Личен сметач

Личен сметач (ЛС; англ. personal computer) — секој сметач за општа намена чија големина, способности и продажна цена го прави корисен за поединците, наменет за директна употреба од страна на крајниот корисник, без вмешување на оператор, за разлика од системите за секвенцијална обработка или моделите на сметачи кои работат според принципот на делење на ангажираното време на главниот сметачки обработувач кои бараат многу скапи главни (mainframe) сметачки системи што се користат од страна на многу луѓе, вообичаено во исто време или при масовна обработка на податоци, кои бараат персонал со полно работно време за да работат ефикасно.

Личен сметач може да биде столен сметач (desktop computer), преносен сметач (laptop), плочест ЛС (tablet PC) или рачен преносен сметач (palmtop). Најчести микрообработувачи во личните сметачи се x86 компатибилните обработувачи. Софтверските апликации за личните сметачи вклучуваат обработка на текст, табеларни пресметки, бази на податоци, веб пребарувачи и клиенти за е-пошта, игри, различен софтвер за лична употреба и софтвер за специјални цели и намени. Современите лични сметачи имаат можност за пристап до интернет со голема брзина на пристап или пак преку телефонска парица (dial-up) со ниска брзина на пристап, овозможувајќи пристап на веб и широк спектар на други ресурси на Интернет.

Личниот сметач може да се користи дома или во канцеларија. Личните сметачи може да бидат поврзан во локална компјутерска мрежа, преку кабел или безжично.

Во почетокот од развојот на личните сметачи корисниците морале да пишуваат свои програми за да направат нешто корисно со машините, денешните корисници имаат пристап до најразличен комерцијален и некомерцијален софтвер кој е веднаш подготвен за работа или е подготвен во форма пред компајлирање. Од 1980-тите, „Мајкрософт“ и „Интел“ доминираат на пазарот за лични сметачи со таканаречената Винтел платформа (Wintel).

Историја

СРИ истражувачот Даглас Енглебарт, 1968 година дал преглед на она што ќе стане главно во секојдневните работни обврски во 21 век - е-пошта, хипертекст, обработка на текст, видео конференции и работа со глувчето.

Капацитетите на личниот сметач се менувале во голема мера уште од воведувањето на електронските сметачи. До почетокот на 1970-тите, луѓето во академските или истражувачките институции имаа можност за користењето на сметачки систем од едно лице во интерактивен режим за продолжено траење, иако овие системи сè уште беа премногу скапи да бидат во сопственост на еден човек.

ХП 9830 бил првиот столен сметач со печатач

Во 1970-тите Хјулит Пакард воведе целосно бејзик (BASIC) програмабилни сметачи кои се вклопуваат во целост на работната маса, вклучувајќи тастатура, еден мал екран и печатач. Ванг 2200 (Wang 2200) од 1973 година имал целосно голем монитор (CRT) и касетно складирање.^[1] На ИБМ (IBM) 5100 во 1975 година имал еден мал приказник со катодна цевка и можел да се програмира во BASIC и АПЛ (APL). Овие обично биле скапо специјализирани сметачи продавани за бизнис или за научни цели. Воведувањето на микрообработувачи, еден чип со сите кола што порано зафаќал големи кабинети, доведе до зголемувањето на бројот на лични сметачи по 1975 година.

Раните лични сметачи - обично наречени микросметачи – биле често продавани во форма на опрема и во ограничени обеми и биле од интерес претежно за хобисти и техничари. Минималното програмирање било направено со тастери за превклучување и излез е обезбеден од лампите на предната плоча. Практичната употреба бара периферни уреди како што се тастатури, сметачки терминали, диск единици и печатачи. Микрал Н (Micral N) бил најраниот комерцијален, без опрема "личен" сметач врз основа на микрообработувач, Intel 8008. Составен е во почетокот на 1972 година и околу 90.000 единици биле продадени. За разлика од другите сметачки хобисти од неговото време, кои се продавале како електронска опрема, во 1976 година, Стив Џобс и Стив Возниак го продадоа Apple I сметачкото коло, кој беше целосно подготвен и содржел околу 30 чипови. Првиот комплетен личен сметач беше Комодоре ПЕТ (Commodore PET) воведен во јануари 1977 година.^[2] Тој наскоро беше проследен со популарниот Apple II.^[3] Масовниот пазар на претходно склопени сметачи дозволи поширок спектар на луѓето да користат сметачи, фокусирајќи се повеќе на софтверски апликации и помалку на развојот на обработувачккиот хардвер.

Преку доцните 1970-ти и во 1980-тите години, сметачите биле развиени за употреба во домаќинствата, со софтвер за лична продуктивност, програмирање и игри. Една таква машина, Комодоре 64 (Commodore 64), изнесувала 17 милиони продадени единици, што го прави најдобро продаваниот поединечен модел на личен сметач на сите времиња. Малку поголеми и поскапи системи (иако сè уште со ниска цена во споредба со минисметачите и мејфрејм сметачите) биле насочени кон употреба во канцеларија и за мал бизнис. Работните станици се одликуваат со обработувачи со високи перформанси и графички приказ, со големо складирање во локалниот диск, мрежна способност и работење во повеќезадачен оперативен систем.

IBM 5150од 1981 година

Конечно поради влијанието на ИБМ-ПК ( IBM-PC) на пазарот за лични сметачи, личните сметачи и домашните сметачи ги изгубиле сите технички особености. Бизнис сметачи добиле способност за графика и звук и домашните сметачи и корисниците на системи за игри користеле ист обработувач и оперативен систем како канцелариските работници. Масовниот пазар на сметачи имал графички способности и меморија споредливи со посветените работни станици од пред неколку години. Дури и локалната зона на вмрежување, првично начин да им овозможи на бизнис сметачите да споделат скапи масовни складирања и периферни уреди, станало стандардна одлика на личните сметачи кои се користеле во домовите.

Пазарот и продажбата

Личните сметачи во светот одликувани во милиони од развиениот и светот во развој

Во 2001 година 125 милиони лични сметачи биле испорачани во споредба со 48-те илјади во 1977 година. Повеќе од 500 милиони лични сметачи биле во употреба во 2002 година и една милијарда лични сметачи биле продадени во светот уште од средината на 1970-тите до овој момент. Од неодамнешната пресметка, 75 проценти биле професионални или поврзани со работа, додека остатокот се продавале за лична или домашна употреба. Околу 81,5 проценти од личните сметачи кои биле испорачани биле столни сметачи, 16,4 отсто преносни и 2,1 проценти опслужувачи. САД добилe 38,8 проценти (394 милиони) од испорачаните сметачи, Европа 25 отсто, а 11,7 отсто заминале во регионот на Азија-Тихоокеанија, најбрзо растечкиот пазар од 2002 година. Втората милијарда се очекувала да биде продадена до 2008 година. Речиси половина од сите домаќинства во Западна Европа имале личен сметач и сметач можело да се најде во 40 отсто од домовите во Велика Британија, во споредба со само 13 проценти во 1985 година.

Глобалните испораки на лични сметачи биле 264 милиони единици во 2007 година, според iSuppli [4], до 11,2 проценти од 239 милиони во 2006 година. [5]. Во 2004 година, глобалните пратки биле од 183 милиони единици, 11,6 отсто зголемување во текот 2003 година. [6] Во 2003 година, 152,6 милиони сметачи биле испорачани, на проценета вредност од $ 175 милијарди долари. [7] Во 2002 година, 136,7 милиони лични сметачи биле испорачани, на проценета вредност од $ 175 милијарди долари. [7] Во 2000 година, 140,2 милиони лични сметачи биле испорачани, на проценета вредност од $ 226 милијарди долари. [7] Пратките на лични сметачи распространети низ светот го надминаа 100 милиониот знак во 1999 година, растејќи до 113,5 милиони единици од 93,3 милиони единици во 1998 година. [8]. Во 1999 година, Азија имала 14,1 милиони испорачани единици. [9]

Почнувајќи од јуни 2008 година, бројот на лични сметачи во употреба низ целиот свет достигна една милијарда, додека уште една милијарда се очекува да биде постигната до 2014 година. Зрелите пазари како САД, Западна Европа и Јапонија изнесуваат 58 проценти на инсталирани сметачи од целиот свет. Од појавените пазари се очекувало двојно да ги зголемат нивните инсталирани сметачи до 2013 година и да земат 70 отсто од втората милијарда сметачи. Околу 180 милиони сметачи (16 проценти од постоечките инсталирани основи) се очекувало да бидат заменети, а 35 милиони да бидат фрлени во депонијата во 2008 година. Целата инсталирана основа се зголемила за 12 проценти годишно.

Во развиениот свет, постоела продавачка традиција да ги задржи додатните функции за одржување на високите цени на личните сметачи. Сепак, со оглед на воведувањето на фондација „Еден преносен сметач за секое дете“ и својот XO-1 преносен сметач со ниска цена, сметачката индустрија исто така започна да ја преследува цената. Иако претставена само една година претходно, имало 14 милиони мрежни преносни сметачи (netbooks) продадени во 2008 година. Освен редовните производители на сметачи, бликнаа претпријатија правејќи особено солидни верзии на сметачи, нудејќи алтернативи за луѓе што работат на нивните машини во екстремни временски услови или средини.

Просечна продажна цена

За Мајкрософт Виндоус (Microsoft Windows) системите, просечната продажна цена (ASP) покажала пад во 2008/2009, најверојатно поради ниските цени на мрежните лап топ сметачи (netbooks), извлекувајќи $ 569 за столни сметачи и $ 689 за преносни сметачи за продажба на мало во САД во август 2008 година. Во 2009 година, просечната продажна цена (ASP) имала дополнителен пад на $ 533 за столни сметачи и за 602 $ за преносни сметачи од јануари и за 540 $ и 560 $ во февруари. Според истражувачката фирма НПД (NPD), просечната продажна цена на сите Виндоус преносни сметачи опаднала од 659 $ во октомври 2008 година да $ 519 во октомври 2009 година.

Типови

Работна станица

Sun SPARCstation 1+, 25 MHz RISC обработувач од раните 1990-ти години

Работната станица е сметач наменет за техничка или научна примена. Првенствено се наменети да се користат од страна на едно лице во еден момент, тие обично се поврзани во локална мрежа и се опремени со повеќекориснички оперативен систем. Работните станици се користат за работи како што се сметачки-потпомогнат дизајн, изработка и моделирање, интензивни научни и инженерски пресметки, обработка на слики, архитектонски моделирања, како и сметачка графика за анимација и визуелни ефекти во филмови.

Столен сметач

Дел Оптиплекс столен сметач

Претходник на распространетиот личен сметач е сметачот за на работна маса, кој се сметал за исклучително мал. Денес фразата обично укажува на еден посебен стил на сметачи. Столните сметачи доаѓаат во различни стилови варирајќи од големи вертикални куќишта до мала форма на фактор модели кои можат да се сокријат зад LCD екран. Во оваа смисла, терминот „столен“ се однесува конкретно на хоризонтално ориентираното куќиште, обично наменето да има екран поставен на него за да се заштеди просторот на работната маса. Повеќето современи сметачи имаат одделни екрани и тастатури.

Компактна единица

Сметачите како компактни единица (исто така познати како и „сè во едно“ лични сметачи) се поттип на столни сметачи, кај кои екранот и куќиштето се една целина. Екранот кај овие сметачи најчесто е екран на допир кој служи како посредник за заемен однос со корисникот, но и одве тастатурата и глувчето се одвоени од целината. Внатрешните компоненти на личниот сметачот, често се наоѓаат директно зад екранот, и се направени на сличен начин како и лаптопт.

Мрежен столен сметач

Поттип на столните сметачи, наречени мрежни столни сметачи (nettops), бил претставен од страна на Интел (Intel) во февруари 2008 година за да ги опише ниско буџетните, хоризонтално-функционални столни сметачи. Сличен поттип на преносни сметачи се мрежните преносни сметачи (netbooks). Кај овие сметачи најлесто е вграден новиот Интел Атом (Intel Atom) обработувач, кој овозможува мала потрошувачка на енергија, што пак овозможува да биде вграден во мали затворени куќишта.

Преносен сметач

Преносен сметач од средна големина.

Преносниот сметач (laptops) е мал личен сметач дизајниран да биде лесно преносен. Обично посредничката опрема потребна да работи преносниот сметач, како што се паралелни и сериски порти, графички картички, звучни канали, итн, се вградени во една компактна единица. Преносните сметачи се напојуваат со батерии со висок капацитет кои можат да го снабдат со енергија уредот за подолг временски период, зголемувајќи ја неговата употребливост надвор од канцеларија. Откако батеријатаќе се испразни, таа мора да се наполни. Во интерес на заштеда на енергија, тежина и простор, кај овие сметачи обично се врши поделба на помнењето со случаен пристап (ПСП) со видео паметта, забавувајќи ги перформанси на сметачот во споредба со еквивалентен столен сметач.

Главен недостаток на преносниот сметач, поради неговата големина и компактнот, е малата можност за надградба на системот во однос на првобитната поставка. Некои уреди може да бидат прикачени однадвор преку приклучоци (вклучувајќи и USB), меѓутоа внатрешни надградби не се препорачуваат a во некои случаи тоа е и невозможно, за разлика од столниот сметач кој е повеќе модуларен.

Поттип на преносни сметачи, наречени потпреносни сметачи (subnotebooks), се сметачи со одлики на стандарден преносен сметач, но со даелку помали димензии. Овие сметачи се поголеми од рачните сметачи, обично работат со верзии на оперативни системи за столни и преносни сметачи. Ултрапреносните лични сметачи (UMPC) обично се сметаат за потпреносни сметачи, или поконкретно, потпреносните плочести сметачи (subnotebook Tablet PCs). Мрежните преносни сметачи понекогаш се категоризираат во оваа категорија, иако и тие понекогаш се разделени во сопствена категорија.

Замена за столните сметачи, во меѓувреме, се големите преносни сметачи наменети да го заменат столниот сметач преку чувањето на подвижноста на преносниот сметач.

Мрежен преносен сметач

ХП мрежен преносен сметач

Мрежните преносенни сметачи (netbooks) (исто така наречени мини преносни сметачи или потпреносни сметачи (subnotebooks)) се брзоразвојна категорија на мали, лесни и евтини преносни сметачи за општо пресметување и пристап до веб-основани апликации, тие често се продаваат како "придружни уреди," да го зголемат другиот сметачки пристап на корисникот. Волт Мосберг ги нарече "релативно нова категорија на мали, лесни, минималистички и евтини лап-топ сметачи." До август 2009 година, CNET ги нарече мрежните преносни сметачи (netbooks) „ништо повеќе од помали, поевтини преносни сметачи.“

Од нивниот почетокот кон крајот на 2007 година - како помали преносливи сметачи оптимизирани за мала тежина и ниски трошоци – мрежните преносни сметачи ( netbooks) изоставиле клучни одлики (на пример, оптички погон), карактеристични помали екрани и тастатури и нуделе намалена спецификација и сметачка моќ. Во текот на нивната еволуција, мрежните преносни сметачи (netbooks) се движеле со големина од под 5 инчи до преку 13 инчи, и од приближно 1 кг (2-3 фунти). Често значително поевтини во споредба со други преносни сметачи, од средината на 2009 година, мрежните преносни сметачи ( netbooks) биле понудени на корисниците „бесплатно“, со продолжен договор за купување на услуги.

Во краток временски период од нивното појавување, мрежните преносни сметачи (netbooks) се зголемиле по големина и одлики, сега конвергирајќи со нови помали, полесни преносни сметачи. До средината на 2009 година, CNET истакнал "одликите се толку слични што просечниот купувач најверојатно, ќе биде збунет околу тоа зошто едниот е подобар од другиот", истакнувајќи дека "единствениот заклучок е дека навистина нема разлика помеѓу уредите."

Плочест личен сметач (Tablet PC)

ХП Компакттен плочест ЛС со вртлива/подвижна тастатура.

Плочест личен сметач е преносен сметач или таблесто-обликуван мобилен сметач, првпат претставен од Пен сметачи во раните 90-ти со нивните ПенГО плочест сметач (PenGo Tablet Computer) и популаризиран од страна на Мајкрософт (Microsoft). Неговиот екран осетлив на допир или графика таблa / хибридна екран технологија му овозможува на корисникот да работи на сметач со перо или дигитално пенкало или со врвот прстот, наместо тастатура или глушец. Форма факторот нуди повеќе мобилен начин за да комуницирате со сметач. Плочестите сметачи најчесто се користат каде што нормалните преносливи сметачи се непрактични или гломазни, или не ја обезбедуваат потребната функционалност.

Како што технологијата и функционалноста продолжуваат да напредуваат, прототип плочести лични сметачи ќе продолжат да се појавуваат. Мајкрософт куриер (Microsoft Courier), личен бизнис уред, има две 7 инчни монитори кои поддржуваат повеќе допирни гестови, Ви-Фи (Wi-Fi) способности и има вградена камера. Уредот изгледа ќе биде замена за традиционалните планери додека го нуди она што многуте дигитални планери не можат да го понудат , две страни и големи простори за пишување.

Ултра-мобилен личен сметач

Самсунг Q1 ултра мобилен личен сметач.

Ултра-мобилен личен сметач (UMPC) е спецификација за мала форма на фактор на плочестите сметачи. Бил развиен како здружена развојна вежба од Мајкрософт, Интел и Самсунг, меѓу другите. Моменталните УМПК (UMPC) обично прикажуваат Виндоус Икс Пе (Windows XP),Виндоус Виста (Windows Vista),Виндоус 7 (Windows 7) или Линукс оперативен систем и нисконапонскиот Интел Атом (Intel Atom) или ВИА (VIA) C7-M обработувачите.

Домашно кино личен сметач

Antec Fusion V2 ЛС за домашно кино со тастатура на горниот дел.

Домашно кино личен сметач (HTPC) е конвергенциски уред кој ги комбинира функциите на личен сметач и дигитален видео рекордер. Тој е поврзан со телевизор или сметачки екран со големина на телевизор и често се користи како дигитална слика, музика, видео плеер, ТВ приемник и дигитален видео рекордер. Домашното кино сметачи исто така се наведени како медиа централни системи или медиумски опслужувачи. Општата цел на домашното кино сметач (HTPC) обично да комбинира многу или сите компоненти на подесување на домашното кино во една кутија. Тие може да бидат купени пред-конфигурирано со потребниот хардвер и софтвер потребни за да се додадат телевизиски програми на сметачот или може да се подобри заедно од дискретни компоненти како што обично се прави со Мит Тв (MythTV), Виндоус Медиумски Центар (Windows Media Center), МК-PVR, SageTV, Famulent или LinuxMCE.

Џебен личен сметач (Pocket PC)

O² џебен личен сметач

Џебен личен сметач е хардверска спецификација за рачен сметач (личен дигитален асистент) што функционира на Мајкрософт Виндоус Мобилен (Microsoft Windows Mobile) оперативниот систем. Може да има способност да управува алтернативен оперативен систем како NetBSD или Линукс.Има многу од способностите на современите столни сметачи.

Во моментов постојат десетина од илјадници апликации за џебни поддржувајќи ја спецификацијата на Мајкрософт џебен личен сметач (Microsoft Pocket PC), повеќето од кои се бесплатен софтвер. Некои од овие уреди, исто така, вклучуваат одлики за мобилен телефон. Мајкрософт се согласи дека џебните сметачите исто така може да се користат со многу други додатоци како GPS приемници, баркод читачи, РФИД читачи и камери. Во 2007 година, со издавањето на Виндоус Мобил 6 (Windows Mobile 6), Мајкрософт го симна името џебен ЛС во корист на новата шема за именување. Уреди без интегриран телефон се наречени Виндоус Мобил Класик (Windows Mobile Classic) наместо џебен ЛС. Уреди со интегриран телефон и екран на допир се наречени Виндоус Мобил Професионал (Windows Mobile Professional).

Машинска опрема

Разложен приказ на современ личен сметач и периферни уреди::

Типично подесување на харвер на столен сметач се состои од:

Сметачко куќиште со напојување
централната единица за обработка (обработувач)
матична плоча
мемориската картичка
тврд диск
видео картичка
визуелна единица (ектран)
оптички диск (обично DVD-ROM или DVD режач)
тастатура и покажувачки уред

Овие компоненти обично може да се состават заедно со малку знаење за да се изгради сметач. Матичната плоча е главниот дел од сметачот кој ги поврзува сите уреди заедно. Мемориската картичка(и), графичката картичка и обработувачот се поставени директно на матичната плоча (обработувачот во штекерот и меморијата и графичките картички во жлебовите за проширување). Масовното складирање е поврзано со кабли и може да биде инсталирано во сметачкото куќиште или во посебно куќиште. Ова е исто и за тастатурата и глувчето, освен тоа тие се надворешни и поврзани на I / O панелот на позадината на сметачот. Мониторот е исто така поврзан со I/O панелот, или преку онбордт порта на матичната плоча, или порта на графичката картичка.

Неколку функции (имплементирани од чипсетовите) може да бидат интегрирани во матичната плоча, обично УСБ-то и мрежата, но, исто така графиката и звукот. Дури и ако тие се присутни, посебна картичка може да се додаде, ако она што е на располагање не е доволно. Графичката и звучната картичка може да има пробојна кутија, за да се задржат аналогните делови подалеку од електромагнетно зрачење во внатрешноста на сметачкото куќиште. За навистина големи количини на податоци, касетен диск може да се користи или (дополнителни) тврди дискови може да се стават заедно во надворешно куќиште.

Хардверските способности на личните сметачи понекогаш може да бидат продолжени со додавање на експанзиски картички поврзани преку магистралата за проширување. Некои стандардни периферни магистрали често користени за додавање на експанзиски картички во личните сметачи како тие од 2005 година се ПКИ (PCI) ,ЗГП (AGP) ( брза PCI магистрала посветена на графичките адаптери), и ПКИ Експрес (PCI Express). Повеќето лични сметачи како тие од 2005 година имаат неколку физички PCI жлебови за проширување. Многу исто така вклучуваат ЗГП (AGP) магистрала или шлеб за проширување или PCI Express магистрала и една или повеќе жлебови за проширување, но неколку сметачи ги содржат и двете магистрали.

Сметачко куќиште

хоризонтално ATXкуќиште.

Сметачкото куќиште е задграден простор што ги содржи главните компоненти на сметачот. Куќиштата обично се изработени од челик или алуминиум, иако други материјали како дрво и пластика се користеле. Куќиштата може да дојдат во многу различни големини или форма фактори. Големината и обликот на сметачките куќишта обично се одредуваат од страна на форма факторот на матичната плоча што е дизајнирана да се прилагоди, бидејќи ова е најголемата и централна компонента на повеќето сметачи. Следствено, форма факторите на личен сметач обично ги наведуваат само внатрешните димензии и изгледот на куќиштето. Форма фактори за заградено монтирани и блејд опслужувачи (blade servers) исто така може да вклучат прецизни надворешни димензии, бидејќи овие случаи мора да се вклопат во посебни куќишта.

Во моментов, најпопуларна форма фактор за столни сметачи ПНТ (ATX), иако микро ПНТ (microATX) и мали форма фактори станаа многу популарни за различни намени. Компании како Shuttle Inc. и AOpen промовирале мали куќишта, за кои FlexATX е најчестата големина на матична плоча.

Централна единица за обработка

AMD Athlon 64 X2 CPU.

Централната единица за обработка или обработувачот, е оној дел од сметачот кој ги извршува инструкциите на софтверската програма. Кај постарите сметачи ова коло било претходно на неколку печатени табли со кола, но во личните сметачи е едно интегрирано коло. Скоро сите лични сметачи содржат тип на обработувач познат како микрообработувач. Микрообработувачот често се приклучува на матичната плоча користејќи еден од многуте различни видови на приклучоци. ИБМ компатибилните сметачи користат x86-компатибилен обработувач, обично направени од Интел (Intel), АМД (AMD), ВИА Технолоџис (VIA Technologies) или Трансмета (Transmeta). Епл Мекинтош (Apple Macintosh) сметачи на почетокот биле изградени со Моторола 680x0 семејството на обработувачи, а потоа преминале кон серијата PowerPC ( архитектурата RISC заеднички се развила од Епл Сметач (Apple Computer), ИБМ (IBM) и Моторола), но како од 2006 година, Епл (Apple) повторно променил, овој пат во x86 компатибилни обработувачи од Интел (Intel). Современите Модерни обработувачи се опремени со вентилатор спроведен преку кулерот.

Матична плоча

Asus матична плоча

Матичната плоча, исто така наречена системска плоча (systemboard) или главна плоча, е основната плоча на која во рамките на личен сметач. Многу други компоненти директно се поврзуваат или индиректно на матичната плоча. Матичните плочи обично содржат еден или повеќе обработувачи, поддржувачки кола - обично интегрирани кола (шеми) - обезбедувајќи посредник помеѓу обработувачот и меморијата на влез / излез периферни кола, главната меморија, како и уреди за почетно инсталирање на сметач веднаш по вклучувањето (често наречен подигање на фирмвер системски( firmware) системски софтвер или ИБМ компатибилни сметачи на BIOS). Во многу преносни и вградени лични сметачи, во матичната плоча се сместениречиси сите основни компоненти на сметачот. Често матичната плоча, исто така ќе содржи една или повеќе периферни магистрали и физички поврзувачи за проширувачки цели. Понекогаш секундарна картичка (daughter board) е поврзана на матичната плоча за да обезбеди понатамошно проширување или за да ги задоволи просторните ограничувања.

Главна меморија

1GB DDR SDRAM PC-3200 модул

Главната меморија на личниот сметач е брз склад на податоци што е директно пристапен преку обработувачот и се користи за чување на моментално извршувачката програма и веднаш потребните податоци. Сметачите користат полупроводничка директно пристапна меморија (RAM) од различните видови, како што се DRAM, SDRAM или SRAM како нивно примарно складирање. Кој ист вид зависи од прашањата за цена / перформанси во секое посебно време. Главната меморија е многу побрза отколку уредите за масовно складирање, како тврди дискови или оптички дискови, но е обично непостојан, што значи дека не ја задржува својата содржина (инструкции или податоци) во отсуство на електрична енергија и е многу поскап за одреден капацитет отколку што е за повеќето масовно складирање. Главната меморија генерално не е погодна за долготрајно или архивско складирање на податоци.

Тврд диск

A Western Digital 250 GB тврд диск.

Уредите за масовно складирање зачувуваат програми и податоци дури и кога електричната енергија е исклучена, тие имаат потреба од ел.енергија да врши функции на читање и пишување за време на употреба. Иако флеш меморија се намалени во цената, преовладувачка форма за масовно складирање во личните сметачи сè уште е тврдиот диск.

Дискетните драјвови користат запечатен склоп од глава / диск (HDA), кој првпат е воведен од страна на ИБМ-овиот Винчестер" дискетен систем. Употребата на запечатен склоп го овозможи користењето на позитивниот воздушен притисок да ги отстрани честички од површината на дискот, што ја подобрува сигурноста.

Ако контролорот на масовното складирање обезбедува за проширување, личниот сметач исто така, може да се надгради со додавање на екстра тврд диск или оптички диск драјвови. На пример,БД-РОМ-ови (BD-ROM),ДВД-РВ (DVD-RWs), и разни оптички дискетни рекордери може сите да се додадат од страна на корисникот на одредени сметачи. Стандардни поврзувачки посредници на внатрешни уреди за складирање се PATA, Serial ATA, SCSI.

Видео картичка

ATI Radeon видео картичка

Видео картичката - на друг начин наречена графичка картичка, графички адаптер или видео адаптер - обработува и го толкува графичкиот излезен резултат од сметачот до сметачкиот екранот и е суштински дел на современиот сметач. На постарите модели и денес на буџетските модели, графичките кола се стремеле да бидат интегрирани со матичната плоча, но за современи флексибилни машини тие се обезбедени во PCI, AGP или PCI Express формат.

Кога IBM сметачот бил претставен, повеќето постоечки бизнис-ориентирани лични сметачи користеле само текстстуални прикажувачки адаптери и немале графичка способност. Домашните сметачи во тоа време имале графичка компатибилна со телевизиски сигнали, но со ниска резолуција од современите стандарди поради ограничената меморија достапна на осум-битни обработувачи достапни во тоа време.

Визуелна единица

Визуелна единица (или екран) е дел од електрична опрема, обично одвоена од сметачкото куќиште, која прикажува слики создадени од сметач без да произведе постојана евиденција. Зборот "монитор" се користи во други контексти; особено во телевизиско емитување, каде што е прикажана телевизиската сликата во висок стандард. Уредот на сметачкиот екран обично е или катодни цевка или некоја форма на рамна плоча како што е ТФТ ЛЦД (TFT LCD). Мониторот се состои од уред за прикажување, кола за да создадат слика од електронските сигнали испратени од сметачот, како и заграден простор или куќиште. Во рамките на сметачот, или како составен дел или вклучена експанзиска картичка, има кола за претворање на внатрешните податоци во формат компатибилен со екранот. Слики од екраните првично содржеле само текст, но како што графичките кориснички посредници се појавиле и станаа честа појава, тие почнаа да прикажуваат повеќе слики и мултимедијални содржини.

Тастатура

сметачка тастатура

Во пресметувањето, тастатура е распоред од копчиња кое секое одговара на функција, буква или број. Тие се примарните уреди на внесување на текст. Во повеќето случаи, тие содржат низа на копчиња специјално организирани со соодветните букви, бројки и функции испечатени или врежани на копчето. Тие се главно создадени за операторски јазик и постојат многу различни верзии за различни јазици. На англиски јазик, најчестото подредување е QWERTY подредувањето, кое првично било користено кај машините за пишување. Тие еволуирале со текот на времето и се изменети за употреба кај сметачите со додавањето на функционалните копчиња, број,копчињата со броеви, стрелките и специфичните копчиња на оперативниот систем. Често, специфични функции може да се постигнат со притискање на повеќе копчиња одеднаш или по ред, како што се внесуваат знаци со акценти или отворање на управувачот на задачи (Task Manager). Програмите користат многу поинакви тастатурни и сите користат различни кратенки на тастатурата за различни програмски специфични операции, како што е освежување на мрежно место во прелистувачот или избирање на целиот текст во зборовен обработувач.

Глувче

Сметачко глувче со најосновните стандардни катрактеристики: две копчиња и тркалце, кое може да функционира како трето копче.

Глушецот на сметачот е мал, лизгачки уред што корисниците го држат и наоколу го лизгаат за да насочат на, кликнат и понекогаш повлекуваат објекти на екранот во графичко корисничкиот посредник со помош на покажувачот на екранот. Речиси сите лични сметачи имаат глувци. Може да биде вклучен во задниот дел на сметачкиот приклучувач за глувче или како УСБ (USB) уред или, од неодамна, може да се поврзе безжично преку УСБ антена или Блутут (Bluetooth) антена. Во минатото, тие имале едно копче што корисниците можеле да го притиснат на уредот за да "кликнат" на она што покажувачот на екранот лебдел над. Сега, и покрај тоа, многу глувците имаат две или три копчиња (можеби повеќе); "десен клик" функционалното копче на глувчето, што врши секундарно дејство на избраниот објект и тркалцето, кое корисниците можат да го ротираат со користење на нивните прсти да "помрднуваат" нагоре или надолу. Тркалцето, исто така, може да се притисне надолу и затоа се користи како трето копче. Некои тркала на глувчето може да бидат навалени од една страна на друга страна за да се овозможи накосо лизгање. Различни програми ги користат овие функции поинаку и може да се помрдне хоризонтално по номиналност со тркалцето, да се отворат различни менија со различни копчиња, меѓу другите. Овие функции можат да бидат дефинирани од корисникот преку софтверски услуги.

Глувците традиционално откривале движење и комуницирале со сметачот со внатрешно "топче на глувчето" и користеле оптички енкодери (encoders) да открие вртење на топчето и да му каже на сметачот каде глувчето се преместило. Сепак, овие системи биле предмет на ниска трајност, точност и барале внатрешно чистење. Современите глувци употребуваат оптичка технологија за директно да пронајдат движење на површината под глушецот и се многу точни, долготрајни и речиси лесно се одржуваат. Тие работат врз поширок спектар на површини и дури може да работат на ѕидови, тавани или други не-хоризонтални површини.

Други компоненти

Масовно складирање

Сите сметачи бараат или фиксно или подвижно складирање за нивните оперативни системи, програми и корисничкиот генериран материјал. Порано 5 1 / 4 инчната и 3 1 / 2 инчната дискетна единица беа главните форми на отстранливо складирање за резервна копија на корисничките податотеки и дистрибуција на софтвер.

Како што големините на меморија се зголемија, капацитетот на дискетата не била во чекор; зип уредот (Zip drive) и други високо капацитетни преносливи медиуми беа воведени, но никогаш не станаa распространети како флопи дискот (floppy drive).

До крајот на 1990-тите години оптичкиот диск, во ЦД и подоцна ДВД ( DVD) и блу реј диск ( Blu-ray Disc), стана главниот метод за софтверска дистрибуција и запишувачките медиуми обезбедиле резервна копија и размена на податотеки. Флопи дисковите станаа невообичаени во столните лични сметачи од околу 2000 година и дури порано беа повлечени од многу лаптоп системи.

Почетните домашни сметачи користеле компактни аудио касети за чување на податотеки; во времето тие беа решенија за складирање по многу ниски цени, но беа заменети од флопи диск драјвовите кога се намалиле производните трошоци, до средината на 1980-тите.

Втора генерација на магнетофони била донесена кога видеокасетните рекордери биле притиснати во употреба како резервни медиуми за поголеми диск драјвови. Сите овие системи биле помалку сигурни и побавни од наменските магнетни драјвови. Таквите магнетни драјвови биле невообичаени во типот на потрошувачки лични сметачи, но биле неопходни во бизнис или индустриска употреба.

Размената на податоци како што се фотографии од дигитални фото апарати , многу побрзо се овозможуваат со инсталација на читач на картички, што често е компатибилен со неколку форми на флеш меморија.Обично е побрз и многу посоодветен да преместува големи количини на податоци со отстранување на картичката од мобилниот уред, наместо комуницирајќи со мобилниот уред преку УСБ (USB) интерфејс.

УСБ (USB) флеш драјвот денес врши многу од трансферот на податоци и резервните функции порано направени со флопи драјвови, зип (ZIP) дискови и други уреди. Мејнстримот (mainstream) на тековните оперативни системи за лични сметачи обезбедува стандардна поддршка за флеш драјвовите, овозможувајќи размена дури и помеѓу сметачи користејќи различни обработувачи и оперативни системи. Компактната големина и недостатокот на подвижни делови или медиуми осетливи на нечистотија, во комбинација со ниска цена за висок капацитет, ги направија флеш дискови популарна и корисна галантерија за секој корисник на личен сметач.

Оперативниот систем (на пример: Microsoft Windows, Mac OS, Linux или многу други) може да се најде на кое било складирање, но обично тоа е на тврди дискови. ЖивоЦД (Live CD) е функционирање на оперативен систем директно од ЦД. Иако ова е бавно во споредба со чување на оперативниот систем на тврд диск, тоа обично се користи за инсталирање на оперативни системи, прикажувања, за надоместување на системот или други специјални намени. Голема флеш меморија е моментално многу поскапа од тврдите дискови со слична големина (почнувајќи од средината на 2008 година), но почнаа да се појавуваат во лаптоп сметачите поради нивната мала тежина, мали димензии и ниските барања на енергија.

Сметачки комуникации

Внатрешна модемска картичка
Модем
Мрежна адаптер картичка
Насочувач

Општи периферни уреди и адаптер картички

Слушалки
Џојстик
Микрофон
Печатач
Скенер
Звучна адаптер картичка како посебна картичка,подобро отколку да е сместена на матичната плоча
Звучници
Вебкамера

Софтвер

Сметачки софтвер е општ термин кој се користи да се опише колекција на сметачки програми, процедури и документација кои вршат некои задачи на сметачкиот систем.Терминот вклучува софтверска апликација како на пример текстуални обработувачи кои вршат продуктивни задачи за корисници, системски софтвер како што се оперативните системи, кои воспоставуваат врска со хардверот да ги обезбедат потребните услуги за апликативен софтвер и мидлвер (мiddleware) кој ги контролира и координира дистрибуираните системи.

Софтверски апликации за обработка на текст, интернет пребарување, праќање факсови преку интернет, електронска пошта и други дигитални пораки, мултимедијална репродукција, сметачки игри и сметачко програмирање се вообичаени. Корисникот на еден современ личен сметач може да има значително познавање на оперативната средина и апликативните програми, но не е задолжително да е заинтересиран за програмирање, ниту пак да биде способен да пишува програми за сметач. Затоа, поголемиот дел од софтверот напишан првенствено за лични сметачи има тенденција да биде дизајниран со едноставност на користење или "употребливост" предвид. Сепак, софтверската индустрија континуирано обезбедува широк спектар на нови производи за користење во личните сметачи, наменети за двата експерт корисник и аматер корисник.

Оперативен систем

Оперативен систем (OS) ги управува сметачките средства и им овозможува на програмери посредник за да пристапат до овие средства. Оперативен систем обработува системски податоци и кориснички внесувања и одговара преку распределба и управување на задачи и внатрешните системски ресурси како услуга за корисниците и програмите на системот. Оперативниот систем извршува основни задачи како контрола и распределба на меморијата, приоритизирање на системски барања, контрола на влезни и излезни уреди, унапредување на сметачки мрежи и управување со податотеки.

Општите современи столни оперативни систеви се Мајкрософт Виндоус (Microsoft Windows) (92,77% удел на пазарот),Мак Оперативен Систем (Mac OS X) (5,12%), Линукс (Linux) (0,95%), Соларис (Solaris) и FreeBSD. Виндоус (Windows), Мак (Mac) и Врскаукс (Linux) сите имаат опслужувач и лични варијанти. Со исклучок на Мајкрософт Виндоус (Microsoft Windows), дизајните на секоја од гореспоменатите оперативни системи биле инспирирани од или директно наследенаи од оперативниот систем Уникс (Unix). Уникс (Unix) е развиен во Бел Лабс (Bell Labs) почнувајќи на крајот од 1960-тите години и го прошири развојот на бројни бесплатни и сопствени оперативни системи.

Мајкрософт Виндоус (Microsoft Windows)

Windows 7 ,последната клиент верзија на Мајкрософт Виндоус семејството

Мајкрософт Виндоус (Microsoft Windows) е колективното име на марка на неколку софтверски оперативни системи од Мајкрософт (Microsoft). Мајкрософт (Microsoft) првпат претстави оперативна средина со име Виндоус (Windows) во ноември 1985 година како додаток на МС-ДОС (MS-DOS) како одговор на растечкиот интерес за графички кориснички посредници (GUIs).Најновата клиент верзија на Виндоус (Windows) е Виндоус 7 (Windows 7) и Мајкрософт опслужувач 2008 Р2 (Microsoft Server 2008 R2) која била достапна на продажба на мало на 22 октомври 2009 година.

Mac OS X

Mac OS X е линија на графички оперативни системи развиени, пласиран на пазарот и продадени од Епл (Apple Inc.). Mac OS X е наследник на оригиналниот Mac OS, кој беше примарен оперативен систем на Епл (Аpple) од 1984 година. За разлика од неговите претходници, Mac OS X е Уникс (Unix)-заснован оперативен систем. Последната верзија на оперативниот систем Mac OS X е 10.6 „Снежен леопард“ (10.6 Snow Leopard) и сегашната опслужувач верзија е Mac OS X Server 10.6.

Линукс (Linux)

Линукс (Linux )е фамилија на Уникс (UNIX-like) сметачките оперативни системи. Линукс (Linux) е еден од најпознатите примери за бесплатен софтвер и софтвер со развој на отворен код: обично сите основни изворни кодови може да биде слободно изменети, користени и редистрибуирани од кој било. Името "Линукс" доаѓа од Линукс јадрото (Linux kernel) започнато во 1991 година од страна на Линус Торвалдс. Системските услужни програми и библиотеки обично доаѓаат од ГНУ (GNU) оперативниот систем, објавен во 1983 година од страна на Ричард Сталман. Придонесот на ГНУ е основата за алтернативно име ГНУ / Линукс.

Познат по неговата употреба во опслужувачи како дел од ЛАМП (LAMP) апликацискиот стог, Линукс е поддржан од страна на корпорации како што се Дел (Dell),Хјулит и Пакард (Hewlett-Packard), ИБМ (IBM),Новел (Novell),Оракл Корпорација (Oracle Corporation), Ред Хет (Red Hat), Каноникал (Canonical Ltd.) и Сан Микросистеми (Sun Microsystems). Се користи како оперативен систем за широк спектар на сметачки хардвер, вклучувајќи столни сметачи, мрежни лап топ сметачи, суперсметачи,системи за видеоигри, како PlayStation 3, неколку аркадни игри и вградени уреди како мобилни телефони, преносни медиа плеери, насочувачи и системи за сценско осветлување.

Апликации

Корисникот на сметач ќе стави апликациски софтвер за извршување на одредена задача. Системскиот софтвер поддржува апликации и обезбедува општи услуги како што е управување со меморијата, мрежна врска или драјвери на уредите, сите од кои може да се користат од апликации, но кои не се директно од интерес на крајниот корисник. Едноставно, ако несовршена аналогија во светот на хардверот ќе биде односот на електрична светилка (апликација) до генерацискиот погонот за електрична енергија (систем). Погонот за електрична енергија единствено генерира електична енергија, не на сама си на која било реална употреба сè додека не се прицврсти до апликација како електричната светлина што врши услуга што придобива корисникот.

Типични примери на софтверски апликации се обработувачи за обработка на текст, табеларни пресметки и медиа плеери. Повеќе апликации врзани заедно како пакет се понекогаш наречени апликациски комплет. Мајкрософт Офис (Microsoft Office) и ОпенОфис. Орг (OpenOffice.org), кои врзуваат заедно текстуален обработувач, табеларен уредувач како и неколку други дискретни апликации, се типични примери. Одделните апликации во комплет обично имаат кориснички посредник што има некои сличности правејќи го полесен за корисникот да ја научи и користи секоја апликација. И често тие може да имаат некоја способност да комуницираат едни со други начини во корист на корисникот. На пример, една табела може да биде во можност да биде вградена во документот на текстуалниот обработувач иако била создадена во одделна апликација за табеларни пресметки.

Крајниот кориснички развој ги прилагодува системите да ги задоволат специфичните потреби на корисникот. Корисничкиот напишан софтвер вклучува табеларни шаблони, макроа на текстуалниот обработувач, научни симулации, графика и анимациски скрипти. Дури филтрите за електронка пошта се еден вид на кориснички софтвер. Корисниците го создаваат овој софтвер на себеси и често не забележуваат колку е важен.

Поврзано

Сметач

Белешки

Accidental Empires: How the boys of Silicon Valley make their millions, battle foreign competition, and still can't get a date, Robert X. Cringely, Addison-Wesley Publishing, (1992), ISBN 0-201-57032-7

Наводи

↑ Jim Battle (August 9, 2008). „The Wang 2200“. Wang2200.org. Jim Battle. Архивирано од изворникот May 31, 2008. Посетено на November 13, 2013.
↑ What's New (February 1978), „Commodore Ships First PET Computers“, BYTE, 3 (2): 190 Commodore press release. "The PET computer made its debut recently as the first 100 units were shipped to waiting customers in mid-October 1977."
↑ „Apple II History“. Apple II History. 2008-11-04. Архивирано од изворникот 2014-05-10. Посетено на May 8, 2014.

[1] Jim Battle (August 9, 2008). „The Wang 2200“. Wang2200.org. Jim Battle. Архивирано од изворникот May 31, 2008. Посетено на November 13, 2013.

[Byte_Feb_1978-2] What's New (February 1978), „Commodore Ships First PET Computers“, BYTE, 3 (2): 190 Commodore press release. "The PET computer made its debut recently as the first 100 units were shipped to waiting customers in mid-October 1977."

[Apple_II_History-3] „Apple II History“. Apple II History. 2008-11-04. Архивирано од изворникот 2014-05-10. Посетено на May 8, 2014.

[1]

[2]

[3]