Баница (Леринско)
Баница (грчки: Βεύη, „Веви“) — село во општина Овчарани во округот Леринскиот округ, Егејска Македонија. До денес е населено исклучиво со Македонци.
| Баница Βεύη | |
|---|---|
 Баница | |
  Баница | |
| Координати: 40°46′N 21°37′E / 40.767° СГШ; 21.617° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Лерин |
| Општина | Овчарани |
| Население (2011)[1] | |
| • Селска | 663 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
| Пошт. бр. | 539 74 |
| Повик. бр. | 2385 |
Географија и местоположба
уредиСелото Баница се наоѓа на 23 километри источно од градот Лерин и 8 километри од Суровичево, во западните падини на планината Ниџе. Низ Баница минува главниот пат Солун-Лерин-Битола, а тука се одделуват патните јазли коишто водат кон Суровичево, Костур и Кожани, а друг директно оди за Битола кон Крушоради и Живојно[2]. Според записите на Ѓорче Петров селото Баница е расположено четири часа на исток од Лерин на солунско-битолскиот пат[3].
Историја
уредиНајстарите археолошки пронајдоци укажуваат на римскиот период, како што е торзо од машка статуа [1] Архивирано на 30 април 2009 г.. Едни од најстарите пишани податоци за селото Баница се среќаваат во турските пописни дефтери од XV век, односно од опширниот пописен дефтер број 16 за Леринската нахија од 1481 година каде за селото е запишано дека имало 35 христијански македонски семејства кои произведувале пченица до 44 товари, јачмен до 49 товари, 'рж до 14 товари, просо до 2 товари, граор до 3 товари, леќа, бостан, мед, се обработувале лозја и се чувале свињи за што селото остварувало свкупен приход од 2353 акчиња[4] За време на Османлиското Царство се спомнува во турските дефтери со името Баниче, коешто броело 132 христијански домаќинства, во Леринскиот вилает од 1626-1627 година. Црквата „Св. Никола“ е изградена во 1460 година. На основа на податоците од записите на Ѓорче Петров во неговата книга Материјали по изучувањето на Македонија од 1896 година, селото Баница имало 250 куќи со 1500 жители од кои 725 биле Македонци – гркомани, а 775 биле Македонци под врховенството на Бугарската егзархија, при што административно тоа спаѓало во Воштаранската нахија, а црковно-духовно припаѓало на Охридската бугарска епархија[3]. Кај Стефан Верковиќ е регистрирано со 141 семејство и 682 жители, во статистиките на К’нчов од 1910 Баница се споменува со 1650 жители, додека Милоевиќ го забележал како село со 400 македонски куќи[2]. Поради страдањата во Втората светска и Граѓанската војна ви Грција, мнозина жители пребегнале во Македонија и во другите источноевропски држави, а по овој период започнало и помасовно иселување во прекуокеанските земји.
Стопанство
уреди
На планината над Баница се наоѓа рудникот Веви, којшто работи од 1980-те години. Од него се добива лигнит со висок квалитет и таму работат повеќе луѓе од селото. Од земјоделството селото произведува големи количества жито[2].
Демографија
уреди| Година | Население |
| 1913 | 1.167 |
| 1920 | 1.653 |
| 1928 | 1.995 |
| 1940 | 2.245 |
| 1951 | 2.062 |
| 1961 | 2.105 |
| 1971 | 1.049 |
| 2001 | 688 |
| 2011 | 663 |
Општествени установи
уредиВо селото е сместена жандармериска поткоманда со неколку истурени жандармериски станици во околните села, како и пошта која ги опслужува и околните села[2].
Администрација и политика
уредиКултурни и природни знаменитости
уреди- Цркви
- „Св. Никола“ од 1460 г.
Редовни настани
уредиЛичности
уреди- Алексо Џорлев
- Наце Ѕоле Катин - македонски револуционер и околиски војвода[5]
- Ристо Пео Јовчев - македонски револуционер и околиски војвода[5]
- Ѕоле Стојчев (Агеш паша) - македонски револуционер и околиски војвода[5]
- Геле Алушов - македонски револуционер[5]
- Наце Куртов - македонски револуционер[5]
- Мице Сариев - македонски револуционер[5]
- Кире Качоров - македонски револуционер[5]
- Стате Стојан Ташев - македонски револуционер[5]
- Филип Шишарев - македонски револуционер[5]
- Коле Неделков - македонски револуционер[5]
- Ристо Јовчев - македонски револуционер[5]
- Доне Павлев - македонски револуционер[5]
- Ѓорѓи Џорлев - македонски револуционер[5]
- Дине Ничов - македонски револуционер[5]
- Ѕоле Џугоманов - македонски револуционер[5]
- Дине Русе Пенџов - македонски револуционер[5]
- Илија Лерински
- Лефтер Олевски - командант на првиот Банички одред[6]
- Ѓорѓи Ило Дајков - партизан од Баничкиот одред[6]
- Блаже Дајков - партизан од Баничкиот одред[6]
- Кочо Ралов - партизан од Баничкиот одред[6]
- Методи Васев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ило Васев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ило Мангов - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ѓорѓи Абов - партизан од Баничкиот одред[6]
- Лазо Ѓерѓев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Пеце Алушев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Дине Диманин - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ѕоле Лаков - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ѕоле Калпаков - партизан од Баничкиот одред[6]
- Гонче Делев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Михали Хариши - партизан од Баничкиот одред[6]
- Андон Хариши - партизан од Баничкиот одред[6]
- Наце Ристо Малинов - партизан од Баничкиот одред[6]
- Тане Јовчев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Димитар Кочевски - партизан од Баничкиот одред[6]
- Лазо Вељанов - партизан од Баничкиот одред[6]
- Леко Ничев - партизан од Баничкиот одред[6]
- Ванчо Катин - партизан од Баничкиот одред[6]
- Лазо Попдимитров - партизан од Баничкиот одред[6]
- Шена Апчева - македонски партизан, учесник во Втората Светска војна, како дел од единиците на ЕЛАС.
- Проф. д-р Кики Мангова-Поњавиќ Архивирано на 6 мај 2007 г.
- Боро Пејчинов [2] Архивирано на 28 септември 2007 г.
- Наум Абов (1930-2016) - македонски иселенички активист и спортски работник;
- Коле Мангов (1940-2013) - македонски поет, публицист и борец за човекови права
- Димитар Велаков (1908-1997) - македонски партизан, учесник во НОВ, учесник во ослободителното движење во Грција и во Граѓанската војна
Култура и спорт
уредиВо Баница постоел спортски фудбалски клуб Павле Меља кој бил основан во 1924 година ѝ во него се натпреварувле повеќе генерации младинци. Клубот се натпреварувал во Северната зона на Грција и заземал високи пласмани во лигата. Постоеле уште два тима, кои се натпреварувале во Окружната леринска зона. Младината била многу заинтересирана за фудбалот и за атлетиката, па затоа овие друштва биле и многу масовни.[7]
Иселеништво
уредиПротерани од Баница кои заради теророт па монархофашистите на Грција во периодот од 1945 година го напуштиле родниот крај:[8]
уреди1. Јане Сариев со семејстото: Лена , Миле (син) и Ники и Виолета (ќерки)
2. Лазо Малинов-Капидан
3. Сотир Гасков
4. Коле Вељанов
5. Глигор Подимитров
6. Дере Малинов со семејството: Фима , Ташко и Атанас (синови) и Тријада
7. Кочо Малинов
8. Блаже Мангов
9. Мице Лаев со семејството: Менка (сопруга), Лефтер (син) и Рина (ќерка)
10. Блаже Тошев со семејството: Фроса, Ѓорѓи и Лечо (синови)
11. Крсто (Кице) Џогов со семејството: Василка (Циља) (сопруга), Калипса, Фроса, Менка и Вангелица (ќерки),Ахилеј и Стојан (синови).
12. Ана Мангова со ќерките: Василка, Роза, Кики, Менка и Тина
13. Лефтер Олевски со семејството: Љуба (сопруга), Тула (ќерка), Коле (син) и Петра (мајка)
14. Русе Џугоманов со семејството: Софика Џугоманова (сопруга), Пеце (син) и Маре (ќерка)
15. Пандо Кујчев со семејството: Прона (сопруга), Леко (син) и Марика и Авгула (ќерки)
16. Дине Тошев со семејството: Лена (сопруга), Ники (ќерка)
17. Ило Дајков-илинденец со семејството: Битолка (сопруга), Коле (син), Калипса и Тона (ќерки)
18. Дине Кировски
19. Коле Малинов со семејството: Менка (ќерка), Пандо (син) со сопругата Митра и нивните деца: Миле (син) и Ники, Ефрула и Надежда (ќерки)
20. Мице Малинов со семејството: Дола (сопруга), Ленка и Сика (ќерки) и Ламбо и Михали (синови)
21. Циле Хрисафов со семејството: Кица (сопруга), Леко и Христаки (синови) и Фима и Ерфи (ќерки)
22. Лазо Малинов
23. Анастас Бабуловски
24. Пеце Врагов
25. Тане Малинов
26. Гире Јанин
27. Ѓорѓи Калпаков
28. Стате Боглев
29. Борис Малинов
30. Филип Павлев со семејството: Танка (сопруга) и Стојан (син)
31. Гире Бабулов со ќерка му Калипса
32. Мице Марикин
33. Стефо Џугоманов
34. Марика Јанева сопруга на Кине Јанев со семејството: Ленче, Стефка и Тријада (ќерки) и Буле и Васко (синови)
35. Циле Џугоманов - преминал од ДАГ 1948 год.
36. Ѓорѓи Трендо Малинов- побегнал од ДАГ 1948 год.
37. Ѓорѓи Методи Апчев
38. Јанко Тане Малинов
39. Ката Борис Хрисафова
40. Миле Блаже Ташев
41. Динка Абова сопруга на Лазо Абов со семејството: Пандо (син) и Тријада (ќерка)
42. Лазо Попдимитров по 15 години робија во грчките затвори во СФРЈ се преселил во 1972 година
43. Борис Хрисафов со сопругата Ана
44. Спиро Џугоманов
45. Славе Џогов
Преглед на лица од Баница кои ја напуштиле Југославија и заминале за Канада, Австралија или пак се вратиле во Грција:[9]
уредиКанада:
1. Методи Гасков со семејството: Евда (сопруга), Лена и Марика (ќерки)
2. Лазо Малинов
3. Блаже Рикалов
4. Јанко Мице Печинов
5. Блаже Наце Мангов со семејството: Прошка (сопруга), Коле (син) и ќерка
Австралија:
1. Лазо Методи Гасков
2. Тане Малинов со семејството: Левена (сопруга), Јанко и Ѓopѓи (синови)
3. Авгула Стате Боглев
4. Панде Кујчев со семејството : Прона (сопруга), Леко (син) и Марика и Авгула (ќерки)
Грција:
1. Стефо Џугоманов
2. Мице Марикин
Наводи
уреди- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Симовски Христов, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија. 1. Скопје: Здружение на децата бегалци од егејскиот дел на Македонија. стр. 140–141. ISBN 9989-9819-4-9.
- ↑ 3,0 3,1 Петров, Ѓорче (1896). превод: Марио Шаревски (уред.). Материјали по изучувањето на Македонија (2016. изд.). Скопје: Единствена Македонија. стр. 463. ISBN 978-608-245-113-8.
- ↑ Соколоски, Методија (1973). Турски документи за историјата на македонскиот народ. II. Скопје: Архив на Македонија. стр. 331–332.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 Катиновски-Гоче, Атанас (2011). Баница (Леринско) во виорот на војните. Скопје: Сојуз на Македонците - "Македон". стр. 207. ISBN 978-608-65154-1-6.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 Катиновски-Гоче, Атанас (2011). Баница (Леринско) во виорот на војните. Скопје: Сојуз на Македонците - "Македон". стр. 103–104. ISBN 978-608-65154-1-6.
- ↑ Катиновски-Гоче, Атанас (2011). Баница (Леринско) во виорот на војните. Скопје: Сојуз на Македонците - "Македон". стр. 18–19. ISBN 978-608-65154-1-6.
- ↑ Катиновски-Гоче, Атанас (2011). Баница (Леринско) во виорот на војните. Скопје: Сојуз на Македонците - "Македон". стр. 202–203. ISBN 978-608-65154-1-6.
- ↑ Катиновски-Гоче, Атанас (2011). Баница (Леринско) во виорот на војните. Скопје: Сојуз на Македонците - "Македон". стр. 204. ISBN 978-608-65154-1-6.