Википедија

Караќој

село во Драмско, Егејска Македонија
За за населбата во Истанбул, видете Караќој (Истанбул).

Караќој или Манастир — село во Драмско, Егејска Македонија, денес во општината Неврокоп на Драмскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено со Македонци.[2]

Караќој
Κατάφυτο
Караќој is located in Грција
Караќој
Караќој
Местоположба во областа
Караќој во рамките на Неврокоп (Егејска Македонија)
Караќој
Местоположба на Караќој во Неврокоп и областа Источна Македонија и Тракија
Координати: 41°21.6′N 23°41.28′E / 41.3600° СГШ; 23.68800° ИГД / 41.3600; 23.68800
ЗемјаГрција
ОбластИсточна Македонија и Тракија
ОкругДрамски
ОпштинаНеврокоп
Надм. вис.&10000000000000760000000760 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно87
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Селото се наоѓа меѓу планините Славјанка од север и Црна Гора од југ во историско-географската област Мрвачко. Оддалечено е 16 км Зрново.

Историја

уреди

Во Отоманското Царство

уреди

Во XIX век Караќој било големо чисто македонско село во Неврокопската каза на Серскиот санџак. Старото име на селото е Манастир, Голем Манастир или Манастириште. Ова име се среќава во турски документи од XVII и XVIII век.[3]

До опаѓањето на железната индустрија во Мрвачко на крајот од XIX век селото било едно од најразвиените рударски населби во областа и најголем добавувач на руда (магнетитен песок).[3] Голем дел од селото се занимавал исклучиво со промивање на магнетитен песок. Плавењето (промивањето) на рудата се одвивало главно во пролет, есен и зима, кога имало повеќе вода во промивниците. наречени задми. Задмите биле по течението на Караќојска Река. Во селото имало 8 самокови и 4–5 печки. Караќој било и познато ковачко село, и во речиси секоја куќа имало железарска работилница. Селото се специјализирало во изработката на клинци за потковици и заедно со соседното Ловча го снабдувале целиот Солунски вилает.[4]

По замирањето на железарството во средината на XIX век жителите на Караќој оделе на југ на Света Гора и околните планини како јагленари, но преку зимата се враќале во селото.[4]

Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Манастирџик Караќој (Monastirdjik karakeuī) било село со 190 домаќинства на 650 жители Македонци.[5][6] Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) го обележал Кара Ќој (Монастирџик) како село со 190 македонски куќи.[5][7]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

„ Кара-ќој, село на Ј од градот 7 часа пат. Сместено е сред една стрмна каменлива месност која се образува од падините на Црна Гора. Најобилно растат ореви и лешници по Црна Гора. Во црквата „Св. Богородица“ се служи мешано; прекрасна училишна зграда до црквата со еден учител и 65 ученици кои учат на грчки и бугарски. Куќи 300, Македонци.[8][9] “

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. селото имало 1.400 жители, сите Македонци христијани.[5][10]

На почетокот на XX век целото село било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Караќој имало 2.000 Македонци егзархисти.[5] Работело бугарско основно училиште со 2 учители и 75 ученици.[11]

Во извештај до митрополитот Иларион Неврокопски од 1909 г. селото е опишано вака:

„ С. Кара-Ќој... е сместено во пазувите на Црна Гора и Алиботуш. Низ него минува тесен премин — Просека, за Демир Хисар. Има 294 куќи со 1300 души население. Селаните се занимаваат со земеделие и сточарство. Многу од Македонците одат на работа во Солунско, Ѓумурџинско, Гевгелиско и сл. Црквата е изградена во 1865 г. и се нарекува „Успение на Пресвета Богородица“. Таа е големо, убаво и масивно здание. Внатре е убаво украсена и има голем двор во кој е и училиштето. Училиштето исто така е убаво, големо и старо здание, изградено во 1874–5 г... Меѓу селаните има расправии. Едните се клубисти, а другите санданисти. Второспоменатите се помалобројни, но ги тероризираат другите. Санданистите нападнаа луѓе на клубистите за време на Божиќните празници. Двете страни се давале на суд. Црковно-училишните приходи се во безредие. Постои анархија во селско-општинските работи.[12] “

[5]

Во Грција

уреди

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 1.153 жители.[13]

По Првата светска војна голем дел од населението се иселил во Пиринска Македонија — во Неврокоп и околината, Бања, Разлошко, како и во Кричим и др. места. На нивно место се доведени 30–40 грчки колонисти од Мала Азија.[4] Од 1915 до 1924 г. кмет на селото бил Никола Бакаров.[14]

Македонското население што останало во селото е подложено на терор и летото 1924 г. се случил таканаречениот Караќојски инцидент.

„ На 24 јули 1924 г. по наредба на офицерот Дуксакис е пукната бомба во центарот на с. Трлис. Никој не нстрадал, но два дена подоцна во с. Караќој уапсени се 13 души, кон кои на местото на „атентатот“ се вклучени уште 14. Групата е одведена кон с. Горно Броди на распит. Нејасно е зшто ја водат по црн пат и до едно изворче, по изговор за мал одмор, несреќниците стануваат лесен плен на жедните за смрт. Во паниката која настапила десетина сепак успеале да избегаат, но тројца од нив се тешко ранети.

Не е можно тој случај да се прикрие. Пред специјална комисија од ОН Грците постфактум ги обвинуваат жртвите дека членувале во ВМРО (каков грев!) и дека ги потпомагале нејзините чети. Дуксакис сепак е укорен, дури и осуден — 15 дена условно.[15]

“

По инцидентот 1.168 селани пребегале во Бугарија и во селото останале само десетина македонски семејства. На нивно место власта довела грчки колонисти.[2]

Во 1928 г. Караќој е заведен како мешано мештанско-дојденско село со 476 жители[2], од кои 408 лица (124 семејства) биле грчки дојденци, а останатите македонски мештани.[16]

Селото силно настрадало и во Граѓанската војна (1946-1949), а от 1960-тите започнало иселување во големите градови.[2]

Населението произведува тутун, компири, жито и други земјоделски производи, а се занимава и со сточарстви.[2]

Месности во Караќој преименувани со службен указ на 13 јануари 1969 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Хасаница[17] Χασάνιτσα Ксирорема Ξυρόρρεμα[18] река ЈЗ од Караќој, десна притока на Белица[17]
Филакион Пресеки Φυλάκιον Πρεσέκι Филакион Агијас Параскевис Φυλάκειον ῾Αγίας Παρασκευῆς[18]
Друхала Ντρόχαλα Петрес Πέτρες[18]
Рамнака[19] Ραμνάκα Исома Ἴσωμα[18] ниви С од Караќој[19]
Звелица[17] или Свелица[20] Σβέλιτσα Панорама Πανόραμα[18] врв (1.337 м) СЗ од Караќој[17]
Кајнар[17] Καϊνάρ Пиги Πηγή[18] месност СИ од Караќој и С од Трлис[20] и горното течение на Трлиска Река[17]
Кара Каја Καρὰ Καγιὰ Маврос Врахос Μαῦρος Βράχος[18]
Мањаско Μανιάσκο Тригоно Τρίγωνον[18]
Пресеки[17] Дјавасис Агијас Параскевис Тригоно Διάβασις Αγίας Παρασκευῆς[18] врв (1.202 м) ЈЗ од Караќој[17]

Културни и природни знаменитости

уреди

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 983 278 415 300 220 218 165 232 87
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

уреди
  • Георги Димитров — зограф
  • Георги Ковачев (1896 – 1923) — политичар во Бугарија
  • Георги Минев (? – 1942) — духовник
  • Димитар Јосифов — копаничар
  • Димитър Илиев — копаничар
  • Димитар Неделчев — зограф
  • Иван Андонов Левенов (1870 – по 1943) — револуционер
  • Илия Атанасов Гомов (1879 - 1931) — револуционер и просветен деец
  • Илија Јосифов (1878 – 1942) — копаничар и градител
  • Јосиф Јосифов (1840 – 1910) — револуционер и копаничар
  • Костадин Иванов Левенов (1912 – 1944) — комунистички деец, секретар на ГК на БКП Разлог[21]
  • Мина Марков — зограф
  • Никола Икономов — адвокат,[22] во 1907 г. стапил во новоотвореното Правничко училиште во Солун[23]
  • Петар Манолев (1915 – 2013) — пилот во Бугарија, полковник со многу успеси, витез на воениот орден „За храброст“.
  • Серги Георгиев (1820 - 1890) — зограф
  • Сотир Илиев Сораџиев (1921 – ?) — комунистички деец и борец[24]
  • Стефан Караџов (1869 – ?) — завршил филологија во Јена[25]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). I дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 168–169. ISBN 9989-9819-5-7.
  3. ↑ 3,0 3,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 12.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 13.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  6. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 126–127. ISBN 954-8187-21-3. no-break space character во |pages= во положба 4 (help)
  7. ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 234–235. no-break space character во |pages= во положба 4 (help)
  8. ↑ нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
  9. ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Осма (XXXVII–XXXVIII): 7.
  10. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 194. ISBN 954430424X.
  11. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 112–113. no-break space character во |pages= во положба 4 (help)
  12. ↑ Рапорт за положението и въвеждането на учебното дело през първото полугодие на 1908 – 1909 г. в Неврокопска каза – В: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. 1998. стр. 82. no-break space character во |title= во положба 84 (help)
  13. ↑ Λιθοξόου, Δημήτρης. „Απαρίθμηση των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913 – Μακεδονία“ (грчки). Архивирано од изворникот 2012-07-31. Посетено на 3 мај 2009. no-break space character во |title= во положба 69 (help)
  14. ↑ Потомъкът на бежанци от Егейска Македония, дупничанинът Й. Пляков
  15. ↑ Зловещото ехо на Ньойския договор отеква в Америка
  16. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,7 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 18,7 18,8 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 12. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 3): 19. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  19. ↑ 19,0 19,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 182.
  20. ↑ 20,0 20,1 Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
  21. ↑ Списък на убити партизани
  22. ↑ Македонцитѣ въ културно-политическия животъ на България: Анкета отъ Изпълнителния комитетъ на Македонскитѣ братства (PDF). София: Книгоиздателство Ал. Паскалевъ и С-ие, Държавна печатница. 1918. стр. 62.
  23. ↑ Константинова, Юра (2020). Българите в османския Солун (PDF). София: Институт по балканистика с Център по тракология, Българска академия на науките. стр. 267. ISBN 978-619-7179-12-5.
  24. ↑ Пътеводител по мемоарните документи за БКП, съхранявани в Централния държавен архив. Архивни справочници, том 6 (PDF). София: Главно управление на архивите при Министерския съвет. Централен държавен архив. 2003. стр. 385. ISBN 954-9800-36-9. Посетено на 5 септември 2015.
  25. ↑ Танчев, Иван (2001). „Македонският компонент при формирането на българската интелигенция с европейско образование (1878 – 1912)“. Македонски преглед. XXIV (3): 52.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Караќој&oldid=5209083“