Милутин Гарашанин (политичар)
Милутин Гарашанин (Белград, 22 февруари 1843 - Париз, 5 март 1898 ) [1] бил српски политичар, претседател на Владата, претседател на Народното собрание и министер.[2][3]
| Милутин Гарашанин | |
|---|---|
| |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 22 февруари 1843 година Белград  Кнежевство Србија
|
| Починал(а) | 5 март 1898 година Париз  Франција
|
| Националност | Србин |
| Занимање | политичар, офицер, амбасадор, автор |
Биографија
уреди
Роден е во Белград, од татко Илија, писател на „Начертание“ и претседател на српската влада во два наврати, и мајка Софија Даниќ, родена на 10/22 февруари 1843 година.[4][5]
Се школувал во Белград, каде покрај основното образование завршил и гимназија. Поминал само една година во белградскиот Лицеј, на природонаучниот отсек. Во 1860 година заминал во Франција, каде студирал основна и посебна математика во Сен-Барб.[6] По завршувањето на политехничките студии, тој станал артилериски поручник во 1865 година. Потоа дипломирал на артилериското училиште во Мец, Франција, а потоа (од 1868 година) живеел на имотот на неговиот татко во Гроцка и се занимавал со мелничарската индустрија.[7] За прв пат влегол во државната служба во 1876 година како офицер. Во Српско-турската војна од 1876 годин учествувал во борбите на Ибарската војска во чин артилериски капетан, како командант на Чачанската бригада. Ден 11 август истата година бил ранет во битката кај Огоријевац, поради што бил унапреден во мајор и добил Орден Таковски крст од 5-ти степен. До објавувањето на нова војна во 1877 година, се занимава со економија во Грочка, на имотот „Гавран“. Во втората војна со Турција 1877/78 година, тој бил помошник началник на Јаворската војска, во чин мајор. Воената кариера ја завршил како полковник.
Тој ја започнал својата политичка кариера дури во октомври 1880 година, кога се приклучил на Пироќанскиот кабинет. Од 1881 - 1883 година бил министер за внатрешни работи на Кнежевството Србија.[3]
Во јануари 1881 година со група млади конзервативци ја основал Српската напредна партија и станал нејзин претседател.[8]
Бил учесник во првиот телефонски разговор меѓу Белград и Ниш во 1886 година. Од другата страна на линијата, во Ниш, бил кралот Милан Обреновиќ. Поради лошата чујност и лошиот квалитет на телефонската линија, кралот неколку пати повторил: „Милутин, зборувај погласно! “. На крајот Гарашанин одговорил: „Ваше Височество, толку гласно зборувам што ако се качете на кулата на Соборниот храм, несомнено ќе треба да ме слушнете во Ниш и без телефон“. “ [9]
Автор е и на книжевни дела, од кои најзначајно е „Доколице“, напишано во 1892 година.[10][11] Тој се сметал за одличен говорник.[12]
Здружението за култура, уметност и меѓународна соработка „Адлигат“ има едно негово писмо, во кое Гарашанин пишува за промената на власта во Бугарија и за обидите на Русија да го прошири своето влијание на Балканот, кое е спротивставено на тогашната српска политика.[13]
Црна Гора му доделила Орден кнез Данило I [14] и Обилиќ медал .[15]
Литература
уреди- Пузовић, Предраг (1995). „Укидање Неготинске и Шабачке епархије 1886. године“ (PDF). Богословље: Часопис Православног богословског факултета у Београду. 39 (1–2): 143–158. Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-01-20. Посетено на 2022-02-05.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Stokes, Gale (1990). Politics as Development: The Emergence of Political Parties in Nineteenth Century Serbia. Duke University Press.CS1-одржување: ref=harv (link)
Наводи
уреди- ↑ Милисавац, Живан, уред. (1984). Југословенски књижевни лексикон (2.. изд.). Нови Сад: Матица српска. стр. 208.
- ↑ „BILO JE 28 SRPSKIH PREMIJERA MLAĐIH OD VUČIĆA: Da li predsednik Srbije BAŠ TOLIKO SLABO ZNA SRPSKU ISTORIJU?“. espreso.rs (српски). Посетено на 2020-12-01.
- ↑ 3,0 3,1 „Da li znate ko je Milutin Garašanin? – Portalibris“ (српски). Посетено на 2020-12-01.
- ↑ Hajdarpasic, Edin (2015-11-18). Whose Bosnia?: Nationalism and Political Imagination in the Balkans, 1840–1914 (англиски). Cornell University Press. ISBN 9781501701108.
- ↑ Тодоровић, Жељко (2017-11-27). „Милутин Гарашанин“. Српска енциклопедија (српски). Посетено на 2020-12-01.
- ↑ "Бранич", некролог, Београд 1. март 1898.
- ↑ "Дело", некролог, Београд 1. јануар 1898.
- ↑ Protić, Milan St (2015-01-01). Between Democracy and Populism: Political Ideas of the Peopleʹs Radical Party in Serbia:(The Formative Period: 1860ʹs to 1903) (англиски). Balkanološki institut SANU. ISBN 9788671790949.
- ↑ Гуцијан, С. „Прича о четрнаестом војводи и девет баба“. Politika Online. Посетено на 2020-12-01.
- ↑ „Dokolice – Milutin Garašanin – Portalibris“ (српски). Посетено на 2020-12-1. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ Garašanin, Milutin (1939). Dokolice (српски). Srpska književna zadruga.
- ↑ „Milutin Garašanin – Portalibris“ (српски). Посетено на 2020-12-01.
- ↑ Лазић, Виктор (March 2018). „Србија међу књигама“: 60. Наводот journal бара
|journal=(help) - ↑ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. стр. 85.CS1-одржување: ref=harv (link)
- ↑ Acović, Dragomir (2017). „Šest vekova odlikovanja među Srbima“. Politikin zabavnik. 3438: 14.
