Жупан (село)
Жупан (грчки: Πεντάλοφος, Пендалофос; до 1928 г. Πετρόβουνο, Петровуно,[2] до 1927 г. Ζουπάνι, Зупани[3]) — село во Населичко, Егејска Македонија, денес во општината Горуша на Кожанскиот округ во областа Западна Македонија, Грција. Населението брои 446 жители (2011).
| Жупан Πεντάλοφος | |
|---|---|
  Жупан | |
|
Местоположба во областа   Жупан | |
| Координати: 40°12′N 21°09′E / 40.200° СГШ; 21.150° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Кожански |
| Општина | Горуша |
| Општ. единица | Жупан |
| Надм. вис. | 1.040 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 446 |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
| Пошт. бр. | 500 07 |
| Рег. таб. | KZ |
Географија и местоположба уреди
Селото е сместено во областа Населица, на југоисточните падини на планината Горуша, на надморска височина од 1.040 м, крај патот кој води за Борботско и Коница.[4] Во непосредна близина на селото е сместен Жупански мост.
Историја уреди
Во Отоманското Царство уреди
Во даночните записници од средината на XV век Жупани е споменато со 21 глава на семејства и една вдовица: Јорги, Димо, Мартин, Миле, Папа Стефан, Краимирос, Мано, Коста, Никша, Никола, Коста, Димос, Волкан, Михо, Јорги, Михо, Стајо, Николас, Јане, Михо, Никола и Стана. Вкупниот приход за државата од селото изнесувал 1.112 акчиња.[5]
Во XIX век Жупан било грчко село во Населичката каза на Серфиџенскиот Санџак.
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900, населението на Жупан броело 1.750 жители, сите Грци.[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 во Жупан живееле 1.675 Грци.[7]
Според грчка статистика од 1904 г. во Жупан живееле 2.200 Грци христијани.[8]
Во Грција уреди
По Балканските Војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година во него се попишани 2.323 жители, кои во 1920 г. се намалиле на 1.708 лица.[4]
Во 1927 г., името на Жупан му било применувано во Петровуно, но во 1928 пак му било применувано во денешното име Пендалофос.[2]
Стопанство уреди
Неговото население произведува компири, жито и други земјоделски производи. Дел од населението се занимава и со сточарство.[4]
Население уреди
Во пописот од 1913 година, селото било забележано со 2.323 жители, во 1920 година со 1.560 жители, во 1928 година со 1.708, во 1940 година со 1.752, во 1951 година со 1.144, во 1961 година со 981, во 1971 година со 814, во 1981 година со 789, а во 1991 година со 652 жители.[4] Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 1.752 | 1.144 | 981 | 814 | 789 | 652 | 633 | 446 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Самоуправа и политика уреди
Во 1918 година, селото станало самостојна општина, а атарот на општината опфаќал површина од 38 квадратни километри.[4] Општината Жупан била укината во 2011 година и станала дел од поголемата општина Горуша.
Селото припаѓа на општинската единица Жупан со седиште во истоименото село, која припаѓа на поголемата општина Горуша, во округот Кожани. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Жупан, во кој е единствено село.
Општествени установи уреди
- Полициска станица
- Пошта
Културни и природни знаменитости уреди
- Цркви
- Св. Ахил од 1742 г., прогласена за споменик на културата
- Св. Атанасиј од 1816 г.
- Св. Варвара од 1867 г.
- Св. Ѓорѓи од 1870 г.
- Мостови
- Жупански мост — мост на реката Праморица крај селото
Личности уреди
Родени во Жупан
- Јанис Џорџиос (1750 - 1800) — ајдутин
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ 2,0 2,1 „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
- ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Симовски, Тодор (1998). „Кожански округ“. Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. I дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 338.
- ↑ Опширни пописни дефтери од XV век, том II, Архив на Македонија, Скопје 1973, стр. 88
- ↑ „Makedonija. Etnografija i statistika - 2.45“. www.promacedonia.org. Посетено на 2023-04-13.
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ Σπανός, Κώστας. "Η απογραφή του Σαντζακίου των Σερβίων", in: "Ελιμειακά", 48-49, 2001.