 
Министрите за надворешни работи: Вјачеслав Молотов, Џејмс Ф. Бирнс и Ентони Иден, јули 1945 г.

Покрај Потсдамскиот договор, на 26 јули, Черчил; Труман; и Чанг Каи-шек, претседател на националистичката влада на Кина (Советскиот Сојуз сè уште не војувал против Јапонија), ја издале Потсдамската декларацијата, која ги наведува условите за предавање на Јапонија за време на Втората светска војна во Азија.

Последици

За време на конференцијата Труман му спомнал на Сталин дека поседува „ново моќно оружје“. Кон крајот на конференцијата, на 26 јули, со Потсдамската декларацијата и бил даден ултиматум на Јапонија за безусловно предавање а во спротивно ќе се соочи со „брзо и целосно уништување“, во која иако не се спомнува новата бомба [45], се наведува дека се „нема намера за поробување на Јапонија“. Советскиот Сојуз не бил вклучен во таа декларација бидејќи сè уште бил неутрален во војната против Јапонија. Јапонскиот премиер Кантаро Сузуки не одговорил на ултиматумот,[46] што било протолкувано како знак дека Јапонците го игнорираат ултиматумот.[47] Како резултат на тоа, САД фрлиле атомски бомби врз Хирошима на 6 август и врз Нагасаки на 9 август 1945 година.

Кога Труман го информирал Сталин за атомската бомба, тој рекол дека Соединетите Држави „имаат ново оружје со необична разорна сила“,[48] но Сталин имал целосно познавање за развојот на атомската бомба од советските шпионски мрежи во Проектот Менхетен [49] и му рекол на Труман на конференцијата дека се надева дека Труман „добро ќе го искористи тоа против Јапонците“.[50]

Советскиот Сојуз претворил неколку земји од Источна Европа во сателитски држави во рамките на Источниот блок, како што се Народна Република Полска, Народна Република Бугарија, Народна Република Унгарија,[51] Чехословачка Социјалистичка Република,[52] Народна Република Романија,[53] и Народна Република Албанија.[54] Многу од тие земји имале неуспешни социјалистички револуции пред Втората светска војна.

Претходни големи конференции

Поврзано

Наводи

  1. ↑ Description of photograph, Truman Library.
  2. ↑ John Lewis Gaddis, "Intelligence, espionage, and Cold War origins." Diplomatic History 13.2 (1989): 191-212.
  3. ↑ Robert Cecil, "Potsdam and its Legends." International Affairs 46.3 (1970): 455-465.
  4. ↑ Lynn Etheridge Davis, The Cold War Begins: Soviet-American Conflict Over East Europe (2015) pp 288–334.
  5. ↑ James L. Gormly, From Potsdam to the Cold War: Big Three Diplomacy, 1945-1947 (Scholarly Resources, 1990).
  6. ↑ Leffler, Melvyn P., "For the South of Mankind: The United States, the Soviet Union, and the Cold War, First Edition, (New York, 2007) p. 31
  7. ↑ Miscamble 2007
  8. ↑ 8,0 8,1 George Lenczowski, American Presidents and the Middle East, (1990), pp. 7–13
  9. ↑ Hunt, Michael (2013). The World Transformed. Oxford University Press. стр. 35. ISBN 9780199371020.
  10. ↑ Harry S. Truman, Memoirs, Vol. 1: Year of Decisions (1955), p.380, cited in Lenczowski, American Presidents, p.10
  11. ↑ Nash, Gary B. "The Troublesome Polish Question." The American People: Creating a Nation and a Society. New York: Pearson Longman, 2008. Print.
  12. ↑ Reinisch, Jessica (2013). The Perils of Peace. Oxford University Press. стр. 53.
  13. ↑ Feis, Hebert (1960). Between War and Peace; the Potsdam Conference. Princeton University Press. стр. 138.
  14. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1227–1228.
  15. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  16. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1233.
  17. ↑ Lewkowicz, Nicolas (2008). The German Question and the Origins of the Cold War. Milan: IPOC. стр. 28. ISBN 978-88-95145-27-3.
  18. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  19. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  20. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  21. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  22. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1228.
  23. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1231.
  24. ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 „Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, The Conference of Berlin (The Potsdam Conference), 1945, Volume II – Office of the Historian“. history.state.gov. US State Department. Посетено на 3 May 2020.   Оваа статија вклучува текст од овој извор, кој е во јавна сопственост.
  25. ↑ „Potsdam Conference | World War II“. Encyclopedia Britannica (англиски). Посетено на 2018-09-20.
  26. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1232.
  27. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1232.
  28. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1231–1232.
  29. ↑ Ziemke, Earl Frederick (1990). The US Army and the Occupation of Germany 1944–1946. Center of Military History, United States Army. стр. 345.
  30. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1233.
  31. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1234.
  32. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1234.
  33. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1234.
  34. ↑ „Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, The Conference of Berlin (The Potsdam Conference), 1945, Volume II - Office of the Historian“. history.state.gov. Посетено на 2020-04-15.
  35. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1232–1233.
  36. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1236.
  37. ↑ Willi Kammerer; Anja Kammerer- Narben bleiben die Arbeit der Suchdienste - 60 Jahre nach dem Zweiten Weltkrieg Berlin, Dienststelle 2005
  38. ↑ Christoph Bergner, Secretary of State in Germany's Bureau for Inner Affairs, outlines the stance of the respective governmental institutions in Deutschlandfunk on 29 November 2006,
  39. ↑ Willi Kammerer; Anja Kammerer- Narben bleiben die Arbeit der Suchdienste - 60 Jahre nach dem Zweiten Weltkrieg Berlin Dienststelle 2005 ( Published by the Search Service of the German Red Cross. The foreword to the book was written by German President Horst Köhler and the German interior minister Otto Schily)
  40. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1236.
  41. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1225–1226.
  42. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1225–1226.
  43. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1225–1226.
  44. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). Treaties and Other International Agreements of the United States of America, 1776-1949: Multilateral, 1931-1945 (англиски). Department of State. стр. 1225–1226.
  45. ↑ „How The Potsdam Conference Shaped The Future Of Post-War Europe“. Imperial War Museums (англиски). Посетено на 12 February 2018.
  46. ↑ „Mokusatsu: One Word, Two Lessons“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 6 June 2013. Посетено на 20 March 2013.
  47. ↑ "Mokusatsu, Japan's Response to the Potsdam Declaration", Kazuo Kawai, Pacific Historical Review, Vol. 19, No. 4 (November 1950), pp. 409–414.
  48. ↑ Putz, Catherine (18 May 2016). „What If the United States Had Told the Soviet Union About the Bomb?“. The Diplomat. Посетено на 8 July 2016.
  49. ↑ Groves, Leslie (1962). Now it Can be Told: The Story of the Manhattan Project. New York: Harper & Row. стр. 142–145. ISBN 0-306-70738-1. OCLC 537684.
  50. ↑ „Soviet Atomic Program - 1946“. Atomic Heritage Foundation. 5 June 2014. Посетено на 24 July 2020.
  51. ↑ Granville, Johanna, The First Domino: International Decision Making during the Hungarian Crisis of 1956, Texas A&M University Press, 2004. ISBN 1-58544-298-4
  52. ↑ Grenville 2005
  53. ↑ The American Heritage New Dictionary of Cultural Literacy, Third Edition. Houghton Mifflin Company, 2005.
  54. ↑ Cook 2001

Извори и дополнителна литература

  • Beschloss, Michael. The Conquerors: Roosevelt, Truman, and the destruction of Hitler's Germany, 1941–1945 (Simon & Schuster, 2002) ISBN 0684810271
  • Cecil, Robert. "Potsdam and its Legends." International Affairs 46.3 (1970): 455-465. online
  • Cook, Bernard A. (2001), Europe Since 1945: An Encyclopedia, Taylor & Francis, ISBN 0-8153-4057-5
  • Costigliola, Frank. Roosevelt's Lost Alliances: How Personal Politics Helped Start the Cold War (2013): 359–417.
  • Crampton, R. J. (1997), Eastern Europe in the twentieth century and after, Routledge, ISBN 0-415-16422-2
  • Davis, Lynn Etheridge. The Cold War Begins: Soviet-American Conflict Over East Europe (2015) pp 288–334.
  • Ehrman, John (1956). Grand Strategy Volume VI, October 1944-August 1945. London: HMSO (British official history). стр. 299–309.
  • Farquharson, J. E. "Anglo-American Policy on German Reparations from Yalta to Potsdam." English Historical Review 1997 112(448): 904–926. in JSTOR
  • Feis, Herbert. Between War and Peace: The Potsdam Conference (Princeton University Press, 1960) OCLC 259319 Pulitzer Prize; online
  • Fenby, Jonathan. Alliance: the inside story of how Roosevelt, Stalin and Churchill won one war and began another (Simon and Schuster, 2015). pp 401–420.
  • Gimbel, John. "On the Implementation of the Potsdam Agreement: an Essay on U.S. Postwar German Policy." Political Science Quarterly 1972 87(2): 242–269. in JSTOR
  • Gormly, James L. From Potsdam to the Cold War: Big Three Diplomacy, 1945–1947. (Scholarly Resources, 1990)
  • Lewkowicz, Nicolas, The German Question and the International Order, 1943-1948. Palgrave, 2010. ISBN 978-1349320356
  • Mee, Charles L., Jr. Meeting at Potsdam. M. Evans & Company, 1975. ISBN 0871311674
  • Miscamble, Wilson D. (2007), From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima, and the Cold War, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-86244-8
  • Naimark, Norman. Fires of Hatred. Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe (Harvard University Press, 2001) ISBN 0674003136
  • Neiberg, Michael. Potsdam: the End of World War II and the Remaking of Europe (Basic Books, 2015) ISBN 9780465075256 excerpt
  • Roberts, Geoffrey (Fall 2002). „Stalin, the Pact with Nazi Germany, and the Origins of Postwar Soviet Diplomatic Historiography“. Journal of Cold War Studies. 4 (4): 93–103. doi:10.1162/15203970260209527. S2CID 57563511.
  • Thackrah, J. R. "Aspects of American and British Policy Towards Poland from the Yalta to the Potsdam Conferences, 1945." Polish Review 1976 21(4): 3–34. in JSTOR
  • Villa, Brian L. "The US Army, unconditional surrender, and the Potsdam Proclamation." Journal of American History 63.1 (1976): 66-92. online
  • Wettig, Gerhard (2008), Stalin and the Cold War in Europe, Rowman & Littlefield, ISBN 978-0-7425-5542-6
  • Wolk, Herman S. Cataclysm: General Hap Arnold and the Defeat of Japan (2012) pp 163–206; the top Air Force general was a Truman advisor.
  • Woodward, Sir Llewellyn. British foreign policy in the second world war (HM Stationery Office, 1962) pp 536–575; the summary volume of his multivolume history.
  • Zayas, Alfred M. de. Nemesis at Potsdam: The Anglo-Americans and the Expulsion of the Germans, Background, Execution, Consequences. Routledge, 1977. ISBN 0710004583

Примарни извори

Надворешни врски

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Потсдамска_конференција&oldid=5305528“