Крушари (Ениџевардарско)
Крушари или Крушаре (грчки: Αμπελειές, Абелиес; до 1926 г. Κρουσάρι, Крусари[2]), на турски: Армутчи — село во Ениџевардарско, Егејска Македонија, денес во општината Постол на истоимениот округ во областа Централна Македонија, Грција. Населението брои 1.388 жители (2011), сочинето исклучиво од Македонци.[3]
| Крушари Αμπελειές | |
|---|---|
 Поглед на Крушари | |
  Крушари | |
|
Местоположба во областа   Крушари | |
| Координати: 40°50.3′N 22°23.16′E / 40.8383° СГШ; 22.38600° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Централна Македонија |
| Округ | Постолски |
| Општина | Постол |
| Општ. единица | Пазар |
| Надм. вис. | 150 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 1.159 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Географија
уредиСелото е сместено во Солунското Поле, 5 км северно од градот Пазар (Ениџе Вардар).[3]
Историја
уредиВо Отоманското Царство
уредиНа крајот на XIX век Крушари е забележано како чисто македонско село во Ениџевардарската каза. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Крушари (Армутчи) броело 320 жители, сите Македонци.[4][5]
Според цариградскиот деец Христо Силјанов, по Илинденското востание во 1904 г. целото село (Кошари) потпаднало под врховенството на Бугарската егзархија.[6] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Горно Крушари (Армут) (Gorno Krouchari Armout) имало 512 Македонци, сите под егзархијата.[4][7] Во селото наскоро проработела и бугарската пропаганда со отворањето на бугарско училиште. Кукушкиот околиски училиштен инспектор Никола Хрлев нашишал во 1909 г.:
| „ | Крушаре (Армути), 10/III, 1½ ч. од Вети Пазар. Вкупно 55 македонски егзархиски куќи: 2 свои и 52 чифлигарски. Се издржуваат од земјоделство, малку бубарство и пчеларство. Црквата е затворена: таа има дудова градина, која дава 6 лири годишно. Од Патријаршијата се откажало во 1903 г., а прво бугарско училиште се отвора сега. Училишната зграда (во црковниот двор) е двокатно со подрум, само една просторија, голема 4×2×2½×2 метри, таваносана, добро осветлена.[4][8] | “ |
Во септември 1910 г. селото настрадало во разоружувачката акција на младотурците. Уапсени и претепани се 7 селани и учителот Атанас Попчев бидејќи биле поранешни членови на ВМРО.[9] Според српскиот географ Боривое Милоевиќ, во овој период селото се состоело од 45 македонски куќи.[3]
Во Грција
уреди
По Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата 1913 г. селото броело 430 жители, кои во 1920 г. биле 422.[3] Властите ги затвориле бугарската црква и училиште.[10] Во селото немало грчки дојденци,[11] но властите во 1924 г. принудно иселиле 29 жители во Бугарија.[3] Во 1926 г. е преименувано во Амбелие. И покрај иселувањата, на пописот од 1928 г. селото се зголемило на 469 жители, а потоа доживеало огромен раст, така што во 1940 г. Крушари имало 701 жител.[3]
Населението на Крушари било предмет на жестоко прогондство од монархистичката власт за време на Граѓанската војна поради истакнатата национална свест и народноослободителната дејност. Селото дало повеќе жртви, а некои семејства и поединци морале да пребегаат во Р Македонија.[3]
И покрај сите непогоди, во 1951 г. селото имало 758 жители и продолжило да расте. Во 1991 г. броело 1.162 жители, а по две десетлетија, на пописот од 2011 г. во него живееле 1.159 лица.[3]
Население
уредиЕве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 701 | 758 | 960 | 1.002 | 963 | 1.162 | 1.095 | 1.159 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Стопанство
уредиИако е полупланинско, селото напредува поради трудољубивоста на жителите. Главни производи се житото, грозјето, памукот и др. Делумно е застапено и сточарството.
Личности
уреди- Родени во Крушари
- Ѓорѓи Сотиров Попчев (1921 – 1945) — подофицер во Бугарија, загинал во Втората светска војна[12]
- Тодор Чифтеов, деец на ВМРО, подоцна одметнат на грчка страна
- Починати во Крушари
- Апостол Петков, наречен „Ениџевардарското Сонце“ (1869 – 1911) — револуционер, истакнат војвода на ТМОРО
- Ѓорѓи Мучитанов - Касапчето (1882 – 1911) — револуционер на ВМРО
- Васил Пуфката (? – 1911) — револуционер на ВМРО
- Тодор Дојчинов (1921 – 1947) — партизан и деец на НОФ
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Κρουσάρι -- Αμπελιές
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. I дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 72.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 146. ISBN 954430424X.
- ↑ Силянов, Христо. „Освободителните борби на Македония“, том I, София, 1993, стр. 125.
- ↑ D.M.Brancoff. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905, pp. 102 – 103.
- ↑ Хърлев, Никола (1998). Рапорт по ревизията на селските български училища в Ениджевардарската кааза през м. март 1909 г. – Во: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. стр. 84.
- ↑ Дебърски глас, година 2, брой 25, 9 октомври 1910, стр. 4.
- ↑ Генов, Георги. Беломорска Македония 1908 – 1916, Торонто, 2006, стр. 184
- ↑ „Δημήτρης Λιθοξόου. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 – 1971“. Архивирано од изворникот 20 јуни 2012. Посетено на 20 јуни 2012.
- ↑ ДВИА, ф. 39, оп. 3, а.е. 112, л. 14
Надворешни врски
уреди
Крушари (Ениџевардарско) на Ризницата ?
