Езерани
Езерани (многу ретко се сретнува и како Езерени) — село во Општина Ресен, во областа Горна Преспа, во околината на градот Ресен, сместено во близина на брегот на Големото Преспанско Езеро.
| Езерани | |
Сретселото со поглед на главната селска црква „Св. Илија“ | |
  Езерани Местоположба на Езерани во Македонија
Езерани на карта
| |
| Координати 41°01′26″N 21°01′20″E / 41.02389° СГШ; 21.02222° ИГД | |
| Регион |  Пелагониски
|
| Општина |  Ресен
|
| Област | Горна Преспа |
| Население | 137 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 7315 |
| Повик. бр. | 047 |
| Шифра на КО | 23013 |
| Надм. вис. | 857 м |
| Слава | Илинден |
|
Езерани на општинската карта  Атарот на Езерани во рамките на општината | |
 Езерани на Ризницата
| |
Потекло на името
уредиСелото најпрвин запишано како Езерани се сретнува во турските пописни дефтери од 1568-69 година. Името му доаѓа од самата близина на Преспанското Езеро.[2] Во врска со името на селото, Влоѓимјеж Пјанка пишува дека е етничко, образувано со помош на наставката „-ени“ и потекнува од апелативот „езеро“, што во потполност се совпаѓа и со преданијата на денешните езеренци.[3]
Географија и местоположба
уреди
Селото се наоѓа во средишниот дел на Преспанската Котлина, на територијата на Општина Ресен, чиј атар се допира со северниот брег на Преспанското Езеро.[4] Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 857 метри. Од градот Ресен е оддалечено околу 8 километри.[4]
Езерани се наоѓа во јужниот дел на Ресенското Поле, на околу три километри северно од брегот на Големото Преспанско Езеро, од десната страна на Голема Река, поврзано со асфалтен пат од селото Царев Двор. Низ атарот на селото тече Голема Река, која во минатото честопати ги поплавувала нивите.[3]
Езерани е село од собран тип со 60 куќи, повеќето обновени или новоизградени во современ стил, а внатре опремени. Околу куќите постојат разновидно оградени дворни места во кои се изградени стопански и други објекти (гаражи, магацини, летни кујни и др.) и парцели на зеленчукови, овошни и цветни градини. Според самата групираност на куќите може да се подели на две маала: Радевско и Маневско.[3]
Езерани се граничи со следниве села: со Царев Двор и Горна Бела Црква на север, со Подмочани и Грнчари на исток, со Асамати и самото езеро на југ и на запад со селата Перово и Дрмени.[3]
Месности во атарот на селото се следниве: Бранејнца, Вршица, Вител, Влогон, Вис, Визоо Лаѓе, Гумења, Гољон, Гојдарникон, Езерани, Жерајца, Зајмица, Иванден, Корија, Кочона, Ралеи Куќи, Куќиште, Ливачко Речиште, Лозјана, Лазон, Мерана, Манескине Ниви, Нисија, Прешленкон Мост, Пануклар, Под Село, Прекоп, Ракидјено, Радескине Ниви, Ружин Гроб, Старо Село, Стара Река, Ќошон, Шириње, Широкион и други.[3]
Селото добило електрична енергија во 1958 година, телевизиски прием во 1965 година, асфалтен пат во 1980 година, а со телефонски приклучоци во 1988 година.[3]
Историја
уредиЕзерани трипати ја менувало својата местоположба, секогаш поместувајќи се кон север. Како претходни положби се споменуваат Нисија или Грмада, Старо Село и Куќиште, кои се наоѓаат 2 до 3 километри јужно од денешното село. Причина за поместувањето секогаш било поплавувањето од езерото. Езеренци во месноста Нисија до неодамна се забележувале остатоци од пат, црква и гробишта.[3]
Во верувањето меѓу мештаните се раскажува дека во месноста Старо Село живееле заедно езеренци и дрменци, која била поделена (второ преместување). Тогаш, Турците од Старо Село отишле во Дрмени, додека христијаните се преселиле во Куќиште (трето преместување). Околу 1800 година, христијаните од Куќиште се преселиле на денешното подрачје. Ова кажување го поткрепува фактот што во близина на црквата „Раѓањето на Св. Јован“ во Старо Село постоела џамија, по која месноста го добила името Дрменска Џамија.[3]
Езерани е старо христијанско село во кое секогаш живееле православни Македонци. Под различен облик на денешното име (Езерно, Ечерени, Језерени, Езеране, Езерени и Езерани) неговото постоење е забележано во повеќе извори од различни периоди. Најрано е споменато во Слепчевскиот кодик од XVI век.[3]
Во XIX век, Езерани се наоѓало во Битолската каза, нахија Горна Преспа, во Отоманското Царство.
До 1912 година, Езерани било под турска власт, а со тоа и беговски чифлик. Во текот на подготовките за Илинденското востание учествувало активно. Во текот на востанието загинал 1 жител, а големи борби се воделе на просторот помеѓу Езерани и Подмочани.[3]
Во Првата балканска војна (ноември 1912 г.), селото се нашло под српска власт, а во текот на Првата светска војна (октомври 1915 г.) под бугарска окупација. Подоцна, со поместувањето на фронтот, низ селото поминале и војските на Антантата. Во текот на војната, езеренци биле мобилизирани во војските на спротивставените страни.[3]
По завршувањето на Првата светска војна, Езерани повторно се нашло под српска власт.[3]
Во Втората светска војна селото паднало под окупација на фашистичка Италија (мај 1941 година), со што се нашло во составот на т.н. Голема Албанија. По капитулацијата на Италија (8 септември 1943 година) паднало под окупација на фашистичка Бугарија, под која останало до ослободувањето на 5 септември 1944 година. Во текот на војната загинал еден жител.[3]
Стопанство
уредиАтарот зафаќа простор од 6,6 км2. На него преовладува обработливото земјиште на површина 312,1 хектар, пасиштата заземаат 108,1 хектар, додека на шумите само 37,6 хектари.[4]
Селото, во основа, има полјоделска функција.[4]
Мештаните се занимавале со полјоделство, сточарство, риболов и пчеларство. До 1960-тите години најмногу се сеело жито (пченица, јачмен и пченка), се саделе градинарски култури (пипер, домати, зелка, лук, кромид, грав, компир и друго). Денес, преовладуваат овошните насади со јаболка. Во рамките на сточарството најмногу се одгледувале волови, коњи, овци и кози. Денес, оваа гранка е целосно замрена.[3]
Доста се одело и на печалба.[3]
Население
уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дела во 1873 г. Езерани било село со 25 домаќинства и 70 жители.[5]
Според статистиката на бугарскиот етнограф Васил К’нчов („Македонија, етнографија и статистика“) од 1900 година во селото имало 240 жители, сите Македонци.[6] Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Езерани имало 280 Македонци под врховенството на егзархијата.[7]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Езерани се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 55 куќи.[8]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци.[9]
Селото е мало и во 1961 година броело 345 жители, а во 1994 година 217 жители, македонско население.[4]
Според пописот од 2002 година, во селото Езерани живееле 203 жители, сите Македонци.[10]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 137 жители, сите Македонци.
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 240 | 280 | 318 | 338 | 345 | 272 | 318 | 257 | 217 | 203 | 137 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]
Родови
уредиЕзерани е македонско село.[3]
Родови во селото се: Андреевци, Буровци, Ѓоргијовци, Кузмановци, Маневци, Мановци, Петревци, Радевци, Стојановци, Стефановци, Ќосевци, Чингаровци, Џеповци, Шаговци и Шушевци.
Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се:[15]
- Староседелци и доселеници со непознато потекло: Ќосевци (6 к.), Радевци (11 к.), Маневци (6 к.), Џеповци (7 к.), Ѓоргијовци (6 к.) и Шушевци (1 к.).
- Доселеници со познато потекло: Мановци (12 к.), Буровци (3 к.) и Шеќеровци (1 к.), доселени се од селото Долна Бела Црква; Чингаровци (5 к.), доселени се од некое село во Охридско.
Општествени установи
уреди
- Основно училиште „Браќа Миладиновци“, подрачно основно училиште до V одделение во склоп на ОУ „Браќа Миладиновци“ - Царев Двор
Со своја прва училишна зграда селото се здобило во 1922 година.[3]
Самоуправа и политика
уредиСелото влегува во рамките на Општина Ресен, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Ресен.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Ресен. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било дел од некогашната Општина Ресен.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Подмочани, во која покрај селото Езерани, се наоѓале и селата Асамати, Горна Бела Црква, Грнчари, Долна Бела Црква, Козјак, Курбиново, Подмочани, Претор и Рајца. Во периодот 1950-1952 година, селото било дел од некогашната Општина Долна Бела Црква, во која влегувале селата Горна Бела Црква, Долна Бела Црква, Езерани и Козјак.
Избирачко место
уредиВо селото постои избирачкото место бр. 1662 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.[16]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 145 гласачи.[17]
Културни и природни знаменитости
уреди
- Археолошки локалитеи[18]
- Грмада — населба од хеленистичко време и црква од средниот век
- Цркви[19]
- Црква „Св. Илија“ — главна селска црква, изградена во 1858 година; и
- Црква „Св. Јован Крстител“ — мала црква во месноста Старо Село
- Реки[20]
- Голема Река — се влева во езерото
- Заштитени подрачја
- Парк на природата „Езерани“ — заштитено подрачје покрај езерото, прогласено со посебен закон на 17 февруари 2012 година, откако во периодот 1996-2012 беше строг природен резерват
Редовни настани
уредиЛичности
уреди- Родени или потекло од Езерани
- Предраг Кузмановски-Баџе
- Јонче Шушевски
- Насте Јошев Димовски — македонски револуционер од ВМОРО.[21]
- Тале Нечов Ивановски — македонски револуционер од ВМОРО.[22]
- Димитри Илијев Радевски — македонски револуционер од ВМОРО.[23]
Култура и спорт
уреди- ФК Пакост — фудбалски клуб од село Езерани
Иселеништво
уредиЕмиграцијата во Езерани е голема, а најголемиот број од луѓето се иселувале во Австралија, како и во Америка. Постари иселеници до 1949 година има највеќе во Аргентина (петнаесет семејства), помалку во Бугарија (три семејства), Канада (едно семејство), САД (три семејства), и во Турција (едно семејство).[15]
Наводи
уреди- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ Иванова, Олга (2014). Речник на имињата на населените места во Р Македонија : (Б,Ѓ,Е,Ј,Н,Р,Т,Ќ,У,Ф,Х,Џ,Ш). Скопје: Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“. стр. 92. ISBN 978-608-220-026-2.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 Јовановски, Владо (2005). Населбите во Преспа (PDF). Скопје: Ѓурѓа. стр. 116–120. ISBN 9789989920554. Посетено на 16 јуни 2020.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 121. Посетено на 16 јуни 2020.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 86-87.
- ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900. стр. 241.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рp. 168-169.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 15.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 16 јуни 2020.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ 15,0 15,1 Русиќ, Бранислав. Преспанска област. Архивски Фонд на МАНУ, к-2, АЕ 87.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 7 јуни 2020.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2020-06-16. Посетено на 16 јуни 2020.
- ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Петрушевски, Илија; Маркоски, Благоја (2014). Реките во Република Македонија (PDF). Скопје: Геомап. стр. 23. ISBN 978-9989-2117-6-8.
- ↑ . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: друго (link) - ↑ . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва том II, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: друго (link) - ↑ . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва том III, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: друго (link)
_1941.jpg){kind=link}