Википедија

Шпајер

град во Рајнската област-Пфалц, Германија

Шпајер (германски: Speyer, до 1825 г. и Speier) — град во Рајнската област-Пфалц, Германија со околу 50.000 жители. Лежи на левиот брег на реката Рајна, 25 км јужно од Лудвигсхафен и Манхајм, а 21 км југозападно од Хајделберг. Основан е од Римјаните, и се вбројува меѓу најстарите градови во државата.

Шпајер

Speyer

Улицата „Максимилијанштрасе“ и Шпајерската катедрала во позадина
Улицата „Максимилијанштрасе“ и Шпајерската катедрала во позадина
Улицата „Максимилијанштрасе“ и Шпајерската катедрала во позадина
Грб на Шпајер
Шпајер во рамките на Германија
Шпајер
Управа
Земја Германија
Покраина Рајнска област-Пфалц
Округ Урбан округ
Градски единици 4
Надградоначалник Штефани Зајлер (СДП)
Основни податоци
Површина 42,58 км2
Надм. височина 92 м
Население 50.741 (31 декември 2020)[1]
 - Густина 1.192 жит/км2
Други информации
Часовен појас CET/CEST (UTC+1/+2)
Рег. табл. SP
Пошт. бр. 67346
Повик. бр. 06232
Портал speyer.de
Координати 49°19′10″N 8°25′52″E / 49.31944° СГШ; 8.43111° ИГД / 49.31944; 8.43111

Забележителни знаменитости на градот се Шпајерската катедрала, уште неколку цркви и Старата порта. Под главниот олтар на катедралата се погребани осум свети римски цареви и германски кралеви.

Шпајер е познат по т.н. „Шпајерска протестација“ на Царскиот собор од 1529 г. со која разни кнезови се заложиле за повлекување на забраната врз делата на реформаторот Мартин Лутер, и со тоа удирајќи ги темелите на протестантството.

Главната улица со Шпајерската катедрала во позадината.

Најпрвин градот се нарекувал Новиомагус и Кивитас Неметум по тевтонското племе Немети кое се доселило на ова подрачје. Во VI век е засведочено името Спира, изведено од франкиската населба Вила Спира близу гратчето.

Времеследен преглед уреди

  • 10 п.н.е. — поставен првиот римски воен логор (меѓу градскиот дом и епископскиот дворец).
  • 150 — гратчето обележано како Новиомагус на светската карта на старогрчкиот географ Птоломеј.
  • 346 — за првпат споменат епископ на гратчето.
  • IV век — градот Кивитас Неметум обележан на картата „Појтингерова табла“.
  • V век — Уништен Кивитас Неметум.
  • VII век — гратчето е одново подигнато под името Спира, наречен по блиска франкиска населба.
  • 1030 — светиот римски цар Конрад II ја започнува преградбата на Шпајерската катедрала, денес светско наследство на УНЕСКО. Во истиот век е изграден првиот градски дом.
  • 1076 — светиот римски цар Хајнрих IV тргнува од Шпајер на патот за Каноса за да се сретне со папата.
  • 1084 — основана првата еврејска заедница во Шпајер.
  • 1096 — крстоносната војска на грофот Емих ги пустоши еврејските заедници во Рајнската област; Шпајерскиот епископ Јован ги засолнил Евреите во својот дворец, а потоа ги однел во тврдина вон градот. Решено е дека повредувањето на Евреи ќе се казнува со отсекување на раката.[2]
  • 1294 — епископот ги губи највеќето дотогашни права, и Шпајер станува слободен царски град на Светото Римско Царство.
  • 1349 — збришана еврејската заедница во Шпајер.
  • 1527 - 1689 — Шпајер е седиште на Царскиот камерен суд.[3]
  • 1526 — Шпајерскиот царски собор (рајхстаг) носи одлука за привремена толеранција кон лутеранските учења и богослужба.
  • 1529 — На Шпајерскиот царски собор лутеранските кнежевства на царството изразуваат силно незадоволство во врска со противреформациските, воведувајќи го поимот протестантство.
  • 1635 — маршалот на Франција, Ирбен де Маје-Брезе, заедно со војводата Жак Номпар де Комон ги освојвуаат Хајделберг и Шпајер.
  • 1689 — француската војска прави големи штети врз градот.
  • 1792 - 1814 — Шпајер паѓа под француска власт по Битката кај Шпајер.
  • 1816 — Шпајер станува управно седиште на областа Пфалц и Рајнскиот округ на Баварија (подоцна наречен Баварски Пфалц), и останува таков сè до крајот на Втората светска војкна.
  • 1883 - 1904 — изградена спомен-црква овековечувајќи ја Протестацијата од 1529 г.
  • 1947 — отворена Државната академија за управна наука (подоцна преименувана во „Германски универзитет за управни науки“ - Шпајер[4]).
  • 1990 — градот одбележува две илјади години постоење.

Знаменитости уреди

 
Поглед на Шпајер од катедралата.
  • Шпајерска катедрала
  • Стара градска порта
  • Спомен-црква на Протестацијата
  • Црква „Св. Троица“
  • Еврејски двор – остатоци од средновековната синагога и микве (обредна бања)
  • Технички музеј — музеј на превозот
  • Историски музеј на Пфалц

Збратимени градови уреди

Шпајер е збратимен со следниве градови:[5]

Познати личности уреди

 
Јохан Јоахим Бехер
 
Автопортрет на Анселм Фојербах, 1873 г.

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ „Општини во Германија по население на 31 декември 2020 г.“. Сојузна статистичка служба на Германија. 2021. (германски)
  2. ↑ Simon Schama, The History of the Jews, Vintage Books 2014 p.298
  3. ↑   Chisholm, Hugh, уред. (1911). „Spires“ . Encyclopædia Britannica. 25 (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 694.
  4. ↑ German University of Administrative Sciences Speyer
  5. ↑ „Städtepartnerschaften“. speyer.de (германски). Speyer. Архивирано од изворникот на 2019-05-25. Посетено на 2019-11-28.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Шпајер&oldid=5097794“