Википедија

Мрзен Ораовец

село во Општина Росоман

Мрзен Ораовец — село во Општина Росоман, во областа Тиквеш, во околината на градот Кавадарци.

Мрзен Ораовец

Воздушен поглед на селото Мрзен Ораовец

Мрзен Ораовец во рамките на Македонија
Мрзен Ораовец
Местоположба на Мрзен Ораовец во Македонија
Мрзен Ораовец на карта

Карта

Координати 41°28′44″N 21°53′32″E / 41.47889°N 21.89222°E / 41.47889; 21.89222
Регион  Вардарски
Општина  Росоман
Област Тиквеш
Население 2 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 1421
Повик. бр. 043
Шифра на КО 11030
Надм. вис. 570 м
Слава Илинден
Мрзен Ораовец на општинската карта

Атарот на Мрзен Ораовец во рамките на општината
Мрзен Ораовец на Ризницата

Потекло и значење на името

уреди

За името, мештаните кажуваат дека доаѓа оттаму што селото „на години сето измрзнува“, а долж долината на Орашје се одгледуваат „ораи“ (ореви) од најстари времиња.[2]

Географија и местоположба

уреди
 
Воздушен поглед на кој се забележуваат многуте срушени и урнати селски куќи

Селото се наоѓа во југозападниот дел на Општина Росоман, но според својата местоположба му припаѓа и на сливот на реката Бабуна, бидејќи нејзиниот атар се допира со подрачјето на Општина Чашка.[3] Селото е ридско и се наоѓа на надморска височина од 570 метри.[3] Селото се наоѓа во западниот дел на областа Тиквеш, оддалечено 20 километри западно од Кавадарци и 7 километри југозападно од општинскиот центар Росоман.

До селото води локален асфалтен пат, кој се двои од А3 и поминува најпрвин низ селото Камен Дол.

Селото се наоѓа во изворишниот дел на Орашје, на пространа површина под источното подножје на Руен. Водата за пиење доаѓала од Селската Чешма и Пеливор.[2]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Соко-Глава, Ѓаве, Седло, Скрка, Тиса, Црна Пештера, Пропас, Коскар, Јанкулови Нивја, Ников Камен, Кукорец, Даб, Две Жени, Црван Шума, Вардите, Виногради, Орашје, Целивора, Рашовеца, Кауѓера, Жуте Воде, Думових Вирова и Водици.[2]

Селото има збиен тип со разредени краеви. На левата (присојна) страна од долината се наоѓа Бошковско (Долно) и Ничовско (Наднат) Маало, а на десната Чочановско (Спротивно) и Јуруковско Маало. Помеѓу нив се наоѓа Сретсело со чешмата, во минатото таму имало и дуќани.[2]

Историја

уреди

Подрачјето на Мрзен Ораовец е населено уште од древномакедонско време, за што сведочат остатоците од утврдената населба Падарница на 2 км југоисточно од селото.[4]

Во селото е пронајден Тиквешкиот зборник, ракописен текст од XVI век.

Стопанство

уреди

Атарот на селото е релативно голем и зафаќа простор од 24,5 километри квадратни. На него преовладуваат пасиштата на површина од 2.273 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 178 хектари, додека шумско земјиште нема.[3]

Селото, во основа, има полјоделско-сточарска функција.[3]

Мештаните се занимавале со земјоделство и сточарство. До средината на XIX век биле чифлигари за беговите од Кавадарци и Сирково.[2]

Население

уреди
Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948429—    
1953399−7.0%
1961301−24.6%
1971179−40.5%
198197−45.8%
ГодинаНас.±%
199125−74.2%
199414−44.0%
20025−64.3%
20212−60.0%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Мрзен Ораовец живееле 620 жители, сите Македонци.[5]

Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Мрзен Ораовец имало 480 жители, сите Македонци под врховенството на Бугарската егзархија.[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци.[7]

Мрзен Ораовец е мало село, речиси во фаза на раселување, бидејќи селото во 1961 година броело 301 жител, од кои 288 биле Македонци, петмина Албанци, четворица Срби и тројца жители неопределени, а во 1994 година само 14 жители, македонско население.[3]

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 5 жители, сите Македонци.[8]

Според пописот од 2021 година, во селото живееле само 2 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 620 480 429 399 301 179 97 25 14 5 2
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]

Родови

уреди

Мрзен Ораовец е македонско село.

Според истражувањата од почетокот на 1920-тите години, во селото биле застапени следниве родови:[2]

  • Староседелци: Ничовци (7 к.), Ицовци (1 к.), Илевци-Чашковци (2 к.), Пашевци (1 к.), Мишевци-Здравевци (4 к.) и Трљичовци (1 к.).
  • Доселеници: Чочановци (6 к.), Арбовци (2 к.), Ќимовци-Бошковци (9 к.), Миновци (9 к.), Антовци (11 к.) и Тасевци (10 к.), сите овие родови се доселени во XVIII век од раселеното блиско село Даб (некогашен чифлиг, кој постоел до крајот на XVIII век). Само на родовите Антовци и Тасевци подалечното потекло им е од Дебарско; Анѓушовци (1 к.), доселени се на крајот на XVIII век од околината на Призрен во Косово; Димовци (9 к.), доселени се во XVIII век од селото Радња; Јуруковци (2 к.), доселени се од јуручкиот предел кај Радовиш, од преку Вардар; Ордановци-Анѓелмевци (7 к.) и Симуновци (3 к.), доселени се од селото Житолуп во 1834 година; Сеџовци (1 к.), доселени се од селото Возарци во 1850 година; Мурговци-Мантевци (4 к.), доселени се од селото Сирково околу 1860 година и Филиповци (1 к.), доселени се во 1886 година од селото Сирково.

Општествени установи

уреди
  • Поранешно основно училиште

Самоуправа и политика

уреди

На крајот од XIX век, Мрзен Ораовец било село во Тиквешката Каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Росоман, една од ретките општини која не била променета при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Росоман.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Кавадарци. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Градско.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Дреново, во која покрај селото Мрзен Ораовец се наоѓале селата Возарци, Брушани, Галиште, Грбовец, Дебриште, Добротино, Драдња, Дреново, Кесендре, Праведник, Раец, Фариш, Шешково и Шивец. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Сирково, во која влегувале селата Камен Дол, Мрзен Ораовец и Сирково.

Избирачко место

уреди

Селото е опфатено во избирачкото место бр. 0718 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште на селото Камен Дол. Во ова избирачко место е опфатено и селото Камен Дол.[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 69 гласачи.[14] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 69 гласачи.[15]

Културни и природни знаменитости

уреди
Археолошки наоѓалишта[4]
  • Баток — населба од римско време;
  • Марков Стап — рудник за мермер од римско и доцноантичко време;
  • Падарница — утврдена населба од хеленистичко и римско време; и
  • Св. Илија — населба и некропола од доцноантичко време.
Цркви[16]
  •  
    Малата селска црква „Кузман и Дамјан“
  •  
    Главната селска црква „Св. Никола“

Редовни настани

уреди
Слави[2]

Личности

уреди
Родени во Мрзен Ораовец

Галерија

уреди
  •  
    Поранешното училиште
  •  
    Поглед на селото
  •  
    Поранешното училиште

Наводи

уреди
  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Радовановиќ, Воислав (1924). Тиквеш и Рајец. Белград: Српска кралска академија. стр. 455.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 203. Посетено на 28 јануари 2025.
  4. ↑ 4,0 4,1 Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 155. ISBN 9989-649-28-6.
  5. ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 155.
  6. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 104-105.
  7. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  8. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 28 јануари 2025.
  9. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  10. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  11. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  12. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  13. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  14. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
  15. ↑ „Резултати“. Државна изборна комисија. Посетено на 26 јануари 2025.
  16. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. стр. 62. ISBN 978-608-65143-2-7.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мрзен_Ораовец&oldid=5333883“