Википедија

Епсилон Лебед

ѕвезда во соѕвездието Лебед
(Пренасочено од Џена)

Епсилон Лебед (ε Лебед, ε Cygni, ε Cyg) — повеќекратна ѕвезда во соѕвездието Лебед. Со привидна величина од 2,48, лесно е видлива со голо око и се вбројува меѓу најсјајните ѕвезди од Лебед. Според паралаксата, Епсилон Лебед е оддалечена околу 73 светлосни години од Сонцето.

Епсилон Лебед
Местоположба на Епсилон Лебед (заокружена)
Податоци од набљудување
Епоха J2000      Рамноденица J2000
Соѕвездие Лебед
Ректасцензија 20ч 46м &1000000000126823600000012,68236с[1]
Деклинација +33° 58′ &1000000000012925000000012,9250″[1]
Прив. величина (V) 2,480[2]
Особености
Спектрален тип K0 III[3]
U−B Боен показател +0,860[2]
B−V Боен показател +1,030[2]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)–12,41[4] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: 355,66[1] млс/г
Дек.: 330,60[1] млс/г
Паралакса (π)44.86 ± 0.12[1] млс
Оддалеченост72,7 ± 0,2 сг
(22,29 ± 0,06 пс)
Апсолутна величина (MV)+0,74 ± 0,02[3]
Орбита[3]
Главнаε Cyg Aa
Придружникε Cyg Ab
Период (P)55,1 г.
Занесеност (e)0,9
Перицентарска епоха (T)B2016.00
Аргумент на перицентарот (ω)
(главна)		300°
Полузамав (K1)
(главна)		4,0 км/с
Податоци
Маса~2[3] M☉
Полупречник10,82 ± 0,14[5] R☉
Површ. грав. (log g)2,8[4]
Сјајност62 ± 3[5] L☉
Температура4.710[4] K
Вртење0,67 години[3]
Вртежна брзина (v sin i)2,3 ± 0,2[3] км/с
Старост~1,5[6] Гг.
Други ознаки
Џена, Алџана[7], ε Cyg, 53 Cygni, BD +33°4018, FK5 780, GCTP 4959.00, Gl 806.1, HD 197989, HIP 102488, HR 7949, LHS 5358, SAO 70474, WDS 20462+3358.[8]
Наводи во бази
SIMBAD— податоци

Системот има три составници: спектроскопска двојка (Епсилон Лебед A); оптичка придружничка (B) и единечна ѕвезда (C). Двете составници на A се нарекуваат Епсилон Лебед Aa (офиц. Џена или Алџана) и Ab.

Именување

уреди

ε Лебед (ε Cygni, Epsilon Cygni) е името на ѕвездата според Бајеровото означување. Трите составници се означени како Епсилон Лебед A, B и C, а составниците на A — Епсилон Лебед Aa и Ab, изведени од Вашингтонскиот каталог за повеќекратни ѕвезден системи (WMC), и усвоени од Меѓународниот астрономски сојуз (МАС).[9]

Епсилон Лебед го носи традиционалното име Џена, од (арапски: جناح), ел-џена = „крило“.[10] Меѓутоа, ова име почесто се однесува на Гама Гавран.[7] За да се избегнат забуни, почесто се нарекува Џена Лебед (Gienah Cygni). Во 2016, Во 2016 г. МАС приредил Работна група за ѕвездени имиња (WGSN)[11] со цел да ги каталогизира и стандардизира личните имиња на ѕвездите. Решено е да се даваат имиња само поединечни ѕвезди, а не на цели повеќекратни системи.[12] На 30 јуни 2017 г. е одобрено името Алџана (Aljanah) за составницата Епсилон Лебед Aa, наспроти претходно воведеното Џена (Gienah) за Гама Кавран A од заседанието претходната година. Обете денес се официјални.[13]

На кинески во употреба е збирниот поим 天津 (Тјен ѓин), што значи Небесен Брод и се однесува на астеризмот кој ги опфаќа Епсилон Лебед, Гама Лебед, Делта Лебед, 30 Лебед, Алфа Лебед, Ни Лебед, Тау Лебед, Ипсилон Лебед и Зета Лебед.[14] Оттука, кинеското име на самата Епсилон Лебед е 天津九 (Тјен ѓин ѓу = „Деветта ѕвезда на Небесниот Брод“).[15]

Придружнички

уреди

Епсилон Лебед A има оптичка придружничка, Епсилон Лебед B, со која не е физички поврзана, како и кандидат за придружничка со заедничко сопствено движење од 13-та величина, Епсилон Лебед C, која е на аголна одвоеност од 78 лачни секунди.[16] Доколку таа ѕвезда е гравитациски врзана со Епсилон Лебед A, тогаш тие тековно би биле на растојание од 1700 ае или повеќе, и имаат орбитален период од барем 50.000 години.[6]

Особини

уреди

Составницата A е еднореден спектроскопска двојка.[17] Според увидената радијална брзина се заклучува можна придружничка со орбитален период од барем 15 години.[16] Претставува џиновска ѕвезда од класата K0 III.[18] Ова значи дека ѕвездата ја напуштила главната низа и навлегла во конечната фаза на својот развој. Делотворната температура на нејзината фотосфера изнесува 4.710 K, давајќи ѝ портокалов сјај својствен за ѕвездите од типот K.[19] Има речиси 11 пати поголем полупречник од Сонцето и 62 пати поголема сјајност.[5]

Почнувајќи од 1943 г. спектарот на Епсилон Лебед A служи како устојчиво поаѓалиште по кое се класификуваат другите ѕвезди.[20]

Превез

уреди
Главна статија: Превез (маглина)

ε Лебед е сместена три степени северно од маглината Превез, која веројатно е прастар остаток од супернова. Самата маглина е многу пооддалечена од ѕвездата.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 van Leeuwen, Floor (November 2007), „Validation of the new Hipparcos reduction“, Astronomy and Astrophysics, 474 (2): 653–664, arXiv:0708.1752v1, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357 Note: see VizieR catalogue I/311.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Oja, T. (August 1986), „UBV photometry of stars whose positions are accurately known. III“, Astronomy and Astrophysics Supplement Series, 65 (2): 405–409, Bibcode:1986A&AS...65..405O
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Gray, David F. (2015). „A Spectroscopic Analysis of the K0 III Binary ε Cygni“. The Astrophysical Journal. 810 (2): 117. Bibcode:2015ApJ...810..117G. doi:10.1088/0004-637X/810/2/117.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Massarotti, Alessandro; и др. (January 2008), „Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity“, The Astronomical Journal, 135 (1): 209–231, Bibcode:2008AJ....135..209M, doi:10.1088/0004-6256/135/1/209
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Piau, L.; и др. (February 2011), „Surface convection and red-giant radius measurements“, Astronomy and Astrophysics, 526: A100, arXiv:1010.3649, Bibcode:2011A&A...526A.100P, doi:10.1051/0004-6361/201014442
  6. ↑ 6,0 6,1 Kaler, James, „GIENAH CYGNI (Epsilon Cygni)“, Stars, University of Illinois, Посетено на 2011-12-11
  7. ↑ 7,0 7,1 Rumrill, H. B. (1936). „Star Name Pronunciation“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 48 (283): 139. Bibcode:1936PASP...48..139R. doi:10.1086/124681.
  8. ↑ „LHS 5358b -- High proper-motion Star“, SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, Посетено на 2011-12-10
  9. ↑ Hessman, F. V.; Dhillon, V. S.; Winget, D. E.; Schreiber, M. R.; Horne, K.; Marsh, T. R.; Guenther, E.; Schwope, A.; Heber, U. (2010). „On the naming convention used for multiple star systems and extrasolar planets“. arXiv:1012.0707 [astro-ph.SR].
  10. ↑ Allen, Richard Hinckley (1899), „Star-names and their meanings“, New York, G.E. Stechert: 197, Bibcode:1899sntm.book.....A
  11. ↑ „IAU Working Group on Star Names (WGSN)“. Посетено на 22 May 2016.
  12. ↑ „WG Triennial Report (2015-2018) - Star Names“ (PDF). стр. 5. Посетено на 2018-07-14.
  13. ↑ „Naming Stars“. IAU.org. Посетено на 16 December 2017.
  14. ↑ 中國星座神話, напишано од 陳久金. Објавено од 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.
  15. ↑ 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 Архивирано на 30 јануари 2011 г., Hong Kong Space Museum. Accessed on line November 23, 2010.
  16. ↑ 16,0 16,1 McMillan, R. S.; Smith, P. H.; Moore, T. L.; Perry, M. L. (December 1992), „Variation of the radial velocity of Epsilon Cygni A“, Publications of the Astronomical Society of the Pacific, 104 (682): 1173–1176, Bibcode:1992PASP..104.1173M, doi:10.1086/133105
  17. ↑ „Washington Double Star Catalog“. United States Naval Observatory. Архивирано од изворникот на 14 February 2011. Посетено на 2 January 2018.
  18. ↑ Cohen, Martin; и др. (April 1999), „Spectral Irradiance Calibration in the Infrared. X. A Self-Consistent Radiometric All-Sky Network of Absolutely Calibrated Stellar Spectra“, The Astronomical Journal, 117 (4): 1864–1889, Bibcode:1999AJ....117.1864C, doi:10.1086/300813
  19. ↑ „The Colour of Stars“, Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, December 21, 2004, Архивирано од изворникот на 2012-03-10, Посетено на 2012-01-16
  20. ↑ Garrison, R. F. (December 1993), „Anchor Points for the MK System of Spectral Classification“, Bulletin of the American Astronomical Society, 25: 1319, Bibcode:1993AAS...183.1710G, Архивирано од изворникот на 2019-06-25, Посетено на 2012-02-04

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Епсилон_Лебед&oldid=5263480“